Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 1 - Tiết 2: Bánh chưng bánh giầy - Nguyễn Thị Hồng Thúy

 TiÕt 2: Ngµy so¹n :15-8-2011 
 H­íng dÉn ®äc thªm 
 V¨n b¶n B¸nh ch­ng,b¸nh giµy.
 (TruyÒn thuyÕt)
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
 Hiểu được nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản Bánh chưng, bánh giầy
II. TRỌNG TÂM KIÕN THỨC, KỸ NĂNG
 1. Kiến thức
 - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết
 - Cốt lõi lịch sử thời kỳ dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm thuộc nhóm truyền thuyết thời kỳ Hùng Vương.
 - Cách giải thích của người Việt cổ về một phong tục và quan niệm đề cao lao động, đề cao nghề nông – một nét đẹp văn hoá của người Việt,
 2. Kỹ năng:
 - Đọc hiểu một văn bản thuộc thể loại truyền thuyết.
 - Nhận ra những sự việc chính trong truyện.
III. ChuÈn bÞ: 
 1. Gi¸o viªn: - So¹n bµi
 - §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n.
 - S­u tÇm tranh ¶nh vÒ c¶nh nh©n d©n ta chë l¸ dong, xay ®ç gãi b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy.
 - Ph­¬ng ph¸p: Ph¸t vÊn, gi¶ng b×nh, vÊn ®¸p
 - Kü thuËt: §éng n·o. 
 2. Häc sinh: + So¹n bµi
IV. C¸c b­íc lªn líp:
 1. æn ®Þnh tæ chøc.
 2. KiÓm tra bµi cò:
 ? Em hiÓu thÕ nµo truyÒn thuyÕt? T¹i sao nãi truyÖn Con Rång, ch¸u Tiªn lµ truyÖn truyÒn thuyÕt?
 ? Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt "Con Rång, ch¸u Tiªn"? Trong truyÖn em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao em thÝch?
 3. Bµi míi:
 H§1: Khëi ®éng
 Hµng n¨m cø mçi khi tÕt ®Õn, xu©n vÒ, nh©n d©n ta - con ch¸u cña vua Hïng tõ miÒn ng­îc ®Õn miÒn xu«i, vïng rõng nói còng nh­ vïng biÓn l¹i n« nøc, hå hëi chë l¸ dong xay g¹o, gi· g¹o, gãi b¸nh. Quang c¶nh Êy lµm sèng l¹i truyÒn thuyÕt "B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy".
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn t×m hiÓu chung vÒ t¸c phÈm
- GVgäi HS ®äc truyÖn
- Em h·y kÓ tãm t¾t truyÖn
- H­íng dÉn HS t×m hiÓu chó thÝch: 1,2,3,4,8,9,12,13
? Theo em, truyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn?
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
? Më ®Çu truyÖn, t¸c gi¶ muèn cho chóng ta biÕt sù kÞªn g× ? 
? Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo?
? ý ®Þnh cña vua ra sao?(qua ®iÓm cña vua vÒ viÖc chän ng­êi nèi ng«i)
? Vua ®· chän ng­êi nèi ng«i b»ng h×nh thøc nµo?
? §iÒu kiÖn vµ h×nh thøc truyÒn ng«i cã g× ®æi míi vµ tiÕn bé so víi ®­¬ng thêi?
 * GV: Trong truyÖn d©n gian gi¶i ®è lµ1 trong nh÷ng lo¹i thö th¸ch khã kh¨n ®èi víi nh©n vËt, kh«ng hoµn toµn theo lÖ truyÒn ng«i tõ c¸c ®êi tr­íc: chØ truyÒn cho con tr­ëng. Vua chó träng tµi chÝ h¬n tr­ëng thø-> §©y lµ mét vÞ vua anh minh.
? §Ó lµm võa ý vua, c¸c «ng Lang ®· lµm g×?
? T©m tr¹ng Lang Liªu ra sao ? Lang Liªu ®· lµm g× ?
- RÊt buån. Trong c¸c con vua, chµng lµ ng­êi thiÖt thßi nhÊt. Tuy lµ Lang nh­ng tõ khi lín lªn chµng ra ë riªng, ch¨m lo viÖc ®ång ¸ng, trång lóa, trång khoai. Lang Liªu th©n th× con vua nh­ng phËn th× gÇn gòi víi d©n th­êng
? V× sao Lang Liªu ®­îc thÇn b¸o méng?
- C¸c nh©n vËt må c«i, bÊt h¹nh th­êng ®­îc thÇn, bôt hiÖn lªn gióp ®ì mçi khi bÕ t¾c.
? V× sao thÇn chØ m¸ch b¶o mµ kh«ng lµm gióp lÔ vËt cho Lang Liªu?
 - ThÇn vÉn dµnh chç cho tµi n¨ng s¸ng t¹o cña Lang Liªu.
? KÕt qu¶ cuéc thi tµi gi÷a c¸c «ng Lang nh­ thÕ nµo?
? V× sao hai thø b¸nh cña lang Liªu ®­îc vua chän ®Ó tÕ Trêi, §Êt, Tiªn V­¬ng vµ Lang Liªu ®­îc chän ®Ó nèi ng«i vua?
- Hai thø b¸nh cña Lang Liªu võa cã ý nghÜa thùc tÕ: quÝ h¹t g¹o, träng nghÒ n«ng (lµ nghÒ gèc cña ®Êt n­íc lµm cho ND ®­îc no Êm) võa cã ý nghÜa s©u xa: §Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta.
- Hai thø b¸nh hîp ý vua chøng tá tµi ®øc cña con ng­êi cã thÓ nèi chÝ vua. §em c¸i quÝ nhÊt cña trêi ®Êt cña ruéng ®ång do chÝnh tay m×nh lµm ra mµ tiÕn cóng Tiªn V­¬ng, d©ng lªn vua th× ®óng lµ con ng­êi tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o.
Ho¹t ®éng 4: Kh¸i qu¸t toµn béTP
? TruyÖn ®· sö dông NT g× ? 
? TruyÒn thuyÕt b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy cã nh÷ng ý nghÜa g×?
 *Hs ®äc ghi nhí
Ho¹t ®éng 4:
? §ãng vai Hïng V­¬ng kÓ l¹i truyÖn b¸nh ch­ng, b¸nh GiÇy?
? C©u chuyÖn cã ý nghÜa ntn ?
? ChØ ra vµ ph©n tÝch mét sè chi tiÕt trong truyÖn mµ em thÝch nhÊt.
* Gîi ý :
- Lang Liªu ®­îc thÇn b¸o méng: ®©y lµ chi tiÕt thÇn k× lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña truyÖn, nªu lªn gi¸ trÞ cña h¹t g¹o ë mét ®Êt n­íc mµ c­ d©n sèng b»ng nghÒ n«ng, thÓ hiÖn c¸i ®¸ng quÝ, c¸i ®¸ng tr©n träng cña s¶n phÈm do con ng­êi lµm ra.
- Lêi cña vua nãi vÒ hai lo¹i b¸nh: ®©y lµ c¸ch "®äc", c¸ch "th­ëng thøc" nhËn xÐt vÒ v¨n ho¸. Nh÷ng c¸i b×nh th­êng, gi¶n dÞ song l¹i nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c ®ã còng chÝnh lµ ý nghi· t­ t­ëng, t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ hai lo¹i b¸nh vµ phong tôc lµm b¸nh.
I. §äc - t×m hiÓu chung:
 1. §äc - kÓ:
- Hïng V­¬ng vÒ giµ muèn truyÒn ng«i cho con nµo lµm võa ý, nèi chÝ nhµ vua.
- C¸c «ng lang ®ua nhau lµm cç thËt hËu, riªng Lang Liªu ®­îc thÇn m¸ch b¶o, dïng g¹o lµm hai thø b¸nh ®Ó d©ng vua.
- Vua cha chän b¸nh cña lang Liªu ®Ó tÕ trêi ®Êt cïng Tiªn V­¬ng vµ nh­êng ng«i cho chµng.
- Tõ ®ã n­íc ta cã tôc lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy vµo ngµy tÕt.
 2. Chó thÝch:
 3. Bè côc: 3 phÇn
 a. Tõ ®Çu...chøng gi¸m
 b. TiÕp ....h×nh trßn
 c. Cßn l¹i
II. §äc-hiÓu chi tiÕt
1. Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i
- Hoµn c¶nh: giÆc ngoµi ®· yªn, ®Êt n­íc th¸i b×nh, ND no Êm, vua ®· giµ muèn truyÒn ng«i.
- ý cña vua: ng­êi nèi ng«i vua ph¶i nèi ®­îc chÝ vua, kh«ng nhÊt thiÕt lµ con tr­ëng.
- H×nh thøc: ®iÒu vua ®ßi hái mang tÝnh chÊt mét c©u ®è ®Ó thö tµi.
2. Cuéc thi tµi gi÷a c¸c «ng lang
- C¸c «ng lang thi nhau lµm cç thËt hËu, thËt ngon. 
- Lang Liªu: Lµm ra hai lo¹i b¸nh: b¸nh tr­ng, b¸nh giµy
3. KÕt qu¶ cuéc thi
 - Lang Liªu ®­îc chän lµm ng­êi nèi ng«i. V× chµng lµ ng­êi cã tµi, cã ®øc vµ hiÕu th¶o
III. Tæng kÕt
 1. NghÖ thuËt :
 - Sö dông nghÖ thuËt tiªu biÓu cho truyÖn d©n gian...
 2. Néi dung :  
 - Gi¶i thÝch nguån gèc hai lo¹i b¸nh cæ truyÒn vµ phong tôc lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy vµ tôc thê cóng tæ tiªn cña ng­êi ViÖt.
 - §Ò cao nghÒ n«ng trång lóa n­íc.
 - Quan niÖm duy vËt th« s¬ vÒ Trêi, §Êt.
 - ¦íc m¬ vua s¸ng, t«i hiÒn, ®Êt n­íc th¸i b×nh, nh©n d©n no Êm.
 * Ghi nhí : T12/SGK
IV. LuyÖn tËp: 
 1. TËp kÓ chuyÖn.
 2. ý nghÜa cña phong tôc ngµy tÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy.
- §Ò cao nghÒ n«ng, ®Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta. Cha «ng ta ®· x©y dùng phong tôc tËp qu¸n cña m×nh tõ nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ nh­ng rÊt linh thiªng, giµu ý nghi·. Quang c¶nh ngµy tÕt nh©n d©n ta gãi hai lo¹i b¸nh cßn cã ý nghÜa gi÷ g×n truyÒn thèng v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ lµm sèng l¹i truyÒn thuyÕt B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy.
4. Cñng cè : - ý nghÜa truyÖn B¸nh Ch­ng b¸nh GiÇy?
 - Nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n.
5. H­íng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi, thuéc ghi nhí.
 - So¹n bµi: Tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt