Tiết 46, Bài 43: Giới thiệu chung hệ thần kinh - Năm học 2010-2011

Tuần 24 Ngày soạn: 21/01/2011 
Tiết 46 Ngày dạy: 26/01/2011
Ch­¬ng 9 : ThÇn kinh vµ gi¸c quan
Bài 43.Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh
I/ Môc tiªu : 
 1. Kiến thức: 
 - HS trình bày được cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh.
 - HS phân biệt được các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biên).
- HS phân biệt được chức năng của hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng.
 2. Kyõ naêng:
 -Phaùt trieån kyõ naêng quan saùt vaø phaân tích hình 
 -Reøn kyõ naêng hoaït ñoäng nhoùm 
 3.Thái độ: giáo dục long yêu thích bộ môn và ý thức giữ vệ sinh thân thể.
II/ Chuaån bò:
 GV: Tranh phoùng to caùc hình 43.1 vaø 43.2
 HS : T×m hiÓu tr­íc bµi häc
III./TiÕn tr×nh lªn líp : 
 1/ æn ®Þnh tæ chøc :1/
 2/ KiÓm tra bµi cò : 6/
 + C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da vµ rÌn luyÖn da.
(Caàn giöõ da saïch vaø traùnh bò xaây xaùt . Reøn luyeän thaân theå phaûi thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng , vì vaäy aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi khả năng chòu ñöïng cuûa da)
 + Neâu bieän phaùp giöõ veä sinh da vaø giaûi thích cô sôû khoa hoïc cuûa caùc bieän phaùp ñoù?. ?
 3/ Bµi míi :1’
 Gi¸o viªn më bµi :HÖ thÇn kinh cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c¬ thÓ, th­êng xuyªn tiÕp nhËn kÝch thÝch vµ ph¶n øng l¹i c¸c kÝch thÝch ®ã b»ng sù ®iÒu khiÓn, ®iÒu hoµ vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c nhãm c¬ quan, hÖ c¬ quan gióp c¬ thÓ lu«n thÝch nghi víi m«i tr­êng, vËy hÖ thÇn kinh cã cÊu t¹o vµ chøc n¨ng g×?
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1. T×m hiÓu n¬ron- ®¬n vÞ cÊu t¹o cña hÖ thÇn kinh: 18’
GV yeâu caàu hoïc sinh döïa vaøo hình 43.1 vaø kieán thöùc ñaõ hoïc: 
?.Moâ taû caáu taïo moät Nôron ?
?.Neâu chöùc naêng cuûa Nôron ?
Gv: 
-DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu tõ sîi nh¸nh vµo th©n n¬ron vµ tõ th©n ra sîi trôc
-Cảm ứng lµ khi cã kÝch thÝch tõ môi tr­êng trong hay môi tr­êng ngoµi t¸c ®éng, n¬ron cã kh¶ n¨ng cảm ứng, t¹o ra xung TK.
GV goïi moät vaøi hoïc sinh trình baøy caáu taïo cuûa Nôron treân tranh .
Gv chốt lại.
Hoïc sinh quan saùt kyõ hình , nhôù laïi kieán thöùc: 
+ Th©n n¬ron chøa nh©n. n¬ron cã c¸c sîi nh¸nh vµ sîi trôc, sîi trôc cã bao miªlin bäc ngoµi, c¸c bao miªlin ®­îc ng¨n c¸ch bëi c¸c eo r¨ngviª
+ Chøc n¨ng cña n¬ron lµ cảm ứng vµ dÉn truyÒn xung thần kinh. 
Hs ghi nhận.
I. N¬ron- ®¬n vÞ cÊu t¹o cña hÖ thÇn kinh: 
-CÊu t¹o cña n¬ron
 + Th©n: chøa nh©n
 +C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n
 +Mét sîi trôc : th­êng cã bao miªlin, tËn cïng cã cóc xinap
 +Th©n vµ sîi nh¸nh t¹o nªn chÊt x¸m.
 +Sîi trôc : chÊt tr¾ng, d©y thÇn kinh
-Chøc n¨ng n¬ron:
C¶m øng, dÉn truyÒn xung thÇn kinh
Hoạt động 2.Các bộ phận của hệ thần kinh 24’
GV thoâng baùo coù nhieàu caùch phaân chia caùc boä phaän cuûa heä thaàn kinh . Giôùi thieäu 2 caùch phaân chia : 
+Theo caáu taïo 
+Theo chöùc naêng 
GV yeâu caàu hoïc sinh quan saùt hình 43.2 , ñoïc kyõ baøi taäp à Löaï choïn tö,ø cuïm töø ñieàn vaøo choã troáng .
GV chính xaùc hoaù kieán thöùc caùc töø caàn ñieàn : 
1 – Naõo ; 2 – Tuyû soáng ; 3 vaø 4 – Boù sôïi caûm giaùc vaø boù sôïi vaän ñoäng 
?.Hệ thần kinh được cấu tạo như thế nào ?.
GV yeâu caàu hoïc sinh nghieân cöùu SGK naém ñöôïc söï phaân chia heä thaän kinh döïa vaøo chöùc naêng .
GV yeâu caàu hoïc sinh traû lôøi caâu hỏi : 
?. Dùa vµo chøc n¨ng, hÖ thÇn kinh ®­îc ph©n chia như thế nào?.
?.Phaân bieät chöùc naêng heä thaàn kinh vaän ñoäng vaø heä thaàn kinh sinh döôõng ? 
Keát luaän chung : Hoïc sinh ñoïc keát luaän SGK 
Hoïc sinh quan saùt kyõ hình thaûo luaän hoaøn chænh baøi taäp ñieàn töø .
Ñaïi dieän nhoùm ñoïc keát quaû , caùc nhoùm khaùc boå sung:
1 – Naõo ; 2 – Tuyû soáng ; 3 vaø 4 – Boù sôïi caûm giaùc vaø boù sôïi vaän ñoäng 
Moät hoïc sinh ñoïc laïi tröôùc lôùp thoâng tin ñaõ hoaøn chænh 
Hoïc sinh töï ñoïc thoâng tin thu thaäp kieán thöùc. 
+ HÖ thÇn kinh gåm bé phËn trung ­¬ng( n·o, tuû sèng) vµ bé phËn ngo¹i biªn( gåm c¸c d©y thÇn kinh, hạch thần kinh)
+ Dùa vµo chøc n¨ng, hÖ thÇn kinh ®­îc ph©n thµnh:
- HÖ thÇn kinh vËn ®éng( c¬ x­¬ng) liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¬ v©n( lµ hoạt động cã ý thøc)
- HÖ thÇn kinh sinh d­ìng ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan sinh d­ìng vµ c¬ quan sinh s¶n. §ã lµ ho¹t ®éng không ý thøc.
II. Các bộ phận của hệ thần kinh. 
 - HÖ thÇn kinh gåm bé phËn trung ­¬ng( n·o, tuû sèng) vµ bé phËn ngo¹i biªn( gåm c¸c d©y thÇn kinh, hạch thần kinh)
- Dùa vµo chøc n¨ng, hÖ thÇn kinh ®­îc ph©n thµnh:
+ HÖ thÇn kinh vËn ®éng( c¬ x­¬ng) liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¬ v©n( lµ hoạt động cã ý thøc)
+HÖ thÇn kinh sinh d­ìng ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan sinh d­ìng vµ c¬ quan sinh s¶n. §ã lµ ho¹t ®éng không ý thøc
4.Củng cố 4’
?. Hoaøn thaønh sô ñoà sau : 
		Tuyû soáng 
Heä thaàn kinh 	Boä phaän ngoaïi bieân 	
	Haïch thaàn kinh 
 ?.Trình baøy caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa Nôron ?
5. Daën doø 1’
 +Hoïc baøi vaø traû lôøi caùc caâu hoûi cuoái baøi .
 +Ñoïc muïc “em coù bieát “. 
 +Chuaån bò thöïc haønh : theo nhoùm : 
Hoïc sinh : EÁch ( nhaùi , coùc ) 1 con 
Boâng thaám nöôùc , khaên lau 
Giaùo vieân : Boä ñoà moå , giaù treo eách, Coác ñöïng nöôùc , dung dòch HCL 0,3% ; 1% ; 3%. 
Tuần 24. Ngày soạn: 21/01/2011
Tiết 47. Ngày dạy: 27/01/2011
 Bài 44. THỰC HÀNH: TÌM HIỂU CHỨC NĂNG( LIÊN QUAN ĐẾN CẤU TẠO) CỦA TỦY SỐNG 
I/ Môc tiªu :
 1.Kiến thức.
 Tiến hành thành công các thí nghiệm qui định: từ các kết quả quan sát được qua thí nghiệm:
 +Nêu được chức năng của tủy sống, đồng thời phỏng đoán được các thành phần cấu tạo của tủy sống( chất xám và chất trắng )
 +Đối chiếu với cấu tạo của tủy sống qua các hình vẽ để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng.
 2. Kyõ naêng:
 - KÜ n¨ng t×m kiÕm vµ xö lÝ th«ng tin khi ®äc SGK, quan s¸t GV lµm mÉu ®Ó t×m hiÓu chøc n¨ng cña tñy sèng.
 - Kü n¨ng hîp t¸c l¨ng nghe tÝch cùc
 - KÜ n¨ng øng xö/ giao tiÕp trong khi lµm thÝ nghiÖm
 - KÜ n¨ng qu¶n lÝ thßi gian vµ ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm.
 3.Thaùi ñoä :Giaùo duïc yù thöùc kæ luaät , yù thöùc veä sinh .
II/ Chuaån bò:
Gv: EÁch 1 con , boä ñoà moå : ñuû cho caùc nhoùm , dung dòch HCl 0,3% , 1 % 
Hs: EÁch 1 con , khaên lau , boâng , keû saün baûng 44 vaøo vôû 
III.Tiến trình bài dạy: 
 1.OÅn ñònh lôùp: 1’
2. Kieàm tra baøi cuõ : 4’
 ?.Nêu cấu tạo và chức năng của nơron ? 
 ?.Nêu cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh? 
3.Bài mới:
Môû baøi : Tieáp theo tuûy soáng laø naõo boä . Baøi hoâm nay chuùng ta seõ tìm hieåu veà vò trí vaø caùc thaønh phaàn cuûa boä naõo , cuõng nhö caáu taïo vaø chöùc naêng cuûa chuùng .
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1. Thí nghiệm tìm hiểu chức năng của tủy sống
GV giôùi thieäu tieán haønh thí nghieäm treân EÁch ñaõ huûy naõo .
-Caùch laøm : 
EÁch caét ñaàu hoaëc phaù naõo .
Treo treân giaù , ñeå cho heát choaùng(khoaûng 5 – 6phuùt )
Böôùc 1: Hoïc sinh tieán haønh thí nghieäm theo giôùi thieäu ôû baûng 44 . 
GV löu yù hoïc sinh : Sau moãi laàn kích thích baèng axit phaûi röaû saïch choã da coù axit vaø ñeå khoaûng 3 – 5 phuùt môùi kích thích laïi .
Töø keát quaû thí nghieäm vaø hieåu bieát veà phaûn xaï . GV yeâu caàu hoïc sinh döï ñoaùn veà chöùc naêng cuûa tuûy soáng .
GV ghi nhanh caùc döï ñoaùn ra moät goùc baûng .
Böôùc 2 : GV bieåu dieãn thí nghieäm 4 , 5 
Caùch xaùc ñònh vò trí veát caét ngang tuûy ôû EÁch , vò trí veát caét naèm giöõa khoaûng caùch cuûa goác ñoâi daây thaàn kinh thöù nhaát vaø thöù hai ( ÔÛ löng )
GV löu yù : Neáu veát caét noâng coù theå chæ caét ñöôøng leân ( Trong chaát traéng ôû maët sau tuûy ) . Do ñoù neáu kích thích chi tröôùc thì chi sau cuõng co ( Ñöôøng xuoáng trong chaát traéng coøn ) .
?.Em haõy cho bieát thí nghieäm naøy nhaèm muïc ñích gì ?
Böôùc 3 : GV bieåu dieãn thí nghieäm 6, 7
?.Qua thí nghieäm 6, 7 coù theå khaúng ñònh ñöôïc ñieàu gì ? 
GV cho hoïc sinh ñoái chieáu vôùi döï ñoaùn ban ñaàu.
Gv chốt lại 
+Hoïc sinh töøng nhoùm chuaån bò huûy tuûy EÁch theo höôùng daãn cuûa GV 
+Ñoïc kyõ 3 thí nghieäm caùc nhoùm phaûi laøm vaø laàn löôïc laøm 3 thí nghieäm ñoù. Ghi keát quaû quan saùt vaøo baûng 44
+Thí nghieäm thaønh coâng coù keát quaû : 
Thí nghieäm 1 : Chi beân phaûi co.
Thí nghieäm 2 : 2 Chi sau co 
Thí nghieäm 3 : Caû 4 chi ñeàu co .
+Caùc nhoùm ghi keát quaû vaø döï ñoaùn ra nhaùp . 
+Moät soá nhoùm ñoïc keát quaû 
+Hoïc sinh quan saùt thí nghieäm ghi keát quaû thí nghieäm 4 vaø 5 vaøo coät troáng baûng 44 .
Thí nghieäm 4 : Chæ 2 chi sau co 
Thí nghieäm 5 : Chæ 2 chi tröôùc co 
+Caùc trung khu thaàn kinh lieân heä vôùi nhau nhôø caùc ñöôøng daãn truyeàn 
+Hoïc sinh quan saùt phaûn öùng cuûa EÁch ghi keát quaû thí nghieäm 6 vaø 7 vaøo baûng 44 .
Thí nghieäm 6 : 2 chi tröôùc khoâng co nöaõ 
Thí nghieäm 7 : 2 chi sau co 
+Tuûy soáng coù caùc trung khu thaàn kinh ñieàu khieån caùc phaûn xaï . 
Hs ghi nhận
1.Chức năng của tủy sống. 
Tuûy soáng coù caùc trung khu thaàn kinh ñieàu khieån caùc phaûn xaï . 
Hoạt động 2.Tìm hiểu cấu tạo của tủy sống
GV cho hoïc sinh quan saùt hình 44.1 ; 44.2 ñoïc chuù thích vaø hoaøn thaønh baûng cuûa GV :
GV choát laïi kieán thöùc veà caáu taïo cuûa tuûy soáng bằng caùch treo baûng ñaùp aùn .
Töø keát quaû cuûa 3 loâ thí nghieäm treân , lieân heä vôùi caáu taïo trong cuûa tuûy soáng , GV yeâu caàu hoïc sinh neâu roõ chöùc naêng cuûa : 
+Chaát xaùm ?
+Chaát traéng ? 
Hoïc sinh quan saùt kyõ hình vaø ñoïc chuù thích .
Thaûo luaän à hoaøn thaønh baûng 
Ñaïi dieän nhoùm phaùt bieåu 
Chaát xaùm laø trung khu thaàn kinh cuûa caùc phaûn xaï khoâng ñieàu kieän 
Chaát traéng : Laø caùc ñöôøng daãn truyeàn noái caùc trung khu thaàn kinh trong tuûy soáng vôùi nhau vaø vôùi naõo boä .
2.Cấu tạo của tủy sống 
- Caáu taïo ngoaøi: 
 +Vò trí : Naèm trong oáng xöông soáng töø ñoát soáng coå I ñeán heát ñoát thaét löng II 
 +Hình daùng : hình truï daøi 50 cm
 Coù hai phaàn phình laø phình coå vaø phình thaét löng .
 +Maøu saéc : Maøu traéng boùng 
Maøng tuûy : 3 Lôùp : maøng cöùng , maøng nheän , maøng nuoâi à Baûo veä vaø nuoâi döôõng tuyû soáng . 
-Caáu taïo trong: 
 + Chaát xaùm : Naèm trong , coù hình caùnh böôùm .Là că cứ của các phản xạ vận động.
+ Chaát traéng : Naèm ngoaøi ; bao quanh chaát xaùm. Là các đường dẫn truyền dọc nối các căn cứ ttrong tùy sống với nhau và với não bộ.
Tuyû soáng
Ñaëc ñieåm
Caáu taïo ngoaøi
-Vò trí : Naèm trong oáng xöông soáng töø ñoát soáng coå I ñeán heát ñoát thaét löng II 
-Hình daùng : hình truï daøi 50 cm
	Coù hai phaàn phình laø phình coå vaø phình thaét löng .
-Maøu saéc : Maøu traéng boùng 
-Maøng tuûy : 3 Lôùp : maøng cöùng , maøng nheän , maøng nuoâi à Baûo veä vaø nuoâi döôõng tuyû soáng .
Caáu taïo trong
-Chaát xaùm : Naèm trong , coù hình caùnh böôùm 
-Chaát traéng : Naèm ngoaøi ; bao quanh chaát xaùm 
4.Củng cố 4’
- Hoaøn thaønh baûng 44 vaøo vôû baøi taäp :
- Traû lôøi caùc caâu hoæ sau : 
Caùc trung khu ñieàu khieån phaûn xaï do thaønh phaàn naøo cuûa tuûy soáng ñaûm nhaän ? Thí nghieäm naøo chöùng minh ñieàu ñoù ?
Caùc caên cöù thaàn kinh lieân heä vôùi nhau nhôø thaønh phaàn naøo ? Thí nghieäm naøo chöùng minh ñieàu ñoù ? 
5.Dặn dò 1’
 -Hoïc caáu taïo cuûa tuûy soáng . 
 -Hoaøn thaønh baùo caùo thu hoaïch 
 -Ñoïc tröôùc baøi 45 : “ Daây thaàn kinh tuûy ”: Tìm hiểu chức năng và cấu tạo của dây thần kinh tủy.
Long Khánh, Ngày 22 tháng 01 năm 2011
Kí duyệt của TTCM
Trần Thị Hồng Thu