Giáo án Sinh học lớp 6 - Bài 16: Thân to ra do đâu

Giáo án dạy tốt tháng 10
Tuần: 8 Ngày soạn 04 tháng 10 năm 2015
Tiết: 16 	 
	 Bài 16: THÂN TO RA DO ĐÂU 
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: 
- Tìm hiểu sự to ra của thân để trả lời câu hỏi thân to ra do đâu?
- Phân biệt được dác và ròng, tập xác định tuổi của cây qua việc đếm vòng gỗ hằng năm.
2. Kĩ năng : Rèn kĩ năng :
- Hợp tác lắng nghe tích cực trong thảo luận nhóm. Tính tự tin khi trình bày trước nhóm, tổ.
- Tìm kiếm và xử lý thông tin khi tìm hiểu về sự phân chia tế bào ở tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ, cách xác định tuổi của cây.
 3. Thái độ : GD HS lòng ham thích học tập bộ môn. Có ý thức bảo vệ cây, bảo vệ rừng.
 II. CHUẨN BỊ:
1. Chuẩn bị của giáo viên: 
- Tranh phóng to hình 15A;16.1;16.2 SGK, mẫu vật lát cắt ngang thân cây gỗ già, 1 đoạn thân cây xoan. 
- Phiếu học tập: ghi nội dung thảo luận nhóm.
2. Chuẩn bị của học sinh: Tham khảo nội dung bài SGK, mỗi nhóm 1 đoạn thân hoặc cành đa, xoan, lát cắt ngang thân cây gỗ già.
 III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tình hình lớp: ( 1p ) Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh, kiểm tra sĩ số lớp. 
2. Kiểm tra bài cũ: ( 5p )
Câu 1: Xác định các bộ phận của thân non trên tranh? 
TL: - HS xác định các bộ phận thân non trên tranh.
Câu 2: Nêu những điểm giống và khác nhau về cấu tạo trong của thân non và rễ?
 TL: * Giống nhau: Gồm các bộ phận: - Vỏ (biểu bì, thịt vỏ) 
 - Trụ giữa gồm (các bó mạch và ruột)
 * Khác nhau:
 Rễ: + Biểu bì có lông hút ( Miền hút của rễ) 
 + Bó mạch gỗ và mạch rây xếp xen kẽ
 Thân: + Thịt vỏ có diệp lục
 + Một vòng bó mạch (Mạch gỗ ở trong và mạch rây ở ngoài )
3. Giảng bài mới: 
* Giới thiệu bài: ( 2p ) - GV chiếu đoạn phim về những cây gỗ lớn.
- Bài trước chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu cấu tạo trong của thân non. Như vậy, cấu tạo trong của thân trưởng thành có gì khác so với thân non. Trong quá trình sống cây không những cao lên mà còn to ra, vì sao lại có những thân cây to lớn như trên đoạn phim chúng ta vừa xem. Để giải quyết các câu hỏi trên hôm nay chúng ta cùng nghiên cứu bài “Thân to ra do đâu?”.
* Tiến trình bài dạy:
TG
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
15p
* Hoạt động 1: Tầng phát sinh 
- GV chiếu hình.15.1 và 16,1 hướng dẫn HS quan sát và hỏi:
+ Qua tranh em hãy cho biết cấu tạo trong của thân trưởng thành có gì khác cấu tạo trong của thân non?
- GV: chỉ trên hình đó là 2 vòng màu vàng cho HS xác định được tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ.
+ Xác định vị trí của tầng sinh vỏ?
+ Xác định vị trí của tầng sinh trụ?
- GV: hướng dẫn HS xác định vị trí 2 tầng phát sinh bằng cách: dùng dao khẽ cạo cho bong lớp vỏ màu nâu để lộ phần màu xanh (đó là tầng sinh vỏ). Tiếp tục dùng dao khía sâu vào cho đến lớp gỗ, tách khẽ lớp vỏ này ra, lấy tay sờ lên phần gỗ thấy nhớt (đó là tầng sinh trụ).
- GV: yêu cầu HS làm bài tập:
Đọc thông tin phần 1 (SGK/trang 51) hãy điền các cụm từ thích hợp vào chỗ trống:
+ Vỏ cây to ra nhờ: ............. Vì .............. phân chia ra phía ngoài là tế bào .......... và phía trong là tế bào ...................
+ Trụ giữa to ra nhờ: ............. Vì ............. phân chia ra phía ngoài là mạch .......... và phía trong là mạch .............
- GV: chiếu một số hình ảnh về cấu tạo thân
+ Thân cây to ra do đâu?
 - GV gợi ý: Do phần vỏ, phần trụ giữa hoặc do cả hai 
- GV: chiếu hình ảnh về một số cây gỗ to trên thế giới. Giới thiệu: cây cù tùng khổng lồ Shermen "lớn nhất" trái đất: cao 84m, 17 người đàn ông nắm tay nhau mới có thể ôm hết gốc cây có đường kính tới 31m. 
- GV: chiếu hình ảnh cây bị bóc vỏ và hỏi:
+ Khi bóc vỏ cây mạch nào sẽ bị đứt?
- GV nhận xét ’ tiểu kết HĐ.
- HS quan sát hình ảnh, suy nghĩ và trả lời.
 Yêu cầu nêu được: 
 + Ở cây trưởng thành có thêm tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ. 
- HS theo dõi.
+ Nằm giữa biểu bì và thịt vỏ.
+ Nằm giữa mạch rây và mạch gỗ.
- HS chú ý quan sát và tập xác định vị trí 2 tầng phát sinh.
- HS điền từ theo thứ tự:
+ Tầng sinh vỏ, tầng sinh vỏ, vỏ, thịt vỏ.
+ Tầng sinh trụ, tầng sinh trụ, rây, gỗ.
- HS quan sát
+ Thân cây to ra do sự phân chia tế bào mô phân sinh ở tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ.
- HS quan sát, lắng nghe.
- HS quan sát, trả lời:
+ Mạch rây bị bóc ra theo lớp vỏ.
- HS ghi nhớ kiến thức.
1. Tầng phát sinh:
- Thân cây gỗ to ra do sự phân chia tế bào mô phân sinh ở tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ.
7p
* Hoạt động 2: Vòng gỗ hằng năm 
- GV chiếu hình ảnh lát cắt ngang thân cây, yêu cầu HS quan sát, kết hợp với mẫu vật thật, đọc thông tin, trả lời câu hỏi.
+ Quan sát hình ảnh, em có nhận xét gì về màu sắc của thân cây?
+ Tại sao lại có vòng gỗ màu sẫm và vòng gỗ màu sáng? 
+ Một năm cây sinh ra bao nhiêu vòng gỗ?
+ Làm thế nào để xác định tuổi của cây?
- GV yêu cầu HS đếm số vòng gỗ cây của mình đã mang theo.
- GV nhận xét ’ tiểu kết HĐ.
- HS đọc thông tin, quan sát hình và mẫu vật, trả lời:
+ Có màu sẫm và màu sáng.
+ Do tầng sinh trụ hoạt động không đồng đều:
- Vào các thời điểm thuận lợi, nhiều dinh dưỡng: tầng sinh trụ phân chia mạnh sinh ra vòng màu sáng, rộng.
- Vào các thời điểm ít dinh dưỡng: tầng sinh trụ phân chia kém sinh ra vòng màu sẫm, hẹp.
+ Mỗi một năm cây sinh ra 2 vòng gỗ: vòng màu sáng, rộng và vòng màu sẫm, hẹp.
+ Đếm số vòng gỗ (sáng hoặc sẫm) để xác định tuổi của cây.
- HS đếm số vòng gỗ mà mình đã mang theo 
- HS ghi nhớ kiến thức.
2. Vòng gỗ hằng năm: 
- Hằng năm cây sinh ra các vòng gỗ 
- Đếm số vòng gỗ có thể xác định được tuổi của cây 
8p
 * Hoạt động 3: Tìm hiểu dác và ròng 
- GV chiếu hình ảnh, hướng dẫn HS quan sát xác định được đâu là dác, đâu là ròng, yêu cầu HS thảo luận nhóm: 
+ Quan sát hình ảnh bên, tìm các điểm khác nhau giữa phần dác và ròng trong thân cây rồi điền vào bảng sau:
Đặc điểm
Dác
Ròng
Vị trí
Màu sắc
Cấu tạo
Chức năng
- GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- GV chữa bằng bảng tổng kết.
- GV mở rộng:
Người ta chặt cây gỗ xoan rồi ngâm xuống ao. Sau một thời gian vớt lên, có hiện tượng phần bên ngoài của thân bong ra nhiều lớp mỏng, còn phần trong cứng chắc. Em hãy giải thích?
- GV chiếu hình ảnh về nhà cửa, bàn ghế, tượng phật, hỏi:
+ Người ta dùng phần nào của gỗ để làm bàn ghế, nhà cửa, trụ cầu,...? Tại sao?
- GV chiếu hình ảnh về thân cây rỗng ruột, hỏi:
+ Các thân cây bị rỗng ruột có sinh trưởng được bình thường không? Tại sao?
** Giáo dục cho HS có ý thức bảo vệ cây, không chặt phá cây. 
- GV: chiếu hình ảnh về khắc tên lên cây, bẻ cành cây, hỏi:
+ Theo em những hình ảnh dưới đây cho thấy hành động đúng hay sai?
- GV nhận xét ’ tiểu kết 
- HS quan sát hình, đọc thông tin SGK, thảo luận nhóm xác định được:
- Dác nằm bên ngoài, màu sáng, gồm những tế bào mạch gỗ sống, vận chuyển nước và muối khoáng.
- Ròng nằm bên trong, màu sẫm, gồm những tế bào chết, có vách dày, nâng đỡ cây.
- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- HS theo dõi, sửa sai.
- HS: phần bong ra là dác ở bên ngoài vì gỗ mềm, còn phần trong cứng chắc là ròng.
- HS quan sát, nêu được:
+ Dùng phần ròng để làm. Vì là phần gỗ cứng, chắc.
- HS quan sát, nêu được:
+ Sinh trưởng bình thường. Vì phần rỗng chỉ là lõi ở phía trong, còn phần ở bên ngoài có đầy đủ 2 mạch vận chuyển các chất cần thiết cho cây. Đó là mạch xylem vận chuyển các chất từ rễ lên lá và mạch phloem vận chuyển các chất từ lá xuống rễ.
- HS quan sát, trả lời:
+ Đó là những hành động sai.
- HS ghi nhớ kiến thức.
 3. Dác và ròng: 
- Thân cây gỗ lâu năm có dác và ròng.
5p
 * Hoạt động 4: Củng cố
- HS đọc phần kết luận bài SGK . 
- Gợi ý trả lời câu hỏi SGK
 + Cây to ra do đâu?
 + Nếu không có tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ thì cây sẽ như thế nào?
 + Xác định tuổi cây bằng cách nào? Xác định tuổi cây của miếng gỗ của nhóm mình hay nhóm khác?
 - Kiểm tra đánh giá :
 + Xác định vị trí của tầng sinh vỏ và tầng sinh trụ 
 + Tìm những sự khác nhau cơ bản giữa dác và ròng? 
- HS đọc và ghi nhớ kiến thức.
- HS nghe gợi ý trả lời của GV .
- HS thực hiện yêu cầu
4 . Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo: ( 2p ) 
 - Học bài, làm bài tập tr. 52 SGK sau bài học.
 - Đọc mục: "Em có biết"
 - Chuẩn bị nội dung bài học mới “ Vận chuyển các chất trong thân ”
 + Mỗi nhóm chuẩn bị : 1 thí nghiệm 17.1. Tiết sau báo cáo kết quả thí nghiệm 
 + Tìm hiểu các thông tin, tập thực hiện các lệnh trong bài .
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: