Giáo án Lịch sử 10 - Bài 8: Sự hình thành và phát triển các vương quốc Đông Nam Á

Bài 8
SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
CÁC VƯƠNG QUỐC ĐÔNG NAM Á
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức:
- Biết được những nét chính về điều kiện hình thành và sự ra đời của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á.
- Sự ra đời và phát triển của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á.
2. Kỹ năng:
Rèn HS kỹ năng khái quát hóa sự hình thành và phát triển của các quốc gia Đông Nam Á, kỹ năng lập bảng thống kê về sự phát triển của các quốc gia Đông Nam Á qua các thời kỳ lịch sử.
3. Thái độ:
Nâng cao tình đoàn kết giữa các nước Đông Nam Á và trân trọng những giá trị lịch sử.
II. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU DẠY HỌC:
- Tranh ảnh về con người và đất nước Đông Nam Á thời cổ và phong kiến.
- Lược đồ châu Á, lược đồ về các quốc gia Đông Nam Á.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ:
- Câu hỏi 1: Nêu chính sách về kinh tế, cihnh1 trị của Vương triều Mô –gôn.
- Câu hỏi 2: Vị trí Vương triều Đê – li và Mô –gôn trong lịch sử Ấn Độ?
2. Bài mới:
Đông Nam Á từ lâu đã được coi là khu vực lịch sử địa lý – văn hóa riêng biệt. Trên cơ sở phát triển đồ sắt và kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước, từ những thế kỷ đầu của Công nguyên, các vương quốc cổ đầu tiên đã được hình thành ở Đông Nam Á; tiếp đó khoảng thế kỷ IX – X, các quốc gia Đông Nam Á được xác lập và phát triển thịnh đạt vào thế kỷ X – XV. Để hiểu điều kiện nào dẫn đến sự ra đời của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á? Sự hình thành và phát triển của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện như thế nào? Bài học hôm nay sẽ trả lời các câu hỏi nêu trên.
3.Tổ chức các hoạt động trên lớp:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
*Hoạt động 1: Tìm hiểu sự ra đời của các vương quốc cổ ở Đông nam Á.
- GV treo lược đồ các quốc gia Đông Nam Á lên bảng và yêu cầu HS chỉ trên lược đồ 11 nước hiện nay.
- HS lên bảng chỉ lược đồ.
- GV nhận xét và giới thiệu tên,vị trí trên lược đồ 11 quốc gia hiện nay.
- GV nêu câu hỏi: Nêu những nét chung, những điểm tương đồng của các nước trong khu vực?
- HS trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung.
- GV trình bày: Đầu Công nguyên, cư dân Đông Nam Á đã biết sử dụng đồ sắt. Nông nghiệp vẫn là ngành sản xuất chính nhưng ở mỗi nước có nghề thủ công truyền thống phát triển như dệt, làm gốm, đúc đồng và rèn sắt Mặt khác do nhu cầu trao đổi sản phẩm, việc buôn bán đường biển rất phát đạt, một số thành thị - hải cảng đã ra đời và hoạt động nhộn nhịp như Óc Eo (An Giang- Việt Nam) Ta-Kô-la ( Mã Lai).
- GV nêu câu hỏi: Về mặt văn hóa khu vực Đông Nam Á còn bị ảnh hưởng bởi nền văn hóa nào? Ý nghĩa của sự ảnh hưởng đó?
- GV gợi ý về ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến khu vực.
- HS trả lời. GV nhận xét, chốt ý: Văn hóa Ấn Độ ảnh hưởng lớn tới khu vực. Sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ gắn liền với việc các nước phát triển văn hóa cổ của mình. Chẳng hạn, mỗi nước đều sáng tạo ra chữ viết riêng.
- GV kết luận: Điều kiện ra đời của các vương quốc cổ là:
+ Do việc sản xuất và buôn bán giữa các vùng; sự xuất hiện các trung tâm buôn bán nổi tiếng.
+ Do ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ với việc các nước phát triển văn hóa cổ của mình.
- GV trình bày trên lược đồ về tên gọi, vị trí tương đối và khoảng thời gian ra đời của các vương quốc cổ Đông Nam Á.
- Gv chuyển ý: Các vương quốc cổ Đông nam Á lúc đó còn nhỏ bé, phân tán trên địa bàn hẹp, sống riêng rẽ và nhiều khi còn tranh chấp nhau. Đó là nguyên nhân đẫn đến sự đổ vỡ, để rồi trên cơ sở đó hình thành các quốc gia phong kiến dân tộc hùng mạnh.
* Hoạt động 2: Tìm hiểu sự hình thành và phát triển của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á.
- GV trình bày: Trong khoảng thời gian từ thế kỷ VII đến X, ở Đông Nam Á đã hình thành một số quốc gia lấy một dân tộc đông nhất làm nòng cốt, thường gọi là các quốc gia phong kiến dân tộc.
- GV giới thiệu trên lược đồ đông Nam Á tên gọi và vị trí từng nước: Vương quốc Campuchia của người Khơ-me, các vương quốc của người môn và người Miến ở hạ lưu sông Mê – Nam, người In-đô-nê-xi-a ở đảo Xu-ma-tơ-ra và Gia-va
- GV nêu câu hỏi: các quốc gia phong kiến Đông Nam Á phát triển nhất vào thời gian nào? Đó là những nước nào?
- HS trả lời.
- GV nhận xét và nêu câu hỏi: Sự kiện nào đánh dấu mốc phát triển của lịch sử khu vực?
- HS dựa vào SGK trả lời.
- GV nhận xét và nhấn mạnh: Thế kỷ XIII là mốc quan trong trong quá trình phát triển của lịch sử khu vực bởi vì: Bị dồn đẩy do cuộc xâm lược của quân Mông Cổ, một bộ phận người Thái di cư xuống phía Nam lập nên các vương quốc nhỏ, đến thế kỷ XIV thống nhất lập Vương quốc Thái. Một nhóm người Thái khác xuống phía trung lưu sông Mê Công (người Lào Lùm) lập nên Vương quốc Lan Sang vào giữa thế kỷ XIV.
- GV chia lớp thành các nhóm và nêu câu hỏi: Những biểu hiện của sự phát triển kinh tế, chính trị và văn hóa của các nước Đông Nam Á
- HS làm việc theo nhóm và cử đại diện trình bày kết qủa. Nhóm khác bổ sung.
- GV nhận xét và chốt ý:
+ Kinh tế: cung cấp một khối lượng lớn lúa gạo, sản phẩm thủ công (vải, đồ sứ, chế phẩm kim khí), nhất là sản vật thiên nhiên, nhiều lái buôn nhiều nước trên thế giới đến buôn bán.
+ Chính trị: tổ chức bộ máy chặt chẽ kiện toàn từ trung ương đến địa phương.
- Văn hóa: các dân tộc Đông Nam Á xây dựng được một nền văn hóa riêng của mình với những nét độc đáo.
- GV trình bày: Từ nửa sau thế kỷ XVIII, các quốc gia Đông Nam Á bước vào giai đoạn suy thoái và đến cuối thế kỷ XIX, lần lượt bị tư bản phương Tây xâm lược.
1. Sự ra đời của các Vương quốc cổ ở Đông Nam Á.
- Đông Nam Á có điều kiện tự nhiên ưu đãi-gió mùa, thuận lợi cho sự phát triển của cây lúa nước và nhiều loại cây trồng khác.
- Đầu Công Nguyên, cư dân Đông Nam Á đã biết sử dụng đồ sắt. Nông nghiệp vẫn là ngành sản xuất chính, nghề thủ công truyền thống phát triển như dệt, làm gốm, đúc đồng và rèn sắt.
- Việc buôn bán đường biển rất phát đạt, một số thành thị - hải cảng đã ra đời như Óc Eo (An Giang- Việt Nam) Ta-Kô-la ( Mã Lai).
- Tiếp thu văn hóa Ấn Độ, sáng tạo ra nền văn hóa của dân tộc mình.
2. Sự hình thành và phát triển của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á.
- Từ thế kỷ VII đến X, Đông Nam Á đã hình thành một số quốc gia phong kiến dân tộc như Vương quốc Campuchia của người Khơ-me; các vương quốc của người Môn, người Miến ở hạ lưu sông Mê Nam; của người người In-đô-nê-xi-a ở đảo Xu-ma-tơ-ra và Gia-va
- Từ khoảng nửa sau thế kỷ X đến nửa đầu thế kỷ XVIII là thời kỳ phát triển nhất của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á.
+ Trên bán đảo Đông Dương ngoài các quốc gia Đại Việt, Champa, Vương quốc Campuchia từ thế kỷ IX cũng bước vào thời kỳ Ăngco huy hoàng.
+ Trên lưu vực sông I-ra-oa-đi từ giữa thế kỷ XI, Vương quốc Pa-gan đã thống nhất lãnh thổ, mở đầu quá trình hình thành và phát triển vương quốc Mi-an-ma.
+Thế kỷ XIII, người Thái lập Vương quốc Su-khô-thay ở lưu vực sông Mê Nam. Đến thế kỷ XIV, Vương quốc Thái Lan ra đời.
+ Giữa thế kỷ XIV Vương quốc Lan Xang thành lập.
+ Kinh tế: cung cấp một khối lượng lớn lúa gạo, sản phẩm thủ công ( vải, đồ sứ, chế phẩm kim khí), nhất là sản vật thiên nhiên, nhiều lái buôn nhiều nước trên thế giới đến buôn bán.
+ Chính trị: tổ chức bộ máy chặt chẽ kiện toàn từ trung ương đến địa phương.
+ Văn hóa: các dân tộc Đông Nam Á tiếp thu có chọn lọc văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc, xây dựng một nền văn hóa riêng của mình với những nét độc đáo.
- Từ nửa sau thế kỷ XVIII, Đông Nam Á suy yếu. Đến giữa và cuối thế kỷ XIX, lần lượt bị đế quốc phương Tây xâm lược.
4. Sơ kết: 
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Sự ra đời của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á? Sự hình thành và phát triển của các quốc gia phong kiến Đong Nam Á được biểu hiện như thế nào?
5. Dặn dò:
- Học bài cũ, đọc trước bài mới. Sưu tầm tranh ảnh về đất nước và con người Lào, Campuchia thời phong kiến.
- Bài tập: Trả lời câu hỏi trong SGK. Vẽ lược đồ Lào, Campuchia.