Giáo án Ngữ văn 8 - Bài toán dân số

Ngày soạn: 04/11/2013
Tuần: 13, tiết: 52
Bài:
BÀI TOÁN DÂN SỐ
I – Mục tiêu
Kiến thức
Hướng dẫn HS:
Nắm được mục đích và nội dung chính mà tác giả đặt ra: Cần phải hạn chế sự gia tăng dân số, con đường “tồn tại hay không tồn tại” của chính loài người;
Thấy được cách viết nhẹ nhàng, kết hợp hấp dẫn giữa kể chuyện với lập luận.
Kĩ năng
Rèn kĩ năng viết văn bản nhật dụng về các vấn đề xã hội
 Thái độ
Có ý thức tuyên truyền cho mọi người thực hiện tốt vấn đề KHHGĐ
II – Chuẩn bị
GV: SGK+giáo án
HS: SGK+ chuẩn bị bài
III – Tiến trình lên lớp
Ổn định lớp: KTSS + trật tự
Kiểm tra bài cũ
CH: Nêu những tác hại của thuốc lá. Phải làm gì để phòng chống thuốc lá?
Hướng dẫn học bài mới
HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
NỘI DUNG BÀI HỌC
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
HĐ1: Đọc, hiểu văn bản
I – Đọc, hiểu văn bản
 1. Tìm hiểu chung 
 a. Đọc
 b. Chủ đề 
 Thông qua Vb, tác giả muốn kêu gọi mọi người cần phải hạn chế sự gia tăng dân số, con đường “tồn tại hay không tồn tại” của chính loài người.
 c. Bố cục
- Đ 1: “Có người cho rằng... “sáng mắt ra”.” " Nêu vấn đề bài toán DS & KHHGĐ đã được đặt ra từ thời cổ đại;
- Đ2: “Đó là... của bàn cờ.”"Tốc độ GTDS
 - Đ3: phần còn lại"Lời kêu gọi hạn chế GTDS
 2. Đọc, hiểu văn bản
 a. Vấn đề bài toán DS & KHHGĐ đã được đặt ra từ thời cổ đại
- Vấn đề DS đã được đặt ra từ rất sớm
- Cách mở đầu lôi cuống, hấp dẫn
 b. Tốc độ gia tăng dân số
- Sự gia tăng dân số rất nhanh chóng
- Đặc điểm NT:
 + Có lồng yếu tố TS
 + Dùng số liệu
 " hấp dẫn
 c. Lời kêu gọi hạn chế gia tăng dân số
 3. Tổng kết
 Cách viết ngắn gọn, đơn giản mà độc đáo đã đưa ra một thông điệp mang ý nghĩa sâu sắc
* Ghi nhớ (SGK, tr.132)
* Giới thiệu vài nét về VB
* Hướng dẫn đọc: giọng nhẹ nhàng, chú ý các mốc thời gian, các con số và các tên nước
(?) Đọc?
* Nhận xét
* Giải thích: một số từ theo chú giải
(?) Sau khi nghe bạn đọc và chuẩn bị bài, em hãy cho biết chủ đề của VB này là gì? (gợi ý)
* Nhận xét, kết luận
(?) Văn bản này có thể chia làm mấy đoạn? Xác định vị trí?
* Nhận xét, kết luận
* Nội dung tác giả nêu lên trong Đ1 là vấn đề bài toán DS & KHHGĐ đã được đặt ra từ thời cổ đại. Thời cổ đại như TG nói cách đây năm bảy nghìn năm, mà một vấn đề đến nay còn xem là tế nhị ở nhiều nơi, chuyện sinh đẻ, lại được đặt ra. Như vậy, chúng ta thấy rằng, vấn đề DS đã được đặt ra từ rất sớm.
*+(?) Chúng ta thấy cách nêu vấn đề của TG rất đặc biệt. Đầu tiên, TG nêu lên một nhận định rất khó tin. Sau đó, TG thể hiện thái độ không tin như một sự đông tình với độc giả. Để tăng tính thuyết phục cho thái độ của mình, TG đã nêu những căn cứ: nào là thời đó xa ngày nay quá, mà vấn đề DS thì mới được nói đến gần đây,... Đến đây thì người đọc thấy rõ ràng là thái độ của mình cũng như TG là có căn cứ. Đột ngột, tác giả khẳng định, nhận định đó là đúng làm cho người đọc rất bất ngờ, không hiểu vì sao TG lại nói như vậy. Không hiểu thì sẽ khiến người ta như thế nào?
(?) Muốn tìm hiểu cái gì?
(?) Vậy, em có nhận xét gì về cách mở đầu VB của TG?
* Nhận xét, kết luận
(?) Đọc lại Đ 2"trả lời: Câu chuyện kén rễ liên qua gì đến sự GTDS? (gợi ý: số thóc trên mỗi ô cờ tăng theo cấp số nhân thì sao, số người trong một năm tăng theo cấp số nhân thì sao)
 *+(?) Theo cách tính của TG, đến 1995, DS của thế giới là hơn 5 tỉ, nghĩa là đến ô 30 của bàn cờ, năm 2015 sẽ là hơn 7 tỉ, nghĩa là đến ô 31 của bàn cờ, năm 2016 sẽ là hơn 14 tỉ, nghĩa là đến ô 32 của bàn cờ. Vậy, chúng ta thấy DS tăng nhanh hay chậm?
* Nhận xét, kết luận
(?) Trong VB “Ôn dịch, thuốc lá”, TG có lồng vào đó một câu chuyện nào không?"(?) Tác giả giả chỉ nói đến những tác hại của thuốc lá bằng những dẫn chứng chị tiết, đa dạng, còn ở đây, để nói lên cụ thể tốc độ GTDS nhanh chóng, TG đã làm gì?
* Như vậy, 2 TG có 2 cách viết khác nhau, nhưng cả 2 cách viết đều như thế nào?
(?) Để vấn thể hiện tốc độ GTDS nhanh chóng, ngoài dùng câu chuyện có tính liên tưởng, TG còn dùng phương tiện gì để cụ thể hoá nữa?
* Nhận xét, kết luận
* Sự GTDS sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của xã hội, đặc biệt là ở những nước còn nghèo như nước ta. Nghèo thì sinh nhiều con sẽ không chăm sóc được đầy đủ, chu đáo, không đủ điều kiện cho con đến trường. Nhận thức được hậu quả của sự GTDS nên TG đã kêu gọi mọi người hãy chống lại sự GTDS bằng khẩu hiệu: Đó là con đường “tồn tại hay không tồn tại” của chính loài người.
* Tổng kết
(?) Đọc ghi nhớ?
- Theo dõi
- Theo dõi
- Đọc
- Theo dõi, rút kinh nghiệm
- Theo dõi
- Trả lời: kêu gọi hạn chế gia tăng dân số
Hs trao đổi,t.bày
- Theo dõi, ghi bài
- Trao đổi"trả lời: Đ 1: “Có người cho rằng... “sáng mắt ra”.”, Đ2: “Đó là... của bàn cờ.”, Đ3: phần còn lại
- Theo dõi, ghi bài
- Theo dõi, ghi bài
- Theo dõi"trả lời: tò mò, muốn tìm hiểu
- Trả lời: muốn tìm hiểu câu chuyện tác giả nhắc đến có nội dung gì mà khiến TG tin nhận định
- Trả lời: dễ gây sự chú ý
- Theo dõi, ghi bài
- Trả lời: số thóc trong mỗi ô cờ tăng theo cấp số nhân nếu đến ô 64 thì nhiều đến nỗi bàn cờ không thể chứa hết giống như con người nếu cũng tăng theo cấp số nhân thì không có chỗ chứa
- Trả lời: tăng rất nhanh
 - Theo dõi, ghi bài
- Trả lời: không, kể chuyện
- Trả lời: hay
- Trả lời: số liệu
- Theo dõi, ghi bài
- Theo dõi
- Theo dõi, ghi bài
- Đọc
HĐ 2: Luyện tập
II – Luyện tập
BT1
 Con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số là giáo dục dân số cho phụ nữ, vì: sự lựa chọn và quyết định sinh đẻ thuộc quyền của phụ nữ
BT2
 Sự gia tăng dân số làm:
- thu hẹp diện tích đất ở, trồng trọt của mỗi người;
- khẩu phần lương thực bình quân của mỗi người bị giảm xuống;
- cơ hội việc làm của mỗi người bị giảm xuống;
- khả năng được giáo dục rộng rãi bị cản trở
BT3 (về nhà)
(?) Đọc bài Đọc thêm?
(?) Đọc BT1"trao đổi trả lời câu hỏi?
(?)Con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số là gì?
(?) Vì sao?
* Nhận xét, kết luận
(?) Đọc BT2"trao đổi trả lời câu hỏi?
(?) Vì sao sự GTDS có ảnh hưởng hết sức to lớn đối với tương lai của nhân loại, nhất là các nước nghèo nàn, lạc hậu? (gợi ý: gia đình đông con thì đất đai phải chia cho mỗi người được nhiều hay ít, 8 lon gạo chia đều cho gia đình 4 người và gia đình 8 người thì thành viên gia đình nào có khẩu phần ăn nhiều hơn,...)
* Nhận xét, kết luận
- Đọc
- Đọc"trao đổi
- Trả lời: đẩy mạnh giáo dục cho phụ nữ là hạ thấp tỉ lệ sinh cũng như tỉ lệ tử vong
- Trả lời: sự lựa chọn sinh đẻ là thuộc quyền của phụ nữ
- Theo dõi, sửa chữa
- Đọc"trao đổi
- Trả lời: đất ở, trồng trọt bị thu hẹp, thức ăn bị it đi, khó tìm việc làm,...
- Theo dõi, sửa chữa
Củng cố
HS: trao đổi với GV về những vấn đề chưa rõ trong bài học;
GV: giải đáp những vấn đề HS đặt ra.
Dặn dò, hướng dẫn HS tự học
Học bài, làm bài tập còn lại;
Hướng dẫn chuẩn bị bài Phương pháp thuyết minh, Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
IV – Rút kinh nghiệm