Giáo án môn Ngữ văn 8 - Tuần học 12

Bài 12 
Tiết 45
Tuần :12
Vaên baûn: OÂN DÒCH, THUOÁC LAÙ(GDBVMT)
I. MUÏC TIEÂU 
 1. Kiến thức 
 - Mối nguy hại ghê gớm tòan diện của tệ nghiện thuốc lá đối với sức khỏe con người và đạo đức xã hội .
 - Tác dụng của việc kết hợp các phương thức biểu đạt lập luận và thuyết minh trong văn bản .
 2. Kĩ năng 
 - Đọc – hiểu một văn bản nhật dụng đề cập đến một vấn đề xã hội bức thiết .
 - Tích hợp với phần Tập làm văn để tập viết bài văn thuyết minh một vấn đề của đời sống xã hội 
 3. Thái độ : Có thái độ dứt khóat nói không với thuốc lá .
 4. Năng lực HS : cảm nhận, quan sát, tưởng tượng, suy nghĩ, phân tích, vận dụng.
II. NỘI DUNG HỌC TẬP 
 - Biết cách đọc – hiểu , nắm bắt các vấn đề xã hội trong một văn bản nhật dụng .
 - Có thái độ quyết tâm phòng chống thuốc lá .
 - Thấy được sức thuyết phục bởi sự kết hợp chặt chẽ phương thức lập luận và thuyết minh trong văn bản .
III. CHUẨN BỊ
 - GV : Sách tham khảo, tranh ảnh có liên quan , gói thuốc lá.
 - HS : Vở bài sọan, Sưu tầm tranh ảnh, tài liệu về tác hại của tệ nghiện thuốc lá và khói thuốc lá đối với sức khỏe con người và cộng đồng .
IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS ( 1 phút)
 2. Kiểm tra miệng: (4 phút)
 Câu 1 : Những nét chính về nội dung và nghệ thuật của văn bản : Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000 ?(5đ)
 Câu 2: Nêu nguyên nhân và tác hại của việc sử dụng bao ni lông ?(5đ)
 Đáp án 
 Câu 1 : Nghệ thuật , nội dung
 - Nghệ thuật : 
 + Văn bản giải thích ngắn gọn , đơn giản mà sáng tỏ về tác hại của việc dùng bao nilông , về lợi ích của việc giảm bớt chất thải nilông .
 + Ngôn ngữ diễn đạt sáng tỏ , chính xác , thuyết phục .
 - Nội dung : Nhận thức về tác dụng của một hành động nhỏ , có tính khả thi trong việc bảo vệ môi trường Trái Đất .
 Câu 2 : Nguyên nhân và tác hại của việc sử dụng bao ni- lông. 
 - Nguyên nhân : do đặc tính không phân huỷ của plaxtic .
 - Tác hại :
 + Làm cản trở quá trình sinh trưởng của các lòai thực vật 
 + Gây ô nhiễm môi trường, gây bẩn, gây vướng..
 + Làm ô nhiễm thực phẩm . Gây ngộ độc, khó thở , dị tật bẩm sinh
 - Cách xử lý : chưa triệt đểÚ Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người .
 3. Tiến trình bài học ( 33 phút)
HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS
 NỘI DUNG BÀI DẠY
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới (1 phút)
? Quan sát những hình ảnh trên và cho biết những hình ảnh đó phản ánh hiện tượng gì trong đời sống xã hội hiện nay.
Hoạt động 2 : Tác giả - tác phẩm( 3 phút)
GV cung cấp cho hs những kiến thức về tác giả , tác phẩm
- Nguyễn Khắc Viện ( 1913- 1997) , quê ở Hà Tỉnh , là một nhà họat động chính trị , xã hội uy tín . Năm 2000, ông được truy tặng giải thưởng nhà nước cho quyền “ Việt Nam – Một thiên lịch sử”
- Ông là người am hiểu nhiều lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội, đặc biệt là y học-> Ông là tấm gương tiêu biểu trong việc bảo vệ và chăm sóc cho con người .
? Nêu xuất xứ của văn bản .
- Văn bản “Ôn dịch ,thuốc lá” trích trong “Từ thuốc lá đến ma túy- bệnh nghiện ”
? Văn bản trên thuộc thể loại gì ? Vì sao em khẳng định như vậy .
- VB nhật dụng 
- Vì nội dung bài này cung cấp các tri thức về tác hại của thuốc lá để bạn đọc nhận thức và biết cách đề phòng .
? Văn bản này , chủ yếu sử dụng phương thức biểu đạt nào.
- Thuyết minh về 1 vấn đề khoa học –xã hội .
Hoạt động 3: Đọc – tìm hiểu chung( 7 phút)
GV hướng dẫn cách đọc: Rõ ràng, nhấn mạnh lời kêu gọi, chú ý làm rõ tính chất nguy hiểm của thuốc lá còn nặng hơn cả AIDS .
Gv đọc mẫu – gọi HS đọc lại – GV nhận xét cách đọc
GV kieåm tra việc tìm hiểu chú thích của HS
- AIDS, SARS
- Phạm pháp : làm điều mà pháp luật cấm
- Ôn dịch : 
+ Là bệnh nguy hiểm ,lan truyền rộng làm chết người hàng loạt trong một thời gian nhất định.
+Còn thường dùng làm tiếng chửi rủa .
THTV:Việc đặt dấu phẩy trong nhan đề có ý nghĩa gì ?
- Dấu phẩy được sử dụng theo lối tu từ , tạo một sự ngắt giọng để nhấn mạnh thái độ căm giận, ghê tởm bao hàm được cả ý : “Thuốc lá ! Mày là đồ ôn dịch .”
? Có thể sửa nhan đề của bài này thành “ Ôn dịch thuốc lá” hay “ Thuốc lá là một loại ôn dịch” được không ? Vì sao.
- Không , vì tính chất biểu cảm không rõ ràng, không thể hiện được thái độ nguyền rủa, gây chú ý cho người đọc .
? Văn bản trên có bố cục mấy phần ? Giới hạn và nội dung từng phần ?
Bố cục : 3 phần.
- P1 : Từ đầu nặng hơn cả AIDS -> Thông báo về nạn dịch thuốc lá .
- P2 : Tiếp .. phạm pháp .->Tác hại của thuốc lá
- P3 : Phần còn lại .-> Kiến nghị chống thuốc lá
Hoạt động 4: Phân tích văn bản ( 15 phút)
GV cho HS đoïc laïi ñoaïn 1
? Để nói về tính chất nguy hiểm của thuốc lá , tg không vào đề ngay về thuốc lá mà so sánh ôn dịch thuốc lá với những đại dịch nào ? So sánh như thế có tác dụng gì . 
- Để nói về tính chất nguy hiểm của thuốc lá , tg không vào đề ngay về thuốc lá mà so sánh ôn dịch thuốc lá với những đại dịch nguy hiểm : Thổ tả, dịch hạch, AIDS( là bệnh mà loài người đang lo âu)
- Tác dụng : Nhấn mạnh hiểm họa to lớn của dịch này .
? Tg kết luận ôn dịch thuốc lá còn nguy hiểm hơn thổ tả ,dịch hạch và AIDS .Cách kết luận như thế có thuyết phục không . 
- KL như thế hoàn toàn thuyết phục , vì đây không phải là nhận định của một người ,1 tổ chức ,mà được rút ra từ “ hơn năm vạn công trình” của nhiều nhà bác học ,nghiên cứu lâu dài từ mấy chục năm. 
? E,m nhận xét gì về lời thông báo này .
- Ngắn gọn, chính xác nạn dịch thuốc lá: Nhấn mạnh hiểm họa của nạn dịch này.
GV cho HS chú ý đoạn 2
? Tại sao khi nói về sự nguy hiểm của thuốc lá , tg lại dẫn lời của Trần Hưng Đạo .
- Khi nói về sự nguy hiểm của thuốc lá , tg dẫn lời của Trần Hưng Đạo, một danh tướng Việt Nam để nhấn mạnh tính chất nguy hiểm và đáng sợ của thuốc lá . Thuốc lá tấn công lòai người như giặc ngọai xâm đánh phá .Nhưng đây là giặc thù nham hiểm vì chúng k đánh như vũ bão ,mà gậm nhấm như tằm ăn dâu .
- Đánh giặc : cái chết dễ nhận biết; Thuốc lá: cái chết gậm nhấm từ từ.
? Theo em , so sánh thuốc lá là giặc, cách gây hại của khói thuốc lá với cách gậm nhấm như tằm ăn dâu có điều gì độc đáo ? ( Thảo luận nhóm ) 2 phút
- Nếu chúng đánh như vũ bão, con người sẽ cảnh giác và kiên quyết chống lại ( như đã từng chống dịch hạch , thổ tả ).
- Chúng gậm nhấn dần dần nên con người chủ quan , khinh suất và rốt cuộc bị thuốc lá đánh gục .Cách so sánh như vậy rất độc đáo .
? Tác hại của thuốc lá được thuyết minh trên những phương diện nào?Xác định đoạn văn thuyết minh cho từng phương diện đó.
- Sức khỏe, đạo đức cá nhân và cộng đồng.
+ Từ “ Ngày trướctội ác”: thuyết minh thuốc lá có hại cho sức khỏe.
+ Tiếp phạm pháp: Thuốc lá có hại cho lối sống đạo đức của con người.
? Tg nêu tác hại của thuốc lá căn cứ vào những gì .
 - Căn cứ vào những kết luận của các nhà khoa học .
 - Căn cứ vào tình trạng cụ thể của các bệnh viện đang điều trị bệnh nhân .
? Dựa vào các căn cứ trên, thì khói thuốc lá đã đem lại nguy hiểm gì đến sức khỏe con người .
- Khãi thuèc l¸ chøa nhiÒu chÊt ®éc thÊm vµo c¬ thÓ ng­êi hót : chÊt h¾c Ýn,chÊt oxit c¸c bon, chÊt nic«tin
+ Chất hắc ín : tê liệt các lông mao ở vòm họng à viêm phế quản , ung thư .
+ Chất ô-xít các-bon : thấm vào máu không cho tiếp nhận ô xi
+ Chất ni-cô-tin : làm co thắt các động mạch à huyết áp cao, tắt động mạch ,nhồi máu cơ tim 
Chất nicôtin đóng lại trong phổi
- Khãi thuèc l¸ cßn ®Çu ®éc nh÷ng ng­êi xung quanh: Nhiễm độc, đau tim mạch, viêm phế quản, ung thư, thai nhi bị nhiễm độc.
THAI CHẾT LƯU Chất hắc ín dính vào phổi gây 
 ung thư phổi
GV: lieân heä thöùc teá vôùi taùc haïi cuûa thuoác laù
? Nhận xét về các chứng cớ mà tg dùng để thuyết minh trong đọan này .
- Những căn cứ khoa học về lí thuyết và thực tiễn điều trị tại bệnh viện làm cho người đọc bị thuyết phục hòan tòan, vì đó là những căn cứ hết sức đáng tin cậy.
? Vì sao ở đây tg lại lấy bệnh “ viêm phế quản” ,bệnh nhẹ nhất do khói thuốc lá gây ra làm dẫn chứng .
- Tg lại lấy bệnh “ viêm phế quản” ,bệnh nhẹ nhất , thông thường nhất làm cho hàng triệu người giảm sức khỏe, làm mất ngày công lao động , làm tốn thuốc men đìều trị  ai cũng có thể suy ra điều đó để thuyết phục mọi người .
?Vì thuốc lá là một thứ gây nghiện , nên người gây nghiện khó vứt bỏ thói quen . Từ đó , dẫn đến luận điểm sai lầm: “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi !” Tác giả đã bác bỏ thái độ đó bằng cách nào ? 
- Tác giả đã bác bỏ luận điểm sai lầm trên bằng cách nêu ra tác hại của thuốc lá đối với cộng đồng . Con người không thể sống đơn độc , không giao tiếp với ai .
? Dựa vào các căn cứ trên, thì khói thuốc lá đã đem lại nguy hiểm gì cho con người.
- Hủy họai nghiêm trọng sức khỏe con người .
LHGD :Em suy nghĩ gì về những tri thức mà văn bản đã cung cấp cho ta.
MR : Theo báo cáo của Bộ Y tế, tổ chức Y tế thế giới, trên thế giới có 5 triệu người chết do hút thuốc lá ( thuốc lào). Dự báo năm 2020 có khoảng 10 triệu người chết vì lí do này.
? Đối với những người xung quanh , việc hít phải thuốc lá của người hút có thể gây ra những tác hại ntn .
- Gây những bệnh trên cho vợ con, những người xung quanh.
- Làm cho các bà mẹ mang thai nhiễm độc, thai nhi suy yếu ..
? Việc hút thuốc lá còn ảnh hưởng đến đạo đức của con người ntn.
- Nêu gương xấu cho thế hệ trẻ.
- Điếu thuốc --> cốc bia --> ma túy --> phạm pháp .
Là con đường ngắn nhất dẫn đến ma túy Phạm tội 
? Những thông tin về ảnh hưởng xấu của thuốc lá đến đạo đức con người được thuyết minh như thế nào.
- Tỉ lệ thanh niên VN hút thuốc ngang với thanh niên Châu Âu, Châu Mĩ -> Sinh trộm cắp, nghiện ma túy .
? Tác giả sử dung phương pháp so sánh như thế nào ? Với dụng ý gì.
- So sánh
+ Mĩ : 1 đô la mua một bao thuốc 555
+ VN : 22000 mua một bao thuốc 555
-> Đua đòi hút thuốc ở nước nghèo đánh vào túi tiền-> Sinh ra các tệ nạn xã hội khác -> sinh ra trộm cắp-> có thể nghiện ma túy.
? Qua đó ta thấy tác hại to lớn của thuốc lá đối với đạo đức con người như thế nào.
- Là một thứ độc hại ghê ghớm đối với sức khỏe cá nhân, cộng đồng và hủy họai lối sống, nhân cách người Việt Nam.
LH: 
- Trên thế giới : cứ 8 giây lại có một người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá . Mỗi năm, thế giới có khoảng 5 triệu người tử vong do thuốc lá gây ra, trong đó khoảng 600 nghìn người tử vong do hút thuốc lá thụ động.  
- Tại Việt Nam, mỗi năm có 40.000 người tử vong do những nguyên nhân liên quan đến thuốc lá, gấp 3 lần số người chết do tai nạn giao thông. Một điều tra cho thấy trên 50% nam giới hút thuốc lá và 60% trẻ em Việt Nam độ tuổi 13-15 đã tiếp xúc với khói thuốc tại nhà. 
LH-GD: Tình hình teä naïn huùt thuoác laù ôû lôùp, tröôøng vaø ñòa phöông em?
GV cho HS chú ý đoạn cuối cùng
?Trước khi kêu gọi chống hút thuốc lá ở VN ,tg đã nêu lên phong trào chống hút thuốc lá ở các nước phát triển . Theo em ,điều đó có ý nghĩa gì.
- Tg đã nêu lên phong trào chống hút thuốc lá ở các nước phát triển .
- Các biện pháp cấm hút thuốc , phạt tiền người hút , cấm quảng cáo, tài liệu ,khẩu hiệu chống thuốc lá lấn át quảng cáo đã có tác dụng . 
- Kết quả số người hút thuốc giảm dần .
- Nêu lên phong trào chống hút thuốc lá ở các nước phát triển , rồi kêu gọi nước ta hưởng ứng , tg muốn chỉ rõ chúng ta k thể đứng ngòai cuộc , phải đứng vào mặt trận chung .
? Khẩu hiệu của các nước Châu Âu ở TK XX về phong trào chống thuốc lá ntn.
- “Một Châu Âu không còn thuốc lá”.
? Trở lại với tình hình của nước ta, khi trong tình trạng một đất nước còn nhiều bệnh tật chưa được thanh toán, lại thêm nạn ôn dịch thuốc lá nữa. Vậy mọi người cần phải có hành động gì đối với nạn ôn dịch này.
- VIỆT NAM : “mọi người phải chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này.”
? Vì sao tác giả so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước Âu – Mỹ trước khi đưa ra kiến nghị.
- Nước ta nghèo hơn nước Âu – Mỹ nhưng lại hút thuốc lá tương đương với họ, họ còn thực hiện những biện pháp hạn chế quyết liệt hơn nước ta.
- Cách so sánh có tác dụng : làm rõ hơn tính đúng đắn của những điều được thuyết minh vừa tạo cơ sở vững chắc cho lời kêu gọi sau cùng.
LHHS: Suy nghĩ của em về trách nhiệm của một người học sinh trong việc chống hút thuốc lá ? 
- Tuyên truyền chống hút thuốc lá , khuyên người thân hạn chế rồi bỏ thuốc lá, bản thân không đua đòi, không tập hút thuốc lá , không coi việc hút thuốc lá là biểu hiện sành điệu , quý phái 
LHVB:Thông tin về ngày trái đất năm 2000
GV bình : Cũng như việc không dùng bao nilông, không thể ra lệnh cấm hút thuốc lá . Không thể đóng cửa các nhà máy sản xuất thuốc lá mà phải tuyên truyền , vận động, hướng vào tinh thần , ý thức tự giác của mỗi người , nhất là nam giới . Không khuyến khích những người thân hút thuốc lá, quy định những nơi hút thuốc riêng . Tóm lại , đây là một việc rất khó khăn và nan giải , khó giải quết dứt điểm và triệt để. Cần kiên trì và chờ đợi .
? Thái độ của tác giả đối với ôn dịch thuốc lá như thế nào.
- Nghĩ đến mà kinh! Đã đến lúc mọi người phải đứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này.
Hoaït ñoäng 5: Toång keát( 3 phút)
? Em hãy rút ra những nét chính về nghệ thuật của văn bản.
- Kết hợp lập luận chặt chẽ , dẫn chứng sinh động với thuyết minh cụ thể ,phân tích trên cơ sở khoa học .
- Sử dụng thủ pháp so sánh để thuyết minh một cách thuyết phục một vấn đề y học liên quan đến tệ nạn xã hội .
? Nêu ý nghĩa chung của văn bản.
- Với những phân tích khoa học, tg đã chỉ ra tác hại của việc hút thuốc lá đối với đời sống con người , từ đó phê phán và kêu gọi mọi người giăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá .
GV gọi HS đọc Ghi nhớ : SGK/122
GV cho HS viết bản cam kết
- Nam: Viết bản quyết tâm không bao giờ hút thuốc lá.
- Nữ : Viết kế hoạch vận động, thuyết phục những người thân trong gia đình( hoặc hàng xóm) từ bỏ thuốc lá.
Hoạt động 6: Höôùng daãn luyeän taäp(4 phút)
Bài tập 1: HS đọc bài đọc thêm số 1 để phân loại .
Bài tập 2: Cho HS viết cảm nghĩ theo yêu cầu
 - Cảm nghĩ phải chân thật .
 - Không được quá 5 dòng.
 - Chỉ ra tác dụng cảnh báo mạnh mẽ của bản tin khi nêu cái chết thảm thương không phải của con người nghèo khổ mà là con tỉ phú ở Mỹ.
I. Tác giả - tác phẩm
 1. Tác giả
 - Nguyễn Khắc Viện ( 1913- 1997) , quê ở Hà Tỉnh , là một nhà họat động chính trị , xã hội uy tín.
- Ông là tấm gương tiêu biểu trong việc bảo vệ và chăm sóc cho con người .
2. Tác phẩm 
 - Xuất xứ: trích từ bài “Từ thuốc lá đến ma túy – bệnh nghiện”.
 - Kiểu văn bản: văn bản nhất dụng.
 - Phương thức biểu đạt: Thuyết minh.
II. Đọc – tìm hiểu chung 
 1. Đọc
2. Giải thích từ khó
 3. Bố cục : 3 phần
III. Phân tích văn bản 
 1 . Thông báo về nạn dịch thuốc lá .
 - Ôn dịch thuốc lá còn nguy hiểm hơn thổ tả ,dịch hạch và AIDS
 - Thông báo: Ngắn gọn, chính xác nạn dịch thuốc lá. 
2 . Tác hại của thuốc lá.
 a. Ñoái vôùi söùc khoûe, caù nhaân coäng ñoàng
 - Với người hút : Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc thấm vào cơ thể người hút.
 + Chất hắc ín : tê liệt các lông mao ở vòm họng à viêm phế quản , ung thư .
 + Chất ô-xít các-bon : thấm vào máu không cho tiếp nhận ô xi
 + Chất ni-cô-tin : làm co thắt các động mạch à huyết áp cao, tắt động mạch ,nhồi máu cơ tim 
- Đối với người xung quanh: Nhiễm độc, đau tim mạch, viêm phế quản, ung thư, thai nhi bị nhiễm độc.
=>Hủy họai nghiêm trọng sức khỏe con người .
b. Ñaïo ñöùc
 - Nêu gương xấu cho thế hệ trẻ.
- Sinh trộm cắp, nghiện ma túy .
=> Là một thứ độc hại ghê ghớm đối với sức khỏe cá nhân, cộng đồng và hủy họai lối sống, nhân cách người Việt Nam.
3. Lôøi keâu goïi vaø bieän phaùp ngaên ngöøa
- “Một Châu Âu không còn thuốc lá”.
- VIỆT NAM : “mọi người phải chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch này.”
IV. Toång keát
 1. Nghệ thuật
 - Kết hợp lập luận chặt chẽ , dẫn chứng sinh động với thuyết minh cụ thể ,phân tích trên cơ sở khoa học .
- Sử dụng thủ pháp so sánh để thuyết minh một cách thuyết phục một vấn đề y học liên quan đến tệ nạn xã hội .
 2. Ý nghĩa văn bản
 - Tác giả đã chỉ ra tác hại của việc hút thuốc lá đối với đời sống con người , từ đó phê phán và kêu gọi mọi người giăn ngừa tệ nạn hút thuốc lá.
 * Ghi nhôù : SGK/122
V.Luyeän taäp
 1. BT1 : HS tự phân loại giống như bài đọc thêm số 1
 2. BT2 : HS tự viết cảm nghĩ của mình sau khi đọc bài đọc thêm số 2 ( khoảng 5 dòng).
 4 .Tổng kết(Củng cố , rút gọn kiến thức)(4 phút)
 - Tác giả thông báo về nạn dịch thuốc lá như thế nào ?
 + Ôn dịch thuốc lá còn nguy hiểm hơn thổ tả ,dịch hạch và AIDS
 - Thuốc lá có tác hại gì đối với người hút và người không hút?
 a. Với người hút : Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc thấm vào cơ thể người hút.
 + Chất hắc ín : tê liệt các lông mao ở vòm họng à viêm phế quản , ung thư .
 + Chất ô-xít các-bon : thấm vào máu không cho tiếp nhận ô xi
 + Chất ni-cô-tin : làm co thắt các động mạch à huyết áp cao, tắt động mạch ,nhồi máu cơ tim 
 b. Đối với người xung quanh: Nhiễm độc, đau tim mạch, viêm phế quản, ung thư, thai nhi bị nhiễm độc.
 - Qua đó ta thấy tác hại to lớn của thuốc lá đối với đạo đức con người như thế nào ?
 + Là một thứ độc hại ghê ghớm đối với sức khỏe cá nhân, cộng đồng và hủy họai lối sống, nhân cách người Việt Nam.
5. Hướng dẫn học tập( Hướng dẫn HS tự học ở nhà)(3 phút)
 * Đối với bài học ở tiết học này
 - Về nhà học bài, tìm thêm nhiều biện pháp để hạn chế mọi người hút thuốc lá.
 * Đối với bài học ở tiết học tiếp theo
 - Chuẩn bị: “ Câu ghép (tt)
 + Quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu.
 + Luyện tập
V. PHỤ LỤC : Tranh, tư liệu có liên quan