Giáo án Ngữ văn 7, tập 1 - Tiết 5, 6: Cuộc chia tay của những con búp bê

 Bài 2 
 Tiết 5,6
 Tuần 2
 Văn bản: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ(GDBVMT)
(KHÁNH HOÀI,TUYỂN TẬP THƠ-VĂN ĐƯỢC GIẢI THƯỞNG VIẾT VỀ QUYỀN TRẺ EM,1992)
 	 I . MỤC TIÊU:
 1. Kiến thức:
 - Tình cảm anh em ruột thịt thân thiết, sâu nặng và nỗi đau khổ của những đứa trẻ chẳng may rơi vào hoàn cảnh bố mẹ li dị
 - Đặc sắc nghệ thuật của văn bản.
 2. Kĩ năng: 
 - Đọc - hiểu văn bản truyện, đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật.
 - Kể và tĩm tắt truyện.
 3. Thái độ:Cảm thông với những bạn nhỏ chẳng may rơi vào hồn cảnh gia đình bất hạnh. Cảm nhận sâu sắc về tầm quan trọng của gia đình trong cuộc sống.
 II.NỘI DUNG HỌC TẬP: nội dung và nghệ thuật
 III. CHUẨN BỊ
 - Giáo viên:Sách tham khảo , tranh gia đình bị tan vỡ và tranh gia đình hạnh phức
 - Học sinh:Chuẩn bị bài,SGK, VBT, Vghi
 IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS
 2. Kiểm tra miệng :(3 phút)
 - Khi đọc thư của bố tại sao En-Ri-cô lại vô cùng xúc động ? 
 A. Vì bố gợi lại những kĩ niệm giữa mẹ và En-ri-cô.
 B. Vì thái độ kiên quyết và nghiêm khắc của bố.
 C. Vì những lời dạy chân thành và sâu sắc của bố.
 D. Tất cả đều đúng.
 - Qua bài “Mẹ tôi” em rút ra được bài học gì ? Em thích nhất lời dạy nào của bố En-Ri-cô ? Vsao?
 + Bài học: Lòng yêu thương kính trọng cha mẹ.
 + “Con hãy nhớ rằng, tình yêu thương kính trong cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẽ nào chà đạp lên tình thương yêu đó”.
 3. Tiến trình bài học
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY- TRÒ
NỘI DUNG BÀI
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới(2 phút)
Trẻ em có quyền được đi học , được sống hạnh phúc bên người thân , bạn bè . Nhưng cũøng có những gia đình rơi vào hoàn cảnh bất hạnh mà vẫn giữ được tình cảm trong sáng , thân thiết , gắn bó . Bài “Cuộc chia tay . . .” sẽ nói lên điều đó .
Hoạt động 2: Đọc hiểu chú thích(8 phút)
¨GV hướng dẫn HS đọc và tóm tắt văn bản
¨GV hướng dẫn HS đọc vài đoạn hay và xúc động: 
GV gọi HS đọc – nhận xét
- Đoạn 1: “Đồ chơi của chúng tôi cũng chẳng có nhiềunước mắt đã ứa ra”; Đoạn 2: “Gần trưatrùm lên cảnh vật”; Đoạn 3: “Cuộc chia tay đột ngột quá”hết.
Tóm tắt truyện :Hai anh em Thành Thuỷ rất yêu thương gắn bó nhau . Nhưng gia đình tan vỡ , cha mẹ ly hôn , sắp phại chia xa , đồ chơi cũng phải chia đôi trong xót xa . Thuỷ , anh đến trường chia tay thầy cô bạn bè trong cảm xúc dâng trào . Lúc xắp đi đầy xúc động Thuỷ quyết định để lại nhà hai con búp bê cho anh để chúng không bị xa cách 
¨GV kiểm tra việc đọc chú thích của HS ở nhà.
Hoạt động 3: Phân tích văn bản.(20 phút)
? Truyện viết về ai ? về việc gì ? Ai là nhân vật chính ?
-Truyện viết về cuộc chia tay đầy xót xa cảm động của hai anh em ruột thịt Thành và Thuỷ.
? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể có tác dụng gì? Tên truyện có liên quan đến ý nghĩa truyện không.
(HS thảo luận 3’)
-Truyện được kể theo ngôi thứ nhất.Người xưng tôi trong tryuện là Thành-người chứng kiến các sự việc xảy ra và cũng là người chịu nỗi đau như em gái mình. Việc lựa chọn ngôi kể giúp tác giả thể hiện một cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tình trạng nhân vật. Mặt khác làm tăng tăng tính chân thực của truyện, do vậy sức thuyết phục của truyện cũng cao hơn. 
-Những con búp bê là đồ chơi của tuổi nhỏ, thường gợi lên thế giới trẻ em với sự ngộ nghĩnh, trong sáng, ngây thơ, vô tội. Những con búp bê trong truyện cũng giống như hai anh em Thành và Thuỷ, trong sáng, vô tư không có lỗi gì, thế mà lại phải chia tay nhau. Tên truyện gợi ra một tình huống buộc người đọc phải theo dõi và góp phần thể hiện ý đồ, tư tưởng mà người viết muốn thể hiện.
? Đọc truyện, em thấy tình cảm giữa hai anh em Thành và Thuỷ như thế nào.
-Hai anh em Thành - Thuỷ rất mực thương yêu, gần gũi, chia sẽ và luôn quan tâm đến nhau.
? Hãy tìm những chi tiết trong tryuện để thấy rằng Hai anh em Thành - Thuỷ rất mực thương yêu, gần gũi, chia sẽ và luôn quan tâm đến nhau.
(HS thảo luận nhóm cùng bàn 4’)
-Thuỷ mang kim ra tận sân vận động vá áo cho anh.
-Thành giúp em mình học, chiều nào cũng đi đón em đi học về, dắt tay nhau vừa đi vừa trò chuyện.
-Thành nhường hết đồ chơi cho em nhưng Thuỷ lại sợ “lấy ai gác đêm cho anh” nên lại nhường con vệ sĩ cho anh.
-Thuỷ dặn anh : bao giờ áo rách nhớ mang cho mình vá.
¨GV cho HS đọc đoạn: “Đồ chơi của chúng tôi cũng chẳng có nhiềuứa ra”
? Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia hai con búp bê Vệ sĩ và Em Nhỏ ra hai bên có gì mâu thuẫn.
-Lời nói và hành động của Thuỷ khi thấy anh chia hai con búp bê Vệ sĩ và Em Nhỏ ra hai bên mâu thuẫn ở chổ: Một mặt Thuỷ rất giận dữ không muốn chia rẽ hai con búp bê nhưng mặt khác lại rất thương Thành, sợ đêm đêm không có con Vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh nên em đã bối rối sau khi đã “tru tréo lên giận dữ”
? Theo em, có cách nào giải quyết mâu thuẩn ấy không.
-Chỉ còn cách gia đình Thành –Thuỷ phải đoàn tự, hai anh em không phải chia tay nhau.
? Kết thúc tryện Thuỷ chọn cách giải quyết như thế nào. Chi tiết này gợi cho em những suy nghĩ và tình cảm gì.
-Kết thúc tryện Thuỷ chọn cách giải quyết: Để lại con Em nhỏ bên cạnh con Vệ Sĩ, để chúng không bao giờ cách xa nhau. Cách giải quyết này cũng chính là mong muốn của hai anh em Thành –Thuỷ.
-Chi tiết này gợi cho em những suy nghĩ và tình cảm: Lòng thương cảm đối với Thuỷ, một em bé giàu lòng vị tha, vừa thương anh vừa thương cả những con búp bê. Thà mình chịu thiệt thòi để anh luôn có con Vệ sĩ gác cho ngủ đêm đêm. Chi tiết này cũng khiến người đọc cảm thấy sự chia tay của hai em nhỏ là hết sức vô lý là không nên có.
Hoạt động 4: Cuộc chia tay giữa Thuỷ và lớp học. 
¨GV cho HS đọc đoạn: “Gần trưatrùm lên cảnh vật”
? Chi tiết nào trong cuộc chia tay giữa Thuỷ và lớp học khiến cô giáo bàng hoàng. 
-Chi tiết khiến người đọc “giật mình”, “bất ngờ”: Việc bố mẹ chia tay khiến Thành - Thuỷ phải chia tay, những con búp bê củng phải chia tay là một nỗi đau lớn nhưng người đọc không bất ngờ. Bất ngờ nhất và khiến ai cũng phải giật mình là chi tiết Thuỷ cho biết : Em sẽ không được đi học nữa do nhà bà ngoại quá xa trường nên mẹ sẽ sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán. Đây là chi tiết đã làm cho cô giáo Tâmcũng như người đọc hết sức bàng hoàng.
? Chi tiết nào khiến em xúc động nhất ? Vì sao ?
-Cô Tâm tặng cho Thuỷ quyển vở và cây bút máy nắp vàng.
-Sau khi nghe Thuỷ cho biết không đi học nữa cô giáo Tâm thốt lên: “Trời ơi”, cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa”
Hoạt động 5: Tâm trạng của Thành
? Em hãy giải thích vì sao khi dắt Thuỷ ra khỏi trường tâm trạng của Thành lại: “kinh ngạc khi thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”
(HS thảo luận nhóm cùng bàn 4’ – ghi vở bài tập)
-Thành thấy ngạc nhiên vì trong khi mọi việc đều diễn ra rất bình thường, cảnh vật vẫn rất đẹp, cuộc đời vẫn bình yên,ấy thế mà Thành Thuỷ lại phải chịu đựng sự mất mát và đổ vỡ quá lớn. Nói cách khác, em ngạc nhiên vì trong tâm hồn mình đang nổi dông nổi bảokhi sắp phải chia tay với đứa em gái bé nhỏ, thân thiết, cả trời đất như sụp đổ trong tâm hồn em, thế mà bên ngoài mọi người vẫn ở trạng thái “bình thường”. Đây là một diễn biến tâm lí được tác giả miêu tả rất chính xác. Nó làm tăng thêm những nỗi buồn sâu thẳm, trạng thái thất vọng, bơ vơ của nhân vật trong truyện.
? Sau khi học xong văn bản, em rút ra được bài học gì .
- Qua cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em nhỏ trong truyện khiến người đọc thấm thía rằng : Hạnh phúc gia đình vô cùng quý giá, mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất cứ lí do gì mà làm tan vỡ hạnh phúc gia đình .
Hoạt động 5: Tổng kết tiết học(5 phút)
? Em có nhật xét gì về cách kể chuyện của tác giả. Cách kể này có tác dụng gì trong việc làm nổi rõ nội dung, tư tưởng của truyện.
-Cách kể bằng sự miêu tả cảnh vật chung quanh và cách kể bằng nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật (Thành)
-Lời kể chân thành, giản dị, phù hợp tâm trạng nhân vật nên có sức truyền cảm.
? Qua câu chuyện này, tác giả muốn nhắn gửi điều gì ..
+ Tránh những cuộc chia tay đau đớn
 + Cố gắng bảo vệ, trân trọng những tình cảm tự nhiên, trong sáng của gia đình
-Ghi nhớ SGK trang 27.
_GV hướng dẫn HS đọc thêm SGK/27,28.
I. . Đọc - hiểu chú thích
1. Đọc và kể
2. Chú thích: Sgk/ 26.
II.Phân tích văn bản:
1. Nội dung: 
Truyện viết về cuộc chia tay đầy đau xót của hai anh em Thành - Thủy
2. Truyện kể theo ngôi thứ nhất
3.Tình cảm anh em Thành - Thuỷ 
- Rất mực thương yêu, gần gũi, chia sẽ và luôn quan tâm đến nhau.
4.Cách giải quyết của Thuỷ:
- Thuỷ rất giận dữ không muốn chia rẽ hai con búp bê nhưng mặt khác lại rất thương Thành, sợ đêm đêm không có con Vệ sĩ canh giấc ngủ cho anh.
- Để lại con Em nhỏ bên cạnh con Vệ Sĩ, để chúng không bao giờ cách xa nhau.
=> Sự chia tay của hai em nhỏ là hết sức vô lý là không nên có.
5.Cuộc chia tay giữa Thuỷ và lớp học.
_ Cảnh chia tay hết sức cảm động, Thủy phải xa lớp, xa bạn và không còn đi học nữa.
-Cô giáo và các bạn yêu thương, quyến luyến, quan tâm, thông cảm với hoàn cảnh của Thủy.
6.Tâm trạng của Thành:
- Kinh ngạc khi thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm 
- Thành Thuỷ lại phải chịu đựng sự mất mát và đổ vỡ quá lớn.
III. Tổng kết
 1. Nghệ thuật
 - Cách kể bằng sự miêu tả cảnh vật chung quanh và cách kể bằng nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật (Thành)
 -Lời kể chân thành, giản dị, phù hợp tâm trạng nhân vật nên có sức truyền cảm
2. Nội dung
 - Tránh những cuộc chia tay đau đớn
 - Cố gắng bảo vệ, trân trọng những tình cảm tự nhiên, trong sáng của gia đình.
* Ghi nhớ :SGK/ 27.
 4 .Tổng kết(Củng cố , rút gọn kiến thức)(3 phút)
 -Qua bài văn, em hiểu gì về tầm quan trọng của gia đình ? Tác giả muốn nhắn gửi điều gì đến người đọc ?
 -Em nhận ra điều gì qua cách giải quyết của Thuỷ ?
 ->Để lại con Em nhỏ bên cạnh con Vệ Sĩ, để chúng không bao giờ cách xa nhau
 - Em có nhận xét gì về tâm trạng của Thành ? 
 ->Kinh ngạc khi thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm 
 5. Hướng dẫn học tập( Hướng dẫn HS tự học ở nhà)(4 phút)
 * Đối với bài học ở tiết học này
 - Về nhà đọc lại truyện 
 + Học nội dung bài 
 + Ghi nhớ SGK trang 27
 + Đặt nhân vật Thủy vào ngơi kể thứ nhất kể tĩm tắt câu chuyện.
 * Đối với bài học ở tiết học tiếp theo
 -Chuẩn bị bài mới : “Bố cục trong văn bản”. Chú ý:
 +Bố cục và những yêu cầu về bố cục. 
 +Luyện tập 
 V. RÚT KINH NGHIỆM:
a.Nội dung...........................................................................................................................................................................
..............................................
b.Phương pháp...........................................................................................................................................................................
...................................................
c.Đồ dùng thiết bị dạy học
.......................................................................................................................................................................................................................................