Giáo án môn Lịch sử lớp 6 - Bài 17: Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40)

Tuần: 21 	Tiết: 21
Từ: Đến : 	Ngày soạn : 
 Chương III: THỜI KÌ BẮC THUỘC VÀ ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP 
Bài 17: CUỘC KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG ( năm 40)
I/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1)Kiến thức: 
-Sau thất bại của An Dương Vương đất nước ta bị phong kiến phương Bắc thống trị 
( thời kì Bắc thuộc). Sự thốn trị tàn bạo của phong kiến phương Bắc là nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
- Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng được toàn dân ủng hộ, thắng lợi nhanh chóng, đất nước giành được độc lập.
2)Về tư tưởng, tình cảm: 
-Giáo dục cho HS ý thức căm thù quân xâm lược, ý thức tự hào, tự tôn dân tộc.
-Giáo dục cho các em lòng biết ơn Hai Bà Trưng và tự hào truyền thống phụ nữ Việt Nam.
3)Về kỹ năng: 
-Rèn luyện cho HS biết tìm nguyên nhân và mục đích của sự kiện lịch sử.
-Bước đầu rèn luyện kĩ năng biết vẽ và đọc bản đồ lịch sử.
II/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
1)Chuẩn bị của giáo viên: 
-Bản đồ treo tường” Khởi nghĩa Hai Bà Trưng”
-Ảnh đền thờ Hai Bà Trưng
2)Chuẩn bị của học sinh: 
-Về nhà học bài, làm bài tập.
-Đọc và soạn trước nội dung bài mơi: “ Chương III – bài 17: Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng”
III/ TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1)Ổn định lớp: (1 phút) Lớp trưởng báo cáo tình hình.
2)Kiểm tra bài cũ: (Không kiểm tra)
3)Giảng bài mới:
a.Giới thiệu bài mới: (1 phút)
-GV nhắc lại về nguyên nhân thất bại ( do chủ quan) hậu quả thất bại (mất nước) của An Dương Vương năm 179 TCN.
-GV giới thiệu: Chính sách cai trị tàn bạo của nhà Hán đã nay nhân dân ta đứng trước những thử thách nghiêm trọng: đất nước bị mất tên, dân tộc cũng có nguy cơ bị đồng hoá nhưng nhân dân ta quyết không chịu sống trong cảnh nô lệ, đã liên tục nổi day, mở đầu là cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng năm 40. Đây là cuộc khởi nghĩa lớn, tiêu biểu cho ý chí bất khuất của dân tộc ta thời kì đầu công nguyên.
b.Tiến trình bài dạy:
T/L
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Kiến thức ghi bảng
14
phút
Hoạt động 1:
-GV khái quát: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Triệu Đà của nhân dân ta thời An Dương Vương, kết cục An Dương Vương do chủ quan, thiếu phòng bị nên thất bại nhanh chóng, nước ta bị Triệu Đà thôn tính và nhập vào đất đai Nam Việt của Triệu Đà.
?) Sau cuộc kháng chiến của An Dương Vương chống Triệu Đà thất bại, dân tộc ta ở vào tình trạng như thế nào?
-GV giải thích: Đây là hậu quả đen tối và nguy nan nhất của dân tộc ta. Thời kì Bắc thuộc bắt đầu từ sau thất bại của An Dương Vương ( 179 TCN) và kết thúc từ sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền. Trong thời kì Bắc thuộc nhân dân ta đã nhiều lần nổi day, giành được độc lập cho dân tộc nhưng chỉ được trong một thời gian ngắn, sau đó lại bị bọn phong kiến phương Bắc đàn áp, xát lập chế độ thống trị như trước như các cuộc khởi nghĩa: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lí Bí, Phùng Hưng, Mai Thúc Loan
Sau thất bại của An Dương Vương, Triệu Đà sát nhập đất đai Âu Lạc vào Nam Việt và chia Âu Lạc thành 2 quận Giao Chỉ và Cửu Chân.
-GV giải thích “ Quận” 
( SGK trang 47)
-GV: Năm 111 TCN, nhà Hán đánh Nam Việt, Triệu Đà không chống cự nổi và bị tiêu diệt, đất đai Âu Lạc bị chuyển sang tay nhà Hán.
?)Sau khi nhà Hán đánh bại nhà Triệu chúng đã thực hiện chính sách gì ở nước ta?
GV: dùng bản đồ Nam Việt và Âu Lạc thế kỉ III TCN: minh hoạ để HS thấy chính sách thâm độc của nhà Hán.
( 6 quận: Uất Lâm, Thương Ngô, Nam Hải, Hợp Phố, Đạm Nhĩ, Chu Nhai thành Châu Giao)
- Thủ phủ của Châu Giao là Luy Lâu ( Thuận Thành- Bắc Ninh).
?) Sau khi nhà Hán chiếm được nước ta chúng đã thực hiệ chính sách cai trị như thế nào?
Sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước
Châu Giao ( thứ sử)
Quận
(Thái thú, Đô uý)
Quận
(Thái thú, Đô uý)
Huyện
( Lạc tướng)
Huyện
( Lạc tướng)
?) Nhà Hán gộp Âu Lạc với 6 quận của Trung Quốc nhằm âm mưu gì?Em có nhận xét gì về cách đặt quan lại cai trị của nhà Hán?
?) Chính sách cai trị của nhà Hán đối với nhân dân ta như thế nào?
-GV giải thích: Chúng thực hiện chính sách đồng hoá đối với nhân dân ta, bắt dân ta phải ăn, mặc, ở, đi lại giống người Hán, cho người Hán di cư sang nước ta lập nghiệp, bắt phụ nữ nước ta lấy chồng Hán.
?)Em biết gì về Tô Định
 ( người Hán) ở nước ta?
( Năm 34, Tô Định( SGK trang 47)
?)Nhân dân Châu Giao bị nhà Hán bóc lột như thế nào?Nhà Hán đưa người Hán sang ở Châu Giao mhằm mục đích gì?
-Bước vào tình trạng hơn 1000 năm Bắc thuộc.
-HS thảo luận
Quận
(Thái thú, Đô uý)
Huyện
( Lạc tướng)
-Chúng đồng hoá dân ta, muốn biến nước ta thành quận, huyện của Trung Quốc.
-Bộ máy cai trị rập khuôn của người Hán. Nhưng từ huỵen trở xuống người Hán vẫn phải thông qua người Việt để thực hiện chính sách cai trị.
+Nhân dân Châu Giao nộp các loại thuế: thuế muối, thuế sắt
+Hàng năm phải cống nạp: sừng tê, ngà voi, đồi mồi
+Bắt dân ta phải theo phong tục Hán.
+Nhân dân ta bị nhà Hán bóc lột nặng nề: cuộc sống ngày càng cực khổ.
+Đưa nưưoì Hán sang nước ta nhằm biến nước ta thành quận, huyện của TQ, đồng hoá dân ta ( để thôn tính nước ta, xoá tên nước ta trên thế giới)
1) Nước Âu Lạc từ thế kỉ II TCN đến thế kỉ I có gì thay đổi:
-Năm 179 TCN, Triệu Đà sát nhập đất đai Âu Lạc vào Nam Việt và chia Âu Lạc thành 2 quận: Giao Chỉ và Cửu Chân.
-Năm 111 TCN, nhà Hán thay nhà Triệu thống trị Âu Lạc và biến nước ta thành 3 quận: Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam, hợp nhất 3 quận của ta với 6 quận của Trung Quốc thành Châu Giao.
-Nhà Hán sắp đặt bộ máy cai trị:
+Đứng đầu châu là Thứ sử.
+Đứng đầu mỗi quận là Thái Thú coi việc chính trị, đô uý coi việc quân sự.
+Dưới quận là huyện, các lạc tướng vẫn trị dân như cũ.
- Chính sách cai trị của nhà Hán:
+Nhân dân Châu Giao nộp các loại thuế: thuế muối, thuế sắt
+Hàng năm phải cống nạp: sừng tê, ngà voi, đồi mồi
+Bắt dân ta phải theo phong tục Hán.
25
phút
Hoạt động 2:
+Đồng hoá: Làm thay đổi bản chất cho giống như mình.
+Thôn tính: Xâm chiếm đất đai của nước khác, sát nhập vào lãnh thổ của nước mình.
?)Vì sao cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng bùng nổ?
-GV nói rõ thân thế của Hai Bà Trưng: đoạn “ Bấy giờ giết” ( SGK trang 48).
?)Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng diễn ra như thế nào?
-GV: tương truyền rằng làm lễ tế cờ (xuất quân) Trưng Trắc đọc 4 câu thơ ( SGK trang 48).
?)Với 4 câu thơ đó, em hiểu như thế nào về mục tiêu của cuộc khởi nghĩa?
?) Em hãy nêu tên một số lực lượng của nhân dân ta lúc đó kéo về Mê Linh tụ nghĩa với Hai Bà Trưng?
( Đoạn chữ nhỏ SGK trang 48)
?)Việc khắp nơi kéo quân về Mê Linh nói lên điều gì?
?)Sau khi làm lễ tế cờ được nhân dân ủng hộ nghĩa quân liên tiếp thắng lợi. Hãy kể tên những thắng lợi đó?
?) Cuộc khởi nghĩa thắng lợi có ý nghĩa ta lớn như thế nào?
-GV:Giải thích câu nói của Lê Văn Hưu ( SGK trang 49)
-HS thảo luận.
+Gìanh lại độc lập dân tộc ( rửa sạch nợ nước)sau đó là khôi phục lại sự nghiệp của họ Hùng ( Hai Bà Trưng thuộc dòng dõi Hùng Vương)
+ Trả thù cho chồng ( kẻo oan ức lòng chồng.
-Quần chúng nhân dân hưởng ứng. Tạo ra thực lực đánh bại kẻ thù.
-Đây là cuộc khởi nghĩa thu hút đông đảo dân chúng tham gia chống lại ách thống trị của nhà Hán, người chỉ huy là: Hai Bà Trưng, hô một tiếng là 65 thành đều hưởng ứng.
-> Báo hiệu thế lực phong kiến phương Bắc không thể cai trị vĩnh viễn nước ta.
2)Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng ( bùng nổ – năm 40 ):
a.Nguyên nhân:
Do chính sách áp bức bóc lột tàn bạo của nhà Hán.
b.Diễn biến:
-Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng đã dựng cờ khởi nghĩa làm lễ tế ở Hát Môn ( Hà Tây).
-Nghĩa quân làm chue Mê Linh, nhanh chóng tiến xuống Cổ Loa và Luy Lâu.
c.Kết quả:
-Tô Định hốt hoảng phải bỏ thành lẻn trốn về Nam Hải.
-Quân Hán ở các quận khác cũng bị đánh tan.
-Cuộc khởi nghĩa thắng lợi
d.Ý nghĩa:
Khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc.
4)Củng cố: (3 phút) 
Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu mà em cho là câu trả lời đúng:
1) Chính quyền đô hộ sát nhập đất đai Âu Lạc vào lãnh thổ của nhà Hán làm như vậy để:
A.Nhằm giúp nhân dân ta tổ chức lại bộ máy chính quyền.
B.Làm như vậy, để đất đai thêm rộng rãi, dễ làm ăn.
C.Thôn tính nước ta về lãnh thổ và chủ quyền.
D. Không nhằm mục đích nào cả.
2)Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng cách năm 2006 là:
A.1964 năm. B. 2043 năm. C. 2046 năm. D. 1966 năm.
3) Lịch sử nước ta từ nguồn gốc xa xưa đã trải qua những giai đoạn:
A. Thời nguyên thuỷ. B. Thời dựng nước.
C.Thời Bắc thuộc và chống Bắc thuộc. D. Cả 3 ý trên.
5)Dặn dò: (1 phút)
-Về nhà học bài, làm bài tập 1,2,3 ( SGK trang 49)
-Vẽ lược đồ khởi nghĩa Hai Bà Trưng – Hình 43 ( SGK trang 49)
-Đọc và soạn trước bài mới:” Trưng Vương  lược Hán” ( SGK trang 52)
IV)Rút kinh nghiệm - Bổ sung: