Giáo án Ngữ văn 7 - Những câu hát châm biếm

Ngày soạn: 1/09/2015
Ngày dạy: 
Tiết 14: NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
 - Nắm được giá trị tư tưởng, nghệ thuật đặc sắc của những câu hát châm biếm.
2. Kỹ năng:
- Biết cách đọc diễn cảm và phân tích ca dao châm biếm.
3. Thái độ: 
 - Thuộc những bài ca dao trong vb và biết thêm một số bài ca dao thuộc hệ thống của chúng 
5. Năng lực: 
 Năng lực chung: 
 - Năng lực hợp tác.
 - Năng thuyết trình.
 - Năng lực nêu vấn đề, giải quyết vấn đề.
 - Năng lực thẩm mĩ.
 - Năng lực giao tiếp.
 - Năng lực tự học
 Năng lực riêng: 
 - Năng lực phân tích, cảm thụ văn chương.
II.MỤC TIÊU TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Ứng xử của tác giả dân gian trước những thói hư, tật xấu , những hủ tục lạc hậu.
 - Một số biện pháp nghệ thuật tiêu biểu thường thấy trong các bài ca dao châm biếm .
2. Kỹ năng:
 - Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của những câu hát châm biếm trong bài học.
III. CHUẨN BỊ: 
- Giáo viên: Nghiên cứu văn bản, soạn bài, tham khảo tư liệu, hướng dẫn học sinh soạn bài.
- Học sinh: đọc kĩ văn bản, đọc tư liệu, soạn bài, thực hiện các yêu cầu chuẩn bị bài của giáo viên.
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
1. Ổn định : ktss 
2. Khởi động:
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- Đọc thuộc lòng bài ca dao 2 và 3 trong chùm “Những câu hát than thân” nêu khái quát nội dung nghệ thuật?
- Giới thiệu bài mới: Ca dao dân ca vô cùng phong phú, nó phản ánh được tất cả nhưng tâm tư tình cảm trong đời sống tâm hồn của người Việt. Không chỉ những tình cảm lớn lao thiêng mà ngay cả thái độ châm biếm trào lộng thói hư tật xấu của con người cũng được ca dao phản ánh. Hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu “Những câu hát châm biếm” thú vị này.
Nghe, trả lời, nhận xét, bổ xung
- Thuộc lòng, diễn cảm
Nêu nội dung, nghệ thuật chính xác như phần tổng kết tiết 13
Tự học, đánh giá
3. Bài mới 
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- HD ®äc c¸c bµi ca dao trong chïm bµi ch©m biÕm.
- NhËn xÐt giäng ®iÖu vµ cÊu tróc cña c¸c bµi ca dao trong chïm bµi?
- Chó thÝch
- Nªu chñ ®Ò cña hai bµi ca dao 1,2?
- §äc bµi 1
Nhãm th¶o luËn tr×nh bµy bµi chuÈn bÞ theo hÖ thèng c©u hái – GV chèt
- Néi dung bµi ca dao?
- NhËn xÐt vÒ c¸ch diÔn ®¹t trong bµi ca dao?
- H×nh ¶nh "yÕm ®µo" dïng ®Ó nãi ®Õn ai?
- Bµi ca dao giíi thiÖu vÒ "chó t«i" nh­ thÕ nµo?
- C¸ch diÔn ®¹t trong hai dßng ®Çu?
- Hai dßng ®Çu cã ý nghÜa g×?
- Th«ng th­êng khi giíi thiÖu cho nam n÷ kÕt h«n ng­êi ta th­êng nãi vÒ nh÷ng ®iÒu tèt hay xÊu? Bµi ca dao cã c¸ch nãi nh­ thÕ nµo? ý nghÜa cña c¸ch diÔn ®¹t ®ã?
- Bµi ca chÕ giÔu h¹ng ng­êi nµo? H¹ng ng­êi ®ã b©y giê em cã gÆp kh«ng?
- Suy nghÜ cña em vÒ t©m lÝ h­ëng thô, sù l­êi biÕng cña mét sè thanh niªn hiÖn nay?
- §äc bµi ca dao 2 yªu cÇu c¸c nhom th¶o luËn theo c©u hái vµ tr×nh bµy- GV chèt ý
- Nªu néi dung cña bµi?
- Bµi ca nh¹i lêi cña ai nãi víi ai?
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ lêi cña thÇy bãi nãi víi c« g¸i? ( thÇy ph¸n nh÷ng g×? Nh÷ng ®iÒu thÇy ph¸n cã ý nghÜa kh«ng? V× sao?)
- Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt cña hai bµi ca dao 1,2?
- ý nghÜa cña c¸c bµi ca dao nµy?
Nghe ®äc nhËn xÐt
Tr×nh bµy
Nhãm th¶o luËn tr×nh bµy
C¸c nhãm kh¸c bæ xung 
C¸ nh©n tr¶ lêi
I .ĐỌC-TÌM HIỂU CHUNG
1. Đọc:
2.Chú thích:
* Xuất xứ: Ca dao dân ca
* Thể loại: Thơ trữ tình
* PTBĐ: biểu cảm
* Chú thích: (SGK)
3. Chủ đề:
Ghi l¹i mét sè hiÖn t­îng thùc tÕ trong ®êi sèng x· héi nh­ l­êi nh¸c, mª tÝn dÞ ®oan, mØa mai, ch©m biÕm nh÷ng ng­êi cã thãi h­ tËt xÊu, phª ph¸n nh÷ng hñ tôc l¹c hËu.
II. ĐỌC – TÌM HIỂU CHI TIẾT.
 * Néi dung: ChÕ giÔu, phª ph¸n nh÷ng h¹ng ng­êi nghiÖn ngËp, l­êi biÕng.
 * C¸ch diÔn ®¹t:
- YÕm ®µo -> H×nh ¶nh ho¸n dô chØ c« g¸i trÎ,®Ñp. ( c« g¸i ®Ñp, hay lam hay lµm chµng trai xøng ®¸ng víi c« g¸i ph¶i lµ ng­êi giái giang, nhiÒu nÕt tèt)
- Sö dông c©u hái tu tõ ®Æt ra lêi hái "Hìi c« yÕm ®µo lÊy chó t«i ch¨ng?"võa ®Ó b¾t vÇn, võa ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc giíi thiÖu nh©n vËt, còng chÝnh lµ c¸ch thÓ hiÖn sù ®èi lËp víi "chó t«i", t¹o giäng ®iÖu mØa mai, giÔu cît.
- Dïng h×nh thøc nãi ng­îc (Th«ng th­êng,®Ó giíi thiÖu nh©n duyªn cho nam n÷ kÕt h«n ng­êi ta nãi nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp, nãi thuËn cho ng­êi ®ã nh­ng ë ®©y, bµi ca ®· nãi xÊu «ng chó )
- sö dông phÐp ®iÖp ng÷, ch©m biÕm, giÔu cît «ng chó l­êi biÕng, v« tÝch sù, chØ thÝch ¨n ch¬i h­ëng thô.
=> Bµi ca chÕ giÔu nh÷ng h¹ng ng­êi nghiÖn ngËp vµ l­êi biÕng, h¹ng ng­êi nµy ë thêi nµo n¬i nµo còng cã vµ cÇn phª ph¸n.
2 - Bµi 2:
* Néi dung:
Ch©m biÕm, phª ph¸n nh÷ng kÎ hµnh nghÒ mª tÝn, dèt n¸t, lõa bÞp, lîi dông lßng tin cña ng­êi kh¸c ®Ó kiÕm tiÒn, ®ång thêi còng ch©m biÕm sù mª tÝn mï qu¸ng cña nh÷ng ng­êi thiÕu hiÓu biÕt, tin vµo sù bãi to¸n ph¶n khoa häc.
 * C¸ch diÔn ®¹t:
- Nh¹i lêi thÇy bãi víi ng­êi ®i xem bãi, kh«ng ®­a ra lêi b×nh luËn, ®¸nh gi¸ nµo. 
- NghÖ thuËt "dïng gËy «ng ®Ëp l­ng «ng" cã t¸c dông g©y c­êi, ch©m biÕm s©u s¾c:
 + ThÇy bãi ph¸n toµn nh÷ng chuyÖn hÖ träng vÒ sè phËn mµ ng­êi xem bãi rÊt quan t©m: giµu - nghÌo; cha - mÑ; chång - con.
 + ChuyÖn vÒ sè phËn, t­¬ng lai con ng­êi ®­îc ph¸n cã vÎ cô thÓ, c¸ch ph¸n cña thÇy lµ nãi dùa, nãi n­íc ®«i sö dông kÕt cÊu "ch¼ng ....th×" -> nãi vÒ nh÷ng ®iÒu hiÓn nhiªn, lêi ph¸n Êu trÜ, v« nghÜa, nùc c­êi.
=> Phª ph¸n, ch©m biÕm nh÷ng kÎ hµnh nghÒ mª tÝn dÞ ®oan vµ nh÷ng ng­êi mª tÝn mï qu¸ng.
III. TỔNG KẾt:
1.Nghệ thuật :
- Sö dông c¸c h×nh thøc giÔu nh¹i, c¸ch nãi cã hµm ý.
- Giäng ch©m biÕm, hµi ­íc, c¸ch nãi ng­îc cã ý nghÜa ch©m biÕm s©u s¾c.
2. Nội dung : 
ThÓ hiÖn tinh thÇn phª ph¸n mang tÝnh d©n chñ cña nh÷ng con ng­êi thuéc tÇng líp b×nh d©n.
* Ghi nhớ sgk /12
Tù häc
Hîp t¸c, thÈm mÜ, c¶m thô, giao tiÕp, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
Tæng hîp ®¸nh gi¸
HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- §äc thªm
- §äc diÔn c¶m toµn bµi.
- GV h­íng dÉn tù häc c¸c bµi cßn l¹i
§äc diÔn c¶m bµi ca dao
 §äc thªm + t×m hiÓu ND tõng bµi
Tù häc
HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- HiÖn nay hiÖn t­îng bãi to¸n mª tÝn dÞ ®oan ë ®Þa ph­¬ng em cã kh«ng? 
- Suy nghÜ cña em vÒ hiÖn t­îng nµy?
Tr¶ lêi, nhËn xÐt bæ xung
Häc sinh tù tr¶ lêi
Liªn hÖ thùc tÕ, bµy tá quan ®iÓm
4. Tổng kết:
- Nh¾c l¹i ca dao d©n ca ch©m biÕm ®¶ kÝch thãi h­ tËt xÊu rÊt thó vÞ kh«ng chØ cã gi¸ trÞ gi¶i trÝ mµ cßn cã gi¸ trÞ nhËn thøc vµ thÈm mÜ.	
5. Hướng học tập:
- Về nhà học bài, làm bài vở bài tập Ngữ văn 7
- HD bài khó: S­u tÇm ca dao d©n ca ch©m biÕm bæ xung vµo sæ tay v¨n häc
- Chuẩn bị bài mới: S«ng nói n­íc Nam vµ Phß gi¸ vÒ Kinh
- Phân công chuẩn bị: Häc sinh t×m hiÓu vÒ hoµn c¶nh ra ®êi cña 2 bµi th¬ thËt kÜ chia 2 nhãm mçi nhãm tr×nh bµy mét bµi vµo b¶ng phô.
- ChuÈn bÞ bµi tiÕt 15 phÇn tiÕng viÖt
Ngày soạn: 1/09/2015
Ngày dạy: 
Tiết 15: ĐẠI TỪ
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
 - Nắm được khái niệm đại từ, các loại đại từ
2. Kỹ năng:
- Cã kü n¨ng sö dông ®¹i tõ ®óng
3. Thái độ: 
- Biết vận dụng những hiểu biết về đại từ để sử dụng tốt từ đại từ. Nghiêm túc trong giờ học
5. Năng lực: 
 Năng lực chung: 
 - Năng lực hợp tác.
 - Năng thuyết trình.
 - Năng lực nêu vấn đề, giải quyết vấn đề.
 - Năng lực thẩm mĩ.
 - Năng lực giao tiếp.
 - Năng lực tự học
 Năng lực riêng: 
 - Năng lực phân tích, vËn dông TiÕng viÖt
II.MỤC TIÊU TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG:
1. Kiến thức:
 - Khái niệm đại từ
 - Các loại đại từ.
2. Kỹ năng:
 - Nhận biết các đại từ trong văn bản nói và viết.
 - Sử dụng đại từ phù hợp với yêu cầu của giao tiếp. 
III. CHUẨN BỊ: 
- Giáo viên: Nghiên cứu văn bản, soạn bài, tham khảo tư liệu, hướng dẫn học sinh soạn bài.
- Học sinh: đọc kĩ văn bản, đọc tư liệu, soạn bài, thực hiện các yêu cầu chuẩn bị bài của giáo viên.
IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
1. Ổn định : ktss 
2. Khởi động:
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- KiÓm tra 15 phót: 
1. C¸clo¹i tõ l¸y? NghÜa cña tõ l¸y?
2. Ph©n lo¹i c¸c tõ sau tõ nµo lµ tõ ghÐp tõ nµo lµ tõ l¸y: mÆt mòi, ruéng rÉy, t­íng t¸, rung rinh, Çm Çm, ti hÝ. 
- Giới thiệu bài mới: NhËn xÐt giê giê kiÓm tra 15 phót, giíi thiÖu bµi míi
Lµm kiÓm tra
- Nªu chÝnh x¸c 2 lo¹i tõ l¸y, c¬ chÕ nghÜa tõ l¸y.
- Ph©n lo¹i:
Tõ ghÐp: mÆt mòi, ruéng rÉy, t­íng t¸
Tõ l¸y: rung rinh, Çm Çm, ti hÝ. 
Tự học, đánh giá
3. Bài mới 
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- HS ®äc ng÷ liÖu
- Tõ nã ë ®o¹n v¨n (a) trá ai? 
- Tõ nã ë ®o¹n v¨n (b) trá con vËt g×?
- Dùa vµo ®©u em biÕt ®­îc nghÜa cña nã trong c¸c ®o¹n v¨n ®ã? 
- Tõ ai trong bµi ca dao dïng ®Ó lµm g×?
- C¸c tõ nã, thÕ, ai trong c¸c ®o¹n v¨n trªn gi÷ vai trß ng÷ ph¸p g× trong c©u?
- GV sö dông b¶ng phô ( ph©n tÝch vai trß ng÷ ph¸p cña c¸c ®¹i tõ) HD hs t×m hiÓu vai trß ng÷ ph¸p cña ®¹i tõ trong c©u.
HS ®äc ghi nhí SGK tr 55
- §äc c¸c ng÷ liÖu phÇn 2
- C¸c tõ: t«i, tao, chóng t«i, chóng tao, chóng tí, mµy, chóng mµy, nã, h¾n, hä,... trá g×?
- C¸c tõ: bao nhiªu, bÊy nhiªu trá g×?
- C¸c tõ vËy, thÕ trá g×?
- C¸c tõ: ai, g×,..hái vÒ g×?
- C¸c tõ: bao nhiªu, bÊy nhiªu hái vÒ g×?
- C¸c tõ: sao, thÕ nµo,... hái vÒ g×?
- Cã mÊy lo¹i ®¹i tõ?
- HS ®äc ghi nhí SGK tr 56
Nghe, trả lời, nhận xét, bổ xung
 I - Kh¸i niÖm ®¹i tõ:
 1. VÝ dô:
- nã (a) -> chØ ®øa em g¸i -> chñ ng÷ cña c©u
- nã (b ) -> con gµ cña anh bèn Linh -> phô ng÷ trong côm danh tõ.
- thÕ (c ) -> ®iÒu mÑ nãi -> phô ng÷ trong côm ®éng tõ
- ai ( d) -> ®Ó hái -> chñ ng÷
VD:
- Ng­êi häc giái nhÊt líp lµ nã.-> VN
=> KL: 
 - §¹i tõ dïng ®Ó trá ng­êi, SV, hµnh ®éng, tÝnh chÊt hoÆc dïng ®Ó hái.
 - §¹i tõ lµm CN, VN phô ng÷ cña côm D, §, T 
2 - Ghi nhí 1 ( 55 )
 II - C¸c lo¹i ®¹i tõ :
 1- VÝ dô:
 (1)
a - T«i, tao ,tí, chóng nã, chóng mµy, mµy, hä.--> trá ng­êi 
b - BÊy, bÊy nhiªu--> trá sè l­îng
c - VËy , thÕ--> trá ho¹t ®éng ,tÝnh chÊt ...
 (2)
a - Ai, g×...--> hái vÒ ng­êi, vËt
b - Bao nhiªu, bÊy nhiªu...--> hái vÒ sè l­îng 
c - Sao, thÕ nµo --> hái vÒ ho¹t ®éng,tÝnh chÊt
=> KL: Cã 2 lo¹i ®¹i tõ : 
 + §¹i tõ ®Ó trá
 + §ai tõ ®Ó hái
2 - Ghi nhí 2,3 tr 56 SGK
Tự học, đánh giá
HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
 - HD hs luyÖn tËp, lµm bµi chung c¶ líp.
- HD hs ®iÒn c¸c ®¹i tõ nh©n x­ng ë ba ng«i, sè Ýt vµ sè nghiÒu.
- BT2 tõ m×nh kh¸c nhau nh­ thÕ nµo? C¸ch sö dông ®¹i tõ nh­ vËy trong ca dao cã t¸c dông g×?
- T×m c¸c tõ vèn lµ danh tõ khi x­ng h« dïng nh­ ®¹i tõ?
- Dùa vµo c¸c vÝ dô BT3 ®Æt c©u víi c¸c tõ: ai, sao, bao nhiªu ®Ó trá chung?
- HD lµm bµi tËp 6 
Nghe, trả lời, nhận xét, bổ xung
Nhãm th¶o luËn
III - LuyÖn tËp
Bµi tËp 1
a - Chó ý : 
- Ng«i thø nhÊt: ng­êi ta nãi tù x­ng 
- Ng«i thø 2 : ng­êi ®èi tho¹i víi m×nh
- Ng«i thø 3: ng­êi vËt ®­îc nãi ®Õn
Sè Ýt: mét ng­êi, mét sù vËt
Sè nhiÒu: tõ 2 ng­êi, 2 sù vËt trë lªn 
 b - M×nh 1 : Ng«i thø nhÊt sè Ýt
 M×nh 2: Ng«i thø 2 ( ng­êi ®èi tho¹i)
Bµi tËp 2 
- Ch¸u ®i liªn l¹c. Vui l¾m chó µ 
- M×nh vÒ víi B¸c ®­êng xu«i
- ¤ng ¬i, ch¸u ®· vÒ råi nµy.
Bµi tËp 3;
- Na h¸t hay ®Õn nçi ai còng ph¶i khen.
- Nã còng ch¼ng biÕt ph¶i lµm sao n÷a.
- Trong líp cã bao nhiªu HS th× cã bÊy nhiªu tÝnh t×nh kh¸c nhau.
Bµi tËp 4
HS tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh. HS trao ®æi thèng nhÊt
Bµi tËp 6 ( thªm )
- §èi tho¹i gi÷a ng­êi Anh vµ ng­êi Em; ng­êi Anh tù x­ng lµ “ anh”; gäi em lµ “em “
Ng­êi em tù x­ng lµ “em” gäi ng­êi anh lµ “anh”
- §èi tho¹i gi÷a ng­êi em víi c« gi¸o T©m
Ng­êi em tù x­ng lµ “ em “ gäi c« gi¸o lµ “c«”
- §èi tho¹i gi÷a ng­êi em víi con bóp bª VÖ sü
Ng­êi em tù x­ng lµ “ tao “ gäi vÖ sü lµ “con”.
Tự học, đánh giá
Hîp t¸c
HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Phát triển năng lực
- GV yªu cÇu häc sinh lËp s¬ ®å vÒ ®¹i tõ
LËp s¬ ®å
CÇn ®¶m bµo kiÕn thøc vÒ ®¹i tõ
Tự học, 
4. Tổng kết:
- GV sö dông b¶ng phô chèt bµi häc = s¬ ®å c¸c lo¹i ®¹i tõ.	
5. Hướng học tập:
- Về nhà học bài, làm bài vở bài tập Ngữ văn 7
- HD bài khó
- Chuẩn bị bài mới: Tõ H¸n viÖt
- Phân công chuẩn bị: Nhãm 1 chuÈn bÞ phÇn 1, nhãm 2 chuÈn bÞ phÇn 2 lªn b¶ng phô.