Giáo án Ngữ văn lớp 10 - Tại lầu hoàng hạc tiễn mạnh hạo nhiên đi quảng lăng (hoàng hạc lâu tống mạnh hạo nhiên chi quảng lăng)

Ngày soạn: 28/11/2015
Ngày dạy: Lớp 10A6 ngày 01 thỏng 12 năm 2015
 Lớp10A12 ngày 30 thỏng 11 năm 2015
Tiết 44: Đọc văn
tại lầu hoàng hạc tiễn mạnh hạo nhiên đi quảng lăng
(Hoàng hạc lâu tống mạnh hạo nhiên chi quảng lăng)
	- Lí Bạch - 
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Giúp HS
- Hiểu và cảm nhận được tình cảm chân thành, trong sáng của Lý bạch đối với bạn.
- Hieồu ủửụùc nhửừng ủaởc dieồm cụ baỷn cuỷa thụ Đửụứng : gụùi maứ khoõng taỷ, yự ụỷ ngoaứi lụứi
 2. Kĩ năng :
 - Reứn luyeọn kyừ naờng ủoùc, caỷm thuù thụ.
3. Thái độ: 
 -Giaựo duùc cho caực em tỡnh caỷm baùn beứ chaõn thaứnh trong saựng. 
 4. Các năng lực cần có của HS:
- Năng lực giải quyết vấn đề.
- Năng lực sáng tạo.
- Năng lực hợp tác.
- Năng lực giao tiếp tiếng Việt.
- Năng lực thưởng thức văn học.
II. Chuẩn bị của Giỏo viờn và học sinh:
1. Chuẩn bị của GV: 
+ Nghiên cứu sgk, sgv, và các tài liệu tham khảo ngữ văn 10- tập 1
+ Thiết kế bài dạy
+ Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ văn 10.
+ Giáo dục kĩ năng sống trong môn Ngữ văn ở trường THPT.
- GV sử dụng phương pháp hướng dẫn HS động não, thảo luận, trao đổi, trình bày 1 phút.
 2. Chuẩn bị của HS:
+ Soạn bài trước ở nhà. 
+ Đọc Sgk, trả lời các câu hỏi gợi ý cuả sgk.
III. Tiến trỡnh bài dạy:
* Hoạt động 1: (5 phỳt)
1. Kiểm tra bài cũ: (4 phỳt) 
* Câu hỏi: Đọc thuộc bài thơ Hứng trở về của Nguyễn Trung Ngạn? Cảm nhận về bài thơ?
2. Nội dung bài mới:
	Dẫn dắt vào bài: (1 phút)
	Thơ Lí Bạch vốn thường nói nhiều đến tình bạn bè tha thiết đậm sâu. Nào là tiễn xá nhân họ Trương đi Giang Đông, tiễn sơn nhân họ Dương về núi Tung, tiễn khách về đất Ngô. Có những lời thơ đưa tiễn giản dị mà rung động xiết bao:
Vẫy tay thôi đã rời xa
Nhớ nhau tiếng ngựa nghe mà buồn teo.
Nhưng người ta vẫn không thể quên được bài thơ "Tại lầu Hoàng Lạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng". 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung 
* Hoạt động 2: (7 phỳt)
GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả Lí Bạch.
(?) Em haừy ủoùc tieồu daón vaứ chổ ra nhửừng neựt chớnh veà taực giaỷ Lớ Baùch?
(?) Noọi dung chớnh trong thụ Lớ Baùch laứ gỡ?
(?) Phong cách nghệ thuật?
(?) Đặc trưng nổi bật trong thơ Lí Bạch?
(?) Hãy cho biết mối quan hệ giữa Lí Bạch và Mạnh Hạo Nhiên?
- GV: Trong thụ ẹửụứng , thụ vieỏt veà tỡnh baùn chieỏm tổ leọ raỏt cao. Caực nhaứ thụ ủụứi ẹửụứng ủeàu raỏt traõn troùng tỡnh baùn:
“Hoaứng kim vaùn laùng dung dũ ủaộc
Nhaõn sinh tri kổ toỏi nan taàm”
(Vaùn laùng hoaứng kim coứn deó kieỏm
Theỏ gian tri kổ thaọt khoự tỡm)
- Khẳng định mối tình bạn cao đẹp của hai người. Lý Bạch đã từng có lần làm thơ ca ngợi Mạnh Hạo Nhiên:
 Ngô ái Mạnh Phu Tử
 Phong lưu thiên hạ văn.
(Ta yêu Mạnh Phu Tử đã nổi tiếng phong lưu khắp thiên hạ)
(?) Hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
- GV yêu cầu HS đọc văn bản.
(?) Thể thơ?
(?) Bố cục bài thơ và nội dung từng phần?
(?) Chủ đề bài thơ?
* Hoạt động 3: (27 phỳt)
- GV hướng dẫn HS đọc-hiểu văn bản:
- GV đưa câu hỏi thảo luận
Caõu hoỷi thaỷo luaọn:
Nhoựm 1, 2 : So saựnh baỷn phieõn aõm vaứ baỷn dũch thụ cuỷa hai caõu ủaàu ủaừ saựt nghúa chửa?
Nhoựm 3, 4: Khoõng gian, thụứi gian vaứ con ngửụứi ủửụùc theồ hieọn nhử theỏ naứo trong hai caõu thụ ủaàu?
(?) Hãy cho biết không gian Lí Bạch đưa tiễn Mạnh Hạo Nhiên?
(?) Hãy cho biết điểm đến của Mạnh Hạo Nhiên, địa điểm đó có khoảng cách như thế nào so với nơi Lí Bạch đưa tiễn?
(?) Thời gian Lí Bạch đưa tiễn Mạnh Hạo Nhiên?
(?) Theo em “yeõn hoa” ủửụùc hieồu theo nhửừng nghúa naứo?
(?) Con người đưa tiễn là những người có quan hệ và tình cảm với nhau ntn?
(?) Tieồu keỏt cuỷa hai caõu thụ ủaàu?
- GV: Hai caõu ủaàu thuaàn tuyự laứ tửù sửù vaứ ủaừ haứm chửựa noói nieàm taõm sửù kớn ủaựo. Tửứ laàu Hoaứng Haùc nụi xửa tieõn thửụứng veà ủaõy, giửừa muứa xuaõn ủaày sửực soỏng, tieõn thụ hoù Lớ tieón nhaứ thụ aồn cử hoù Maùnh veà nụi phoàn hoa ủoõ hoọi.
 - Ngửụứi Trung Quoỏc xửa coi “giai nhỡ, mú caỷnh, thaộng sửù, lửụng baống” (thụứi tieỏt ủeùp, caỷnh ủeùp, vieọc hay, baùn hieàn) laứ tửự thuự (4 ủieàu thuự vũ). ễÛ ủaõy coự giai thỡ, mú caỷnh, coự lửụng baống nhửừng “sửù” thỡ “baỏt thaộng”- li bieọt. Chuựng ta seừ tỡm hieồu baứi thụ qua hai caõu thụ tieỏp theo.
- GV chia HS thảo luận theo bàn.
Nhoựm 1, 2: So saựnh baỷn phieõn aõm vaứ baỷn dũch thụ cuỷa hai caõu cuoỏi ủaừ saựt nghúa chửa?
Nhoựm 3, 4: Vỡ sao Lớ Baùch chổ thaỏy “caựnh buoàm leỷ loi” cuỷa “coỏ nhaõn” treõn soõng Trửụứng Giang?
- GV: ẹụứi ẹửụứng vieọc buoõn baựn treõn soõng Trửụứng Giang raỏt taỏp naọp, nhieàu nụi thuyeàn buoàm san saựt nhử laự tre. Theỏ nhửng taực giaỷ vaón vieỏt moọt chửừ “coõ”-> sửù leừ loi coõ ủoọc trong taõm caỷnh cuỷa ngửụứi ra ủi cuừng nhử keỷ ụỷ laùi. Soõng Trửụứng Giang bao la, thuyeàn buoàm san saựt song toaứn boọ taàm nhỡn cuỷa keỷ tieón ủửa bũ huựt vaứo moọt tieõu ủieồm duy nhaỏt, tieõu ủieồm ủoự mụứ daàn, tieõu ủieồm ủoự mụứ daàn, bieỏn thaứnh moọt chieỏc boựng-> chieỏc boựng nhoỷ daàn, maỏt huựt , baàu trụứi xanh bieỏc. ẹaống sau noự moọt taõm hoàn ủa caỷm, moọt tỡnh baùn thaộm thieỏt, chaõn thaứnh.
(?) Tâm trạng của Lí Bạch ở câu thơ cuối cùng?
(?) Từ bức tranh phong cảnh ta hiểu gì về con người nhà thơ?
* Hoạt động 4: (3 phỳt)
- GV hướng dẫn HS tổng kết bài học.
(?) Noọi dung chớnh cuỷa baứi thụ?
(?) Nghệ thuật tiêu biểu của bài thơ?
(?) Chủ đề của bài thơ?
- GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ sgk.
- HS đọc tiểu dẫn, nêu những nét cơ bản về tác giả Lí Bạch.
- HS nghiên cứu sgk, trả lời câu hỏi
+ Số lượng bài thơ.
+ Nội dung thơ Lí Bạch.
+ Phong cách nghệ thuật.
+ Đặc trưng nổi bật trong thơ.
- HS suy nghĩ,nghiên cứu, trả lời câu hỏi.
- Lớ Baùch vaứ Maùnh Haùo Nhieõn laứ baùn vaờn chửụng, Maùnh Haùo Nhieõn hụn Lớ Baùch ủeỏn 12 tuoồi.
- HS suy nghĩ,nghiên cứu, trả lời câu hỏi.
Tại lầu Hoàng Hạc đã có lần Lý Bạch tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng.
 -> Bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh ấy(năm 728).
- HS đọc văn bản, chú ý các từ khó.
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trả lời câu hỏi
* Thể thơ: Thất ngôn tú tuyệt Đường luật.
* Bố cục: 
+ 2 câu đầu: Không gian, thời gian, địa điểm đưa tiễn bạn
+ 2 câu cuối: Tâm trạng của Lí Bạch 
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trả lời câu hỏi
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- Khoõng gian: 
+ Điểm xuất phát: lầu Hoàng Hạc (phía Tây)
+ Chia tay taùi laàu Hoaứng Haùc- moọt caỷnh tieõn
+ Baùn ra ủi tửứ phớa Taõy vaứ hửụựng veà phớa ủoõng.
.....
- Thụứi gian: Tam nguyeọt- thaựng ba
* Yeõn hoa-> hoa khoựi ủửụùc hieồu:
- HS nhận xột.
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- HS tổng kết bài học.
- HS suy nghĩ, nghiên cứu, trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- HS đọc ghi nhớ: sgk.
I Tìm hiểu chung:
1. Taực giaỷ: 
a, Tiểu sử: Lớ Baùch (701-762) tửù laứ Thaựi Baùch, queõ ụỷ Luừng Taõy, laứ nhaứ thụ laừng maùn vú ủaùi cuỷa Trung Quoỏc. OÂng ủửụùc goùi laứ “Thi tieõn”.
b. Sự nghiệp văn chương: Hieọn coứn treõn 1000 baứi thụ
* Noọi dung: raỏt phong phuự, vụựi nhửừng chuỷ ủeà chớnh: ửụực mụ vửụn tụựi lớ tửụỷng cao caỷ, khaựt voùng giaỷi phoựng caự tớnh, baỏt bỡnh vụựi hieọn thửùc taàm thửụứng, theồ hieọn tỡnh caỷm phong phuự vaứ maừnh lieọt. 
* Phong caựch: raỏt haứo phoựng, bay boồng laùi raỏt tửù nhieõn, tinh teỏ vaứ giaỷn dũ. 
* ẹaởc trửng noồi baọt: laứ sửù thoỏng nhaỏt giửừa caựi cao caỷ vaứ caựi ủeùp.
2. Văn bản:
a, Moỏi quan heọ giửừa Lớ Baùch vaứ Maùnh Haùo Nhieõn: 
- Lớ Baùch vaứ Maùnh Haùo Nhieõn laứ baùn vaờn chửụng, Maùnh Haùo Nhieõn hụn Lớ Baùch ủeỏn 12 tuoồi.
=> Tỡnh baùn thaộm thieỏt, tình bạn vong niên.
b, Hoàn cảnh sáng tác:
- Tại lầu Hoàng Hạc đã có lần Lý Bạch tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng.
 -> Bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh ấy(năm 728).
c, Đọc và giải thích từ.
d, Thể thơ và bố cục:
- Thể thơ: Thất ngôn tú tuyệt Đường luật.
- Bố cục: 
+ 2 câu đầu: Không gian, thời gian, địa điểm đưa tiễn bạn
+ 2 câu cuối: Tâm trạng của Lí Bạch 
e, Chuỷ ủeà:
- Baứi thụ ca ngụùi tỡnh baùn chaõn thaứnh, thaộm thieỏt giửừa Lớ Baùch vaứ Maùnh Haùo Nhieõn. 
II/ ẹoùc vaứ tỡm hieồu baứi thụ:
1.Hai caõu ủaàu
- Khoõng gian: 
+ Điểm xuất phát: lầu Hoàng Hạc (phía Tây)
+ Chia tay taùi laàu Hoaứng Haùc- moọt caỷnh tieõn
+ Baùn ra ủi tửứ phớa Taõy vaứ hửụựng veà phớa ủoõng.
- ẹieồm ủeỏn: Dửụng Chaõu - (phía Đông ) nụi phoàn hoa-> Báo hiệu một không gian đưa tiễn rộng lớn, một chuyến đi dài
+ “Taõy”-> Hửụựng xuaỏt phaựt ủieồm, caực soõng Trung Quoỏc ủeàu chaỷy theo hửụựng Taõy Baộc- ẹoõng Nam. 
+ ẹi veà Dửụng Chaõu laứ ủi veà ủoõng, xa nụi Lớ Baùch tieón.
- Thụứi gian: Tam nguyeọt- thaựng ba
* Yeõn hoa-> hoa khoựi ủửụùc hieồu:
+ Hoa trong khoựi
+ Caỷnh ủeùp muứa xuaõn
+ Kú nửừ- người phụ nữ xinh đẹp.
+ Caỷnh phoàn hoa ủoõ hoọi
- Con ngửụứi: “Coỏ nhaõn” (ngửụứi baùn cuừ)
Coỏ nhaõn-> baùn cuừ ủaởc bieọt tửứ coỏ gụùi leõn tỡnh caỷm nhụ thửụng, lửu luyeỏn, so saựnh “coỏ ủoõ”, “coỏ quoỏc”
=> tỡnh nghúa thieỏt tha saõu naởng, tri aõm cuỷa hai nhaứ thụ thụứi Thũnh ẹửụứng.
* Tieồu keỏt: moọt khung caỷnh chia li buoàn vaứ ủeùp, noựi leõn tỡnh baùn trong saựng vaứ saõu naởng cuỷa nhaứ thụ trong buoồi tieón ủửa.
2. Hai câu cuối:
- Caỷnh: 
+ Coõ phaứm: caựnh buoàm leỷ loi (dũch thụ: boựng buoàm)-> taõm caỷnh 
 (+) Một là chỉ Mạnh Hạo Nhiên ra đi một mình trong cô đơn. 
(+) Hai là diễn tả chính nỗi lòng cô đơn của mình. -> Bạn đi đã để lại nỗi nhớ thương vô hạn. 
+ Bớch khoõng taọn - baàu trụứi xanh bieỏc ủeỏn khoõng cuứng (dũch thụ: baàu khoõng- laứm maỏt ủi maứu xanh gụùi caỷm-> khoõng gian bao la
- Duy kieỏn: chổ nhỡn thaỏy
- Thieõn teỏ lửu: doứng soõng chaỷy ngang trụứi.
->“Duy kieỏn Trửụứng Giang”- chổ thaỏy doứng soõng Trửụứng Giang chaỷy ngang trụứi.
=> Taõm hoàn cuỷa nhaứ thụ dửụứng nhử bũ huựt vaứo caựnh buoàm cuỷa Maùnh Haùo Nhieõn, caựnh buoàm ủoự mụứ daàn bieỏn thaứnh moọt chieỏc boựng, roài chieỏc boựng ủoự cuừng mụứ daàn maỏt huựt trong baàu trụứi xanh bieỏc -> Lửu luyeỏn.
- Taõm traùng baứng hoaứng, sửừng sụứ cuỷa nhaứ thụ trửụực khung caỷnh trụứi nửụực meõnh moõng.
* Tiểu kết: Tửứ bửực tranh phong caỷnh ta hieồu tỡnh cuỷa Lớ Baùch
+ Moọt taõm hoàn ủa caỷm
+ Moọt tỡnh baùn thaộm thieỏt, chaõn thaứnh.
III. Tổng kết: 
1 Noọi dung: Baứi thụ ca ngụùi tỡnh baùn chaõn thaứnh, thaộm thieỏt giửừa Lớ Baùch vaứ Maùnh Haùo Nhieõn cuứng taõm traùng lửu luyeỏn khoõn xieỏt cuỷa Lớ Baùch trong caỷnh chia tay.
Ngheọ thuaọt cuỷa baứi thụ?
2.Ngheọ thuaọt: 
Baứi thụ hoaứ quyeọn giửừa tỡnh vaứ caỷnh, tửù sửù vaứ trửừ tỡnh, lụứi thụ coõ ủoùng, haứm suực, hỡnh aỷnh thụ kỡ vú mang ủaùm hoàn thụ Lớ Baùch.
- Hàm súc: ý tại ngôn ngoại, thi trung hữu họa.
 - Nghệ thụât đối lập.
3. Chuỷ ủeà: Baứi thụ ca ngụùi tỡnh baùn chaõn thaứnh, thaộm thieỏt giửừa Lớ Baùch vaứ Maùnh Haùo Nhieõn. 
* Ghi nhớ: sgk 
* Hoạt động 5: (3 phỳt)
3. Củng cố, luyện tập: (2 phút)
* Củng cố:
- Tình bạn của Lí Bạch dành cho MHN trong buổi đưa tiễn.
- Cảnh thiên nhiên và tâm cảnh của thi nhân; Nghệ thuật Đường thi.
* Luyện tập: Em haừy choùn ủaựp aựn ủuựng nhaỏt:
Caõu 1: Hai caõu ủaàu baứi thụ: ”Hoaứng Haùc laõu toỏng Maùnh Haùo Nhieõn chi Quaỷng Laờng” theồ hieọn taõm traùng gỡ cuỷa taực giaỷ?
Boài hoài B. Thanh thaỷn 	C. ẹau buoàn D. Lửu luyeỏn 
Caõu 2: Vỡ sao coự theồ noựi: ”Hoaứng Haùc laõu toỏng Maùnh Haùo Nhieõn chi Quaỷng Laờng” laứ moọt baứi thụ taỷ caỷnh nguù tỡnh raỏt ủoọc ủaựo?
A.Vỡ caỷnh raỏt ủeùp vaứ huứng vú B. Vỡ caỷnh vửứa ủeùp vửứa neõn thụ
C.Vỡ cuoọc chia tay lửu luyeỏn D. Vỡ caỷnh hoaứ vaứo taõm traùng nhaõn vaọt
Caõu 3: Baứi thụ: ”Hoaứng Haùc laõu toỏng Maùnh Haùo Nhieõn chi Quaỷng Laờng” 
Theồ hieọn buựt phaựp naứo cuỷa Lớ Baùch?
A. Hieọn thửùc B. Taỷ thửùc C. Laừng maùn D. Sieõu thửùc
4. Hướng dẫn HS học bài và chuẩn bị bài mới: (1 phỳt)
 * Bài cũ:
- Học bài theo hướng dẫn của GV.
 * Bài mới:
- Tiết sau: Trả bài số 3.
- VN lập dàn ý ở nhà với đề bài đã làm.
5. Rỳt kinh nghiệm: 
-Nội dung: .........
- Phương phỏp: .
- Thời gian: ...................