Giáo án Sinh học 9 - Bài 2: Lai một cặp tính trạng

Tuần: 1 
 Tiết: 2
Ngày dạy: 
 BÀI 2 : LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG
1. MỤC TIÊU 
1.1. Kiến thức
HĐ 2:
 HS biết : + Trình bày và phân tích được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen.
 + Phát biểu được nội dung phân li
HĐ 3:
 HS biết: + Định nghĩa đúng các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp, tinh trạng trội , tính trạng lặn, đồng tính , phân tính
 + Phát biểu được nội dung định luật phân li.
HS hiểu :Giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen
1.2. Kỹ năng
- HS thực hiện được : Kỹ năng phân tích số liệu và kênh hình, tư duy 
- HS thực hiện thành thạo: Kĩ năng vận dụng viết sơ đồ lai
1. 3.Thái độ 
- Thói quen : Yêu thích khoa học khi nghiên cứu tính qui luật của hiện tượng sinh học
- Tính cách : Tập trung trong học tập
2. NỘI DUNG HỌC TẬP 
 - Nội dung qui luật phân li và ý nghĩa của qui luật
3. CHUẨN BỊ
3.1. Giáo viên:
- Tranh sơ đồ giải thích kết quả TN lai 1 cặp tính trạng của Menđen.
3.2.Học sinh: 
- Tranh sơ đồ sự di truyền màu hoa ở đậu Hà Lan. Kẻ bảng 2 vào tập.
4.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện : 
9A3 
9A4
4.2. Kiểm tra miệng: ( 5P )
Câu hỏi
Trả lời
Điểm
Câu 1 :Trình bày đối tượng, nội dung và ý nghĩa thực tiễn của DTH và biến dị? (6đ)
 Thế nào là hiện tượng di truyền và biến dị ?cho ví dụ? (4đ)
Câu 2: Em hãy nêu các thuật ngữ sau: Tính trạng, cặp tính trạng tương phản, nhân tố di truyền và giống thuần chủng(8đ )
Cho ví dụ về một vài cặp tính trạng tương phản(2 đ)
Đ1:
- ĐT: nghiên cứu tính DT và tính BD của tất cả các sinh vật
- Nội dung: Nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính qui luật của hiện tượng di truyền và biến dị.
- Di truyền học cung cấp cơ sở khoa học chọn giống, có vai trò quan trọng trong y học, đặc biệt là trong công nghệ sinh học
- Di truyền là hiện tượng truyền đạt các đặc tính của bố mẹ, tổ tiên cho thế hệ concháu.
Ví dụ: Bố mắt nâu Con mắt nâu
- Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác bố mẹ và khác về nhiều chi tiết
VD: bố mắt nâu, mẹ mắt xanh con mắt đen
Đ2 :
- Tính trạng: là những đặc điểm cụ thể về hình thái (hình dạng, màu sắc), cấu tạo, sinh lí của một cơ thể
- Cặp tính trạng tương phản ( đối lập ): là hai tính trạng khác nhau của cùng một l tính trạng biểu hiện trái ngược nhau.
- Gen: là nhân tố di truyền quy định một hoặc một số tính trạng của sinh vật
- Dòng (giống): thuần chủng là giống có đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ sau giống thế hệ trước
- VD : cá ccặp tính trạng tương phản sau :
+ Hat trơn – hạt nhăn
+ Vỏ xàm – vỏ ngắn
+ Thân cao – thân thấp
2
2
2
4
2
2
2
2
2
2
4.3. Tiến trình bài học: ( 35p)
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH	
NỘI DUNG BÀI HỌC
Hoạt động 1: ( 1p) Vào bài:
 Menđen đã tiến hành TN như thế nào trên cây đậu Hà Lan để rút ra định luật phân li bài học hôm nay giúp chúng ta làm sáng tỏ vấn đề đó .
Hoạt động 2: (18p)Tìm hiểu thí nghiệm của Menđen.
Mục tiêu : Học sinh mô tả được TN của Men đen; định nghĩa được các thuật ngữ : kiểu hình, tính trạng trội, tính trạng lặn, đồng tính, phân tính ; phát biểu đúng nội dung định luật phân li
- GV hướng dẫn HS quan sát hình 2.1 giới thiệu sự thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan
- HS : đọc thông tin dòng 8 đến dòng 11 và các dòng từ dưới lên / trang 8/ SGK dể liệt kê các khái niệm
- GV sử dụng bảng 2 để phân tích các khái niệm kiểu hình, tính trạng trội, tính trạng lặn.
-GV nhấn mạnh về sự thay đổi giống làm mẹ thì kết quả thu được không thay đổi
- HS : nhắc lại kiến thức các khái niệm
- GV : Giới thiệu nội dung bảng 2 và chọn mô tả một TN của Men đen 
- HS : quan sát hình 2.1 và nội dung bảng 2 và mô tả các TN còn lại và rút ra kết luận
- GV : hướng dẫn HS tính tỉ lệ kiểu hình tối giản
? Xác định tỉ lệ kiểu hình ở F2 trong từng trường hợp
Tỉ lệ kiểu hình của F2.
- HS : Xác định tỉ lệ kiểu hình ở F2 trong từng trường hợp ờ bảng 2
_ GV : yêu cầu HS quan sát tính trạng của bố , mẹ ở F1, F2 trong 3 TN ở bảng 2 thảo luận nhóm 3 phút trả lời câu hỏi :
? Nhận xét kiểu hình của F1, F2 trong 3 phép lai trên ?
( gợi ý : F1 xuất hiện mấy tính trạng, tính trạng của F1 có giống P không ?
F2 xuất hiện mấy tính trạng, tính trạng của F2 giống hay khác P không , tỉ lệ phân li kiểu hình ờ F2)
HS : quan sát nội dung bảng 2 thảo luận nhóm 3 phut .Dại diện các nhóm báo cáo kết quả TL, nhóm khác nhận xét bổ sung
GV ; nhận xét và đưa Kq :
- F1 : đồng tính hoa đỏ( của bô hoặc của mẹ ),TT này giống với của bố hoặc của mẹ
- F2 :vừa có tính trạng trội , vừa có tính trạng lặn, không giống vơi bố mẹ. Tỉ lệ KH F2 3trội:1 lặn
- GV : yêu cầu Hs dựa vào kết quả thảo luận hoàn thành BT phần lệnh /SGK/9
1. Dồng tính
2. 3 trội : 1 lặn
- HS ; dựa vào kết quả BT phát biểu nội dung định luật phân li 
- GV: yêu cầu HS nêu dấu hiệu đồng tính và dâu hiệu phân tính ?
Hoạt động 3: ( 17 ) Menđen giải thích kết quả thí nghiệm
Mục tiêu : 
- Giải thích được kết quả TN theo quan niệm của Men đen
- GV Y/C HS quan sát hình 2.3 SGK và hướng dẫn HS quan sát và phân tích hình ( GV liệt kê các thông tin và giải thích H2.3
GV : giải thích quan niệm đương thời của Menđen về di truyền hòa hợp.
( các thế hệ F1, F2 chỉ thấy xuát hiện màu hoa trắng , không có màu trung gian ( hoa hồng)chứng tỏa các tính trạng không trộn lẫn vào nhau ( dây là điểm khác nhau về quan niệm đương thời ông cho rằng trong cơ thể con lai các tính trạng hòa lẫn vào nhau)
- HS : quan sát hình trả lời câu hỏi :
? Mỗi bên bố mẹ có mấy loại giao tử ? ( 1 loại )
? F1 có mấy kiểu gen?( 1 kiểu gen)
? F1 sinh ra mấy loại GT và tỉ lệ các loại GT ở F1?
( 2 loài GT, tỉ lệ : 1A: 1a )
? F2 có mấy loại hợp tử ? ( 1AA:2Aa :1aa)
? Tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2 ? ( 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng)
? Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng ?
( do cơ thể F1 mang cặp gen Aa( dị hợp ) phân li tạo 2 loại GT với tỉ lệ ngang nhau 1A : 1a. Khi thụ tinh các loại GT này tổ hợp ngẫu nhiên với nhau tạo ra 3 loại tổ hợp gen : 1AA : 2Aa :1aa.
Vì tỉ lệ tổ hợp Aa biểu hiện kiểu hình trội giống tổ hợp AA, tổ hợp aa có kiểu hình lặn
Chính vì vậy F2 có ti lệ phân tính 3 trội : 1 lặn ( 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng)
- GV chốt lại cách giải thích kết quả về sự phân li mỗi nhân tố di truyền về 1 giao tử và gữ nguyên bản chất như cơ thể thuần chủng của P
MR : Kiểu gen là gì ? ( là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào của cơ thể . VD : Aa là kiểu gen của cá thể F1
- Thể dị hợp : là trường hợp tế bào sinh dưỡng mang một cặp gengồm một gen trội và một gen lặn 
( Aa)
- Thể đồng hợp : là trường hợp tế bào sinh dưỡng mang một cặp gen cùng trội ( AA) hoặc cùng lặn (aa)
I. Thí nghiệm của Menđen:
1. Các khái niệm:
- Kiểu hình: Là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.
- Tính trạng trội: Là tính trạng biểu hiện ở F1
- Tính trạng lặn: Là tính trạng không biểu hiện ở F1 đến F2 mới được biẻu hiện
- Hiện tượng đồng tính : đời F1 chỉ có một kiểu hình
- Hiện tượng phân tính : đời F2 vừa có kiểu hình trội, vừa có kiểu hình lặn
2. Thí nghiệm:
Lai hai giống đậu Hà Lan khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản.
P: Hoa đỏ( TC) X Hoa trắng(TC)
 F1: Hoa đỏ
 F2: 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng.
 ( KH có tỉ lệ 3 trội : 1 lặn)
3. Nội dung định luật phân li:
* Khi lai hai bố mẹthuần chủng khác nhau về một cặp tính trạng tương phản thì thì F1 đồng tính về cặp tính trạng của bố hoặc mẹ, còn F2 có sự phân li tính trạng theo tỉ lệ trung bình 3 trội: 1 lặn.
II. Menđen giải thích kết quả thí nghiệm 
Theo Menđen 
 - Mỗi tính trạng do cặp nhân tố di truyền qui định.
 - Trong quá trình phát sinh giao tử có sự phân li của cặp nhân tố di truyền.
 - Các nhân tố di truyền được tổ hợp lại trong thụ tinh.
Tổng kết : ( 3p )
Câu hỏi
Trả lời
Câu 1: Trình bày TNo lai một cặp tính trạng và giải thích kết quả TNo theo Menđen?
Câu 2 :Trình bày khái niệm định luật phân li?
Lai hai giống đậu Hà Lan khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản.
P: Hoa đỏ( TC) X Hoa trắng(TC)
 F1: Hoa đỏ
 F2: 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng.
 ( KH có tỉ lệ 3 trội : 1 lặn)
* GT : dựa vào cơ chế phân li và tổ hợp của các nhân tố DT nằm trên các NST trong tế bào qua quá trình tạo giao tử và thụ tinh
* Khi lai hai bố mẹthuần chủng khác nhau về một cặp tính trạng tương phản thì thì F1 đồng tính về cặp tính trạng của bố hoặc mẹ, còn F2 có sự phân li tính trạng theo tỉ lệ trung bình 3 trội: 1 lặn.
4.5. Hướng dẫn học tập
- Đối với bài học ở tiết học này: + Học bài :
 + Trọng tâm TN của men đen , nội dung định luật phân li
 + Làm BT số 4/SGK/10, trả lời câu hỏi 1,2,3
-Đối với bài học ở tiết tiếp theo: + Xem bài mới, kẻ bảng 3 vào tập bài tập.
 + Nghiên cứu thông tin lai phân tích, chuẩn bị tranh H.3 trội không hoàn toàn ( mỗi tổ 1 tranh).
5. PHỤ LỤC