Giáo án môn Lịch sử lớp 6 - Bài 13: Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang

Bài 13	ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN
CỦA CƯ DÂN VĂN LANG.
A. Yêu cầu:
1. Kiến thức:
- Học sinh hiểu thời Văn Lang, người dân Việt Nam đã xây dựng được cho mình một cuộc sống vật chất tinh thần riêng, vừa đầy vừa đủ vừa phong phú tuy còn sơ khai.
2. Về tư tưởng tình cảm:
- Bước đầu giáo dục lòng yêu nước và ý thức về văn hóa dân tộc.
3. Về kỹ năng:
- Rèn luyện thêm những kỹ năng liên hệ thực tế, quan sát hình ảnh và nhận xét. 
B. Thiết bị dạy học:
	- Hiện vật đồ đồng, một số tranh ảnh minh họa.
- Máy tính, máy chiếu đa năng, phông chiếu.
C. Tiến trình bài giảng
1. Ổn định lớp: 6A
2. Kiểm tra bài cũ?
Nhà nước Văn Lang được hình thành trên cơ sở nào?
3. Bài mới
* Giới thiệu bài: Nhà nước Văn Lang - hình thức tổ chức xã hội đầu tiên trong lịch sử dân tộc ta, nơi đó có những nét sinh hoạt văn hóa độc đáo và riêng biệt. Hôm nay cô cùng các em tìm hiểu về đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang.
Nội dung
Hoạt động của Giáo viên
và Học sinh
Yêu cầu HS đọc mục 1 SGK
Slide: HSQS Hình lưỡi cày đồng, lưỡi liềm đồng.
? Kể tên các công cụ có trong bức tranh?
GV: Người Lạc Việt lúc đó đã biết trồng lúa nước và trồng lúa nương ( tùy theo điều kiện sống của họ)
? Vậy cư dân Văn Lang xới đất để gieo cấy bằng công cụ gì?
Lưỡi cày đồng
Ngoài ra còn có công cụ: liềm
GV: Như vậy nông nghiệp nước ta đã chuyển từ giai đoạn nông nghiệp dùng cuốc sang nông nghiệp dùng cày, các công cụ bằng đá chuyển sang công cụ bằng dồng. Đây là bước tiến dài trong lao động sản xuất của cư dân Văn Lang.
? Cây lương thực chính trong sản xuất nông nghiệp là gì?
Cây lúa
? Vị trí của cây lúa trong nền kinh tế nước ta hiện nay? S
? Trong nông nghiệp cư dân Văn Lang biết làm những nghề gì? 
- Trồng trọt, chăn nuôi
? Họ trồng trọt và chăn nuôi những gì?
- Bầu, bí, khoai, đậu
- Gia súc, chăn tằm
- Nghề đánh cá phát triển
Gv: Như vậy, với công cụ bằng đồng, nghề nông nguyên thủy ở Văn Lang có bước tiến mới. Người Việt cổ đã biết trồng trọt, chăn nuôi gia súc, cây lúa là lương thực chính. Cuộc sống của họ ổn định hơn, ít phụ thuộc vào thiên nhiên hơn.
GV: Bên cạnh nông nghiệp, cư dân Văn Lang đã làm những nghề gì?
Thủ công nghiệp
? Cư dân đã biết làm những nghề thủ công gì?
Đồ gốm, dệt vải, lụa, xây nhà, đóng thuyền
Slide :Yêu cầu HS quan sát Hình ảnh thạp đồng Đào Thịnh và trống đồng Ngọc Lũ.
? Qua đó em nhận thấy nghề nào được phát triển nhất thời bấy giờ?
- Nghề luyện kim
? Kĩ thuật luyện kim phát triển Ntn?
Nghề luyện kim được chuyên môn hóa cao
Ngòai việc đúc vũ khícòn đúc trống đồng, thạp đồng
Qua đó em có nhận xét gì về thủ công nghiệp thời kỳ này? 
S : Thuyết minh trống Đồng, thạp đồng 
*Việc tìm thấy trống đồng ở nhiều nơi trên nước ta và ở nước ngoài nói nên điều gì?
GV: Trống đồng Đông Sơn được tìm thấy nhiều nơi trên đất nước ta và ở INĐÔNÊ XIA, MALAIXIA cũng tìm thấy những trống đồng có nét giống trống đồng Đông Sơn.
GV- Nông nghiệp và thủ công nghiệp rất phát triển, vậy đời sống vật chất của cư dân Văn Lang ra sao?
Em có nhận xét gì về cách ở, cách ăn, cách mặc và phương tiện đi lại của cư dân Văn Lang
Thảo luận:
*Nhóm 1:
Slide : Hình ảnh nhà sàn thời Văn Lang
 Nơi ở của cư dân Văn lang như thế nào? Nêu một số đặc điểm của ngôi nhà sàn?Em có nhận xét gì về cách sống của họ?
? Vì sao cư dân Văn Lang ở nhà sàn
- Tránh thú giữ, tránh ẩm thấp
*Nhóm 2: 
Slide : Hình thuyền
Phương tiện đi lại của cư dân Văn lang là gì? 
Tại sao PT chủ yếu là thuyền?
GV: Địa bàn của họ sinh sống rất lầy lội, sông ngòi chằng chịt, cho nên dùng phương tiện bằng thuyền thuận lợi hơn cả, ngoài ra sử dụng voi, ngựa làm phương tiện đi lại.
*Nhóm 3: 
Thức ăn chủ yếu của cư dân Văn lang là gì? Nhận xét mức sống của cư dân so với trước đây?
*Nhóm 4: 
Slide Hình ảnh mặc trang phục, búi tóc (họa tiết trên trống đồng).
Trang phục cư dân Văn Lang như thế nào? Em có nhận xét gì về trang phục?
- Qua đó em có nhận xét gì về đời sống vật chất của cư dân Văn Lang?
->Đời sống vật chất giản dị nhưng được nâng cao hơn trước
GV: Đời sống tinh thần là sự phản ánh cuộc sống vật chất, với điều kiện cuộc sống vật chất đơn giản, thấp nhưng cũng rất đa dạng phong phú. Đời sống tinh thần cũng có những phát triển phù hợp với cuộc sống vật chất.
Yêu cầu HS đọc mục 3 /SGK
?Xã hội Văn Lang chia thành mấy tầng lớp? Địa vị của mỗi tầng lớp trong xã hội? 
Ngoài những nhu cầu về đời sống vật chất, cư dân Văn Lang còn có nhu cầu gì về đời sống tinh thần sau những ngày làm việc mệt nhọc?
Tổ chức lễ hội, vui chơi
Cách ăn mặc của họ trong ngày hội đẹp hơn, tổ chức các trò chơi giã gạo, hóa trang.
Slide : 
 - Nhảy múa, ca hát
? Nhạc cụ chủ yếu là gì sử dụng trong các lễ hội là gì?
Trống đồng, chiêng, khèn.
 em có nhận xét gì về sinh hoạt văn hóa của cư dân Văn Lang?
Ngoài tổ chức lễ hội, cư dân Văn Lang còn có những phong tục tập quán tín ngưỡng riêng.
? Các truyện Bánh chưng, bánh giày cho ta biết thời Văn Lang có những tục gì?
Slide 
Hình ảnh trầu cau, bánh trưng bánh dày, Gói bánh chưng ngày tết, dâng hương đền vua Hùng
? Hiện nay những phong tục tập quán đó có còn lưu truyền không?
? Về tín ngưỡng ở thời Văn Lang có gì đặc biệt?
Thờ cúng các lực lượng tự nhiên như núi, sông, mặt trăng, mặt trời
Người chết chôn trong thạp bình, mộ thuyền-> kèm theo công cụ
Ñôøi soáng tinh thaàn cuûa cö daân Vaên Lang coøn laø tín ngöôõng. Hoï khoâng chæ thôø caùc löïc löôïng töï nhieân, maø coøn thôø cuùng toå tieân, ngöôøi anh huøng, coù coâng vôùi baûn laøng.
 Em thấy phong tục, tín ngưỡng ở thời Văn Lang như thế nào? 
GV: Đời sống vật chất và tinh thần đã hòa quyện trong con người Lạc Việt tạo nên một tình cảm cộng đồng sâu sắc. Em hiểu tình cảm cộng đồng là gì?
- Là tình cảm gắn bó với nhau giữa những người sống lâu trong một vùng.
Yếu tố tạo nên tình cảm cộng đồng của cư dân Văn Lang?
- Nhu cầu làm thủy lợi, chế ngự thiên nhiên bảo vệ mùa màng.
- Thông qua các lễ hội, phong tục, tín ngưỡng chung họ gần gũi thân thiết nhau hơn.
è Đó chính là cơ sở tạo nên tình cảm cộng đồng
Hãy đọc một số câu ca dao có liên quan đến ý thức và tình cảm cộng đồng?
“Nhiễu điều phủ lấy giá gương,
Người trong một nước thì thương nhau cùng”
“ Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”
? Là học sinh, em đã làm gì để thể hiện ý thức và tình cảm cộng đồng của dân tộc?
1. Nông nghiệp và các nghề thủ công nghiệp.
a. Nông nghiệp 
- Công cụ sản xuất chủ yếu là đồ đồng. 
- Lúa là cây lương thực chính
- Trồng trọt, chăn nuôi, đánh cá khá phát triển. 
b. Thủ công nghiệp: 
- Đồ gốm, dệt, xây dựng, đặc biệt là nghề luyện kim đạt trình độ chuyên môn hóa cao. 
- Bắt đầu biết rèn sắt
2. Đời sống vật chất của cư dân Văn Lang ra sao?
- Ở: nhà sàn 
- Phương tiện: chủ yếu là thuyền 
 - Ăn: cơm nếp, cơm tẻ, rau, thịt cá
- Trang phục: Nam đóng khố, nữ mặc váy
3. Đời sống tinh thần của cư dân Văn Lang có gì mới?
*Xã hội
- Xã hội chia thành nhiều tầng lớp, sự phân biệt giữa các tầng lớp chưa sâu sắc.
* Đời sống tinh thần
- Sinh hoạt văn hóa phong phú, đa dạng.
- Phong tục, tín ngưỡng độc đáo.
- Đời sống tinh thần và vật chất đã hòa quyện tạo nên tình cảm cộng đồng
4. Củng cố bài:
- Em hãy mô tả trống đồng thời kỳ Văn Lang?
- Quan sát mặt trống đồng, em có nhận xét gì về đời sống vật chất và đời sống tinh thần của cư dân Văn Lang?
5. Dăn dò học sinh
- Học bài cũ 
- Xem bài 14 “Nước Âu Lạc”