Giáo án Sinh học 6 - Bài 19: Đặc điểm bên ngoài của lá

NS:	 CHƯƠNG IV: LÁ
ND:	 Tiết 21: Bài 19. ĐẶC ĐIỂM BÊN NGOÀI CỦA LÁ
Lớp dạy: 6	
 I.MỤC TIÊU: 
1. Kiến thức: 
- Nêu được các đặc điểm của lá: cuống, bẹ lá, phiến lá.
- Phân biệt các loại lá đơn và lá kép, các kiểu xếp lá trên cành, các loại gân trên phiến lá. 
2. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, nhận biết, so sánh, kĩ năng thảo luận nhóm.
- Thu thập về các dạng và kiểu phân bố lá
3. Thái độ: Có ý thức bảo vệ thực vật, có lòng yêu thiên nhiên và có ý thức bảo vệ thiên nhiên. 
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: 
1. Giáo viên: Các hình 19.1-5 như SGK, bảng phụ kẻ sẵn bảng/62, các cành mùng tơi, hoa hồng, dâu, dừa cạn, cây hoa dây huỳnh,
2.Học sinh: -Ôn lại kiến thức về lá ở chương trình Tự nhiên – Xã hội của tiểu học.
- Chuẩn bị theo nhóm(2bàn): các loại lá: lá trúc đào, lá rau muống, lá rau ngót, lá dịa lan, lá kinh giới, lá lốt, lá xương xông, lá rau má, lá sen, lá gai, lá rẻ quạt, lá địa liền,; cành mùng tơi mang các lá, cành hoa hồng, cành dâu, cành cây hoa dừa cạn, cành lá dây huỳnh.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 
1.Ổn định, kiểm tra sĩ số:
2. Kiểm tra bài cũ: trả bài và sửa bài 45 phút
3. Hoạt động dạy học:
Giới thiệu bài:
Lá là một cơ quan sinh dưỡng của cây. Vậy lá có những đặc điểm gì?
GV y/c HS nhớ lại kiến thức ở tiểu học, quan sát hình 19.1, cho biết tên các bộ phận của lá. àLá gồm cuống lá, phiến lá và gân lá.
GV: Chức năng quan trọng nhất của lá là gì? àQuang hợp để tạo ra chất hữu cơ.
Lá có nhận được ánh sáng mới thực hiện được chức năng này. Vậy những đặc điểm nào giúp lá nhận được nhiều ánh sáng?
HOẠT ĐỘNG 1: ĐẶC ĐIỂM BÊN NGOÀI CỦA LÁ
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG GHI BÀI
Phiến lá 
- GV Y/C HS trình bày các mẫu vật lên bàn:
- GV Y/C HS thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
+Nhận xét hình dạng, kích thước, màu sắc của phiến lá? Diện tích bề mặt phần phiến lá so với phần cuống?
+Tìm những điểm giống nhau của phần phiến lá các loại lá?
+Những đặc điểm giống nhau có lợi gì đối với việc thu nhận ánh sáng của lá?
- GV gọi đại diện 1-2 nhóm lên trả lời câu hỏi, các nhóm khác nhận xét và bổ sung ý kiến.
- GV nhận xét và đưa ra đáp án đúng. 
Gân lá 
- GV y/c HS lật mặt dưới của lá lên và quan sát, và y/c 1 HS đọc to thông tin mục b)/62
 -GV gọi trả lời câu hỏi: 
+ Có mấy loại gân lá ?
+ Đặc điểm của các loại gân lá trên ?
+ Kể tên 1 số cây có các kiểu gân lá nói trên ?
Lá đơn lá kép 
- GV giới thiệu: Có hai kiểu lá: lá đơn và lá kép. 
- GV yêu cầu HS quan sát mẫu và nghiên cứu SGK thực hiện phần lệnh theo nhóm:
 +Sắp xếp các loại lá có kiểu giống nhau vào 1 nhóm?
 - GV theo dõi HS sắp xếp các loại lá của các mẫu vật trên, nhắc nhở các nhóm yếu hay không nghiêm túc. 
 -GV gọi đại diện 1-2 nhóm lên báo cáo. 
+Phân biệt lá đơn và lá kép.
-GV chốt kiến thức.
-HS đặt mẫu lên bàn theo nhóm.
-HSquan sát mẫu vật, hình 19.1, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi: y/c:
+Có nhiều hình dạng: dạng bản dẹt hình thoi dài, hình tim, hình tròn,; kích thước khác nhau(nhỏ, vừa, to); màu xanh lục; diện tích phiến lá lớn hơn cuống lá rất nhiều.
+ Phiến lá có màu xanh lục, phiến lá rộng hơn cuống lá àThu nhận được nhiều ánh sáng.
-Đại diện 1-2 nhóm trả lời, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. 
-HS quan sát, 1 HS đọc to thông tin, lớp theo dõi SGK.
-1-2 HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
+ Có 3 kiểu gân lá: hình mạng, hình song song, hình cung.
 + Gân hình mạng: gồm 1 gân chính ở giữa và nhiều gân nhỏ 
+ Gân song song: các gân song song nhau 
+ Gân hình cung: các gân cong hình cung 
-HS quan sát mẫu và đọc thông tin mục c) trang SGK/62 
 -HS thực hiện theo nhóm sắp xếp các kiểu lá. 
-Đại diện 1-2 nhóm lên báo cáo, các nhóm khác theo dõi, nhận xét. 
 +Lá đơn: có cuống lá nằm ngay dưới chồi nách, mỗi cuống chỉ mang 1 phiến, cả cuống và phiến lá rụng cùng lúc.
+Lá kép: có cuống chính phân thành các cuống con, mỗi cuống con mang 1 phiến(lá chét), lá chét rụng trước, cuống chính rụng sau.
-HS tự rút ra kết luận.
 - Lá gồm có phiến lá và cuống lá, trên phiến lá có nhiều gân lá. 
 - Phiến lá: màu lục, dạng bản dẹp, là phần rộng nhất của lá àGiúp hứng được nhiều ánh sáng 
- Gân lá: Có 3 kiểu gân lá: gân hình mạng , hình cung và song song 
- Có 2 nhóm lá chính : lá đơn và lá kép 
Tiểu kết:
 - Lá gồm có phiến lá và cuống lá, trên phiến lá có nhiều gân lá. 
 - Phiến lá: màu lục, dạng bản dẹp, là phần rộng nhất của lá àGiúp hứng được nhiều ánh sáng 
- Gân lá: Có 3 kiểu gân lá: gân hình mạng , hình cung và song song 
- Có 2 nhóm lá chính : lá đơn và lá kép 
HOẠT ĐỘNG 2: CÁC KIỂU XẾP LÁ TRÊN CÂY VÀ CÀNH
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG GHI BÀI
-GV y/c HS quan sát hình 19.5 và 3 mẫu vật như trong hình để hoàn thành thông tin bảng/63
+Em có nhận xét gì về cách bố trí của các lá ở mấu thân trên so với mấu thân dưới?
-GV nêu câu hỏi kết luận:
+Có mấy kiểu xếp lá trên thân, cành? Đó là những kiểu nào?
+Cách bố trí của lá trên các mấu thân có lợi gì cho việc nhận ánh sáng của các lá trên thân?
-HS quan sát và hoàn thành thông tin bảng/63 theo nhóm.
-1-2 nhóm cử đại diện báo cáo, nhận xét, bổ sung.
STT
Tên cây
Kiểu xếp lá trên cây
Có mấy lá mọc từ 1 mấu thân?
Kiểu xếp lá
1
Cây dâu
1
Mọc cách
2
Cây dừa cạn
2
Mọc đối
3
Cây dây huỳnh
4
Mọc vòng
+ Các lá ở mấu thân phía trên mọc so le với các lá ở mấu thân phía dưới.
-1-2 HS trả lời.
-1-3 HS trả lời, ghi bài.
+Có 3 kiểu: mọc cách, mọc đối, mọc vòng.
+Giúp lá hứng được nhiều ánh sáng nhất.
- Lá xắp xếp trên cây theo 3 cách : mọc cách , mọc vòng , mọc đối 
 - Lá trên các mấu thân thân xếp so le nhau à giúp lá nhận được nhiều ánh sáng 
*Tiểu kết: 
 - Lá xắp xếp trên cây theo 3 cách : mọc cách , mọc vòng , mọc đối 
 - Lá trên các mấu thân thân xếp so le nhau à giúp lá nhận được nhiều ánh sáng 
IV. CỦNG CỐ, DẶN DÒ:
1. Củng cố: 
- Lá có những đặc điểm bên ngoài và cách sắp xếp trên cây như thế nào để nó nhận được nhiều ánh sáng ?
- Những đặc điểm nào chứng tỏ chúng rất đa dạng 
- Câu hỏi trắc nghiệm :	
	 + Trong các lá sau đây nhóm những lá nào có gân song song 
 a) Lá hành, lá nhãn , lá bưởi .
	 b) Lá rau muống, lá cải. 
	 c) Lá lúa, lá mồng tơi, lá bí đo.û 
	 d) Lá tre, lá lúa, lá cỏ. 
	 + Trong các lá sau đây những nhóm nào lá thuộc lá đơn :
	 a) Lá dâm bụt , lá phượng, lá dâu.
	 b) lá trúc đào, lá hồng, lá lốt. 
	 c) Lá ổi, lá dâu, lá trúc nhật. 
	 d) Lá hoa hồng, lá phượng, lá khế. 
2. Dặn dò: 
- Đọc mục “Em có biết ” Trả lời câu hỏi1,2,3 trong SGK/64 vào vở bài tập.
 - Đọc trước bài 20, vẽ hình 20.1,2,3,4 vào vở bài tập.