Giáo án Vật lý 7 - Chương 1: Quang học - Bài 4: Định luật phản xạ ánh sáng - Nguyễn Anh Danh - Trường THCS Hòa Thạnh

Baøi4-Tieát PPCT 4 Ngaøy soaïn: 2 / 9 /2012 
ÑÒNH LUAÄT PHAÛN XAÏ AÙNH SAÙNG
Tuaàn CM 4
1- MUÏC TIEÂU: 
 1.1. Kieán thöùc: Giuùp hoïc sinh:
 - Nhaän bieát ñöôïc tia tôùi, tia phaûn xaï, goùc tôùi, goùc phaûn xa, phaùp tuyeán ñoái vôùi söï phaûn 
 xaï aùnh saùng bôûi göông phaúng.
 - Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng.
 1.2. Kó naêng:
 - Reøn kó naêngveõ tia phaûn xaï khi bieát tröôùc tia tôùi ñoái vôùi göông phaúng vaø ngöôïc laïi,theo
 caùc caùch aùp duïng ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng. 
 1.3. Thaùi ñoä: -Giaùo duïc hoïc sinh tính nghieâm tuùc, GDHN.
2- TROÏNG TAÂM:
 - Phaùt bieåu ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng.
3-CHUAÅN BÒ:
 3.1.Giaùo vieân: 
 -Thöôùc ño goùc moûng, 1göông phaúng, 1ñeøn pin coù maøn chaén ñuïc loã ñeå taïo ra tia 
 saùng, 1tôø giaáy vaùn treân maët goã phaúng naèm ngang.
 3.2. Hoïc sinh: - Hoaøn thaønh phaàn töï hoïc
4- TIEÁN TRÌNH:
 4.1. OÅn ñònh toå chöùc vaø kieåm dieän.
 - OÅn ñònh lôùp.
 - Kieåm dieän hoïc sinh : Lớp 7A1: 7A2 : 
 4.2 .Kieåm tra mieäng: Goïi 2HS
 * GV: 1/ Theá naøo laø boùng toái? Theá naøo laø boùng nöõa toái?
 2/ Baøi taäp 3.1 sbt
 * Cho moät ví duï veà hieän töôïng phaûn xaï aùnh saùng.
 * HS 1: 
 1/ -Boùng toái laø vuøng khoâng gian ô ûphía sau vaät chaén saùng vaø khoâng nhaän ñöôïc aùnh
 saùng töø nguoàn saùng truyeàn tôùi. (3ñ)
 - Vuøng boùng nöõa toái laø vuøng khoâng gian ô ûphía sau vaät chaén saùng chæ nhaän ñöôïc 
 moät phaàn aùnh saùng cuûa nguoàn saùng truyeàn tôùi (3ñ)
 2/ Baøi taäp 3.1:Choïn B (2ñ)
 * HS neâu ví duï chính xaùc (2ñ)
 * GV: 3 / Khi naøo quan saùt ñöôïc hieän töôïng nhaät thöïc? Nguyeät thöïc xaõy ra khi naøo?(7ñ)
 4/ Vì sao nguyeät thöïc thöôøng xaûy ra vaøo ñeâm raèm AÂm lòch?(3 ñ)
 * HS2:
 3/- Neáu Maët Traêng naèm ôû giöõa Traùi Ñaát vaø Maët Trôøi seõ xaûy ra hieän töôïng nhaät thöïc: 
 ÔÛ vuøng boùng toái cuûa Maët Traêng, treân Traùi Ñaát quan saùt ñöôïc nhaät thöïc toaøn phaàn
 ôû vuøng boùng nöõa toái treân Traùi Ñaát, quan saùt ñöôïc nhaät thöïc moät phaàn (3,5ñ)
 - Neáu Traùi Ñaát naèm giöõa Maët Trôøi vaø Maët Traêng thì xaûy ra hieän töôïng nguyeät
 thöïc, khi ñoù Maët Traêng naèm trong vuøng boùng toái cuûa Traùi Ñaát. (3,5ñ)
 4/ Vì thöôøng vaøo ñeâm raèm AÂm lòch Maët Trôøi,Traùi Ñaát vaø Maët Traêng thöôøng ôû treân 
 moät ñöôøng thaúng, Khi ñoù Maët Traêng bò Traùi Ñaát che khoâng ñöôïc Maët Trôøi chieáu
 saùng (3 ñ)
 4.3. Baøi môùi
 Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS
 Noäi dung baøi hoïc
Hoaït ñoäng 1: Vaøo baøi.
GV: Nhìn xuoáng maët hoà döôùi aùnh saùng maët trôøi
 hoaëc döôùi aùnh ñeøn coù caùc hieän töôïng aùnh
 saùng laép laùnh,lung linh ?taïi sao laïi coù hieän
 töôïng huyeàn dieäu nhö theá?
Hoaït ñoäng 2: Nhaän bieát göông phaúng.
GV ñöa ra moät caùi göông .
 +Vaät naøy goïi laø gì? duøng ñeå laøm gì?
HS: Ñoù laø 1 caùi göông duøng ñeå soi hình aûnh cuûa 
 mình hay caùc vaät khaùc.
GV: Vaäy hình cuûa mình hay caùc vaät khaùc maø ta
 quan saùt ñöôïc trong göông goïi laø aûnh cuûa
 vaät ñoù taïo bôûi göông.
Goïi HS nhaéc laïi.
GV: Nhaän xeùt xem maët göông coù ñaëc ñieåm gì?
HS: Maët göông phaúng,nhaún,boùng.
GV: Yeâu caàu caù nhaân HS , tìm noät soá vaät coù theå duøng laøm göông phaúng trong thöïc teá .
HS: Maët töôøng oáp gaïch men phaúng boùng, maët
 nöôùc trong chaäu yeân laëng.
GV caùc coâ gaùi thôøi xöa khi chöa coù göông ñeàu 
 soi mình xuoáng nöôùc ñeå nhìn thaáy hình aûnh
 cuûa mình.
Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu hieän töïông phaûn xaï
 aùnh saùng.
Goïi HS laáy ví duï veà hieän töôïng phaûn xaï aùnh saùng
HS: Göông soi ñöa döôùi aùnh naéng maët trôøi cho 
 tia phaûn xaï laø moät veät saùng chieáu leân töôøng.
HS ñoïc thoâng tin sgk.
GV phaùt duïng cuï thí nghieäm vaø höôùng daãn HS
 thöïc hieän hình 4.2sgk.
GV: Sau khi gaëp maët göông aùnh saùng haét laïi
 theo nhieàu höôùng hay theo moät höôùng xaùc
 ñònh?
HS: Thaûo luaän ñi ñeán thoáng nhaát tia haét laïi theo
 moät höôùng xaùc ñònh .
GV thoâng baùo:hieän töôïng tia saùng sau khi tôùi
 maët göông phaúng bò haét laïi theo moät höôùng 
 xaùc ñònh goïi la ø söï phaûn xaï aùnh saùng ,tia
 saùng bò haét laïi goïi laø tia phaûn xaï.
* Tìm quy luaät veà söï ñoåi höôùng cuûa tia saùng khi 
 gaëp göông phaúng.
Yeâu caàu HS ñoïc vaø hoaøn thaønh caâu C2sgk.
GV nhaän xeùt hoaøn chænh.
Yeâu caàu HS hoaøn thaønh keát luaän.
Goïi HS nhaéc laïi.
GV giôùi thieäu veà goùc tôùi, goùc phaûn xaï.
GV: Haõy döï ñoùn xem goùc phaûn xaï quan heä vôùi
 goùc tôùi nhö theá naøo?
HS: Goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi.
GV höôùng daãn HS thöïc hieän theo nhoùm kieåm
 tra döï ñoùn vôùi thí nghieäm nhö hình 4.2 
HS ñaïi dieän nhoùm trình baøy vaø ruùt ra keát luaän .
Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung.
GV hoaøn chænh.
GV thoâng baùo: Ngöôøi ta ñaõ laøm laïi thí nghieäm
 töông töï nhö treân trong caùc moâi tröôøng
 trong suoát vaø ñoàng tính khaùc nhö nöôùc,thuyû 
 tinh,daàu.....vaø ñeàu ñaït ñöôïc keát luaän gioáng 
 nhö trong khoâng khí.Bôûi vaäy, keát luaän treân 
 coù yù nghóa khaùi quaùt ñöôïc coi laø moät ñònh
 luaät vaät lí goïi laø ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng.
Yeâu caàu HS phaùt bieåu laïi hai keát luaät .
GDHN:Hieän töôïng phaûn xaï aùnh saùng laø moät trong nhöõng coâng vieäc cuûa caùc nhaø nghieân
 cöùu veà ñöôøng ñi cuûa tia saùng. 
* Tìm hieåu caùch bieåu dieãn göông phaúng vaø caùc 
 tia saùng baèng hình veõ.
GV neâu quy öôùc veà caùch veõ göông vaø caùc
 tia saùng treân giaáy.
GV phaân tích vaø höôùng daãn HS veõ tia phaûn xaïIR
HS thöïc hieän veõ tia phaûn xaï ôû caâu C3, chuù yù ño 
 goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi.
GV: Maët phaúng hình veõ laø maët phaúng naøo?
HS: Maët phaúng hình veõ laø maët phaúng chöùa tia
 tôùi SI vaø ñöôøng phaùp tuyeán, cho neân cuõng 
 chöùa tia phaûn xaï IR ( theo ñl phaûn xaï aùnh
 saùng).
GV: Maët phaúng hình veõ vôùi maët phaúng göông 
 coù moái lieân heä nhö theá naøo?
HS: Maët phaúng hình veõ chöùa ñöôøng phaùp tuyeán 
 vôùi göông neân cuõng vuoâng goùc vôùi maët
 göông.
Hoaït ñoäng4: Vaän duïng.
GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu C4.
 +HS thöïc hieän caâu C4.a
 +HS khaùc nhaän xeùt ,boå sung.
GV gôïi yù caâu b:
 + Muoán xaùc ñònh ñöôïc vò trí göông thì phaûi 
 xaùc ñònh ñöôïc phaùp tuyeán cuûa göông ôû I.
 + Phaùp tuyeán IN vaø goùc SIR lieân heä vôùi 
 nhau nhö theá naøo?( Phaùp tuyeán IN laø phaân 
 giaùc cuûa goùc SIR ta veõ ñöôïc phaùp tuyeán)
 + Bieát phaùp tuyeán roài laøm theá naøo ve õ ñöôïc 
 göông. (Maët göông vuoâng goùc vôùi phaùp
 tuyeán, neân veõ ñöôïc maët göông.
I- GÖÔNG PHAÚNG.
 - Hình cuûa moät vaät quan saùt ñöôïc trong göông phaúng goïi laø aûnh cuûa vaät taïo bôûi göông phaúng.
 C1: Maët kính cöûa soå, maët nöôùc 
 yeân laëng, taám toân phaúng..
II- ÑÒNH LUAÄT PHAÛN XAÏ AÙNH SAÙNG.
 1) Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng naøo?
C2: Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng chöùa tôø giaáy.
 * Keát luaän 1: Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng vôùi tia tôùi vaø ñöôøng phaùp tuyeán cuûa göông taïi ñieåm tôùi.
 2) Phöông cuûa tia phaûn xaï quan heä nhö theá naøo vôùi phöông cuûa tia tôùi?
 -Phöông cuûa tia tôùi ñöôïc xaùc ñònh baèng goùc nhoïn SIN = i goïi laø goùc tôùi.
 - Phöông cuûa tia phaûn xaï ñöôïc xaùc ñònh baèng goùc nhoïn NIR = i goïi laø goùc phaûn xaï.
 * Keát luaän 2: 
 Goùc phaûn xaï luoân luoân baèng goùc tôùi.
3) Ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng.
- Tia Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng chöùa tia tôùi vaø ñöôøng phaùp tuyeán cuûa göông taïi ñieåm tôùi.
- Goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi.
S
I
R
N
Göông phaúng
Ñieåm tôùi
 4) Bieåu dieãn göông phaúng vaø caùc tia saùng treân hình veõ.
 SI : Tia tôùi
 I : ñieåm tôùi 
 IN : Phaùp tuyeán
 IR:tia phaûn xaï
 SIN = i : Goùc tôùi 
 NIR = i’ : Goùc phaûn xaï
 III –VAÄN DUÏNG.
S
N
I
I
S
N
R
R
 C4: a. 
 b. 
 4.4. Caâu hoûi, baøi taäp cuûng coá:
 Caâu1: Phaùt bieåu ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng.
 Ñaùp: - Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng chöùa tia tôùi vaø ñöôøng phaùp tuyeán cuûa
 göông taïi ñieåm tôùi. 
 - Goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi.
 Caâu2: Chieáu moät tia saùng leân moät göông phaúng ta thu ñöôïc tia phaûn xaï taïo vôùi tia tôùi
 moät goùc 40o .Tìm giaù trò goùc tôùi.
 A. 20o	B. 40o C. 60o	D. 80o 
 Ñaùp: A . 20o
 Caâu3: Töø hình veõ em haõy veõ tieáp tia phaûn xaï vaø xaùc ñònh ñoä lôùn cuûa goùc phaûn xaï.
 Ñaùp:
 4.5. Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc
 - Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc naøy:
 + Phaùt bieåu ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng .
 + Laøm taát caû baøi taäp ôû SBT/t 12.
 - Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc tieáp theo: Ñoïc tröôùc noäi dung baøi 5”Aûnh cuûa moät vaät 
 taïo bôûi göông phaúng”: Em haõy thöû 
 + Quan saùt hình aûnh cuûa mình khi ñöùng tröôùc göông phaúng?
5. RUÙT KINH NGHIEÄM :
 -Noäi dung:	
 -Phöông phaùp: 	
 -Söû duïng ñoà duøng, thieát bò daïy hoïc: