Giáo án môn Vật lý 8 - Công cơ học

HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI CẤP HUYỆN
Năm học 2013 – 2014
Môn: 
Vật lí 8
Giáo viên thực hiện:
Vũ Thị Nụ
Trường T.H.C.S Trực Thắng
Ngày soạn: 	20/10/2013	
Ngày dạy: 01/11/2013 	 
Tiết 15
BÀI 13
CÔNG CƠ HỌC
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức:
Biết được dấu hiệu để có công cơ học.
Nêu được các ví dụ trong thực tế để có công cơ học và không có công cơ học.
Phát biểu và viết được công thức tính công cơ học. Nêu được tên các đại lượng và đơn vị của các đại lượng trong công thức.
Vận dụng công thức tính công cơ học trong các trường hợp phương của lực trùng với phương chuyển dời của vật.
	2. Kỹ năng:
Phân tích lực thực hiện công.
Tính công cơ học.
	3. Thái độ:
Có hứng thú, ham thích tìm tòi liên hệ thực tế.
II. Chuẩn bị:
Tranh vẽ con bò kéo xe; vận động viên cử tạ; máy xúc đất đang làm việc.
III. Tiến trình lên lớp.
Ổn định tổ chức.
Kiểm tra bài cũ
Nêu điều kiện để vật nổi, vật chìm, vật lơ lửng khi nhúng chìm trong chất lỏng?
Viết công thức tính lực đẩy Ac-si-met khi vật nổi trên mặt thoáng của chất lỏng?
Bài mới.
ĐVĐ: Trong đời sống hàng ngày, người ta quan niệm rằng người nông dân cấy lúa, người thợ xây nhà, em học sinh ngồi học, con bò đang kéo xe  đều đang thực hiện công. Nhưng không phải công trong các trường hợp này đều là “công cơ học”. Vậy công cơ học là gì? 
Tiết 16. Bài 13. CÔNG CƠ HỌC
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Ghi bảng.
Hoạt động 1. Tìm hiểu khi nào thì có công cơ học (15’)
_ Chiếu 13.1 ,13.2 sách giáo khoa lên màn hình : 
Hình 13.1:
_ Con bò có tác dụng lực lên chiếc xe không?
_Dưới tác dụng của lực kéo xe có chuyển dời không?
Hình 13.2:
_Người lực sĩ có tác dụng lực lên quả tạ không?
_Con bò tác dụng lực kéo lên chiếc xe.
_Làm xe có chuyển dời.
_ Người lực sĩ tác dụng lực đỡ lên quả tạ.
_Người lực sĩ ở tư thế đứng thẳng thì quả tạ có chuyển dời 
không?
Nhận xét: Yêu cầu HS nhận xét câu trả lời của bạn.
_ Quả tạ không chuyển dời.
_HS nhận xét.
_ So sánh :
Qua việc phân tích hai trường hợp trên em thấy hai trường hợp này có gì giống và khác nhau?
_Giống: Đều có lực tác dụng vào vật.
_ Khác: Trường hợp 1 xe có chuyển dời.
Trường hợp 2 quả tạ không chuyển dời.
_Như vậy: con bò kéo xe, xe chuyển động chứng tỏ có lực kéo tác dụng vào xe làm xe chuyển dời một quãng đường.
Khi đó ta nói lực kéo của con bò đã thực hiện một công cơ học.
Người lực sĩ đỡ quả tạ ở tư thế đứng thẳng chứng tỏ có lực đỡ tác dụng vào quả tạ nhưng không làm quả tạ chuyển dời. Khi đó người ta nói Người lực sĩ không thực hiện một công cơ học nào mặc dù người lực sĩ đó rất mệt nhọc và tốn nhiều sức lực.
Từ hai trường hợp các em quan sát được ở trên em có thể cho biết khi nào có công cơ học?
_Hỏi thêm ý kiến của Hs khác.
_ Vậy có công cơ học khi có lực tác dụng vào vật và làm cho vật chuyển dời.
_Khi có lực tác dụng vào vật và làm cho vật chuyển dời.
_Từ nhận xét trên các em hãy hoàn thành câu C2. GV chiếu C2 và hỏi câu C2 yêu cầu gì?
_Hs trả lời
Nhận xét câu trả lời của bạn?
Em hãy đọc hoàn chỉnh kết luận này?
GV nói và ghi bảng:
Chỉ có công cơ học khi có lực tác dụng vào vật và làm cho vật chuyển dời.
Như vậy chỉ có công cơ học khi đồng thời thỏa mãn hai yếu tố là có lực tác dụng vào vào vật và lực đó làm cho vật chuyển dời. Nếu thiếu một trong hai yếu tố trên thì không có công cơ học.
Công cơ học là công của lực
Ví dụ hình 13.1:
+ Lực kéo của con bò thực hiện công cơ học, hay
+ Con bò thực hiện công cơ học.
Công cơ học được gọi tắt là công.
Yêu cầu Hs vận dụng kiến thức ở trên để thực hiện câu C3.
GV chiếu câu C3 và yêu cầu đọc C3
Hs trả lời
3. Vận dụng
Các trường hợp a, c, d có công cơ học
Trường hợp b không có công cơ học
Yêu cầu Hs giải thích tại sao các trường hợp a, c, d có công cơ học? Trường hợp b lại không có công cơ học
Hs giải thích
- Người thợ mỏ tác dụng lực vào xe goòng làm xe chuyển dời.
- Máy xúc tác dụng lực vào đất làm đất chuyển dời.
- Người lực sĩ tác dụng lực nâng quả tạ chuyển dời.
- Trường hợp b không có vì: không có sự chuyển dời.
Trong trường hợp một học sinh đang ngồi viết bài thì có công cơ học không? Hãy giải thích
Hs trả lời và giải thích
Cũng vậy trường hợp người lực sĩ đỡ quả tạ ở tư thế đứng thẳng không thực hiện công cơ học nhưng người lực sĩ đang nâng quả tạ thì có thực hiện công cơ học.
Ngoài những trường hợp trên em hãy lấy ví dụ trong thực tế có công cơ học? Không có công cơ học?
Hs liên hệ thực tế
Như vây, các em đã biết nhận ra được trường hợp nào có công cơ học, vậy khi có công cơ học thì lực nào thực hiện công đó? Bằng cách trả lời câu C4 phần a, b. Yêu cầu Hs thực hiện theo nhóm nhỏ.
Hs thảo luận và đưa ra câu trả lời
Hs khác nhận xét
Riêng phần c GV thực hiện trên mô hình thí nghiệm bằng một hệ thống ròng rọc cố định kéo một quả nặng từ thấp lên cao. Cho Hs quan sát và yêu cầu trả lời: Lực nào thực hiện công cơ học
Hs quan sát và trả lời
Trả lời vấn đề đặt ra ở đầu bài. GV chiếu lên màn hình các hình ảnh minh họa. Cho Hs quan sát và trả lời câu hỏi: Trường hợp nào có thực hiện công cơ học?
Các trường hợp có thực hiện công cơ học là: người nông dân cấy lúa, người thợ xây nhà, con bò đang kéo xe.
Tuy nhiên, trong đời sống hàng ngày, thường sau mỗi ngày làm việc của người lao động như: người nông dân đi cấy, người thợ xây nhà thì họ coi là đã làm được một “Công” nhưng các em lưu ý rằng cách nói “công” đó không phải là nói đến công cơ học mà ta vừa xét.
_Gv Qua phần I. Các em đã biết chỉ có công cơ học khi có lực tác dụng vào vật và làm cho vật chuyển dời một quãng đường. Vậy công cơ học phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Công cơ học phụ thuộc vào hai yếu tố: Lực tác dụng quãng đường vật dịch chuyển. Cụ thể sự phụ thuộc này như thế nào? 
_ Phụ thuộc vào lực tác dụng vào vật và quãng đường vật dịch chuyển.
Hs khác nhận xét.
Hoạt động 2. tìm hiểu công thức tính công cơ học.
II. Công thức tính công.
 1. Công thức tính công cơ học.
Chiếu và giới thiệu: Nếu có một lực F tác dụng vào vật, làm vật dịch chuyển một quãng đường s theo phương của lực thì công của lực F được tính bằng công thức:
 A = F.s trong đó: A là công của lực F; F là lực tác dụng vào vật; s là quãng đường vật dịch chuyển. 
_GV chú ý công thức này chỉ được áp dụng khi vật chuyển dời theo phương của lực tác dụng vào vật.
=> Gv ghi bảng
Hs lắng nghe và ghi bài 
A = F.s
Trong đó: 
A là công của lực F; 
F là lực tác dụng vào vật (N)
s là quãng đường vật dịch chuyển. (m)
_Trong công thức này có ba đại lượng là: A công; F lực tác dụng; s quãng đường dịch chuyển. Em đã biết đơn vị của đại lượng nào? 
_ Đơn vị của lực là N, đơn vị của quãng đường là m.
Khi lực tác dụng lên vật có độ lớn là 1N và làm vật dịch chuyển quãng đường là 1m thì công A được tính như sau: 
A= 1N.1m = 1Nm.
Gv giới thiệu đơn vị của công. => ghi bảng
Đơn vị của công là Jun. kí hiệu: J.
1J =1Nm.
Ngoài ra: Kilojun(kJ)
1kJ = 1000J
Trong công thức này, giả sử quãng đường không đổi, nếu lực tác dụng lớn thì công của lực đó như thế nào?
Giả sử lực không đổi, nếu vật dịch chuyển quãng đường dài thì công của lực đó như thế nào?
_ Thì công A lớn
Qua đây, em hãy cho biết độ lớn của công phụ thuộc vào độ lớn của những đại lượng nào?
Độ lớn của công phụ thuộc vào độ lớn của lực tác dụng và quãng đường dịch chuyển.
_Nếu biết độ lớn của 2 đại lượng em sẽ tìm đại lượng còn lại được không? Và bằng cách nào?
_Nếu biết độ lớn của hai đại lượng ta sẽ dễ dàng tìm được đại lượng còn lại như sau:
Từ công thức A = F.s 
suy ra: F=A/s ; s = A/F
GV đưa tình huống để rút ra chú ý: (Minh họa trên màn chiếu)
? Nếu có một lực kéo tác dụng lên vật và làm cho vật chuyển dời như trên màn hình. Khi đó vật có chuyển dời theo phương của lực tác dụng không?
HS quan sát và trả lời:
_Phương chuyển dời của vật không theo phương của lực F. 
_Lúcnày có công cơ học không?
_ Em có áp dụng công thức tính công vừa học để tính công cho lực F này không?
Hs suy nghĩ trả lời.
(Không. Vì phương chuyể động không theo phương của lực tác dụng)
_Đúng vậy khi lực tác dụng vào vật làm cho vật chuyể dời nhưng không theo phương tác dụng của lực thì công của lực sẽ được tính bằng một công thức khác sẽ học ở lớp trên.
_Tiếp tục giáo viên mô phỏng trường hợp vật chuyển dời theo phương vuông góc với phương của lực trên màn hình và hỏi:
_ Em có nhận xét gì về phương chuyển động của lực so với phương của trọng lực tác dụng lên vật?
_ Phương chuyển dời của vật vuông góc với phương của trọng lực P.
_Khi vật chuyển động theo phương vuông góc với phương của lực tác dụng vào vật thì công của lực đó bằng 0. Hay nói cách khác không có công cơ học do lực đó.
Giới thiệu đây chính là nội dung của phần chú ý SGK/47.
_Hs đứng tại chỗ đọc chú ý.
_Trong chương trình vật lí THCS khi giải các bài tập vật lí có liên quan đến công của lực nếu không có giải thích gì thêm thì ta ngầm hiểu Lực tác dụng làm cho vật chuyển dời theo phương của lực và được áp dụng công thức trên để tính công cho lực đó.
Vận dụng trả lời các câu hỏi SGK
3. Vận dụng
GV chiếu nội dung câu C7 SGK. Yêu cầu hs giải thích.
_ 
Vận dụng công thức tính công 
A = F.s yêu cầu Hs thực hiện câu C5.
Đọc câu C5 và tóm tắt?
Hs đọc ta nội dung câu C5 và tóm tắt.
Để tính công ta dựa vào công thức nào?
Em nào có thể lên bảng trình bày lời giải? 
GV & Hs nhận xét, sửa sai nếu có.
1 Hs lên bảng, các Hs khác làm độc lập dưới lớp.
_Tổ chức cho Hs hoạt động nhóm để làm câu hỏi C6.
Học sinh làm bài theo nhóm.
GV tổ chức cho một vài nhóm trình bày bài làm trên máy chiếu trước lớp.
_Đại diện các nhóm trình bày phần lời giải của nhóm mình.
_ Các nhóm khác nhận xét
GV lưu ý thêm: Đối với những vật chuyển dời theo phương thẳng đứng thì độ cao chuyển dời chính là quãng đường chuyển dời s trong công thức trên.
GV đưa ra 2 bài tập trắc nghiệm trên máy chiếu yêu cầu học sinh trả lời:
Câu 1. Bài tập xác định khi nào có công cơ học.
Hs đọc và suy nghĩ trả lời:
Câu 2. Bài tập vận dụng công thức tính công của lực, có lưu ý đổi đơn vị của các đại lượng trước khi tính công. 
Hs trả lời
_ giải thích cách tìm ra đáp án; + đưa đơn vị của quãng đường chuyển dời về mét, tính trọng lực tác dụng lên vật khi cho biết khối lượng qua công thức P (N) = 10.m(kg) 
Hoạt động 3. Củng cố kiến thức.
? Khi nào có công cơ học?
? Khi vật chuyển dời theo phương của lực thì công của lực được tính thoe công thức nào?
? Công cơ học phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Lần lượt Hs đứng tại chỗ trả lời.
Hoạt động 4. Tìm hiểu công của trái tim qua mục “Có thể em chưa biết”
Gv nhấn mạnh vai trò quan trọng của trái tim trong cơ thể người trên cả hai phương diện: vật lý và sinh học từ đó giáo dục ý thức cần thiết phải bảo vệ sức khỏe bản thân, bảo vệ sức khỏe trái tim.
Hs đọc nội dung phần “Có thể em chưa biết” 
4. Hướng dẫn về nhà.
	- Học thuộc phần ghi nhớ
	- Làm các bài tập trong sách bài tập.
	- Lấy thêm một số ví dụ về trường hợp có công cơ học và không có công cơ học.
Ban giám hiệu duyệt