Tiết 28: Đối lưu - Bức xạ nhiệt - Lê Xuân Dương

Tiết 28- ĐỐI LƯU – BỨC XẠ NHIỆT
MỤC TIÊU.
Nhận biết được dòng đối lưu trong chất lỏng, chất khí.
Biết được sự đối lưu xảy ra trong môi trường nào và không xảy ra trong môi trường nào.
Tìm được ví dụ về bức xạ nhiệt.
Nêu được tên hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất rắn, chất lỏng, chất khí, chân không.
CHUẨN BỊ
Dụng cụ để làm TN vẽ ở hình 23.2, 23.3, 23.4, 23.5. 
Một phích nước và hình vẽ phóng to cái phích.
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
Hoạt động 1. (5 phút) Bài cũ, ĐVĐ vào bài mới.
Trả lời theo sự chỉ định của GV.
Nghe GV đặt vấn đề.
ĐỐI LƯU.
Hoạt động 2. ( 10 phút) Tìm hiểu hiện tượng đối lưu.
Thí nghiệm.
Quan sát TN của GV.
2. Trả lời câu hỏi:
Thảo luận và trả lời câu hỏi của GV:
C1. Di chuyển thành dòng.
C2. Lớp nước ở dưới nóng lên, nở ra, trọng lượng riêng của nó trở nên nhỏ hơn trọng lượng riêng của lớp nước lạnh ở trên. Do đó lớp nước nóng nổi lên còn lớp nước lạnh chìm xuống tạo thành dòng đối lưu.
C3. Nhờ nhiệt kế.
Hoạt động 3. (5 phút) Vận dụng
Vận dụng.
C4. Giải thích như câu 2. Thay nước bằng không khí.
C5. Để phần ở nóng lên trước đi lên (vì trọng lượng riêng giảm), phần ở trên chưa được đun nóng đi xuống tạo thành dòng đối lưu.
C6. Không vì trong chân không và trong chất rắn không thể tạo thành dòng đối lưu.
Hoạt động 4 (5 phút) Đặt vấn đề
BỨC XẠ NHIỆT.
Nghe GV đặt vấn đề.
Hoạt động 5. (10 phút) Tìm hiểu về bức xạ nhiệt.
1. Thí nghiệm.
2. Trả lời câu hỏi.
Quan sát TN của GV và trả lời câu hỏi:
C7. Không khí trong bình đã nóng lên và nở ra.
C8. Không khí trong bình đã lạnh đi. Miếng gỗ đã ngăn không cho nhiệt truyền từ đèn sang bình. Điều này chứng tỏ nhiệt được truyền từ đèn sang bình theo đường thẳng.
C9. Không phải là dẫn nhiệt vì không khí dẫn nhịêt kém. Cũng không phải là đối lưu vì nhiệt được truyền theo đường thẳng.
Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng. Bức xạ nhiệt có thể xảy ra ngay cả trong chân không. Vật càng xù xì và càng sẫm màu thì hấp thụ tia nhiệt càng mạnh.
VẬN DỤNG.
Hoạt động 6. (10 phút) Vận dụng.
C10. Để tăng khả năng hấp thụ tia nhiệt.
C11. Để giảm hấp thụ các tia nhiệt.
C12.
Chất
Rắn
Lỏng
Khí
Chân không
HThức truyền nhiệt chủ yếu
Dẫn nhiệt
Đối lưu
Đối lưu
Bức xạ nhiệt
Bài cũ: Dẫn nhiệt là gì ? So sánh sự dẫn nhiệt của các chất ?
ĐVĐ: Trong TN về sự dẫn nhiệt của nước, nếu ta không gắn miếng sáp ở đáy ống nghiệm mà để miếng sáp ở miệng ống nghiệm mà đun nóng thì chỉ trong một thời gian ngắn sáp đã nóng chảy. Trong truờng hợp này nước đã truyền nhiệt bằng cách nào ?
GV làm TN hình 23.2 cho HS quan sát và trả lời câu hỏi:
C1. Nước màu tím di chuyển từ dưới lên rồi từ trên xuống hay di chuyển hỗn độn theo mọi hướng ?
C2. Tại sao lớp nước ở dưới được đun nóng lại đi lên phía trên. còn lớp nước lạnh ở phía trên lại đi xuống dưới ? ( Hãy nhớ lại điều kiện vật nổi , vật chìm đã học trong phần cơ học).
C3. Tại sao biết nước trong cốc đã nóng lên ?
GV giới thiệu định nghĩa đối lưu: Đối lưu là sự truyền nhiệt năng bằng các dòng chất lỏng hay chất khí.
C4. trong TN hình 23.3, khi đốt nến và hương thì ta thấy khói hương đi từ trên xuống vòng qua khe hở của miếng bìa ngăn và đáy cốc rồi đi lên phía ngọn nến. Hãy giải thích hiện tượng trên.
C5. Tại sao muốn đun nóng chất lỏng và chất khí phải đun nóng từ phía dưới ?
C6. Trong chân không và trong chất rắn có xảy ra hiện tượng đối lưu không ? Tại sao ?
ĐVĐ: Ngoài lớp khí quyển bao quanh trái đất khoảng không gian còn lại giữa trái đất và mặt trời là khoảng chân không. Trong khoảng chân không này không có sự dẫn nhiệt và đối lưu. Vậy năng lượng mà mặt trời đã truyền xuống trái đất bằng cách nào ?
GV làm TN, HS quan sát và trả lời câu hỏi:
C7. Giót nước màu dịch chuyển về đầu B chứng tỏ điều gì ?
C8. Giọt nước màu dịch chuyển về đầu A chứng tỏ điều gì ? Miếng gỗ có tác dụng gì ?
C9. Sự truyền nhiệt từ nguồn nhiệt tới bình có phải là dẫn nhiệt hay đối lưu không ? Tại sao ?
GV giới thiệu khái niệm về bức xạ nhiệt và tính hấp thụ tia nhiệt của các vật: Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng. Bức xạ nhiệt có thể xảy ra trong chân không. Vật càng xù xì và màu càng sẫm thì hấp thụ tia nhiệt càng mạnh.
C10. Tại sao trong TN hình 23.4 bình lại phủ muội đèn ? 
C11. Tại sao về mùa hè ta thường mặc áo màu trắng mà không mặc áo màu đen.
C12. Hãy dùng từ thích hợp điền vào chỗ trống trong bảng sau:
Chất
Rắn
Lỏng
Khí
Chân không
HThức truyền nhiệt chủ yếu
...
...
...
...