Tập huấn về dạy học tích hợp ở trường phổ thông

TẬP HUẤN VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP Ở 
TRƯỜNG PHỔ THÔNG 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
CỤC NHÀ GIÁO VÀ CÁN BỘ QUẢN LÝ CƠ SỞ GIÁO DỤC 
NỘI DUNG 
CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
CHUYÊN ĐỀ 2 THIẾT KẾ BÀI HỌC TÍCH HỢP 
- CHỌN CHỦ ĐỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
- LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP 
- THIẾT KẾ BÀI HỌC 
- KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TÍCH HỢP 
CHUYÊN ĐỀ 3 TỔ CHỨC, QUẢN LÍ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
• Hoạt động 1: Xác lập mục tiêu của dạy học tích hợp 
• Làm việc nhóm để trả lời câu hỏi: 
- Thầy/cô hiểu thế nào là dạy học tích hợp? 
- Mục tiêu của dạy học tích hợp nhắm đến là gì? 
Sản phẩm nhóm viết trên giấy A0 hoặc laptop. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
• Hoạt động 1: Xác lập mục tiêu của dạy học tích hợp 
Giáo dục là cuộc sống 
• John Dewey (1859-1952): “Giáo dục chính là bản thân cuộc sống”; 
• Giáo dục phải đáp ứng được tiêu chí phát triển của đất nước hiện nay là “dân 
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; 
• Bốn trụ cột của sứ mệnh giáo dục quốc tế cho thế kỷ 21 là “Học để biết 
(learning to know), học để làm (learning to do), học để cùng chung sống 
(learning to live together) và học để sinh tồn (learning to be)”. 
KHÁI NIỆM DẠY HỌC TÍCH HỢP 
 Tích hợp là xác lập cái chung, cái toàn thể, cái thống nhất 
trên cơ sở những bộ phận riêng lẻ. 
DHTH là một quan điểm lý luận dạy học, hành động liên kết các 
đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực 
hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học; 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
• Hoạt động 1: Xác lập mục tiêu của dạy học tích hợp 
Hai tính chất cơ bản của tích hợp, liên hệ mật thiết, qui định lẫn nhau: 
- tính liên kết 
- tính toàn vẹn. 
Tính liên kết: có thể tạo nên một thực thể toàn vẹn trong đó không cần 
phân chia giữa các thành phần kết hợp. 
Tính toàn vẹn dựa trên sự thống nhất nội tại các thành phần liên kết, 
chứ không phải sự sắp đặt các thành phần bên cạnh nhau. 
Không thể gọi là tích hợp nếu các tri thức, kĩ năng không có sự liên kết, 
phối hợp với nhau trong lĩnh hội nội dung hoặc giải quyết một vấn đề. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
• Hoạt động 1: Xác lập mục tiêu của dạy học tích hợp 
Khoa học ở thế kỉ XX: chuyển từ phân tích cấu trúc sang tổng hợp hệ 
thống làm xuất hiện các liên ngành. 
Xu thế dạy học trong nhà trường là phải làm sao cho kiến thức của học 
sinh phải xác thực và toàn diện. 
Quá trình dạy học phải làm sao liên kết, tổng hợp hóa các tri thức đồng 
thời thay thế “tư duy cơ giới cổ điển” bằng “tư duy hệ thống” 
“Nếu nhà trường chỉ quan tâm dạy cho HS 
các khái niệm một cách rời rạc thì nguy cơ sẽ hình thành ở HS 
các suy luận khép kín, sẽ hình thành những con người “mù 
chức năng”, nghĩa là những người đã lĩnh hội kiến thức nhưng 
không có khả năng sử dụng các kiến thức đó hàng ngày” 
Xavier Rogiers 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Làm việc nhóm: 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Hãy so sánh điểm khác biệt giữa mục tiêu dạy học 
tích hợp với dạy học một môn và điền vào bảng 
sau. Hãy lấy ví dụ minh họa 
Phương diện Liên môn Dạy từng môn 
Miêu tả mục tiêu Mục tiêu là . Mục tiêu dạy là . 
Bản chất của mục 
tiêu theo đuổi 
Kế hoạch dạy học 
Tổ chức dạy học 
Trung tâm của việc 
dạy 
Hiệu quả của việc 
học 
Làm việc nhóm: 
Hãy kể các mức độ tích hợp mà thầy/cô đã biết? 
Hãy lấy 01 ví dụ minh họa cho nhận định của thầy/cô. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Hoạt động 2: Các đặc trưng cơ bản của dạy học tích hợp và các mức độ tích hợp 
Tích hợp nội môn phạm vi hẹp ở THCS và THPT 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Ở Việt Nam, thực tế tích hợp trong dạy học đã xuất hiện từ rất lâu, chỉ có điều trước 
kia không dùng thuật ngữ “tích hợp” và chưa được hiểu một cách thấu đáo, chỉ dừng 
lại ở chỗ, “tích hợp” ấy là sự liên hệ, lồng ghép. 
Tích hợp nội môn ở THCS 
Tích hợp đã có trong các phân môn: 
-Cơ học, Điện, Nhiệt học và Quang 
học trong môn Vật lý; 
- Tiếng Việt, Văn học và Tập làm văn 
trong môn Ngữ Văn... 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Tích hợp đa môn ở bậc tiểu học 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Vậy tại sao vẫn phải đề cập đến dạy học tích hợp??? 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Tích hợp giữa các môn 
Các chủ đề liên môn được bố trí xung quanh 
khái niệm và các phần nổi trội có mặt ở mỗi 
môn đó. Quá trình pha trộn các nội dung học 
tập dựa trên việc tìm được các kiến thức, kĩ năng 
và thái độ chung cho các môn học đó. 
Khi nói đến dạy học tích hợp, có nghĩa chúng ta sử dụng cách tiếp cận 
này. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Các mức độ tích hợp 
Tích hợp trong nội bộ môn học: tìm kiếm sự kết nối giữa các nội 
dung, chủ đề; 
Tích hợp đa môn: một chủ đề có thể xem xét trong nhiều môn học 
khác nhau; 
Tích hợp liên môn: phối hợp sự đóng góp của nhiều môn học để 
nghiên cứu và giải quyết một tình huống; 
Tích hợp xuyên môn: tìm cách phát triển ở học sinh những kỹ năng 
xuyên môn có tính chất chung và áp dụng được ở mọi nơi. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Truyền thống (traditional): Từng môn học được giảng dạy, xem xét 
riêng lẻ, độc lập không có bất kì sự liên hệ, kết nối nào giống như 
chụp ảnh cận cảnh từng đoạn – một hướng, một cách nhìn, sự tập 
trung hạn hẹp vào một môn riêng rẽ. 
 Kết hợp/ lồng ghép (fusion): Một nội dung nào đó được kết hợp 
vào chương trình đã có sẵn. 
 Đa môn (multidisciplinary): Các môn học là riêng biệt nhưng có 
những liên kết có chủ đích giữa và trong từng môn học. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Các mức độ tích hợp 
Liên môn (interdisciplinary): Tạo ra những kết nối giữa các môn học. 
Chương trình cũng xoay quanh các chủ đề/ vấn đề chung, nhưng các 
khái niệm hoặc các kĩ năng liên môn được nhấn mạnh giữa các môn 
chứ không phải trong từng môn riêng biệt. 
Ví dụ: Chương trình và sách giáo khoa các môn khoa học của Pháp 
gồm: môn Lí- Hóa, môn Sinh- Địa chất (môn Khoa học về Trái đất). 
Xuyên môn (transdisciplinary): Cách tiếp cận này bắt đầu bằng ngữ 
cảnh cuộc sống thực (real- life context). Nó không bắt đầu bằng môn 
học hay bằng những khái niệm hoặc kĩ năng chung. 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Các mức độ tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Các mức độ tích hợp 
Công văn 6327/BGD ĐT-KHCNMT (năm học 2008-2009) tiến hành triển khai thí 
điểm tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường (GDBVMT) vào các môn học 
cấp THCS và THPT. 
Những môn học thực hiện tích hợp GDBVMT: Ở cấp THCS, là các môn: Ngữ văn, 
Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Vật lí, Sinh học, Công nghệ. 
Ở cấp THPT, là các môn học: Ngữ văn, Địa lí, Giáo dục công dân, Vật lí, Hóa học, 
Sinh học, Công nghệ. 
Hoạt động 1. Lựa chọn nội dung bài học tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Học viên làm việc cá nhân, sau đó làm việc nhóm để trả lời câu hỏi: “Những 
nguyên tắc lựa chọn nội dung tích hợp là gì? Sản phẩm nhóm được viết trên 
giấy A0. 
Hoạt động 1. Lựa chọn nội dung bài học tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Trên bình diện MÔN HỌC 
Xuất phát từ một nội dung cụ thể của môn học; 
Kết nối nội dung với các sự vật, hiện tượng thực tiễn; 
Phân tích sự vật, hiện tượng thực tiễn; 
Chỉ ra các kiến thức, kỹ năng có trong các môn học có liên quan; 
Liệt kê danh sách các chủ đề; Thảo luận và thống nhất các chủ đề. 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Hoạt động 1. Lựa chọn nội dung bài học tích hợp 
Gợi ý một số chủ đề tích hợp liên môn khoa học tự nhiên 
1. Nước : Dạy ở lớp 6 8. Thực phẩm : Dạy ở lớp 8 
2. Không khí : Dạy ở lớp 7 9. Nguyên tử : Dạy ở lớp 7 
3. Năng lượng : Dạy ở lớp 8 10. Con người và môi trường : Dạy ở lớp 9 
4. Cây trồng : :Dạy ở lớp 7 11. Biến đổi khí hậu : Dạy ở lớp 9 
5. Vật nuôi : Dạy ở lớp 7 12. Cấu tạo vật chất : Dạy ở lớp 7 
6. Vật liệu : Dạy ở lớp 8 13. Tài nguyên thiên nhiên : Dạy ở lớp 6 
14. Năng lượng điện : Dạy ở lớp 8 
Hoạt động 2. Qui trình xây dựng bài học tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Học viên làm việc cá nhân, sau đó làm việc nhóm để trả lời câu hỏi: 
Những bước để xây dựng bài học tích hợp là gì? 
Sản phẩm nhóm được viết trên giấy A0 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Bước 1: Rà soát chương trình, SGK để tìm ra các nội dung dạy học gần giống nhau có liên 
quan chặt chẽ với trong các môn học của chương trình, SGK; những nội dung liên quan đến 
vấn đề thời sự. 
Bước 2: Xác định bài học tích hợp và các địa chỉ tích hợp, bao gồm: 
Tên bài học 
Đóng góp của các môn vào bài học. 
Bước 3: Dự kiến thời gian (bao nhiêu tiết) cho bài học tích hợp. 
Bước 4: Xác định mục tiêu của bài học tích hợp, bao gồm: 
- Kiến thức 
- Kĩ năng 
- Thái độ 
- Định hướng năng lực hình thành 
Bước 5: Xây dựng nội dung của bài học tích hợp. Căn cứ vào thời gian dự kiến, mục tiêu, 
thậm chí cả đặc điểm tâm sinh lí và yếu tố vùng miền để xây dựng nội dung cho phù hợp. 
Bước 6: Xây dựng kế hoạch bài học tích hợp (chú ý tới các PPDH tích cực). 
Hoạt động 2. Qui trình xây dựng bài học tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Tên bài học (tích 
hợp) 
Thời lượng dự 
kiến (tiết) 
Mục tiêu Nội dung Đóng góp của các 
môn vào bài học 
Làm việc theo nhóm : Rà soát chương trình để hoàn thành bảng sau: 
Hoạt động 5. Thiết kế bài học tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
CẤU TRÚC BÀI HỌC TÍCH HỢP 
1. Mục tiêu 
- Kiến thức 
- Kĩ năng 
- Thái độ 
- Định hướng năng lực hình thành 
2. Thời lượng dự kiến:  tiết 
3. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 
4. Phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá 
5. Các hoạt động học tập 
Hoạt động 1: Tìm hiểu 
Hoạt động 2: Tìm hiểu 
6. Tổng kết và hướng dẫn học tập 
Hoạt động 5. Thiết kế bài học tích hợp 
 CHUYÊN ĐỀ 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP 
Trên cơ sở nội dung của chủ đề tích hợp đã lựa chọn: 
- Các nhóm xây dựng kế hoạch bài học đó. 
- Các nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. 
- Bằng kinh nghiệm của mình và qua trải nghiệm với bài học tích hợp, so sánh học bài 
học tích hợp với bài học theo môn học truyền thống. 
 Hoạt động: Làm việc nhóm 
 CHUYÊN ĐỀ 3: TỔ CHỨC, QUẢN LÍ DẠY HỌC TÍCH HỢP 
- Trao đổi về sự cần thiết phải có những thay đổi trong tổ chức và quản 
lí ở nhà trường khi tổ chức dạy học tích hợp. 
- Thảo luận về những giải pháp để có thể tổ chức và quản lí dạy học 
tích hợp hiệu quả