Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận)

ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
 ( Huy Cận)
Bài Tiết :51-52
Tuần:11	
Ngày dạy:4-10-2015
1. MỤC TIÊU: 
 1.1.Kiến thức: 
 Hs biết:
 -Những hiểu biết bước đầu về tác giả Huy Cận và hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
 -Những xúc cảm của nhà thơ trước biển cả rộng lớn và cuộc sống lao động của ngư dân trên biển.
 Hs hiểu:
 -Nghệ thuật ẩn dụ, phóng đại, cách tạo dựng những hình ảnh, tráng lệ lãng mạn.
 1.2. Kĩ năng :
 -Đọc- hiểu một tác phẩm thơ hiện đại.
 -Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong bài thơ.
 -Cảm nhận được cảm hứng về thiên nhiên và cuộc sống lao động của tác giả được đề cập đến trong tác phẩm.
 1.3. Thái độ: 
	GD tình cảm yêu mến, tự hào về sự giàu đẹp của đất nước, yêu cuộc sống lao động vất vả nhưng đầy chất thơ.
2.TRỌNG TÂM:
 -Thấy được nguồn cảm hứng dạt dào của tác giả trong bài thơ viết về cuộc sống của người lao động trên biển cả những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội.
 -Thấy được những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh, bút pháp nghệ thuật, ngôn ngữ trong một sáng tác của nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong phong trào thơ mới.
 3.CHUẨN BỊ:
 3.1. Giáo viên:Soạn giảng - Bảng phụ-tranh
 3.2. Học sinh:Ôn lại kiến thức cũ-soạn bài ở nhà. 
 4. TIẾN TRÌNH:
 4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện: 9A 1:
 4.2. Kiểm tra miệng:
Câu 1: Đọc diễn cảm “Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Chứng minh giọng tươi trẻ ngang tàng rất phù hợp với không khí chiến tranh, với tính cách của những người lính lái xe trường Sơn .Cho biết câu thơ hay nhất trong bài thơ là câu nào? Vì sao?( 8 đ)
à Theo em, 
( Không có kính  có kính 
Không có kính  ừ  ướt áo
 khô mau thôi)
à Điệp khúc tạo nên giọng điệu ngang tàng, bất chấp, như tranh cãi với ai, lí sự với cấu trúc không có ; Lái xe ngoài mưa, buồng lái như ngoài trời. Mặc kệ! Cứ lái thêm cây số nữa thì mưa sẽ tạnh là quần áo sẽ khô
---> giọng điệu mới mẽ, trẻ trung, rất tinh nghịch.
Câu 2: Nêu sự hiểu biết của em về tác giả văn bản Đoàn thuyền đánh cá. ( 2 đ)
 4.3. Bài mới: GV giới thiệu Tranh minh họa ---> đi vào bài 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
Hoạt động 1:
? Ở nhà, em đọc bài thơ bài thơ bằng giọng điệu thế nào? HS phát biểu
( Giọng vui, phấn chấn, nhịp vừa phải ở những khổ 2, 3, 7 giọng đọc cần cao hơn và nhịp cũng nhanh hơn).
- Gọi các em đọc –GV đọc một đoạn
? GV giới thiệu ảnh chân dung tác giả ---> Hãy nêu vài nét về tác giả Huy Cận? HS phát biểu
GV nhấn mạnh hoàn cảnh sáng tác bài thơ (SGV/160)
? SGK đã giải thích 2 câu đầu bài thơ ntn? (HS trả lời)
( Cũng có thể có một cái nhìn từ hòn đảo trên vịnh Hạ Long, thậm chí có thể hiểu đó là câu thơ thuần tưởng tượng và mang tính khái quát NT, không hẳn là từ vùng biển Hạ Long cụ thể)
? Bài thơ theo sát cuộc hành trình đánh cá trên biển, từ khi ra khơi đến lúc trờ về, vậy em chia bố cục bài thơ như thế nào?
+ Hai khổ thơ đầu
+ Bốn khổ thơ tiếp
+ Khổ cuối: Cảnh  trở về
? Em có nhận xét gì về thời gian và không gian được miêu tả trong đoạn thơ này?
HS trả lời (SGV/160)
Hoạt động 2:
* Bố cục:
3 phần
- GV nêu vấn đề: Đọc toàn bài thơ. Em có thể khái quát cảm hứng bao trùm của “Đoàn thuyền đánh cá là gì?
HS phát hiện trả lời
( Trong bài thơ có 2 nguồn hứng bao trùm và hài hòa với nhau: Cảm hứng về LĐ và cảm hứng về thiên nhiên, vũ trụ  thiên nhiên)
? Em hãy phân tích hình ảnh con người LĐ trong sự hài hòa với thiên nhiên, vũ trụ để làm rõ nhân định trên?
HS dựa vào câu hỏi 2/SGK phân tích. ---> cho các em nhận xét lẫn nhau ---> GV diễn giảng thêm (SGV/161)
∆ GV nói lời chuyển dẫn:
∆ HS đọc lại 2 khổ thơ đầu 
? Hình dung của em về cảnh hoàng hôn xuống biển dựa theo liên tưởng, tưởng tượng của nhà thơ?
? Hình ảnh so sánh: hòn lửa, hình ảnh ẩn dụ: then, sóng, cửa đêm gợi cho em ấn tượng gì?
+ HS phát biểu cảm nhận
? Từ lại trong câu đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi có ý nghĩa gì? Em hiểu câu hát căng buồm gió khơi ntn? ND lời hát gợi mơ ước gì của người đánh cá?
HS thảo luận ---> phát biểu
(Câu hỏi này được ghi trên bảng phụ. 3 ý, giao cho 3 nhóm trả lời)
Các em nhận xét phần trình bày của nhóm bạn ---> GV chốt bằng bảng phụ
(  từ lại )
Tác giả đưa ra một hình ảnh khỏe, lạ mà thật sự gắn bó 3 sự vật và hiện tượng  ra khơi
Câu hát  còn mang theo một niềm mong mỏi tha thiết, vừa hiện thực vừa lãng mạn: 
GV lưu ý từ “lặng”
Hoaït ñoäng 3: Gv Chuyển sang tiết 2
∆ GV ñoïc 2 khoå ñaàu
∆ Goïi Hs ñoïc 4 khoå TT
? Caûnh ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù ñöôïc mieâu taû baèng nhöõng hình aûnh naøo? Nhaän xeùt veà caùch duøng nhöõng hình aûnh aáy cuûa taùc giaû?
HS phaùt hieän ---> phaùt bieåu
( Vôùi caûm höùng laõng maïn ñaõ giuùp cho taùc giaû  laøm chuû coâng vieäc cuûa mình. Con thuyeàn voán nhoû beù tröôùc bieån caû bao la, qua caùi nhìn cuûa nhaø thô  kì vó, khoång loà, hình aûnh “thuyeàn” ñöôïc ñaët trong moái quan heä vôùi caùc hình töôïng thieân nhieân ( laùi gioù  bieån baèng) dieãn taû caûnh con thuyeàn tung hoaønh giöõa bieån meânh moâng vaø ñang laøm chuû caû bieån khôi. Con ngöôøi  nhaèm chinh phuïc bieån khôi
? Baèng buùt phaùp xaây döïng hình aûnh veà coâng vieäc ngöôøi ñaùnh caù coù gì ñaëc bieät?
HS thaûo luaän nhoùm nhoû ---> traû lôøi
( Buùt phaùp laõng maïn : nhöõng hình aûnh ñöôïc saùng taïo nhö treân coù theå khoâng hoaøn toaøn ñuùng nhö trong thöïc teá, nhöng ñaõ laøm giaøu theâm caùch nhìn cuoäc soáng)
(SGV/162)
? Baøi thô coù nhöõng hình aûnh traùng leä, loäng laãy. Ñoù laø nhöõng caâu thô naøo?
HS phaùt hieän ra caùc caâu thô (SGV/163)
? Böùc tranh thieân nhieân hieän ra coù veû ñeïp nhö theá naøo?
( Nhö moät böùc tranh sôn maøi lung linh, töôûng töôïng bay boång töø söï quan saùt hieän thöïc ---> trí töôûng töôïng ñaõ noái daøi, chaép caùnh cho hieän thöïc trôû neân kì aûo, laøm giaøu theâm caùi ñeïp voán coù cuûa thieân nhieân
∆ Cho HS ñoïc khoå thô cuoái
? Em coù nhaän xeùt gì veà caâu haùt caêng buoàm, veà hình aûnh ñoaøn thuyeàn chaïy ñua cuøng maët trôøi.
HS neâu nhaän xeùt cuûa mình ( Gôïi yù TK/315)
? Qua ñoù em caûm nhaän moät cuoäc soáng LÑ ntn treân vuøng bieån cuûa Toå quoác?
- GV nhaán maïnh theâm:
- Caâu haùt  cuøng gioù khôi ñöôïc laëp laïi ôû ñaàu khoå thô naøy chæ ñoåi chöõ “cuøng” thaønh chöõ “vôùi”. Tieáng haùt cuûa ngöôøi daân chaøy xuaát hieän trong toaøn baøi thô: töø luùc ra khôi, trong khi ñaùnh caù cho ñeán luùc trôû veà. Chöõ “haùt” xuaát hieän nhieàu laàn trong baøi thô coù taùc duïng gì?
( Mang laïi aâm ñieäu vui töôi, khoûe khoaén cuûa moät khuùc ca LÑ ñaày haøo höùng, say meâ)
==> Goùp phaàn laøm neân aâm höôûng aáy coøn laø caùc yeáu toá vaàn nhòp ( nhòp 4/3: coå ñieån; phaù caùch ngaét nhòp 2/5. Ñaëc bieät caùch gieo vaàn coù caùch bieán hoùa linh hoaït)
? Em coù nhaän xeùt gì về Ý nghĩa vaø NT cuûa baøi thô?
HS neâu phaàn ghi nhôù baøi hoïc
? Qua baøi thô, em caàn boài ñaép theâm tình caûm , vaø traùch nhiệm gì cho mình?
HS phaùt bieåu töï do
( Coù theå laø: Yeâu quí veû ñeïp cuûa thieân nhieân vaø con ngöôøi LÑ; Veà vieäc caàn baûo veä vaø ñaùnh baét caù nhö theá naøo ñeå nguoàn taøi nguyeân cuûa bieån khoâng bò caïn kieät. Maõi laø bôø bieån ñeïp, hieàn hoøa)
? Nhöõng kinh nghieäm naøo caàn ruùt ra ñeå vieát vaên mieâu taû vaø bieåu caûm? ( HTCH: 104)
? Vì sao goïi ñaây laø moät khuùc traùng ca veà nhöõng ngöôøi LÑ bieån caû VN theá kæ XX?
(Âm ñieäu vang khoûe, bay boång, traøn ngaäp caûm höùng laõng maïn, maøu saéc lung linh kì aûo, nhaø thô ngôïi ca lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng laøm chuû ñaát nöôùc, laøm chuû cuoäc ñôøi).
I. Đọc –Tìm hiểu chú thích:
 1. Đọc:
 2. Tìm hiểu chú thích:
 a) Tác giả:
- Huy Cận (1919 - 2005), nhà thơ nổi tiếng trong phong trào thơ mới
 b) Tác phẩm:
- Trong tập thơ “Trời mỗi ngày mỗi sáng” (1958)
 c) Từ khó:
- Kéo xoăn tay: kéo nhanh, mạnh, liền tay
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh hoàng hôn trên mặt biển và đoàn thuyền ra khơi:
- Hình ảnh liên tưởng so sánh, nhân hóa: Hòn lửa, cài then, sập cửa.
---> Sự hùng vĩ, mênh mông, tráng lệ
- Cánh buồm, gió khơi, câu hát ---> niềm vui tạo nên sức mạnh đề con thuyền lướt nhanh ra khơi.
2. Caûnh ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù:
 -Hình aûnh: laùi gioù, buoàm traêng, maây cao, bieån baèng, doø buïng bieån
---> Caûm höùng laõng maïn, con thuyeàn kì vó, khoång loà, con ngöôøi lao ñoäng vui veû, phaán chaán, laøm chuû coâng vieäc cuûa mình
 -Buùt phaùp laõng maïn, töôûng töôïng phong phuù: “ haùt baøi ca goïi caù veà”
3. Caûnh ñoaøn thuyeàn trôû veà:
- Ñoaøn thuyeàn chôû naëng ñaày caù, giöông buoàm lao nhanh treân bieån
---> Nhòp soáng hoái haû, maõnh lieät, thaønh quaû LÑ to lôùn
4 .Nghệ thuật:
+ Sử dụng bút pháp lãng mạn với các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa, phóng đại.
+Khắc họa được nhiều hình ảnh đẹp: mặt trời , biển cả, đoàn thuyền
+Miêu tả sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.
+ Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhác điệu, gợi liên tưởng.
5. Ý nghĩa văn bản:
 Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn ngợi ca biển cả lớn lao, giàu đẹp, ngợi ca nhiệt tình lao động vì sự giàu đẹp của đất nước của những người lao động mới.
 4.4. Câu hỏi và bài tập củng cố :
Câu 1: 
-Huy Cận là một nhà thơ nổi tiếng trong thời kì nào?
A. Kháng chiến chống Pháp
B. Kháng chiến chống Mỹ
C. Sau cách mạng tháng tám
D. Trước cách mạng tháng tám
-YÙ naøo noùi ñuùng nhaát veû ñeïp ngheä thuaät baøi thô?
A. Coù nhieàu hình aûnh ñöôïc xaây döïng baèng lieân töôûng, töôûng töôïng phong phuù, ñoäc ñaùo.
B. Coù aâm höôûng khoûe khoaén ,haøo huøng, laïc quan.
C.Söû duïng nhieàu bieän phaùp tu töø ñaëc saéc.
D.Caû A.B. C.
Câu 2: Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?
- Ñoïc dieãn caûm toaøn baøi thô, neâu yù nghóa vaên baûn.
	( Baøi thô theå hieän nguoàn caûm höùng laõng maïn ngôïi ca bieån caû lôùn lao , giaøu ñeïp, ngôïi ca nhieät tình lao ñoäng vì söï giaøu ñeïp cuûa ñaát nöôùc cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng môùi) .
 4.5. Hướng dẫn hs tự học :
- Đối với bài học ở tiết học này:
-Học thuộc lòng đọc diễn cảm bài thơ
-Qua khổ thơ đầu, em cảm nhận được gì về người lao động ở đây.
( Họ nhiệt tình, khẩn trương làm việc không quản ngày đêm làm giàu cho quê hương đất nước)
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
* Chuaån bò:Soaïn chu ñaùo baøi : “ Beáp löûa” cuûa Baèng Vieät
+ Đọc diễn cảm bài thơ.
+ Trả lời câu hỏi trong sgk.
5. RKN: 
Nội dung:	
Phương pháp:	
..
SDDD-TBDH:	
..