Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Tiết 14: Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự

 Tuần 4 Ngày soạn 1/9
 Ngày dạy : 3/9
 TiÕt 14: 
 Chñ ®Ò vµ dµn bµi cña bµi v¨n tù sù
A.Môc tiêu cần đạt
 *KT: Hiểu sự thống nhất chủ đề trong 1 văn bản; Những biểu hiện của mối quan hệ giữa chủ đề , sự việc trong văn bản tự sự; bố cục bài văn.
 * KN : Tìm chủ đề, làm dàn bài, viết được phần mở bài cho bài văn tự sự .
®­îc chñ ®Ò vµ dµn bµi cña bµi v¨n tù sù. Mèi quan hÖ gi÷a sù viÖc vµ chñ ®Ò.
 * TĐ : Có ý thức t×m chñ ®Ò vµ dµn bµi tr­íc khi viÕt bµi.
B. Chuẩn bị
 - GV : Sách gv, sách gk, giáo án
 - HS : sách gk, bài soạn
C. Tiến trình dạy học
 I. æn ®Þnh tæ chøc.
 II. Kiểm tra bài cũ:
1.Thế nào là nhân vật trong văn tự ?
 2. Vai trò của nhân vật chính, nhân vật phụ trong văn tự sự ?
 III.Bµi míi:
 * Giíi thiÖu bµi
 *Bài mới:
 Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn HS t×m hiÓu chñ ®Ò vµ dµn bµi cña bµi v¨n tù sù.
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
Néi dung 
?.§äc dµn bµi v¨n mÉu (SGK)
?.ý chÝnh cña v¨n b¶n(néi dung) lµ g×? ý chÝnh Êy ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng lêi nµo?V× sao em biÕt? Nh÷ng lêi Êy n»m ë ®o¹n nµo trong v¨n b¶n?
?.C¸c SV trong phÇn tiÕp theo triÓn khai néi dung trªn nh­ thÕ nµo?
?Qua ®ã em biÕt g× vÒ th¸i ®é cña ng­êi viÕt víi nh©n vËt (danh y TuÖ TÜnh)?
?.Cã thÓ chän tªn gäi nµo cho v¨n b¶n trong nh÷ng nhan ®Ò d­íi ®©y:
1.TuÖ TÜnh vµ hai ng­êi bÖnh
2.TÊm lßng cña thÇy TuÖ TÜnh
3.Y ®øc cña TuÖ TÜnh
4.TuÖ TÜnh.
* C¨n cø vµo néi dung cña v¨n b¶n sÏ cã nh÷ng c¸ch ®Æt nhan ®Ò kh¸c nhau nh»m kh¸i qu¸t nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau.
?.Qua VD trªn,em cho biÕt chñ ®Ò cña bµi v¨n tù sù lµ g×?
* Chñ ®Ò thÊm nhuÇn trong SV, m©u thuÉn vµ c¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn cña truyÖn.
?.§äc v¨n b¶n ë bµi tËp 1-chñ ®Ò cña truyÖn nh»m biÓu d­¬ng vµ chÕ giÔu ®iÒu g×? Sù viÖc nµo tËp trung chñ ®Ò-G¹ch d­íi c©u v¨n thÓ hiÖn ®iÒu ®ã?
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu dµn bµi cña bµi v¨n tù sù.
?.§äc vµ cho biÕt bµi v¨n (SGK) cã mÊy phÇn?Tªn gäi cña tõng phÇn?NhiÖm vô cña mçi phÇn?
?.Theo em trong 3 phÇn trªn cã thÓ thiÕu phÇn nµo ®­îc kh«ng? V× sao?
* PhÇn MB kh«ng chØ giíi thiÖu nh©n vËt vµ SV mµ cßn cã t¸c dông kÝch thÝch høng thó cho ng­êi ®äc.
- PhÇn KB kh«ng chØ cã vai trß nªu SV kÕt thóc mµ cßn cã nhiÖm vô t¹o Ên t­îng tèt ®Ñp gîi liªn t­ëng thó vÞ cho ng­êi ®äc (nghe)
?.§äc môc ghi nhí?
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn HS luyÖn tËp.
?.X¸c ®Þnh l¹i chñ ®Ò trong truyÖn " phÇn th­ëng"? Chñ ®Ò n»m ë phÇn nµo trong truyÖn? V× sao em biÕt?
?.T×m bè côc cña truyÖn?
?.TruyÖn phÇn th­ëng so víi truyÖn vÒ danh y TuÖ TÜnh cã g× gièng vµ kh¸c nhau?(VÒ bè côc, c¸ch thÓ hiÖn chñ ®Ò)
?.Sù viÖc trong phÇn th©n bµi truyÖn "PhÇn th­ëng" cã g× thó vÞ?
*Bµi tËp 2:
?.So s¸nh c¸ch MB vµ KB cña 2 truyÖn: "ST-TT"vµ " Sù tÝch hå G­¬m"
-> HS ®äc 
-> ý chÝnh cña v¨n b¶n n»m trong 2 c©u më ®Çu.
Ta biÕt ®­îc néi dung Êy bëi ®ã chÝnh lµ ®iÒu ng­êi viÕt muèn biÓu ®¹t.
-> Danh y TuÖ TÜnh bÞ ®Æt tr­íc sù lùa chän. Kh«ng chÇn chõ, «ng chän ch÷a bÖnh cho chó bÐ g·y ch©n tr­íc(nguy hiÓm). Xong xu«i «ng ®i ngay ®Ó kÞp ch÷a cho nhµ quÝ téc.
->Th¸i ®é cña ng­êi viÕt:§Ò cao , ca ngîi.
->+Nhan ®Ò 1: §Ò cËp ®Õn nh©n vËt chÝnh trong v¨n b¶n.
+Nhan ®Ò 2, 3: Kh¸i qu¸t phÈm chÊt nh©n vËt chÝnh(TuÖ TÜnh)
+Kh«ng thÓ chän nhan ®Ò 4 v× nã qu¸ chung chung.
->§iÒu mµ ng­êi kÓ muèn biÓu hiÖn-lµ yÕu tè liªn kÕt c¸c phÇn, c¸c ®o¹n cña bµi v¨n tù sù víi nhau.
+ChÕ giÔu thãi tham lam cña tªn quan cËn thÇn,lîi dông chøc quyÒn ®Ó m­u lîi riªng.
+Ca ngîi trÝ th«ng minh,lßng trung thµnh cña ng­êi n«ng d©n.
-> Bµi v¨n cã 3 phÇn:
+ MB: Giíi thiÖu nh©n vËt.(Danh y TuÖ TÜnh)
+ TB: DiÔn biÕn sù viÖc.(Hai bÖnh nh©n : một quÝ téc , một n«ng d©n-cËu bÐ con nhµ n«ng d©n nÆng h¬n.TuÖ TÜnh ch÷a cho con nhµ n«ng d©n tr­íc)
+ KB: KÓ l¹i SV kÕt thóc. (Danh y TuÖ TÜnh véi v· ra ®i ®Ó kÞp ch÷a cho bÖnh nh©n nhµ quÝ téc)
-> Kh«ng thÓ thiÕu phÇn nµo v× mçi phÇn ®¶m b¶o một nhiÖm vô riªng lµm cho c©u chuyÖn liªn kÕt , m¹ch l¹c vµ dÔ hiÓu.
->HS ®äc ghi nhí SGK.
-> Chñ ®Ò: ca ngîi trÝ th«ng minh vµ lßng trung thµnh cña ng­êi n«ng d©n, ®ång thêi chÕ giÔu tÝnh tham lam ,cËy quyÒn thÕ cña viªn quan nä. Chñ ®Ò kh«ng n»m trong bÊt k× phÇn nµo mµ to¸t lªn tõ néi dung c©u chuyÖn. SV tËp trung cho chñ ®Ò lµ c©u nãi cña ng­êi n«ng d©n víi vua.
->+MB: Giíi thiÖu t×nh huèng truyÖn.(C©u 1)
+TB: DiÔn biÕn SV (C¸c c©u tiÕp theo)
+KB: SV kÕt thóc (c©u cuèi)
->+ Gièng: Bè côc 3 phÇn - c¸c SV s¾p xÕp theo tr×nh tù thêi gian.
+Kh¸c: Chñ ®Ò trong truyÖn vÒ TuÖ TÜnh n»m lé ngay ë phÇn MB, trong truyÖn "PhÇn th­ëng" n»m trong suy ®o¸n cña ng­êi ®äc.
-KÕt bµi cña 2 truyÖn ®Òu hay. KÕt bµi cña truyÖn vÒ TuÖ TÜnh cã søc gîi, cßn truyÖn "PhÇn th­ëng" bÊt ngê , thó vÞ.
->-Lêi ®ßi hái phÇn th­ëng v« lÝ cña viªn quan h¹ch s¸ch d©n.
-Sù ®ång ý dÔ dµng cña ng­êi n«ng d©n khiÕn cho ng­êi ®äc nghÜ r»ng b¸c biÕt lÖ nµy, muèn cho nhanh viÖc
- c©u tr¶ lêi cña ng­êi n«ng d©n víi vua bÊt ngê, ngoµi dù kiÕn cña viªn quan vµ ng­êi ®äc -> Sù th«ng minh, khÐo lÐo cña ng­êi n«ng d©n. (M­în tay nhµ vua trõng trÞ tªn quan tham lam).
->a. MB: +TruyÖn "ST-TT"giíi thiÖu t×nh huèng truyÖn, ch­a giíi thiÖu râ c©u chuÖn.
+TruyÖn "STHG"giíi thiÖu râ h¬n c¸i ý cho m­în g­¬m tÊt sÏ dÉn ®Õn tr¶ g­¬m.
b. KB:+TruyÖn "ST-TT"kÕt thóc theo lèi vßng trßn, chu k×, lÆp l¹i.( mở )
+TruyÖn "STHG"nªu SV kÕt thóc (đóng )
I.T×m hiÓu chñ ®Ò vµ dµn bµi cña bµi v¨n tù sù.
1.Chñ ®Ò cña bµi v¨n tù sù.
-VÊn ®Ò chñ yÕu, ý chÝnh mµ ng­êi kÓ muèn thÓ hiÖn trong v¨n b¶n.
-Chñ ®Ò lµ ®iÒu c©u chuyÖn muèn ®Ò cao, ngîi ca, kh¼ng ®Þnh hoÆc phª ph¸n , chÕ giÔu.
-Ng­êi kÓ ph¶i chän SV thÝch hîp víi chñ ®Ò sao cho chñ ®Ò ®­îc biÓu hiÖn ®Ó ng­êi ®äc nhËn thÊy.
-Chän SV kh«ng phï hîp víi chñ ®Ò sÏ lµm cho bµi v¨n rêi r¹c ,l¹c ®Ò.
2.Dµn bµi cña bµi v¨n tù sù
a.MB: Giíi thiÖu chung vÒ nh©n vËt vµ sù viÖc.
b.TB: Kể diÔn biÕn sù viÖc.
c.KB: Kể kết cục sự việc
*Ghi nhí SGK.
II.LuyÖn tËp.
Bµi tËp 1.
Bµi tËp 2.
 D. H­íng dÉn tự học
 - Häc thuéc phÇn ghi nhí.
 - Xác định chủ đề và làm dàn ý cho 1 truyện dân gian đã học ( tự chọn )
 - ChuÈn bÞ tiÕt 15,16.
 Đ. Tù rót kinh nghiÖm:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------