Tiết 47, Bài 45: Dây thần kinh tủy - Đinh Công Khánh

 Ngày soạn: 16/02/13
Tiết 47	Ngày dạy: 18/02/13
Bài 45 DÂY THẦN KINH TỦY
I.MỤC TIÊU
 1. Kiến thức: Trình bày được cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ. Giải thích được vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha ( dây trung gian)
 2. Kỹ năng: Quan sát, phân tích kênh hình, hoạt động nhóm
 3.Thái độ: GD ý thức bảo vệ hệ thần kinh
II. CHUẨN BỊ:
 Tranh phóng to H 45.1, 45.2, 44.2
 Tranh câm H 45.1 và các miếng bìa rời ghi chú thích từ 1® 5
III. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
1. Ổn định
2. Kiểm tra: + Các căn cứ điều khiển phản xạ do thành phần nào của tuỷ sống đảm nhiệm? Thí nghiệm nào chứng minh điều đó?
 + Các căn cứ thần kinh liên hệ với nhau nhờ thành phần nào? Thí nghiệm nào chứng minh điều đó?
 3. Bài mới: Mở bài: 
 * Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo dây thần kinh 
 + Mục tiêu: HS tìm hiểu và trình bày cấu tạo dây thần kinh tuỷ
 I. Cấu tạo dây thần kinh :
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Treo tranh phóng to H.43.2 & 45.1 SGK cho HS quan sát
- Vừa chỉ trên hình vừa giải thích 
- Theo dõi sự giải thích của GV ghi các nội dung cơ bản vào vở
+ Dây thần kinh tuỷ gồm có 31 đôi
+ Các dây thần kinh tuỷ liên hệ với tuỷ sống qua rễ trước (các bó sợi li tâm) và rễ sau (các bó sợi hướng tâm) 
 *Tiểu kết: Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm 2 rễ:
 + Rễ trước : Rễ vận động
 + Rễ sau : Rễ cảm giác
- Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt ® dây thần kinh tuỷ 
 * Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của dây thần kinh tuỷ
 + Mục tiêu: Thông qua thnghiệm, HS rút ra được kết luận về cnăng của dây TK tuỷ
 II. Chức năng của dây thần kinh tuỷ:
Hoạt động của GVI
Hoạt động của HS
- Treo bảng phụ (ghi nội dung bảng 45 SGK) 
- Nghiên cứu ch/năng các rễ tuỷ 
+ Cắt các rễ trước liên quan đến dây TK đi đến chi sau bên phải
+ Cắt các rễ sau liên quan đến chi sau phía bên trái
- Yêu cầu thảo luận nhóm để hiểu rõ chức năng của rễ tuỷ
- HS n/cứu tt SGK, k/luận về c/năng của tuỷ sống thảo luận nhóm để rút ra kết luận.
- Đại diện trình bày 
+ Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ TƯ cơ quan đáp ứng
+ Rễ sau dẫn truyền XTK cảm giác từ các thụ quan trung ương
 đáp án thống nhất cho cả lớp 
 *Tiểu kết: 
- Rễ trước : Dẫn truyền xung vận động (Li tâm)
- Rễ sau: Dẫn truyền xung cảm giác (Hướng tâm)
 - Dây thần kinh tuỷ do các bó sợi cảm giác và vận động nhập lại, nối với tuỷ sống qua rễ trước và rễ sau Þ Dây thần kinh tuỷ là dây pha
 ** Tổng kết chung: GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt 
IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ:
1.HS đọc phần tóm tắt cuối bài, cần lưu ý các dây TK tuỷ là dây pha.
2. Đáp án câu hỏi cuối bài:
 Câu 1: Đánh dấu + vào ô tt chỉ câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
1.Chức năng của rễ tuỷ là:
 a) Rễ trước dẫn truyền XTK vận động từ TƯ đi ra cq đáp ứng
 b) Rễ sau dẫn truyền XTK cảm giác từ các thụ quan về TƯ
 c) Thực hiện trọn vẹn các cung phản xạ
 d) Cả a và b (đ)
2.Nói dây thần kinh tuỷ là dây pha là vì:
 a) Dây thần kinh tuỷ bao gồm bó sợi cảm giác và bó sợi vận động 
 b) Rễ sau là rễ cảm giác, rễ trước là rễ vận động
 c) Có đầy đủ thành phần của một cung phản xạ
 d) Cả a và b (đ)
 Câu 2 : Để biết được rễ nào còn, rễ nào mất thì tốt nhất là kích thích mạnh vào chi trước và lần lượt kích thích mạnh từng chi sau.
 V. DẶN DÒ:
Học bài trả lời câu hỏi SGK
Đọc trước bài 46
Kể bảng 46 (tr.145) vào vở bài tập
 Ngày soạn: 20/02/13
Tiết 48	Ngày dạy: 22/02/13
Bài 46 TRỤ NÃO, TIỂU NÃO, NÃO TRUNG GIAN
I.MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Xác định được vị trí và các thành phần của trụ não; Trình bày được chức năng chủ yếu của trụ não; Xác định được vị trí, chức năng của tiểu não; Xác định vị trí, chức năng chủ yếu của não trung gian.
2. Kỹ năng: Quan sát, phân tích kênh hình, hoạt động nhóm
3. Thái độ: Giáo dục ý thức bảo vệ bộ não 
II. CHUẨN BỊ: Tranh H44.1, 44.2, 44.3; bảng phụ
III. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG:
1. Ổn định
1. Bài cũ: Nêu chức năng của các dây thàn kinh tủy?
2. Bài mới:
 * Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí và các thành phầncủa não bộ
 + Mục tiêu: Tìm hiểu về vị trí và các thành phần của não bộ; Xác định được giới hạn của trụ não, tiểu não và não trung gian.
 I. Vị trí và các thành phầncủa não bộ:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Treo tranh phóng to H46.1 SGK 
- Chỉ trên hình vẽ một cách rõ ràng (giới hạn từ đâu đến đâu) vị trí các thành phần của não bộ.
- Nghe HS trình bày, nhận xét, bổ sung . Đáp án: thứ tự các chỗ trống là: não trung gian, hành não, cầu não, não giữa, cuống não, củ não sinh tư, tiểu não.
- HS quan sát , chọn các cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống  theo Ñ SGK.
- Trình bày kết quả trước lớp
- Các HS khác nghe, nhận xét và bổ sung để hoàn thiện câu trả lời.
- KL:
 * Tiểu kết: Não bộ kể từ dưới lên gồm: 
 + Trụ não, não trung gian, đại não, tiểu não nằm ở phía sau trụ não
 * Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của trụ não.
 + Mục tiêu: Trình bày được cấu tạo và chức năng chủ yếu của trụ não, so sánh thấy sự giống nhau và khác nhau giữa trụ não và tuỷ sống
 II. Cấu tạo và chức năng của trụ não:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Treo tranh phóng to hình 46.2, yêu cầu học sinh đọc thông tin.
+ Nêu cấu tạo và chức năng của trụ não?
+ Điểm xuất phát của 12 đôi dây thần khinh não?
- Chỉ trên tranh: chất trắng, chất xám, 12 đôi dây thần kinh.
- Quan sát tranh, đọc thông tin trả lời câu hỏi.
 *Tiểu kết:
 - Trụ não tiếp liền với tuỷ sống
- Cấu tạo: Chất trắng ở ngoài; Chất xám ở trong
- Chức năng: +Chất xám điều khiển, điều hoà hoạt động của các nội quan
 +Chất trắng dẫn truyền Đường lên: cảm giác 
 Đường xuống: vận động
 * Hoạt động 3: Não trung gian
 + Mục tiêu: Nắm được cấu tạo, vị trí, chức năng của não trung gian 
 III. Não trung gian:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Treo tranh phóng to hình 46.1 SGK
+ Đồi thị là trạm cuối chuyển tiếp các đường d/tr c/giác từ dưới đi lên não.
+ điều khiển quá trình trao đổi chất và t0 
- Xác định vị trí cau tạo chức năng 
+ Não TG nằm giữa trụ não, đại não (gồm
 đồi thị, vùng dưới đồi)
+ Các nhân xám nằm ở vùng dưới đồi 
* Tiểu kết: 
- Cấu tạo và chức năng:
 + Chất trắng (ngoài): Chuyển tiếp các đường dẫn truyền từ dưới ® não
 + Chất xám: Là các nhân xám điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiệt 
 * Hoạt động 4: Tìm hiểu về tiểu não
 + Mục tiêu: Nắm được vị trí, cấu tạo và chức năng của tiểu não
 VI. Tiểu não:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Treo tranh phóng to hình 46.3 
- TNghiệm:GV giới thiệu, Phá TN chim bồ câu, con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng.
+ Huỷ một bên TN ếch, cũng làm cho ếch nhảy, bơi lệch về phía huỷ TN
* Vậy tiểu não có vai trò gì?
- Trao đổi nhóm, trả lời
Đáp án: C/năng của TN là điều hoà phối 
hợp các cử động phức tạp, giữ thăng bằng 
cơ thể.
- Đại diện trình bày câu trả lời
- Các nhóm khác nghe nhận xét, đánh giá và
 bổ sung 
* Tiểu kết: 
- Vị trí: Sau trụ não, dưới bán cầu não.
- Cấu tạo:+Chất xám: Ở ngoài làm thành vỏ tiểu não.
 +Chất trắng: Ở trong là các dường dẫn truyền.
- Chức năng: Điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp, giữ thăng bằng cơ thể
 **Tổng kết bài: GV yêu cầu HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài.
IV.KIỂM TRA – ĐÁNH GIÁ:
Lập bảng so sánh ctạo và chnăng của trụ não, não trung gian và tiểu não theo mẫu 
Trụ não
Não trung gian
Tiểu não
Cấu tạo
Chức năng
Đáp án câu hỏi cuối bài. 
Câu 1: Đáp án: 
Trụ não
Não trung gian
Tiểu não
Cấu tạo
Gồm: hành tuỷ, cầu não và não giữa.
Ctrắng bao ngoài
Cxám là các nhân xám
Gồm: Đồi thị và vùng dưới đồi thị.
Đồi thị và các nhân xám vùng dưới đồi là chất xám.
Vỏ chất xám nằm ngoài.
Chất trắng là các đường dẫn truyền liên hệ giữa tiểu não với các phần khác của htk.
Chức năng
Đ/k h/đ của các c/q sd: t hoàn, tiêu hoá, hô hấp 
Đk quá trình TĐchất và điều hoà thân nhiệt.
Điều hoà và phối hợp các hoạt động phức tạp.
Câu 2: Người say rượu chân nam đá chân chiêu là do rượu đã ngăn cản ức chế sự dẫn truyền qua xinap giữa các tế bào có liên quan đến tiểu não. Tiểu não không điều khiển được các hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể một cách chính xác, nên người say rượu bước đi không vững. 
 V. DẶN DÒ: Học bài theo câu hỏi SGK
 Trả lời câu 2 vào vở
 Đọc mục: “Em có biết?”
 Mỗi nhóm chuẩn bị một bộ não lợn tươi