Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Chủ đề hoạt động giao tiếp

* Về nội dung 
+ Mở đoạn:
Giới thiệu được lời nói là công cụ giao tiếp.
 Dẫn dắt câu tục ngữ: cha ông ta khuyên bảo mọi người về cách sử dụng lời nói có hiệu quả (trích câu tục ngữ - lời dẫn trực tiếp).
+ Thân đoạn: 
Lời nói phản ánh trình độ hiểu biết, tư cách đạo đức, tình hình của mỗi con người cụ thể.
Để đạt được hiệu quả giao tiếp phải tùy từng đối tượng, hoàn cảnh mà vận dụng lời nói cho phù hợp.
Lấy dẫn chứng trong thực tế: học tập, rèn luyện.
+ Kết đoạn: 
	Khẳng định lại vấn đề: muốn đạt hiệu quả cao trong giao tiếp, mỗi bản thân chúng ta cần nói lời đúng, nói lời hay. 
 BƯỚC 5: THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
A. Kế hoạch chung cả chủ đề
I. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
1. Mục đích hoạt động
- Tạo cho học sinh tâm thế thoải mái, hứng thú trước khi bước vào tìm hiểu nội dung kiến thức mới.
- Hình thành những khái niệm đầu tiên về các hoạt động giao tiếp
2. Nội dung hoạt động
 - HS chơi trò chơi : đoán chữ, tiếp sức....
- Học sinh quan sát tư liệu, -> Học sinh tự rút ra kiến thức.
3. Phương pháp, kĩ thuật dạy học:
- Hoạt động nhóm / kĩ thuật chia nhóm. 
- Phương pháp trực quan ( tư liệu)
4. Thời gian: 25 phút / 5 tiết ( 10%)
II. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Mục đích hoạt động
- Nắm được các phương châm hội thoại, xưng hô trong hội thoại, lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp. 
Nội dung hoạt động:
- Hướng dẫn học sinh hiểu được các phương châm hội thoại, xưng hô trong hội thoại, lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp .
- Tổ chức cho học sinh tìm hiểu kiến thức về phương châm hội thoại, xưng hô trong hội thoại, lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp dưới nhiều hình thức phong phú.
Phương pháp, kĩ thuật dạy học:
- Hoạt động nhóm/ kĩ thuật HĐN, cặp đôi chia sẻ
- Câu hỏi phát vấn/ kĩ thuật đặt câu hỏi
Thời gian: 100 phút / 5 tiết (60%)
III. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
1. Mục đích hoạt động
- Khắc sâu kiến thức đã học.
- Mở rộng kiến thức các phương châm hội thoại, xưng hô trong hội thoại, lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp.
2. Nội dung hoạt động
- Giáo viên hướng dẫn, tổ chức hoạt động học tập của học sinh một cách khoa học để các nhóm hoàn thành được các nội dung theo yêu cầu.
- Học sinh mở rộng được kiến thức của mình trong việc tìm hiểu các phương châm hội thoại, xưng hô trong hội thoại, lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp với các nhóm khác, bạn khác.
3. Phương pháp, kĩ thuật dạy học
- Hoạt động nhóm
- Cặp đôi chia sẻ
- Cá nhân chia sẻ
4. Thời gian: 75 phút / 5 tiết ( 25%)
IV. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG
1.Mục đích hoạt động
- Học sinh biết liên hệ giữa những kiến thức đã học trong bài với thực tế cuộc sống.
- Rút ra những bài học từ thực tiễn cho bản thân.
- Học sinh biết cách sử dụng các phương châm hội thoại, xưng hô trong hội thoại, lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
2. Nội dung hoạt động
- Đưa bài tập bám sát chủ đề dưới dạng các bài tập tích hợp Tiếng việt, Tập làm văn.
3. Phương pháp, kĩ thuật dạy học
- Hoạt động nhóm/ kĩ thuật bản đồ tư duy.
4.Thời gian: 15 phút / 5 tiết ( 5%)
V. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG
1.Mục đích hoạt động
- Giúp các em mở rộng các kiến thức đã học với những vấn đề thực tiễn của cuộc sống hiện tại.
2. Nội dung hoạt động
- Giáo viên cung cấp tư liệu cho học sinh về các chủ đề.
- Giáo viên định hướng liên hệ thực tế để học sinh hoạt động có trọng tâm.
3. Phương pháp, kĩ thuật dạy học
- Hoạt động cá nhân.
4 . Thời gian: Học sinh hoạt động ngoài giờ học
Ngày soạn: 15/08/2014
Ngày giảng: 19,20/8/2014
Tên chủ đề: Hoạt động giao tiếp
Số lượng tiết: 5 tiết (Từ tiết 1 đến tiết 5)
B. Thực hiện
Tiết 1: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
 Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Tg
Néi dung
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng.
 V¨n minh øng xö lµ mét nÐt ®Ñp cña nh©n c¸ch v¨n ho¸ “häc ¨n, häc nãi, häc gãi, häc më” lµ nh÷ng c¸ch häc mµ ai còng cÇn häc, cÇn biÕt. Con ng­êi còng cã thÓ hiÓu nhau b»ng cö chØ, ¸nh m¾t, nô c­êi nh­ng chñ yÕu vÉn lµ giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ ®ã chÝnh lµ héi tho¹i. §Ó giao tiÕp ®¹t hiÖu qu¶ tèt, ta cÇn tu©n thñ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
Ho¹t ®éng 2: HD h×nh thµnh kiÕn thøc míi
*Môc tiªu:HS hiÓu, phân tích,ghi nhớ, tr×nh bµy ®­îc kh¸i niÖm ph­¬ng ch©m héi tho¹i vÒ l­îng vµ ph­¬ng ch©m héi tho¹i vÒ chÊt. BiÕt vËn dông c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i trong giao tiÕp.
 GV treo b¶ng phô, gäi 1em ®äc bµi tËp. 
 Theo em cuéc héi tho¹i cña An vµ Ba cã chç nµo ch­a hîp lÝ ?
- Hái - ®¸p ë ý thø 2 
 VËy khi An hái “häc b¬i ë ®©u” mµ Ba tr¶ lêi “ë d­íi n­íc” th× c©u tr¶ lêi cã ®¸p øng ®iÒu An muèn biÕt kh«ng ? 
 - Kh«ng, v× An muèn biÕt ®Þa ®iÓm häc b¬i( bÓ b¬i, s«ng, hå, biÓn)
 CÇn tr¶ lêi nh­ thÕ nµo ?
- CÇn tr¶ lêi râ ®Þa ®iÓm VD: “Tí häc b¬i ë bÓ b¬i thµnh phè”.
 Tõ ®ã cã thÓ rót ra bµi häc g× vÒ giao tiÕp 
GV gäi 1 hs ®äc c©u truyÖn c­êi SGK
V× sao truyÖn nµy l¹i g©y c­êi ? 
 HS chia sẻ - GVKL
- C©u hái thõa tõ “c­íi” 
- C©u tr¶ lêi thõa côm tõ “tõ lóc t«i mÆc c¸i ¸o míi nµy”
LÏ ra hai anh chµng chØ cÇn hái vµ tr¶ lêi nh­ thÕ nµo?
Hái: B¸c cã thÊy con lîn nµo ch¹y qua ®©y kh«ng ?
Vµ chØ cÇn tr¶ lêi: N·y giê t«i ch¼ng thÊy cã con lîn nµo ch¹y qua ®©y c¶. 
*H Qua c©u truyÖn trªn, theo em cÇn ph¶i tu©n thñ yªu cÇu g× khi giao tiÕp ? 
 HS tr¶ lêi, GV chèt.
GV kÕt luËn: §ã chÝnh lµ viÖc tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng.
 Em thÕ nµo lµ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng?
 Häc sinh tr×nh bµy 
 GV gäi 1 HS ®äc ghi nhí 1(SGK).
 H·y lÊy mét vÝ dô thÓ hiÖn ®óng ph­¬ng ch©m vÒ l­îng?
A: B¹n lµm bµi tËp to¸n ch­a?
B: Tí lµm råi.
GV gäi mét HS ®äc truyÖn c­êi “Qu¶ bÝ”
 TruyÖn c­êi nµy phª ph¸n ®iÒu g×?
 TruyÖn phª ph¸n tÝnh nãi kho¸c l¸c, nãi nh÷ng ®iÒu kh«ng cã thËt. 
Tõ sù phª ph¸n trªn, em rót ra bµi häc g× khi giao tiÕp?
 GV: C¸ch nãi nh­ vËy gäi lµ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt.
 VËy em hiÓu thÕ nµo lµ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt ?
 HS tr¶ lêi, GV chèt, gäi HS ®äc ghi nhí (SGK).
HS cho ví dụ, nhận xét.
Ho¹t ®éng3: HD luyÖn tËp 
*Môc tiªu: HS biÕt sö dông ®óng c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i trong giao tiếp áp dụng vào việc giải một số bài tập
 - GV gäi 1 hs ®äc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp 1
 Ph©n tÝch lçi trong c¸c c©u ?
 Thảo luận nhóm 2, bài tập 1
 (SGK/ Trang 8).
Thời gian (2p).
Đại diện nhóm trình bày, điều hành
- GV gäi hs ®äc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp 
 HS trình bày chia sẻ - GVKL
GV. Nªu yªu cÇu bµi tËp 3 
 Ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo ®· kh«ng ®­îc tu©n thñ ?
 HS trình bày chia sẻ - GVKL
 GV gäi hs ®äc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp 4 
 VËn dông nh÷ng ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc ®Ó gi¶i thÝch v× sao ng­êi nãi ®«i khi ph¶i dïng nh÷ng c¸ch diÔn ®¹t nh­ a vµ b.
 TLN theo kĩ thuật đắp bông tuyết, bài tập 1 (SGK-T69).
Thời gian 2 phút.
Đại diện nhóm trình bày, điều hành 
1’
10’
10’
15p
I.Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng 
1.Bµi tËp 
a. Bµi tËp 1(sgk)
- Khi nãi, c©u nãi ph¶i cã néi dung ®óng víi yªu cÇu cña giao tiÕp, kh«ng thừa, không thiếu 
b.Bµi tËp 2(SGK) 
- Khi giao tiÕp, kh«ng nªn nãi nhiÒu h¬n nh÷ng g× cÇn nãi.
2.Ghi nhí (sgk)
- Khái niệm
II. Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt 
1. Bµi tËp : 
- Kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng sù thùc.
2. Ghi nhí (sgk) 
- Khái niệm
III.LuyÖn tËp 
1.Bµi tËp (sgk) 
a. Thõa côm tõ “nu«i ë nhµ” bëi tõ gia sóc ®· hµm chøa nghÜa lµ thó nu«i trong nhµ.
b. Thõa côm tõ “cã hai c¸nh” bëi tÊt c¶ c¸c loµi chim ®Òu cã hai c¸nh.
2. Bµi tËp 2 (sgk) 
a.nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng
b.nãi dèi 
c .nãi mß 
d.nãi nh¨ng nãi cuéi .
e.nãi tr¹ng 
3.Bµi tËp 3 (sgk) 
- TruyÖn thõa c©u “Råi cã nu«i ®­îc kh«ng ?” 
- Vi ph¹m p/ch©m vÒ l­îng.
4. Bµi tËp 4 (sgk) 
a.Sö dông trong tr­êng hîp ng­êi nãi cã ý thøc t«n träng ph­¬ng ch©m vÒ chÊt, ng­êi nãi tin r»ng nh÷ng ®iÒu m×nh nãi lµ ®óng, muèn ®­a ra b»ng chøng x¸c thùc ®Ó thuyÕt phôc ng­êi nghe, nh­ng ch­a cã hoÆc ch­a kiÓm tra ®­îc nªn ph¶i dïng nh÷ng tõ ng÷ chªm xen nh­ vËy. 
bSö dông trong tr­êng hîp ng­êi nãi cã ý thøc t«n träng ph­¬ng ch©m vÒ l­îng, nghÜa lµ kh«ng nh¾c l¹i nh÷ng ®iÒu ®· ®­îc tr×nh bµy.
* Hoạt động 4: Hoạt động ứng dụng (Đề xuất ý kiến)
- Cần sử dụng các phương châm hội thoại đúng, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
* Hoạt động 5: Hoạt động bổ sung
- Sưu tầm câu chuyện về phương châm hội thoại (phương châm về lượng, chất)
C. Kết luận chung
- Gv hướng dẫn học sinh rút ra được các phương châm về lương, về chất.
4. Củng cố: (2’)
 - Thế nào là phương châm về lượng? Phương châm về chất ? 
5, Hướng dẫn học và chuẩn bị bài: (2’)
+ Bài cũ: Về nhà học thuộc nghi nhớ, hoàn thiện bài tập trong sgk.
+ Bài mới: Chuẩn bị bài: Các phương châm hội thoại tiếp theo
Ngày giảng:
Tiết 2: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
T/ g
Néi dung
Häat ®éng 1: Khëi ®éng.
- Môc tiªu: GV giới thiệu nội dung tiết học
 Ngoµi ph­¬ng ch©m vÒ l­îng, vÒ chÊt, trong giao tiÕp cßn ph¶i chó ý mét sè ph­¬ng ch©m kh¸c n÷a. §ã lµ c¸c ph­¬ng ch©m nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu.
Ho¹t ®éng 2: H×nh thµnh kiÕn thøc míi.
- Môc tiªu: HS trình bày được khái niệm phương châm quan hệ. Phương châm lịch sự, phương châm cách thức. Lấy được ví dụ
 - HS đọc bài tập
? Thµnh ng÷: ¤ng nãi gµ, bµ nãi vÞt dïng ®Ó chØ t×nh huèng héi tho¹i nh­ thÕ nµo.
Thö t­ëng t­îng ®iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu xuÊt hiÖn nh÷ng t×nh huèng héi tho¹i nh­ vËy?
- Con ng­êi kh«ng giao tiÕp ®­îc víi nhau, ho¹t ®éng x· héi trë nªn rèi lo¹n.
? Khi giao tiÕp cÇn chú ý ®iÒu g×.
- Häc sinh ®äc ghi nhí, gi¸o viªn nhÊn m¹nh.
LÊy vÝ dô minh häa?
- Häc sinh ®äc. 
? Hai thµnh ng÷ nµy chØ nh÷ng c¸ch nãi nµo?
- TN1: Nãi dµi dßng, r­êm rµ.
- TN2: Nãi Êp óng, kh«ng thµnh lêi, kh«ng liÒn m¹ch.
? Nh÷ng c¸ch nãi Êy ¶nh h­ëng ®Õn giao tiÕp nh­ thÕ nµo
HiÓu c©u: t«i ®ång ý víi nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ truyÖn ng¾n cña «ng Êy theo nh÷ng c¸ch nµo?
- hiÓu theo hai c¸ch tïy thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh côm tõ cña «ng Êy bæ sung cho nhËn ®Þnh hay truyÖn ng¾n
? §Ó ng­êi nghe kh«ng hiÓu lÇm cÇn nãi nh­ thÕ nµo?
- T«i ®ång ý víi nh÷ng nhËn ®Þnh cña «ng Êy vÒ truyÖn ng¾n.
- T«i ®ång ý víi nh÷ng nhËn ®Þnh vÒ truyÖn ng¾n cña «ng Êy s¸ng t¸c.
- VËy trong gi¸o tiÕp cÇn tu©n thñ ®iÒu g×?
- §äc ghi nhí.
- Lấy ví dụ minh họa
- Häc sinh ®äc bµi tËp.
* H V× sao c¶ cËu bÐ vµ ng­êi ¨n xin ®Òu c¶m thÊy m×nh ®­îc nhËn cña ng­êi kia mét ®iÒu g× ®ã?
 HS trình bày, chia sẻ.
- V× cËu bÐ cã sù t«n träng vµ quan t©m tíi «ng
? Em rót ra bµi häc g× khi giao tiÕp
Häc sinh ®äc, gi¸o viªn chèt.
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn luyÖn tËp.
*Môc tiªu: HS biÕt sö dông ®óng c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i trong giao tiếp áp dụng vào việc giải một số bài tập
Häc sinh ®äc, x¸c ®Þnh yªu cÇu, lµm viÖc c¸ nh©n.
Häc sinh x¸c ®Þnh yªu cÇu, tr¶ lêi.
Häc sinh vµ gi¸o viªn nhËn xÐt.
 Häc sinh x¸c ®Þnh yªu cÇu, 
HS lên bảng
Häc sinh vµ gi¸o viªn nhËn xÐt.
HĐN 2 bài tập 4 (SGK-T13).
Thời gian 2 phút.
Đại diện nhóm trình bày, điều hành 
GV kÕt luËn.
Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh lµm ë nhµ.
1p
25p
15p
I. Ph­¬ng ch©m quan hÖ.
1. Bµi tËp.
- Khi giao tiÕp c¶ ng­êi nãi vµ ng­êi nghe ph¶i cïng h­íng tíi mét ®Ò tµi.
2. Ghi nhí (SGK).
- Khái niệm
II. Ph­¬ng ch©m c¸ch thøc.
1. Bµi tËp. 
- Nãi ng¾n, râ, tr¸nh g©y ra nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau.
2. Ghi nhí (SGK).
- Khái niệm
III. Ph­¬ng ch©m lÞch sù.
1. Bµi tËp.
- Ph¶i t«n träng nhau th× giao tiÕp míi ®¹t hiÖu qu¶.
2. Ghi nhí.
- Khái niệm
II. LuyÖn tËp.
1. Bµi tËp 1
- Khuyªn ng­êi ta trong giao tiÕp nªn dïng c¸c lêi lÏ lÞch sù.
2. Bµi tËp 2.
Ph­¬ng ch©m lÞch sù lµ phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh.
3. Bµi 3.
a. Nãi m¸t.
b. Nãi hít.
c. Nãi mãc.
d. Nãi leo.
-> liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m lÞch sù.
e. Nãi ra ®Çu ra ®òa ( liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m c¸ch thøc).
4. Bµi 4.
a. Khi ng­êi nãi chuÈn bÞ hái mét vÊn ®Ò kh«ng liªn quan ®Õn néi dung ®ang trao ®æi, tr¸nh ®Ó ng­êi nghe hiÓu lµ m×nh kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m quan hÖ.
b. §Ó gi¶m nhÑ ¶nh h­ëng- tu©n thñ ph­¬ng ch©m lÞch sù.
c. B¸o hiÖu cho ng­êi nghe biÕt ng­êi ®ã kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m lÞch sù vµ ph¶i chÊm døt sù kh«ng tu©n thñ ®ã. 
* Hoạt động 4: Hoạt động ứng dụng (Đề xuất ý kiến)
- Cần sử dụng các phương châm hội thoại đúng, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
* Hoạt động 5: Hoạt động bổ sung
- Sưu tầm câu chuyện về phương châm hội thoại (phương châm quan hệ, cách thức, lịch sự)
C. Kết luận chung
- Gv hướng dẫn học sinh rút ra được các phương châm về quan hệ, cách thức, lịch sự 
4. Củng cố: (2’)
 - Thế nào là phương châm quan hệ, cách thức, lịch sự 
5, Hướng dẫn học và chuẩn bị bài: (2’)
+ Bài cũ: Về nhà học thuộc nghi nhớ, hoàn thiện bài tập trong sgk.
+ Bài mới: Chuẩn bị bài: Các phương châm hội thoại tiếp theo
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
TG
Néi dung
Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng
 GV giíi thiÖu: §Ó thùc hiÖn giao tiÕp thµnh c«ng, ng­êi nãi kh«ng chØ cÇn n¾m v÷ng c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i mµ cßn ph¶i x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp. VËy ph­¬ng ch©m héi tho¹i cã quan hÖ g× víi t×nh huèng giao tiÕp vµ cã nh÷ng tr­êng hîp nµo kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m héi tho¹i ? 
Ho¹t ®éng 2: H×nh thµnh kiÕn thøc míi
*Môc tiªu: HS trình bày ®­îc mèi quan hÖ gi÷a ph­¬ng ch©m héi tho¹i víi t×nh huèng giao tiÕp. HiÓu ®­îc ph­¬ng ch©m héi tho¹i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc trong mäi t×nh huèng giao tiÕp ; víi nhiÒu lÝ do kh¸c nhau, c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i cã khi kh«ng ®­îc tu©n thñ.
 - HS ®äc c©u chuyÖn c­êi trong sgk vµ tr¶ lêi c©u hái:
Theo em nh©n vËt chµng rÓ cã tu©n thñ ®óng ph­¬ng ch©m lÞch sù kh«ng? V× sao?
 HS trình bày, chia sẻ.
- C©u hái “B¸c lµm viÖc vÊt v¶ l¾m ph¶i kh«ng?” trong t×nh huèng giao tiÕp kh¸c cã thÓ ®­îc coi lµ lÞch sù, thÓ hiÖn sù quan t©m ®Õn ng­êi kh¸c.
- Nh­ng trong t×nh huèng nµy, ng­êi ®­îc hái bÞ chµng ngèc gäi xuèng tõ trªn c©y cao lóc mµ ng­êi ®ã ®ang tËp trung lµm viÖc. Râ rµng chµng ngèc ®· lµm mét viÖc quÊy rèi, g©y phiÒn hµ cho ng­êi kh¸c.
? Qua bài tập khi giao tiếp ta cần chú ý tới điều gì
HS tr¶ lêi, Gv kÕt luËn.
GV nhÊn m¹nh: Khi giao tiÕp, kh«ng nh÷ng ph¶i tu©n thñ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i mµ cßn ph¶i n¾m ®­îc c¸c ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp nh­: Nãi víi ai? Nãi khi nµo? Nãi nh»m môc ®Ých g× ?
 - HS đọc néi dung ghi nhí. GV chốt
GV cho hs t×m thªm c¸c vÝ dô kh¸c mµ kiÓu hái th¨m nh­ trong c©u chuyÖn nh­ng dïng mét c¸ch thÝch hîp.
GV cho HS ®äc l¹i nh÷ng vÝ dô ®· ®­îc ph©n tÝch khi häc vÒ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i vµ cho biÕt:
Trong nh÷ng t×nh huèng nµo, ph­¬ng ch©m héi tho¹i kh«ng ®­îc tu©n thñ?
 Thảo luận nhóm KT đắp bông tuyết, bài tập 1 (SGK/Tr25)
Thời gian (2p)
Đại diện nhóm trình bày, điều hành.
GV cùng học sinh khắc sâu kiến thức
GV cho Hs ®äc ®o¹n ®èi tho¹i trong bµi tËp 2 sgk tr 37, chó ý tõ in ®Ëm.
C©u tr¶ lêi cña Ba cã ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin ®óng nh­ An mong muèn kh«ng? 
HS tr¶ lêi. GV chèt
- C©u tr¶ lêi kh«ng ®¸p øng nhu cÇu.
Cã ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo ®· kh«ng ®­îc tu©n thñ? 
- Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng kh«ng ®­îc tu©n thñ (kh«ng cung cÊp l­îng tin nh­ An muèn biÕt)
*V× sao ng­êi nãi kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· nªu?
 HS trình bày chia sẻ - GV kết luận 
- V× ng­êi nãi kh«ng biÕt chÝnh x¸c chiÕc m¸y bay ®Çu tiªn ®­îc chÕ t¹o vµo n¨m nµo. §Ó tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt (kh«ng nãi ®iÒu mµ m×nh kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc), ng­êi nãi ph¶i tr¶ lêi mét c¸ch chung chung: “§©u kho¶ng ®Çu thÕ kØ XX”
Vậy nguyên nhân nào dẫn đến việc không tuân thủ phương châm hội thoại?
- GV nªu t×nh huèng:
Khi b¸c sü nãi víi mét ng­êi m¾c bÖnh nan y vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bÖnh nh©n ®ã th× ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo cã thÓ kh«ng ®­îc tu©n thñ? 
HS tr¶ lêi. GV kÕt luËn.
- Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt cã thÓ kh«ng ®­îc tu©n thñ. 
*V× sao b¸c sü l¹i ph¶i lµm nh­ vËy?
 HS chia sẻ - GV kết luận 
- B¸c sÜ cã thÓ kh«ng nãi sù thËt vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bÖnh nh©n, ch¼ng h¹n thay v× nãi thËt c¨n bÖnh kh«ng thÓ ch÷a ®­îc, b¸c sÜ sÏ ®éng viªn bÖnh nh©n cè g¾ng ch÷a trÞ. §ã lµ viÖc lµm nh©n ®¹o, cã lîi cho bÖnh nh©n, gióp cho bÖnh nh©n l¹c quan, cã nghÞ lùc h¬n ®Ó sèng kho¶ng thêi gian cßn l¹i cña cuéc ®êi.
GV: Nh­ vËy, kh«ng ph¶i sù “nãi dèi” nµo còng ®¸ng chª tr¸ch hay lªn ¸n.
* GV cho hs lÊy thªm 1 sè vÝ dô trong ®ã ph­¬ng ch©m vÒ chÊt kh«ng ®­îc tu©n thñ. 
VD: - Ng­êi chiÕn sü kh«ng may sa vµo tay ®Þch kh«ng thÓ v× tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt mµ khai thËt tÊt c¶ nh÷ng g× bÝ mËt.
- Khi nhËn xÐt vÒ h×nh thøc hoÆc tuæi t¸c cña ng­êi ®èi tho¹i.
Qua tình huống này nguyên nhân do đâu nữa ?
Khi nãi “TiÒn b¹c chØ lµ tiÒn b¹c” th× cã ph¶i ng­êi nãi kh«ng tu©n thñ ph­¬ng vÒ l­îng hay kh«ng? 
 HS trình bày, chia sẻ.
- NÕu xÐt nghÜa t­êng minh th× c©u nµy kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng, bëi v× nã d­êng nh­ kh«ng cho ng­êi nghe thªm mét th«ng tin nµo. Nh­ng xÐt vÒ hµm ý th× c©u nµy cã néi dung cña nã. nghÜa lµ vÉn ®¶m b¶o tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng.
* VËy ph¶i hiÓu ý nghÜa cña c©u nµy nh­ thÕ nµo?
 HS trình bày, chia sẻ.
- ý nghÜa cña c©u: TiÒn b¹c chØ lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó sèng, chø kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cuèi cïng cña con ng­êi. C©u nµy cã ý r¨n d¹y ng­êi ta kh«ng nªn ch¹y theo tiÒn b¹c mµ quªn ®i nhiÒu thø kh¸c quan träng h¬n,thiªng liªng h¬n trong cuéc sèng.
GV cã thÓ cho hs t×m thªm mét sè c©u nãi kh¸c t­¬ng tù. VÝ dô:
- ChiÕn tranh lµ chiÕn tranh.
- Nã vÉn lµ nã 
- Nã lµ con cña bè nã mµ.
Qua đó em thấy nguyên nhân nào dẫn đến việc kh«ng tu©n thñ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ?
* Qua t×m hiÓu bèn bµi tËp, em thấy có mấy nguyên nhân dẫn tới viÖc kh«ng tu©n thñ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ?
HS tr¶ lêi, 
- GV chốt 3 nguyên nhân
- HS đọc ghi nhớ
- GV nhấn mạnh nội dung
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn luyÖn tËp
*Môc tiªu: HS biÕt vËn dông kiÕn thøc ®Ó lµm bµi tËp.
GV gäi HS ®äc mÈu chuyÖn vµ tr¶ lêi c©u hái:
C©u tr¶ lêi cña «ng bè kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo? Ph©n tÝch ®Ó lµm râ sù vi ph¹m Êy?
 Thảo luận nhóm 2, bài tập 1 (SGK/T26)
 Đại diện nhóm trình bày, điều hành.
Thời gian 2 phút
HS ®äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi c©u hái:
Th¸i ®é vµ lêi nãi cña Ch©n, Tay, Tai, M¾t ®· vi ph¹m ph­¬ng ch©m nµo trong giao tiÕp ? ViÖc kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m Êy cã lÝ do chÝnh ®¸ng kh«ng ? V× sao ?
 Thảo luận nhóm 4, bài tập 2
Thời gian 2 phút
Đại diện nhóm trình bày và điều hành
	GVKL
1’
10’
12’
15’
I. Quan hÖ gi÷a ph­¬ng ch©m héi tho¹i víi t×nh huèng giao tiÕp 
1. Bµi tËp
- CÇn chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm cña t×nh huèng giao tiÕp 
2. Ghi nhí (sgk - 36)
- Khái niệm
II. Nh÷ng tr­êng hîp kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m héi tho¹i
1. Bµi tËp 
 a. Bµi 1
Ngo¹i trõ t×nh huèng trong phÇn häc vÒ ph­¬ng ch©m lÞch sù, tÊt c¶ c¸c t×nh huèng cßn l¹i ®Òu kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
b. Bµi tËp 2
- người nói vụng về thiếu hiểu biết
c. Bµi tËp 3
- người nói phải ưu tiên cho một trường hợp quan trọng hơn
d. Bµi tËp 4
- Ng­êi nãi muèn g©y mét sù chó ý ®Ó ng­êi nghe hiÓu c©u nãi theo mét hµm ý nµo ®ã.
2. Ghi nhí (sgk - 37)
- 3 nguyên nhân kh«ng tu©n thñ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i 
III.luyÖn tËp
1 Bµi tËp 1 (SGK) 
¤ng bè kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m c¸ch thøc. Mét ®øa bÐ n¨m tuæi kh«ng thÓ nhËnbiÕt ®­îc TuyÓn tËp truyÖn ng¾n Nam Cao ®Ó nhê ®ã mµ t×m ®­îc qu¶ bãng. C¸ch nãi cña «ng bè ®èi víi cËu bÐ lµ kh«ng râ. CÇn l­u ý lµ ®èi víi ng­êi kh¸c th× ®ã cã thÓ lµ mét c©u nãi cã th«ng tin râ rµng.
2. Bµi tËp 2: (SGK) 
Th¸i ®é cña c¸c vÞ kh¸ch (Ch©n, Tay, Tai, M¾t) lµ bÊt hoµ víi chñ nhµ (l·o MiÖng). Lêi nãi cña Ch©n, Tay, Tai, M¾t kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m lÞch sù. ViÖc kh«ng tu©n thñ ®ã lµ kh«ng thÝch hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. Theo nghi thøc giao tiÕp, th«ng th­êng ®Õn nhµ ai, tr­íc hÕt ta ph¶i chµo hái chñ nhµ, sau ®ã míi ®Ò cËp chuyÖn kh¸c. 
 Trong t×nh huèng nµy, c¸c vÞ kh¸ch kh«ng chµo hái g× c¶ mµ nãi ngay víi chñ nhµ nh÷ng lêi lÏ giËn d÷, nÆng nÒ, mµ nh­ ta ®· biÕt qua c©u chuyÖn nµy, sù giËn d÷ vµ nãi n¨ng nÆng nÒ nh­ vËy lµ kh«ng cã lÝ do chÝnh ®¸ng.
* Hoạt động 4: Hoạt động ứng dụng (Đề xuất ý kiến)
- Cần sử dụng các phương châm hội thoại đúng, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp
* Hoạt động 5: Hoạt động bổ sung
- Sưu tầm câu chuyện về phương châm hội thoại ( tình huống giao tiếp,nguyên nhân không tuân thủ các phương châm hội thoại)
C. Kết luận chung
- Gv hướng dẫn học sinh rút ra được quan hệ giữa tình huống giao tiếp,nguyên nhân không tuân thủ các phương châm hội thoại
 4. Củng cố: (2’)
 - Khi giao tiếp ta cần chú ý điều gì? 
5, Hướng dẫn học và chuẩn bị bài: (2’)
+ Bài cũ: Về nhà học thuộc nghi nhớ, hoàn thiện bài tập trong sgk.
+ Bài mới: Chuẩn bị bài: Xưng hô trong hội thoại
Ngày giảng: 
 TIẾT: 4 XƯNG HÔ TRONG HỘI THOẠI
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
TG
Néi dung
Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng
 GV giíi thiÖu: Trong tiÕng ViÖt, khi giao tiÕp, chóng ta sö dông c¸c tõ ng÷ x­ng h« rÊt phong phó, giµu s¾c th¸i biÓu c¶m. VËy tõ ng÷ x­ng h« vµ viÖc sö dông tõ ng÷ x­ng h« cã ®Æc ®iÓm nh­ thÕ nµo ?
Ho¹t ®éng 2: H×nh thµnh kh¸i niÖm míi
*Môc tiªu: HS thÊy ®­îc sù phong phó, tinh tÕ vµ giµu s¾c th¸i biÓu c¶m cña hÖ thèng c¸c tõ ng÷ x­ng h« trong tiÕng ViÖt.
GV yªu cÇu HS nªu mét sè tõ ng÷ dïng ®Ó x­ng h« trong tiÕng ViÖt vµ cho biÕt c¸ch dïng nh÷ng tõ ng÷ ®ã.
 HS trình bày chia sẻ
 - C¸c tõ ng÷ x­ng h« th­êng gÆp: t«i, tao, tí, m×nh, chóng t«i, chóng tao, chóng tí, chóng m×nh, mµy, mi, nã, hä, anh, em, chó, b¸c, c«, d×, cËu, mî, «ng Êy, bµ Êy, anh Êy,...
- C¸ch dïng: 
+ Ng«i thø nhÊt: t«i, tao, ...chóng t«i, chóng tao...
+ Ng«i thø hai: mµy, mi, chóng mµy,...
+ Ng«i thø 3: nã, h¾n, chóng nã, hä,...
+ Suång s·: mµy, tao,...
+ Th©n mËt: anh, chÞ, em,...
+ Trang träng: quý «ng, quý bµ...
Tõ bµi tËp ®ã em cã nhËn xÐt g× ?
 HS trình bày chia sẻ
 GVKL
GV chØ ®Þnh 1 hs ®äc bµi tËp.
X¸c ®Þnh c¸c tõ ng÷ x­ng h« trong hai ®o¹n trÝch? Ph©n tÝch sù thay ®æi vÒ c¸ch x­ng h« cña DÕ MÌn vµ DÕ Cho¾t trong hai ®o¹n v¨n. Gi¶i thÝch sù thay ®æi ®ã. 
 Thảo luận nhóm 2
Thời gian 2 phút
Đại diện nhóm trình bày và điều hành
- C¸c tõ ng÷ x­ng h«:
+ Em – anh (DÕ Cho¾t x­ng h«)
+ Ta – chó mµy (DÕ MÌn x­ng h«)
- Ph©n tÝch: 
§o¹n 1:
+ Khi DÕ Cho¾t nãi víi MÌn, DÕ Cho¾t x­ng lµ em – anh, MÌn x­ng lµ ta – chó mµy.
+ §©y lµ c¸ch x­ng h« bÊt b×nh ®¼ng, DÕ Cho¾t th× cã mÆc c¶m thÊp hÌn cßn DÕ mÌn th× ng¹o m¹n, h¸ch dÞch.
§o¹n 2:
+ C¶ hai nh©n vËt ®Òu x­ng h« lµ: t«i, anh.
+ §©y lµ c¸ch x­ng h« b×nh ®¼ng DÕ MÌn kh«ng cßn ng¹o m¹n, h¸ch dÞch v× ®· nhËn ra “téi ¸c”cña m×nh, cßn DÕ Cho¾t th× hÕt mÆc c¶