Giáo án Ngữ văn lớp 12 - Những đứa con trong gia đình

Ngày soạn: 01/09/2015
Ngày dạy: 9/9/2015
Người soạn: Trần Thị Hường.
NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH
(Nguyễn Thi)
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Kiến thức:
Hiểu được tâm trạng đau thương mất mát, đầy hi sinh gian khổ nhưng rất đỗi anh hùng kiên cường bất khuất, yêu thương gắn kết giữa các thành viên trong gia đình nói chung và của nhân dân Nam Bộ trong những năm tháng chống Mĩ cứu nước.
Hiểu được sự gắn bó giữa tình cảm gia đình, tình yêu đất nước, quê hương sẽ là sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam, dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. 
Về kĩ năng 
 Nắm được đặc sắc nghệ thuật khắc họa tính cách, liên tưởng hồi ức, ngôn ngữ phong phú , giàu giá trị tạo hình đậm chất Nam Bộ 
Thái độ 
 Biết trân trọng yêu thương, cảm phục những người bình thường mà giàu lòng dũng cảm, kiên cường đã đem xương máu để giữ gìn bảo vệ non sông đất nước
PHƯƠNG TIỆN GIẢNG DẠY
Giáo viên: SGK, giáo án, tài liệu tham khảo 
Học sinh SGK, bài soạn, tập ghi bài 
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
Thuyết giảng, phát vấn, thảo luận, nêu vấn đề, gợi mở.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
Ổn định lớp 
Kiểm tra 
Nêu phẩm chất của nhân vật chú Năm, má Việt và Chiến
Dạy bài mới 
Nguyễn Thi là người miền Bắc nhưng ông gắn bó với người dân Nam Bộ và trở thành nhà văn của người dân Nam Bộ trong thời kì chống Mĩ cứu nước. Ông gắn bó với nhân dân nơi đây bằng tình cản thủy chung, nghĩa tình. Nhân vật của ông là người dân Nam Bộ gan góc kiên cường họ có sức mạnh tinh thần to lớn đó là lòng yêu nước căm thù giặc sâu sắc được bắt nguồn từ tình cảm gia đình. Và tác phẩm “những đứa con trong gia đình” là một tác phẩm như thế.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1.
GV: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc phần tiểu dẫn 
HS đọc phần tiểu dẫn trang 56 SGK 
GV: Dựa vào SGK phần tiểu dẫn em hãy nêu những hiểu biết của mình về tác giả Nguyễn Thi?
HS: học sinh suy nghĩ trả lời 
GV: ông sáng tác chủ yếu thể loại nào?
HS: suy nghĩ trả lời 
GV: em hãy nêu những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Thi?
GV Hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm ?
GV: Nêu ý nghĩa nhan đề của tác phẩm?
HS 
GV: thông qua nhan đề nêu chủ đề của tác phẩm?
HS 
Hoạt động 2: 
GV: học sinh phân vai đọc tác phẩm ?
Gv em hãy phân tích tình huống truyện?
GV
Những thành viên trong gia đình Việt có những nét tính cách, đặc điểm như thế nào?
GV: Nhân vật chú Năm là người như thế nào ?
GV: Em nghĩ thế nào về má Việt?
GV Nhân vật chiến ở đây có những nét nào đáng quí? Cô mang những nét tiêu biểu nào của người mẹ?
GV: Tìm những chi tiết biểu hiện ngoại hình, tính cách của Việt qua đoạn trích?
HS có nét xinh như con gái, bộ mặt bầu bầu, chóp mũi hơi hớt lên.?/tr60
GV tóm lại 
Việt mang những nét đáng yêu của một chàng trai mới lớn và ẩn sâu trong nét ngoại hình đáng yêu đó là sức mạnh ý chí nghị lực dũng cảm.
GV: tìm chi tiết biểu hiện phẩm chất, tính cách của Việt?
Phó mặc mọi công việc cho chị 
+ chị chiến sắp xếp công việc nhà thì nói gì Việt cũng ừ (tr61)
+Việt lăn ra ván cười khì khì, úp con đom đóm trong lòng bàn tay ngủ quên lúc nào không biết
Sợ ma (tr58
Tranh giành phần hơn với chị (tr59)
+Việt giành đi tòng quân 
Thích câu cá bắn chim, đi tòng quân vẫn mang theo súng cao su mang cả tuổi thơ của mình đi vào chiến đấu. 
Tính thương chị của Việt rất trẻ con(nằm trong phần đã bị lược bớt)
Viết thư cho chị Hai thì Việt đẩy cho chị chiến k viết.
Ngây thơ, hồn nhiên, vô tư có phần trẻ con, hiếu động
Việt đòi tòng quân đánh giặc để trả thù cho ba má (tr57 ngay đoạn đầu)
Dùng pháo tiêu diệt một xe tăng bọc thép
Luôn chủ động trong tư thế chiến đấu
->việt dũng cảm, kiên cường .
- lúc bị thương Việt nhớ mẹ, chị chiến chính tình yêu ba má yêu gia đình của Việt nó biến thành tình yêu quê hương đất nước. 
-> là người giàu tình cảm 
GV: từ những biểu hiện của Việt nói trên thì em nhận xét Việt là người có tính cách, phẩm chất như thế nào?
Hoạt động 3
GV: Nêu những nét nghệ thuật tiêu biểu được sử dụng trong đoạn trích?
Nghệ thuật Liên tưởng
Câu truyện kể lại theo hồi ức lên có sự đồng hiện quá khứ hiện tại
Hồi ức->đối thoại Quá khứ->độc thoại
GV Em hãy nhận xét tổng quát về nội dung và đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm?
Tìm hiểu chung 
Tác giả 
 Tên khai sinh: Nguyễn Hoàng Ca , bút danh Nguyễn Ngọc Tấn (1928- 1968)
Quê quán: Nam Định, mồ côi cha sớm, mẹ đi bước nữa, sống nhờ họ hàng, vất vả tủi cực từ nhỏ 
Năm 1943 vào Sài Gòn cùng người anh, vừa đi làm vừa kiếm sống vừa tự học 
Năm 1945 tham gia cách mạng rồi gia nhập lực lượng vũ trang 
Trong kháng chiến chống Pháp, làm công tác tuyên huấn vừa chiến đấu hoạt động văn nghệ 
Năm 1954 tập kết ra Bắc công tác ở tòa soạn tạp chí văn nghệ Quân Đội
Sáng tác nhiều thể loại bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết, .. 
Năm 1962 tình nguyện trở lại chiến trường miền Nam, công tác tại cục chính trị quân giải phóng miền Nam một trong những thành viên sáng lập và phụ trách “tạp chí văn nghệ quân giải phóng”
Năm 1968 hi sinh trong cuộc tổng tiến công nổi dậy tết Mậu Thân tại Sài gòn 
Năm 2000 được trao tặng giải thưởng Hồ CHí Minh về văn học nghệ thuật 
Tác phẩm tiêu biểu: Trăng sáng( 1960), Đội Bạn(1962), Nguyễn Ngọc Tấn-Nguyễn Thi toàn tập
Tác Phẩm:
Hoàn cảnh sáng tác 
Viết ngay trong ngày chiến đấu ác liệt khi ông đang công tác ở tạp chí văn nghệ quân giải phóng 
Ý nghĩa nhan đề 
Truyện viết về những đứa con trong gia đình có truyền thống cách mạng là hình ảnh thu nhỏ của cả miền Nam đau thương anh dũng trong thời chống Mĩ, gánh chịu những đau thương do đế quốc Mĩ gây ra, đồng thờ cũng lập được những chiến tích lừng lẫy 
Hình ảnh thu nhỏ của cả dân tộc Việt Nam, muôn người là một đoàn kết chiến đấu giải phóng quê hương , xây dựng đất nước
 c. Chủ đề 
qua nhân vật Việt và Chiến nổi bật lên tình yêu quê hương, đất nước. Thù nhà, nợ nước là động lực tinh thần và tình cảm giúp thế hệ trẻ Việt Nam nối tiếp cha ông đứng lên anh dũng đánh MĨ.
d.Tóm tắt tác phẩm (SGK)
II. Đọc hiểu tác phẩm 
Tình huống truyện 
Đây là câu chuyện của gia đình anh giải phóng quân tên là Việt. Nhân vật rơi vào một tình huống đặc biệt: Trong một trận đánh anh bị thương nằm giữa chiến trường nhiều lần ngất đi tỉnh lại. Truyện được kể theo dòng nội tâm của nhân vật khi đứt, khi nối, khi ngất đi khi tỉnh lại 
Những thành viên trong gia đình 
Gan góc, dũng cảm khao khát được chiến đấu giết giặc 
Căm thù giặc sâu sắc 
Giàu tình yêu nghĩa, rất mực thủy chung son sắt với quê hương cách mạng 
> mỗi nhân vật có một nét độc đáo riêng biệt 
Nhân vật chú Năm 
Ghi lại tất cả những sự kiện diễn ra trong gia đình 
> kết tinh truyền thống gia đình 
Là người lao độngc ahats phác nhưng rất đỗi giàu tình cảm cũng dạt dào cảm xúc khi cất lên điệu hò và Việt chính là hiện thân là nơi gửi gắm những câu hò của chú Năm 
>Chú chính là khúc sông thượng nguồn trong dòng sông truyền thống gia đình .
Nhân vật má Việt 
Cũng là hiện thân của truyền thống, nhân vật phụ nữ mang đậm tính cách của Nguyễn Thi 
Rất gan góc, căm thù giặc sâu sắc 
Rất mực thương chồng, thương con, đảm đang tháo vát, nén những nỗi đau để nuôi con đánh giặc.
> một người mẹ suốt đời lam lũ nhưng rất đỗi kiên cường cao cả 
Nhân vật Chiến 
Trải qua hoàn cảnh bi thương, sớm trưởng thành già dặn chín chắn trước tuổi 
Mang những nét đẹp kế thừa từ người mẹ gan góc đảm đang, tháo vát, kiên cường căm thù giặc sâu sắc
Có một tính cách rất đa dạng 
Là một cô gái mới lớn tính còn trẻ con nhưng biết nhường nhịn em, trừ việc đi bộ đội, thực hiện lời thề như “dao chém đá”Nếu giặc còn thì tao mất”
Chiến mang nét tiêu biểu cảu phụ nữ thời chiến, đương đầu với hoàn cảnh bị thương vươn lên mạnh mẽ để chiến đấu anh dũng 
Nhân vật Việt 
-Ngoại hình 
Khuôn mặt bầu bầu, hai chóp mũi hơi hớt lên
Việt có nét đáng yêu của một chàng trai mới lớn.
 -Tính cách 
+ Việt ngây thơ vô tư và có phần trẻ con hiếu động 
+ sự dũng cảm kiên cường 
+Việt hiện lên là một chàng trai giàu tình yêu thương gia đinh, quê hương 
Nhân vật tiêu biểu mang đủ những phẩm chất của con người Nam Bộ nói chung và người Việt Nam kiêm cường, bất khuất không sợ hi sinh
Trong dòng sông truyền thống của gia đình Việt là người sẽ đi xa hơn cả là hóa thân của sức trẻ tiến công của ngày mai chiến thắng , tình yêu quê hương đất nước xuất phát từ tình yêu gia đình.
Vài nét nghệ thuật 
Truyện được đặt trong bối cảnh đặc biệt, hoàn cảnh khác thường 
Giọng văn trần thuật đặc sắc, khắc họa miêu tả tâm lí đặc sắc 
Khi miêu tả hiện thực của nhân vật thì Nguyễn Thi sử dụng lối văn độc thoại làm nổi bật tâm trạng của nhân vật. còn khi miêu tả hồi ức sử dụng ngôn ngữ đối thoại , làm cho người đọc lúc ở hiện thực lúc lại được phiêu du về hồi ức của Việt.
III. Tổng kết
Tác phẩm miêu tả đặc sắc những nhân vật trong gia đình Việt, mỗi người đề mang một tính cách của người dân Việt Nam kiên cường, bất khuất, trung ahauj đảm đang dũng cảm, tham gia kháng chiến bảo vệ nước nhà 
Củng cố 
Ra bài tập về nhà 
Các em về nhà học bài, đọc lại tác phẩm. làm bài trong sách giáo khoa và soạn bài mới “chiếc thuyền ngoài xa”.