Giáo án môn Sinh học 8 - Chủ đề học: Phòng chống còi xương ở tuổi thiếu niên

Ngày soạn: 17/09/2017
Ngày thực hiện: Từ ngày 23/9/2017 đến ngày 30/9/2017
GIÁO ÁN HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM MÔN SINH HỌC 8
CHỦ ĐỀ: PHÒNG CHỐNG CÒI XƯƠNG Ở TUỔI THIẾU NIÊN.
I.Mục tiêu: 
-Biết được cấu tạo, thành phần hóa học và tính chất của xương.
-Tiến hành được các thí nghiệm về xương để phát hiện được thành phần hóa học và tính chất của xương.
-Biết được nguyên nhân và biện pháp phòng chống bệnh còi xương ở lứa tuổi thiếu niên, giải thích được các hiện tượng trong thực tế.
-Xây dựng sản phẩm tuyên truyền về phòng chống còi xương cho lứa tuổi thiếu niên.
II.Nội dung và hình thức tổ chức
1.Nội dung:
-Kết hợp với trạm y tế xã để các em tham quan, tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân bệnh còi xương.
-Làm thí nghiệm tìm hiểu về xương để phát hiện được thành phần hóa học và tính chất của xương.
-Thi tuyên truyền về phòng chống còi xương cho lứa tuổi thiếu niên.
2.Hình thức
Tổ chức cho học sinh khối 8 gồm 3 lớp 8A, 8B, 8C, mỗi lớp thành lập một đội thi “Tuyên truyền về phòng chống còi xương cho lứa tuổi thiếu niên”.
III.Chuẩn bị hoạt động
-Địa điểm: tại văn phòng trường THCS Hưng Đồng- Thành Phố Hà Tĩnh
-Thành phần: BGH nhà trường, tổng phụ trách đội, GVCN 3 lớp 8, GV phụ trách bộ môn, nhân viên y tế trường học, học sinh khối 8.
-Cơ sở vật chất: Máy tính, máy chiếu, giấy Ao, bút, các dụng cụ để HS làm thí nghiệm: đèn cồn, giấm hoặc axit HCl 10%, đùi ếch, quả cân có khối lượng khác nhau, cốc. Đoạn dây đồng 1 đầu quấn chặt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn vào xương.
Một panh để gắp xương, 1 đèn cồn, 1 cốc 500ml để đựng nước lã để rửa xương, 1 cốc đựng HCl 10% .
IV.Tiến hành hoạt động
Hoạt động 1:
 Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm kiếm thông tin.
a. Chia mỗi lớp thành 2 nhóm: Tìm kiếm thông tin từ SGK bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương. 
Từng cá nhân trong nhóm tập trung đọc sách để thu nhận các thông tin sau:
Kết luận1:về cấu tạo và chức năng của xương dài:
Cấu tạo
* Đầu xương :
- Hai đấu là mô xương xốp có các nan xương.
- Bọc hai đầu là lớp sụn.
* Thân xương: Gồm 3 phần :
- Màng xương, mô xương cứng , khoang xương.
Chức năng
- Giảm ma sát trong khớp xương.
- Phân tán lực tác dụng
- Tạo các ô chứa tuỷ đỏ của xương.
- Giúp xương phát triển to về bề ngang.
- Chịu lực đảm bảo vững chắc.
- Chứa tuỷ đỏ ở trẻ em, sinh hồng cầu, chứa tuỷ vàng ở người lớn.
Kết luận 2: về cấu tạo của xương ngắn và xương dẹt :
 - Không có cấu tạo hình ống.
 - Bên ngoài là mô xương cứng.
 - Bên trong lớp mô xương cứng là mô xương xốp gồm nhiều nan xương và hốc trống nhỏ.
Kết luận 3; 
- Xương to ra là nhờ các tế bào màng xương phân hoá tạo tế bào mới đẩy vào trong và hoá xương.
- Xương dài ra là nhờ sụn tăng trưởng.
Kết luận 4:
- Xương được cấu tạo từ các chát hữu cơ gọi là chất cốt giao.
- Các chất khoáng chủ yếu là can xi.
b.Hướng dẫn học sinh về nhà tìm thông tin từ các nguồn khác: Thảo luận nhóm về nguyên nhân gây còi xương ở lứa tuổi 12-16, thống nhất lựa chọn từ khóa để tìm kiếm sâu hơn, rộng hơn những thông tin về xương trên mạng internet và phân công thành viên tìm kiếm.
Hoạt động 2(Học sinh làm ở nhà):
Tiến hành thí nghiệm theo nhóm.
-HS tiến hành các thí nghiệm 1,2,3 ở trang 45,46 sách hoạt động trải nghiệm ST lớp 8.
-GV bộ môn quan sát các nhóm phát hiện khó khăn để giúp đỡ hs.
-GV bộ môn lưu ý: Hỏi học sinh các vấn đề phát sinh trong thí nghiệm, học sinh giải thích các hiện tượng thực tế:
*Người già dễ bị gãy xương khi ngã hơn người trưởng thành và trẻ nhỏ? Bởi vì mỗi lứa tuổi khác nhau, xương lại có cấu tạo về thành phần khác nhau. ở người già, lượng cốt giao trong xương giảm trong khi muối canxi lại nhiều, nên xương giòn, dễ gẫy. còn ở lứa tuổi thanh thiếu niên, lượng cốt giao nhiều, nên xương đàn hồi, dẻo dai, chắc khỏe hơn.
*Trẻ em dễ bị vòng kiềng? Trẻ bị còi xương do thiếu vitamin D là nguyên nhân chính dẫn đến vòng kiềng.Trẻ tập đứng, tập đi quá sớm. Trẻ béo phì, có cân nặng quá tải đối với đôi chân. Do thói quen sinh hoạt một số vùng không tốt như: địu trẻ trên lưng, trẻ thường xuyên phải cưỡi ngựa, lừa
*Tại sao có thóp trên đầu các bé mới sinh? Phần thóp trước có hình thoi, là khe hở giữa xương trán và xương đỉnh đầu. Phần thóp sau lại có hình tam giác, là khe hở giữa xương đỉnh đầu và xương chẩm.
*Tại sao lại nói còi xương không chỉ ở người còi cọc mà cả những người bụ bẫm? Ai dễ bị thiếu can xi, thiếu can xi gây ảnh hưởng gì?
Nguyên nhân gây ra còi xương ở trẻ chủ yếu là do thiếu vitamin D. Do mẹ kiêng cữ cho bé quá kỹ, ít cho con tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hay chế độ ăn uống không cân đối –quá mặn hay quá nhiều đạm làm đảo thải vitamin D qua nước tiểu, trẻ không được bú mẹ đầy đủ cũng là nguyên nhân gây ra còi xương.
Bên cạnh đó, những trẻ ăn dặm sớm và ăn nhiều bột cũng gây tình trạng rối loạn chuyển hóa ức chế hấp thu canxi. Cùng với đó, những trẻ quá bụ bẫm cũng là một  yếu tố gây còi xương. Bởi lẽ ở những trẻ này, nhu cầu vềcanxi, phốt pho, vitamin D cao hơn những trẻ bình thường.
-GVCN quản lý nhóm hs lớp chủ nhiệm và tổng phụ trách đội quan sát chung.
Hoạt động 3 (Học sinh làm ở nhà):
 Xử lý thông tin và xây dựng sản phẩm để tuyên truyền.
-HS thống nhất thông tin thu thập được từ đó sơ đồ hóa thông tin về xương(Tham khảo sơ đồ trang 47 sách hoạt động trải nghiệm sáng tạo lớp 8).
- HS lựa chọn loại hình sản phẩm tuyên truyền trên giấy Ao hoặc trình bày trên PowerPoin hoặc videoclip.
-GVCN hỗ trợ cho nhóm hs của lớp để hoàn thành sản phẩm.
V.Đánh giá- rút kinh nghiệm
-Giáo viên hướng dẫn học sinh tự đánh giá(trang 50,51 sách hoạt động trải nghiệm sáng tạo lớp 8).
-Học sinh ghi lại những tình huống phát sinh, kinh nghiệm rút ra và xây dựng ý tưởng mới nộp cho giáo viên.
-GV nhận xét và trao thưởng( một bịch kẹo) cho nhóm trình bày hay nhất.
 Ngày soạn: 15/10/2017
Thực hiện từ ngày 20/10/2017 đến 26/10/2017
GIÁO ÁN HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM MÔN SINH HỌC 7
CHỦ ĐỀ: Khám phá về giun đất
I.Mục tiêu: 
-Biết được đặc điểm hình thái cấu tạo và đặc điểm phân loại của giun đất 
- Thiết kế được bình nuôi cấy giun đất để quan sát tập tính và vai trò của giun đất trong trồng trọt.
II.Nội dung và hình thức tổ chức
1.Nội dung:
-Hệ thống kiến thức về giun đất thành sơ đồ (hình thái, cấu tạo tập tính, thức ăn, điều kiện sống, vai trò của giun đất đối với việc cải tạo đất).
-Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của giun đất (yếu tố nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, dinh dưỡng, tính chất đất như độ pH của đất, kết cấu, các sinh vật sống trong đất khác ....).
2.Hình thức
Tổ chức cho học sinh khối 7 gồm 3 lớp 7A, 7B, 7C, mỗi lớp thành lập các nhóm học sinh thực hiện nuôi cấy giun đất .
III.Chuẩn bị hoạt động
- Địa điểm: Tại phòng bộ môn trường THCS Định Công
- Thành phần: học sinh khối 7.
- Cơ sở vật chất:
+ Giấy Ao, bút, các dụng cụ để HS làm thí nghiệm, 
+Hộp nhựa trong suốt, dụng cụ xúc đất, đất 
+Mùn (rơm rạ, mùn cưa bã chè, lá mục ,...)
+Giun đất tối thiểu 2 con giun đất 
+ Dao nhọn, kéo nhỏ, bao ni lon đen ...
IV.Tiến hành hoạt động
Hoạt động 1: 
Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm kiếm thông tin.
a. Chia mỗi lớp thành 3 nhóm: Tìm kiếm thông tin từ SGK bài 15: Giun đất; bài 16 mổ và quan sát giun đất 
Từng cá nhân trong nhóm tập trung đọc bài 15,16 trang 53-58 sgk sinh học 7 để tìm hiểu về giun đất để tìm hiểu về giun đất:
Kết luận1: Có kiến thức về giun đất: (hệ thống hóa bằng sơ đồ tư duy)
+ Đặc điểm phân loại 
+ Tập tính 
+ Đặc điểm hình thái cấu tạo
+ Điều kiện sống và nơi phân bố 
b. Tiến hành thí nghiệm theo nhóm.
 Bước 1:
-HS các nhóm thống nhất lựa chọn sản phẩm bình nuôi cấy giun đất 
Thiết kế sản phẩm về chất liệu, thành phần, kích thước, chủng loại giun, nơi thu mẫu,...vào góc giấy Ao
- Trưởng nhóm ý tưởng giống nhau và khác nhau của các thành viên trong nhóm 
- Thống nhất nên thêm vào hay bớt đi các ý tưởng về cấu trúc và thành phần sinh vật đã được ghi lại giữa tờ giấy Ao 
Kết luận2: 
* Chất liệu : bền chịu lực nhưng đảm bảo được khả năng thoát nước và có thể dễ dàng quan sát được hoạt động của giun trong bình 
* Kích thước bình nuôi cấy đảm bảo phù hợp với số lượng nuôi nhưng vẫn phải phù hợp với điều kiện không gian gia đình khi bố trí bình nuôi cấy 
* Nơi Thu mẫu: Đất vườn, đất trong chậu cảnh, cửa hàng bán thức ăn cho chim cá 
Bước 2: Tiến hành chế tạo bình nuôi cấy giun đất 
cả nhóm vẽ bản thiết kế bình nuôi cấy giun đất 
Bước 3: Phân công công việc. Phân công mỗi thành viên thực hiện một nhiệm vụ
Chuẩn bị bình nuôi cấy (hộp nhựa trong suốt) tối thiểu 1,5 lít 
Chuẩn bị đất (lá khô, rơm rạ, mùn cưa, ..)
Chuẩn bị dao, kéo để gia công 
Chuẩn bị giun đất từ 2 đến 7 con 
Hoạt động 2 (học sinh làm ở nhà):
Học sinh gia công bình nuôi cấy theo bản thiết kế 
Bước 1: Làm sạch vỏ bình nuôi cấy, để khô, đùng vật nhọn để tạo lỗ thủng thoát nước 
Bước 2: Cho vỏ trấu (hoặc xỉ than), đất, lá khô vào bình nuôi vào bình nuôi cấy theo như bản thiết kế cho đến 1/2 thể tích bình 
Bước 3: Cho giun đất vào bình qua miệng bình rồi đặt vào chổ tối (dùng bao tải hoặc nilon đen để che lại)
Hoạt động 3 (học sinh làm ở nhà):
 Học sinh phân chia nhau theo theo dõi chăm sóc, nghi chép, thực hiện hoàn thành sản phẩm bình nuôi:
Bước 1: Chăm sóc bình nuôi cấy hằng ngày bằng cách vẩy nước theo lỗ thoáng phía trên một ngày 2 lần (như khi tưới cây ) 
Bước 2: Quan sát bình nuôi cấy mỗi khi vẫy nước và nghi chép vào hai bảng theo dõi 
Bước 3: Đánh giá nhận xét: Cả nhóm cùng thảo luận các nội dung sau : 
Stt
Tiêu chí đánh giá
Đạt
Không đạt
Ghi chú
1
Số lượng
2
Khả năng sống của giun 
3
Điều kiện sống của giun 
4
Hình thức bình nuôi cấy giun 
Hoạt động 4: 
Thiết kế bản trình bày báo cáo và trưng bày sản phẩm sau tiết 16 PPCT sinh học 7 năm học 2017-2018
Bước 1: HS lựa chọn loại hình báo cáo: tờ rơi, bản trình bày, ...
Bước 2: Thảo luận thống nhất nội dung báo cáo 
Bước 3: Trình bày báo cáo trước lớp và giáo viên 
Bước 4 : Thu thập ý kiến đánh giá bố cục trình bày, tính khả thi ở địa phương
V.Đánh giá- rút kinh nghiệm
-Giáo viên hướng dẫn học sinh tự đánh giá
+ Cá nhân tự đánh giá: Đóng góp theo mức độ :0,1,2,3,4.
Họ và tên thành viên 
Mức độ đóng góp 
+ Cả nhóm thống nhất tự đánh giá các nội dung bằng cách khoanh tròn vào các mức độ A;B;C; D.
Nội dung
Tinh thần làm việc nhóm
Hiệu quả làm việc nhóm
Trao đổi, thảo luận trong nhóm
Mức độ 
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D