Giáo án Ngữ văn 7, tập 1 - Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình - Nguyễn Thị Tuyết - THCS Suối Ngô

 BÀI : 3 TIẾT PPCT:9
 TUẦN: 3 CA DAO- DÂN CA 
 NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH CẢM GIA ĐÌNH 
1.MỤC TIÊU: Giúp học sinh nắm được:
 1.1. Kiến thức: 
 -Hiểu được khái niệm ca dao- dân ca .
 -Nắm được nội dung, ý nghĩa và một số nghệ thuật tiêu biểu của ca dao, dân ca qua những bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình.
 1.2.Kĩ năng: 
 -Đọc,hiểu và phân tích ca dao, dân ca trữ tình.
 -Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, những mo-típ quen thuộc trong các bài ca dao trữ tình về tình cảm gia đình.
1.3.Thái độ: Thuộc những bài ca dao trong văn bản và biết thêm một số bài ca thuộc hệ thống của chúng.Yêu thích ca dao, dân ca.
2.TRỌNG TÂM:
 Nội dung, ý nghĩa và một số nghệ thuật tiêu biểu của ca dao, dân ca qua những bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình.
 3.CHUẨN BỊ:
 3.1.HS:Đọc và trả lời các câu hỏi SGK.
 3.2.GV:Sách ca dao, dân ca.
4.TIẾN TRÌNH:
 4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện: Gv kiểm tra sĩ số hs.
 4.2 Kiểm tra miệng:
Câu 1:Hãy tóm tắt truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê"?(10 đ)
-Do bố mẹ li dị nên 2 anh em Thành và Thủy phải chia tay nhau.Thủy phải về quê theo m5, em phải nghỉ học, Thành rất thương em nên muốn nhường cả 2 con búp bê cho em
Câu 2:Theo em qua câu chuyện này tác giả muốn nhắn gửi điều gì ? Em hãy đọc ba câu ca dao tục ngữ có chủ đề tình cảm gia đình?(10đ) 
-Tổ ấm gia đình vô cùng quí giá mọi người hãy nâng niu chăm sóc và bảo vệ tổ ấm gia đình thiêng liêng ấy.
4.3. Bài mới:
 -GTB: Ca dao- dân ca là những tiếng hát từ trái tim rất tự nhiên, tình cảm của con người cũng bắt đầu từ những tình cảm gia đình. Những câu hát về tình cảm gia đình chiếm khối lượng khá lớn và phong phú trong kho tàng ca dao dân tộc đã diễn tả rất chân thật, xúc động những tình cảm vừa thân mật, ấm cúng, vừa rất thiêng liêng của con người Việt Nam. 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG 1: Hướng dẫn HS đọc, hiểu văn bản và xem phần chú thích
 - Gv diễn giảng cho hs hiểu kĩ hơn về ca dao- dân ca và một số biến thể của ca dao- dân ca.
 (?) Cù lao chín chữ là gì?
 (?)Nuộc lạt là gì?
HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết văn bản
-GV hướng dẫn HS tìm hiểu bài.
(?)Lời của bài ca dao là lời của ai? Nói với ai?Tại sao em khẳng định như vậy?
(Đối tượng là lời ca hướng về quê mẹ. Trong ca dao- dân ca không gian “Ngõ sau” và “Bến sông” thường gắn với tâm trạng người phụ nữ)
(?)Tình cảm bài 1 muốn diễn tả là tình cảm gì? Hãy chỉ ra cái hay của ngôn ngữ, hình ảnh, âm điệu của bài ca này.Tìm những câu ca dao nói về công ơn cha mẹ
(Là lời mẹ ru con có cái hay riêng củ kẻ hát ru trong môi trường hát, trong quan hệ người hát, người nghe. Aâm điệu của bài ca là âm điệu tâm tình, thành kính, sâu lắng. Dùng lối nói ví von quen thuộc để thể hiện ơn cha, nghĩa mẹ)
(?)Bài 2 là lời tâm trạng người phụ nữ lấy chồng xa quê. Hãy nói rõ tâm trạng đó qua việc phân tích các hình ảnh thời gian, không gian, hành động và nỗi niềm của nhân vật?
(Trong ca dao “chiều chiều” thường gợi lên nỗi nhớ. Đây là thời điểm của sự trở về, đoàn tụ.Vậy ma người con gái vẩn bơ vơ nơi đất khách quê người)
(Ở bài 3,hình ảnh “Nuộc lạt mái nhà” bao giờ cũng gợi nên sự kết nối bền chặt, không tách rời của sự vật cũng như tình cảm huyết thống và công lao to lớn của ông bà)
(?)Trong bài 4, tình cảm anh em thân thương được diễn tả như thế nào?Bài ca dao nhắc nhở chúng ta điều gì?
=>HS thảo luận
HOẠT ĐỘNG 3: GV hướng dẫn HS phần Tổng kết-Luyện tập
(?)Nêu tóm tắt nội dung, nghệ thuật văn bản?
-GV cho HS đọc ghi nhớ
I. ĐỌC-TÌM HIỂU CHUNG VĂN BẢN
 1.Đọc: chú ý đọc diễn cảm thể hiện cảm xúc
 2.Chú thích: 1,3,4,7
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
 1. Nhân vật trữ tình và đối tượng trữ tình
 a. Bài 1:Lời của mẹ ru con đang nói với con
 2. Bài 4: Có thể là lời của ông bà hoặc cô bác răn dạy con cháu
 2. Nội dung và nghệ thuật các bài ca dao
 a. Bài 1: Sử dụng lối nói so sánh để nói lên công lao trời biển của cha mẹ đối với con và bổn phận trách nhiệm của kẻ làm con trước công lao to lớn ấy
 b. Bài 4: Là tiếng hát về tình cảm anh em ruột thịt. Qua đó nắc nhở anh em phải biết đoàn kết, hòa thuận.
Nghệ thuật:
 - Thể thơ lục bát gợi âm điệu tâm tình, nhắn nhủ.
 - Dùng hình thức phủ định để khẳng định.
 - Các vế trong bài có quan hệ nhân – quả.
III.TỔNG KẾT-LUYỆN TẬP:
1.Tổng kết:
 -ND:Những bài ca dao nói về tình cảm gia đình, nhắc nhở chúng ta phải biết yêu tthương, coi trọng gia đình
-NT:So sánh, , ẩn dụ
* Ghi nhớ: sgk/36
2. Luyện tập
 -Những biện pháp nghệ thuật
 +Thể thơ lục bát
 +Aâm điệu tâm tình, nhắn nhủ
 +Hình ảnh quen thuộc
4.4. Câu hỏi, bài tập củng cố:
Câu 1:Chủ đề của bài học gợi cho em suy nghĩ gì?
-Sự trân trọng những tình cảm gia đình
Câu 2:Em thích nhất bài ca dao nào?Vì sao?
4.5.Hướng dẫn hs tự học:
-Đối với bài học ở tiết học này:
 +Học ghi nhớ;
 +Học thuộc các câu ca dao, tục ngữ đó. TÌm thêm những câu có cùng chủ đề.
 +Nắm vững nội dung bài học.
-Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
 +Chuẩn bị tiết “Ca dao về tình yêu quê hương đất nước con người”
 + Đọc văn bản;
 + Trả lời câu hỏi SGK( Chú ý câu hỏi 1 sẽ thảo luận)
 + Xem phần ghi nhớ.
5. RÚT KINH NGHIỆM:
Nội dung:--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phương pháp:--------------------------------------------------------------------------------------------------
Sử dụng ĐDDH:-----------------------------------------------------------------------------------------------