Giáo án Vật lý lớp 7 - Bài 7 - Gương cầu lồi

Ngày soạn: 29/09/2011
Ngày dạy: 05/10/2011
Tuần 7 	
Tiết 7 	
BÀI 7: GƯƠNG CẦU LỒI
I – Mục tiêu:
 - Nêu được những tính chất của ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lồi.
 - Nhận biết được vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn của gương phẳng cùng kích thước.
 - Nêu được ứng dụng chính của gương cầu lồi là tạo ra vùng nhìn thấy rộng.
II – Chuẩn bị:
 Đối với mỗi nhóm HS:
- 1 gương cầu lồi.
	- 1 gương phẳng tròn có cùng kích thước với gương cầu lồi.
	- 1 cây nến.
	- 1 bao diêm.
III – Hoạt động dạy – học:
	1) Ổn định lớp: Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
	2) Kiểm tra bài cũ: (7 phút)
Câu hỏi
Đáp án
1. Hãy nêu những tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng.
2. Vẽ ảnh của vật tạo bởi gương phẳng 5.3, 5.7, 5.8, 5.10.
1. - Ảnh tạo bởi gương phẳng không hứng được trên màn chắn và bằng vật.
- Khoảng cách từ một điểm của vật đến gương phẳng bằng khoảng cách từ ảnh của điểm đó đến gương.
- Các tia sáng từ điểm sáng S tới gương phẳng cho tia phản xạ có đường kéo dài đi qua ảnh ảo S’.
2. 
 5.3.	 AA’^ gương
 AH=A’H
 BB’^ gương
 BK=BK’
Góc tạo bởi A’B’ và mặt gương bằng 600
5.7. i' = i = 450
5.8. Đặt một gương phẳng trước một vật cần đặt vật vuông góc với gương thì ta sẽ nhìn thấy ảnh của vật bị lộn ngược so với vật.
5.10. - HS tiến hành vẽ ảnh ảo S’ của S trên gương phẳng OM. 
- Sau đó vẽ ảnh ảo S’’ của S trên gương phẳng OM’.
- Dựa trên hình vẽ thấy ảnh S’ di chuyển trên đường cong.
- Đo góc S’OS’’ để trả lời câu hỏi đoạn OS’ quay được 1 góc 600.
(HS thể hiện bằng hình vẽ).
	3) Giảng bài mới :
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
HĐ1: Tổ chức tình huống học tập (4 phút)
- Đưa cho HS quan sát một số vật có mặt ngoài nhẵn bóng và cong như bình cầu thủy tinh, muỗng múc canh bằng inox, gương xe máy...
 Yêu cầu HS cho biết ảnh nhìn thấy trên các dụng cụ ấy có giống ảnh tạo bởi gương phẳng không?
Đó cũng là những gương nhưng không phẳng mà có mặt cong. Ảnh của nó tạo ra rất phức tạp. Ta chỉ xét loại gương đặc biệt có dạng hình cầu: gương cầu lồi và gương cầu lõm. Hôm nay ta tìm hiểu những tính chất ảnh tạo bởi gương cầu lồi.
HĐ2: Quan sát và dự đoán ảnh tạo bởi gương cầu lồi (4 phút)
Quan sát
Ä Các nhóm hãy bố trí thí nghiệm như hình 7.1 và quan sát ảnh tạo bởi gương cầu lồi.
Lưu ý : phía sau gương phải đặt một màn chắn.
 Hãy trả lời các câu hỏi : 
Ÿ Ảnh đó có phải là ảnh ảo không? Vì sao?
Ÿ Nhìn thấy ảnh lớn hơn hay nhỏ hơn vật?
HĐ3: Bố trí thí nghiệm kiểm tra dự đoán (10’)
 Làm thế nào để biết chính xác ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn 
vật?
- Thực tế chúng ta không thể thực hiện được vì không có những gương cầu lồi trong suốt. Do đó chỉ dùng cách so sánh với ảnh tạo bởi gương phẳng trong điều kiện vật bằng nhau đặt cách gương một khoảng như nhau.
Ä Bây giờ, các nhóm hãy bố trí thí nghiệm như hình 7.2 và so sánh độ lơn ảnh của hai cây nến tạo bởi hai gương.
Ä Qua hai thí nghiệm trên, HS hãy rút ra kết luận.
HĐ4: Xác định vùng nhìn thấy của gương cầu lồi(8’)
 Hãy để gương cầu lồi ở một vị trí cố định, quan sát xem có nhìn thấy hết tất cả các bạn trong lớp hay không?
- Khoảng không gian nhất định ở trước gương mà ta quan sát được khi nhìn vào gương cầu lồi gọi là vùng nhìn thấy của gương cầu lồi.
Ä Các nhóm hãy bố trí thí nghiệm như hình 7.3. 
Ÿ Trước hết làm thí nghiệm với gương phẳng, đánh dấu vùng nhìn thấy.
Ÿ Sau đó, thay gương phẳng bằng một gương cầu lồi có cùng kích thươc và đặt đúng vị trí của gương phẳng, đánh dấu vùng nhìn thấy.
Ä Yêu cầu HS trả lời C2 bằng cách rút ra kết luận.
Vì vậy, tại các vùng núi cao, đường hẹp và uốn lượn, tại các khúc quanh người ta đặt các gương cầu lồi nhằm cho các lái xe dễ dàng quan sát đường và các phương tiện khác cũng như người và các súc vật đi qua. Việc làm này có tác dụng gì?
HĐ5: Vận dụng (8 phút)
 Yêu cầu HS đọc và trả lời C3.
 Yêu cầu HS đọc và trả lời C4.
- Nhóm HS cho ý kiến :
 + Có nhìn thấy ảnh.
 + Ảnh to hơn.
 + Ảnh nhỏ hơn.
 + Ảnh méo mó.
- Các nhóm HS tiến hành làm thí nghiệm như hình 7.1 
- Trả lời câu hỏi :
 1. Ảnh đó là ảnh ảo vì không hứng được trên màn chắn.
 2. Ảnh nhỏ hơn vật.
- Làm thí nghiệm kiểm tra như gương phẳng, là lấy tấm kính lồi trong suốt làm thí nghiệm.
- HS lắng nghe cách GV hướng dẫn làm thí nghiệm kiểm tra.
- Các nhóm làm thí nghiệm kiểm tra như hình 7.2 và nhận thấy ảnh của cây nến tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh của cây nến tạo bởi gương phẳng.
- HS rút ra kết luận:
Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi có những tính chất sau đây :
1. Là ảnh ảo không hứng được trên màn chắn.
2. Ảnh quan sát được nhỏ hơn vật.
- Không.
- HS lắng nghe GV thông báo về vùng nhìn thấy của gương cầu lồi.
- Các nhóm làm thí nghiệm dướisự hướng dẫn của GV.
- HS trả lời C2 bằng cách rút ra kết luận: 
Nhìn vào gương cầu lồi, ta quan sát được một vùng rộng hơn so với khi nhìn vào gương phẳng có cng kích thước.
Làm giảm các vụ tai nạn giao thông và bảo vệ tính mạng của người và các sinh vật.
- HS đọc và trả lời C3: Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng, vì vậy giúp cho người lái xe nhìn được khoảng rộng hơn ở đằng sau.
- HS đọc và trả lời C4: Người lái xe nhìn thấy trong gương cầu lồi xe cộ và người bị các vật cản ở bên đường che khuất, tránh được tai nạn.
Tiết 7
BÀI 7: GƯƠNG CẦU LỒI
I – Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi
Quan sát
C1. 
1. Ảnh đó là ảnh ảo vì không hứng được trên màn chắn.
 2. Ảnh nhỏ hơn vật.
Thí nghiệm kiểm tra
Ảnh của cây nến tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh của cây nến tạo bởi gương phẳng.
Kết luận:
Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi có những tính chất sau đây :
1. Là ảnh ảo không hứng được trên màn chắn.
2. Ảnh quan sát được nhỏ hơn vật.
II – Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi
Thí nghiệm
C2
Kết luận: 
Nhìn vào gương cầu lồi, ta quan sát được một vùng rộng hơn so với khi nhìn vào gương phẳng có cng kích thước.
III – Vận dụng 
C3: Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng, vì vậy giúp cho người lái xe nhìn được khoảng rộng hơn ở đằng sau.
C4 : Người lái xe nhìn thấy trong gương cầu lồi xe cộ và người bị các vật cản ở bên đường che khuất, tránh được tai nạn.
 4) Củng cố: (3 phút)
 - Ảnh tạo bởi gương cầu lồi có đặc điểm gì?
 - Đặt gương cầu lồi ở phía trước mặt người lái ôtô hay xe có lợi gì? Vì sao?
 - Đọc phần “có thể em chưa biết”.
 5) Dặn dò: (1 phút)
	- Học ghi nhớ và nội dung bài học.
	- Làm bài tập từ bài 7.1 đến 7.10 trong SBT trang 18, 19, 20.
	+ 7.8. Từ điểm sáng S vẽ 1 tia tới đến bề mặt của gương cầu lồi, đường pháp tuyến vuông góc với tâm O của gương. Áp dụng định luật phản xạ ánh sáng để vẽ tia phản xạ. Sau đó kéo dài tia phản xạ đến SO đó là ảnh ảo S’.
	+ 7.9. Làm tương tự như hình 5.3 nhưng thay tấm kính phẳng trong suốt bằng tấm kính lồi trong suốt. Đặt 1 vật trước tấm kính lồi đó quan sát ảnh trên tấm kính rồi dùng 1 vật thứ 2 giống hệt vật thứ nhất đặt vào vị trí ảnh của vật 1. Quan sát độ lớn của vật 2 và ảnh của vật 1.
	+ 7.10. Vẽ hình tương tự như 7.8 nhưng vẽ 2 tia sáng tới 2 mép của gương cầu lồi. Sau đó xác định vùng nhìn thấy có thể quan sát được trong gương.
	- Xem trước bài 8: Gương cầu lõm.