Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Ếch ngồi đáy giếng

Giáo án hội giảng chào mừng ngày 20-11
Tiết 39
ếch ngồi đáy giếng
* Mục tiêu cần đạt :
 Giúp HS : 
 - Hiểu được khái niệm truyện ngụ ngôn,và nội dung ý nghĩa của truyện cũng như nghệ thuật diễn đạt.
 - Liên hệ bài học trong truyện với những tình huống, hoàn cảnh thực tế phù hợp.
 - Rèn kĩ năng kể chuyện ngụ ngôn.
* Đồ dùng : bảng phụ
*Tiến trình dạy học 
A.ổn định lớp
B.Bài cũ : Qua truyện “ Ông lão đánh cá và con cá vàng” , em hãy nhận xét ông lão và mụ vợ? Bài học rút ra từ câu chuyện cổ tích này là gì?
C.Bài mới
 HS đọc chú thích SGK.
?Ngụ ngôn là một từ HV, dựa vào hiểu biết của mình em hãy giải thích từ ngụ ngôn?
-Đọc chú thích *
?Dựa vào chú thích hãy nêu đặc điểm chính của truyện ngụ ngôn?
 ?ở cấp I, em đã được học, đọc những chuyện ngụ ngôn nào?
-Con cáo và tổ ong, bó đũa, thỏ và rùa
?Nhân vật chính trong thỏ và rùa là ai? Truyện này nhằm khuyên chúng ta điều gì?
-GV khái quát lại 3 đặc điểm chính của truyện ngụ ngôn.NHấn mạnh: Gửi gắm kín đáo một bài học, lời khuyên trong cuộc sống . Đây là đặc trưng nổi bật của truyện ngụ ngôn
-Để rõ hơn đặc điểm, ý nghĩa của loại truyện này, chúng ta cùng tìm hiểu văn bản: ếch ngồi đắy giếng
?Truyện kể dưới hình thức nào?văn xuôi hay văn vần? Phương thức biểu đạt?Theo em nên đọc văn bản này với giọng điệu ntn ?
?Tóm tắt ngắn gọn văn bản?
-H tóm tắt
-Nhận xét
?Truyện có mấy sự việc chính ?
Căn cứ vào đó em chia câu chuyện thành mấy phần ? Nêu giới hạn và nội dung từng phần ?
HS thảo luận trình bày , GV nhận xét treo bảng phụ ghi bố cục truyện.
-Tìm hiểu một số chú thích
? Em hãy cho biết nhân vật chính trong truyện ?
?Câu văn nào vừa giới thiệu nhân vật, vừa giới thiệu không gian ếch sống?
?Khi ở trong giếng cuộc sống của ếch được miêu tả như thế nào?
?Theo em giếng là một không gian như thế nào?
?Em hãy nhận xét môi trường sống cua ếch ?
?ếch có cảm nhận gì về thế giới xung quanh và về bản thân mình?
? Cách cảm nhận như vậy có đúng không ? 
Không, thực tế cuộc sống vô cùng phong phú, kì diệu luôn đổi thay.Môi trường, thế giới sống của éch rất nhỏ bé.éch chưa bao giờ sống thêm, biết thêm một môi ỉtường khác.Tầm nhìn thế giới và sự vật xung quanh của nó rất hạn hẹp.Nó ít hiểu biết, một sự ít hiểu biết kéo dài “lâu ngày”.Nhưng nó lại luôn thỏa mãn với sự hiểu biết của mình chẳng cần biết ngoài thành giếng kia có gì, chỉ cần dùng mấy âm thanh ồm ộp hão ra oại với những con vật tầm thường là thỏa chí.
?Điều đó cho thấy đặc điểm gì trong tính các của ếch?
?Nhân vật là loài vật nhưng lại mang đặc điểm tính cách của con người, như vậy khi xây dựng nhân vật ếch tác giả dân gian đã sử dụng biện pháp nghẹ thuật gì?
-Lưu ý:nhưng không phải vì thế mà làm mất đi những đạc điểm vốn có của laòi éch:sống ở môi trường nước, ẩm thấp, xung quanh là cóc nháiđây chính là nghệ thuật kể chuyện tự nhiên sinh động mà hấp dẫn của TNN.
-Do sống trong môi trường hạn hẹp mà ếch đâm chủ quan,tự cao tự đại.ở đây chuyện viết về ếch nhằm ám chỉ điểu gì về cuộc sống con người?( môi trường sống hạn hẹp dễ khiến con người ta có thái độ như thế nào?
-Giá như cuộc sống cứ mãi như vậy thì ếch ta vẫn thấy mình là kẻ to nhất, nhưng rồi chuyện gì đã xảy ra ,.
?Nêu sự việc tiếp theo của câu chuyện ?
?ếch ra ngoài là do ý muốn chủ quan hay do tác động của thế giới khách quan ?
? Em có nhận xét gì về vai trò của chi tiết ấy đối với câu chuyện ?
? Khi ra khỏi giếng môi trường sống của ếch có sự thay đổi ntn ? ( Ra ngoài là đến với 1thế giới rộng lớn, phong phú, đa dạng luôn luôn thay đổi, với không gian bao la rộng lớn.Hình ảnh con ếch ngáo ngơ giữa không gian rộng lớn mới nhỏ bé làm sao.Nhưng éch có nhận ra sự thay đổi quanh mình không ?
?Chi tiết nào chứng tỏ điều đó ?(Tìm chi tiết miêu tả thái độ , cử chỉ của ếch khi ra khỏi giếng ?
?Thể hiện tính cách gì của ếch?Vì sao ếch lại có thái độ đó?Vì sống quá lâu ngày trong giếng, không có kiến thức về thế giới rộng lớn, lại chủ quan, đề cao mình, không thận trọng khi ra môi trường mới nên ếhc có thái độ đó
?sự nhận thức ấy của ếch dẫn đến kết cục gì ?
?Nhận xét về cắi chết của ếch
-Chết thảm quá, kết cục tất yếu cho 1 kẻ như ếch, không chết vì bị trâu giẫm bẹp thì cũng chết vì một tai nạn khác.
 Thảo luận:? Nguyên nhân nào dẫn đến cái chết của ếch?
?Cái chét của ếch đáng thương hay đáng giận?Vì sao
? Nét đặc sắcvề nghệ thuật của truyện?
Nói chuyện ếch nhưng thưc j ra là nói bóng gió chuyện ucả con người, theo em tác giả sử dụng nghệ thuật gì?
?Nhận xét thêm về nghệ thuật kể chuyện?Tình huống?
?Mượn truyện này, tác giả dân gain phê phán điều gì và khuyên chúng ta điều gì?
HS thảo luận và trình bày , GV đưa bảng phụ kết luận
? Qua câu chuyện em rút ra được bài học gì cho bản thânmình?
 HS đọc ghi nhớ SGK
I.Giới thiệu chung :
*Truyện ngụ ngôn
-Ngụ: hàm ý kín đáo; ngôn : lời nói
-Ngụ ngôn : là lời nói có hàm ý , ngụ ý kín đáo-Truyện ngụ ngôn : (SGK) 
Đặc điểm:
+HT:Truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần
+Nhân vật: loài vật, đồ vật con người
+Mục đích: nhằm khuyên nhủ răn dạy bài học nào đó
II.Đọc- hiểu văn bản:
1.Đọc
-Chậm ,bình tĩnh, xen hài hước kín đáo.
-Tóm tắt
Một con ếch sống lâu ngày nơi đáy giếng sâu.Nó nghĩ mình là chủa tể, trời chỉ bé bằgn chiếc vung.Một hôm , trời mưa to, nước giéng đầy,ếch ta ra ngoài.Vẫn giữ thói quen cũ nghênh ngang nên ếch ta bị trâu giẫm bẹp
-Bố cục : 2 phần
P1 : Từ đầu đến “chúa tể”: ếch khi ở trong giếng
P2 : Còn lại: ếch khi ra khỏi giếng
-Chú thích
2.Phân tích
a. Khi ếch ở trong giếng
 - Sống lâu ngày trong giếng
- Xung quanh : ốc, cua, nhái bé nhỏ
- kêu ồm ộp, các con vật khác đều sợ
=> Không gian chật hẹp, đơn giản, trì trệ 
-ếch cảm nhận : Bầu trời bằng cái vung còn nó oai như một vị chúa tể .
=> hiểu biết nông cạn nhưng lại huyênh hoang.
=> Tầm nhìn hạn hẹp,nhỏ bé, sai lệch ít hiểu biết lâu ngày nhưng lại chủ quan kiêu ngạo.
=>Nghệ thuật nhân hóa
=>Môi trường sống hạn hẹp dễ khiến người ta chủ quan, kiêu ngạo không biết thực chất về mình.
b.Khi ếch ra khỏi giếng
 -Mưa to, nước tràn bờ, đưa ếch ra ngoài
=> Chi tiết quan trọng tạo nên tình huống truyện .Nó giúp cho câu chuyện phát triển
 -Môi trường sống thay đổi từ nhỏ hẹp-> rộng lớn. Thế giới xung quanh thay đổi.
- Quen thói cũ , nghênh ngang, nhâng nháo, chả thèm để ý đến xung quanh.
+ Kết cục : Bị trâu giẫm bẹp
-Nguyên nhân:Chủ quan, kiêu ngạo, đề coa mình quá mức, do không cẩn thận khi sang môi trường mới
3.Tổng kết
+ Nghệ thuật 
 -Nhân hóa, ẩn dụ
 - Cách kể ngắn gọn, tạo tình huống truyện hợp lí
+Nội dung
+Bài học
- Môi trường nhỏ bé hạn hẹpkhông có sự giao lưu làm hạn chế hiểu biết, từ đó nảy sinh tâm lí chủ quan,kiêu ngạo
- Sự kiêu ngạo, chủ quan khiến cho người ta phải trả giá đắt ,có khi mất mạng.
- Luôn luôn phải học hỏi mở rộng tầm hiểu biết.. 
-Khi thay đổi môi trường sống phải thận trọng, khiêm tốn tìm hiểu để thích nghi. 
-Không được chủ quan kiêu ngạo.
III. Luyện tập
Bài 1: HS đọc yêu cầu bài tập1?
 HS tìm câu văn thể hiện nội dung , ý nghĩa của truyện. HS trình bày.
 GV nhận xét, kết luận.
“ ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể”.
“ Nó nhâng nháo đưa cặp mắt nhìn lên bầu trời , chả thèm để ý đến xung quanh nên đã bị một con trâu đi qua giẫm bẹp”
Bài 2: Em hiểu thành ngữ “ếch ngồi đáy giếng” là gì ?Hãy tìm 1 số thành ngữ tương tự? Nêu một số hiện tượng trong cuộc sống ứng với thành ngữ trên?
ếch ngồi đáy giếng: Hiểu biết hạn hẹp nhưng lại chủ quan huyênh hoang kiêu ngạo
Những thành ngữ tương tự: Coi trời bằng vung , Thùng rỗng kêu to
Hiện tượng trong cuộc sống ứng với thành ngữ trên:Tự cho mình là tài giỏi không chịu học hỏi, chủ quan coi thường những người xung quanh, không tiến bộ được, kết quả kém.
D.Củng cố:- Bài học rút ra từ câu chuyện .
 - Kể tóm tắt văn bản
E.HDVN : - Đọc một số truyện ngụ ngôn khác.
 - Soạn bài : Thầy bói xem voi.