Tiết 49: Đại não - Năm học 2013-2014

Ngày soạn:18 /2/2014
Ngày dạy:24/2/2014 lớp8A 25/2/2014 lớp 8C 27/2/2014 lớp 8B
Tiết PPCT:49 ĐẠI NÃO
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
Nêu được cấu tạo và chức năng của đại não.
2. KÜ n¨ng: 
-Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh, rÌn luyÖn kü n¨ng vÏ h×nh, ho¹t ®éng nhãm.
3. Th¸i ®é: 
Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ bé n·o.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
 - Tranh ¶nh, 47.1.2.3.4.
 - M« h×nh bé n·o th¸o l¾p. 
- Tranh c©m 47.2.
2. Học sinh:
Chuẩn bị bài mới.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ:
 CÊu t¹o vµ chøc n¨ng trô n·o, tiÓu n·o.
3. Bài mới:
	* Đặt vấn đề:
Trong thực tế chúng ta thấy có rất nhiều tai nạn xảy ra, như tai nạn giao thông, tai nạn lao động làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và có thể dẫn đến tử vong, có những vụ xảy ra nghiêm trọng có thể dẫn đến chấn thương sọ não, hoặc những người bị tái biến mạch máu não do xơ vữa động mạch, do huyết áp cao gây xuất huyết não? Tại sao như vậy? chắc chắn những trường hợp trên điều có liên quan đến não, do não bị tồn thương hoặc bị máu chèn ép làm ảnh hưởng chức năng của não, trong đó trực tiếp bị ảnh hưởng là đại não. vậy đại não có cấu tạo như thế nào? chức năng của đại não là gì? bài học hôm nay chúng ta cùng nghiên cứu.
*Ho¹t ®éng 1:T×m hiÓu cÊu t¹o ®¹i n·o.
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
Gv: cho hs quan sát mô hình bộ não
? X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña ®¹i n·o?
? So s¸nh kích thước của đại não với các phần của bộ não?
 - GV cho h/s nghiªn cøu th«ng tin sgk + tranh H 47.1, 2.
? Đọc nội dung của các hình trên?
Gv: chia nhóm , yêu cầu hs hoàn thành phiếu học tập.
Gv: chuẩn hóa kiến thức.
- Gv ®iÒu khiÓn c¸c nhãm ho¹t ®éng yªu cÇu quan s¸t h×nh 47.1, 2 
? Tr×nh bµy cÊu t¹o ngoµi cña ®¹i n·o?
- Gv h­íng dÉn hs quan s¸t h×nh 47.3 ®èi chiÕu bé n·o c¾t ngang. 
? Đọc nội dung của hình 47.3?
Gv: chuẩn hóa trên hình.
Gv: chia nhóm, phát phiếu
Gv: gợi ý về vị trí, cấu tạo từng thành phần.
? Nêu cấu tạo trong của đại não?
? Nêu vai trò của các đường dẫn truyền trong đại não?
Gv: chuẩn hóa trên hình.
- GV cho h/s gi¶i thÝch hiÖn t­îng liÖt nöa ng­êi.
?(K-G) Nêu sự khác nhau trong cấu tạo trong của tủy sống và đại não?chức năng của tủy sống?
Gv: Vậy đại não có chức năng gì?
- Hs nghiªn cøu th«ng tin sgk, quan s¸t tranh, tr¶ lêi c©u hái =>Nªu ®­îc:
 + VÞ trÝ phÝa trªn n·o trung gian, ®¹i n·o rÊt ph¸t triÓn. 
+ hs:nhận xét: ë ng­êi ®¹i n·o lµ phÇn ph¸t triÓn nhÊt.
Hs: 47.1 cho biết về rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu: nửa trái và nửa phải, trên bề mặt có các khe, rãnh làm tăng diện tích bề mặt đại não...
Hs: thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập.
 §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung.
C¸c tõ cÇn ®iÒn:
1- Khe 2- R·nh
3- Tr¸n 4- §Ønh
5- Thuú th¸i d­¬ng 6- ChÊt tr¾ng 
- Hs quan s¸t kü h×nh kÕt hîp bµi tËp võa hoµn thµnh tr×nh bµy cÊu t¹o cña ®¹i n·o trªn m« h×nh líp nhËn xÐt bæ sung.
Hs:Rãnh liên bán cầu chia đại não làm 2 nửa. Bán cầu não có các rãnh sâu chia bán cầu não ra làm 4 thùy: trán, đỉnh, chẩm và thái dương.
Hs: quan sát hình
Hs: bộ não người bổ dọc nhìn từ phía trước cho ta thấy chất xám nằm ngoài, chất trắng nằm trong, có các đường liên bán cầu, các nhân nền và các đường dẫn truyền lên ,xuống, nơi bắt chéo của các đường dẫn truyền lên xuống nối mỗi nửa đại não với các phần thân đối diện.
- Hs thảo luận nhóm hoàn thành.
- 1 hs tr×nh bµy líp nhËn xÐt bæ sung.
Hs: đường liên bán cầu nối 2 bán cầu đại não.
Đường dẫn truyền xuống nối đại não với trụ não và tủy sống.
Đường dẫn truyền bắt chéo nối đại não với phần thân đối diện.
Hs: ghi nhớ.
Hs: vị trí của chất xám, trắng ngược nhau.
Tủy sống có chức năng điều khiển các phản xạ không điều kiện( chất xám) và là đường dẫn truyền nối các căn cứ trong tủy sống với nhau và với đại não.
Phiếu học tập:
Thành phần
Vị trí
Cấu tạo
Chất xám
Nằm ngoài tạo nên vỏ não
Do thân và nhánh nơron tạo thành
Chất trắng
Nằm trong là các đường thần kinh
Do sợi trục của nơron tạo thành.
	*Tiểu kết:
 - §¹i n·o lµ phÇn n·o ph¸t triÓn nhÊt ë ng­êi
- CÊu t¹o ngoµi.
+ R·nh liªn b¸n cÇu chia ®¹i n·o thµnh 2 nöa.
+ R·nh s©u chia mçi b¸n cÇu n·o thµnh 4 thïy (Tr¸n, ®Ønh, chÈm, th¸i d­¬ng).
+ Khe r·nh t¹o thµnh khóc cuén n·o -> t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o ( 2300- 2500 cm2).
- CÊu t¹o trong:
+ ChÊt x¸m (ngoµi) lµm thµnh vá n·o dµy tõ 2-3 cm gåm 6 líp.
+ ChÊt tr¾ng (trong) lµ c¸c ®­êng dẫn truyền nối giữa vỏ não với các phần dưới của não và với tủy sống.
 *Ho¹t ®éng 2:T×m hiÓu sù ph©n vïng chøc n¨ng cña ®¹i n·o.
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
- GV cho h/s nghiªn cøu th«ng tin sgk ®èi chiÕu tranh H47.
? Kể tên các phân vùng chức năng của đại não?
? Động vật bậc thấp như chó cùng có những phân vùng nào giống con người?
? Kể tên những phân vùng chỉ có ở con người ? 
Gv:động vật bậc thấp như cá không có sự phân vùng chức năng đại não, sau đó các lớp mới có sự phân vùng mà đỉnh cao là ở ngưởi. vậy ở não cá, các phần trên não là như nhau và người ta gọi đó là sự cân bằng các thế lực ở vỏ não.
Gv: đại não vượn có khối lượng là 600g, diện tích là 400 cm2. còn ở người là 1350 g và có diện tích 2500 cm2, vỏ não người có nhiều nếp nhăn hơn. Não người có đầy đủ các vùng còn não vượn không có vùng hiểu tiếng nói, chữ viết và vận động ngôn ngữ.
Gv: đưa ra tình huống: viết 1+ 1 và con chó sủa hai tiếng
? Con chó có vùng hiểu chữ viết không?
Gv: Nếu như chúng ta viết 1+ 2 thì chó cũng không biết là gì và không biết sủa mấy tiếng vì chúng không có vùng hiểu tiếng nói, chữ viết.
Đại não là phần phát triển nhất ở người. Đại não gồm:tạo thành vỏ não là trung tâm của các phản xạ có điều kiện. . Nằm dưới vỏ não là những đường thần kinh nối các phần của vỏ nào với nhau và với các phần dưới của hệ thần kinh. Trong chất trắng còn có các nhân nền.
 Nhờ các .. và khe do sự gấp nếp của vỏ não, một mặt làm cho diện tích bề mặt cuả vỏ não tăng lên, mặt khác chia não thành các thùy và các hồi não, trong đó có vùng cảm giác và vùng vận động, đặc biệt là những vùng vận động và vùng hiểu tiếng nói và chữ viết.
Gv: chốt lại các vùng chức năng của đại não.
- HS nghiªn cøu th«ng tin sgk quan s¸t tranh H47.4 sgk
Hs: Nêu được đại não có các vùng cảm giác, vận động, hiểu tiếng nói, chữ viết, vận động ngôn ngữ, vị giác, thính giác và thị giác.
Hs: có các phân vùng: cảm giác, vận động, vị giác, thính giác và thị giác.
Hs: nêu được con người có những phân vùng mà động vật không có: hiểu tiếng nói, chữ viết, và vùng vận động ngôn ngữ
Hs: ghi nhớ.
Hs: ghi nhớ.
Hs: chó không có vùng hiểu chữ viết và nó sủa ra hai tiếng là nhờ người huấn luyện đã dậy từ trước và người dậy sẽ đưa ra những kí hiệu để con chó sủa ra hai tiếng.
Hs: làm bài tập điền từ hoàn thành đoạn kết bài.
Hs: chất xám, chất trắng. Rãnh, ngôn ngữ.
	* Tiểu kết:
 - Vá ®¹i n·o (chÊt x¸m) lµ trung ương thần kinh cña c¸c ph¶n x¹ cãđiều kiện.
 - C¸c vïng chøc n¨ng:
 + C¸c vïng ë ®éng vËt vµ ng­êi ®Òu cã: Vïng c¶m gi¸c, vËn ®éng, thÞ gi¸c, thÝnh gi¸c, vÞ gi¸c).
 + C¸c vïng chØ cã ë ng­êi: Vïng vËn ®éng ng«n ng÷, hiÓu tiÕng nãi, hiÓu ch÷ viÕt.
4. Kiểm tra, đánh giá:
1. Sù kh¸c nhau c¨n b¶n nhÊt vÒ chøc n¨ng gi÷a ®¹i n·o vµ tuû sèng lµ?
a) Sè l­îng n¬ ron ë ®¹i n·o lín h¬n sè l­îng n¬ ron ë tuû sèng rÊt nhiÒu
b) ë tuû sèng chÊt x¸m n»m trong chÊt tr¾ng n»m ngoµi. ë ®¹i n·o chÊt tr¾ng n»m trong, chÊt x¸m bao bäc toµn bé bÒ mÆt ®¹i n·o t¹o ra vá n·o.
c) Tuû sèng lµ trung khu cña c¸c ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn, ®¹i n·o lµ trung khu cña c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn.
 d) §¹i n·o cßn ®iÒu hßa ho¹t ®éng cña tuû sèng.
2. Sù kh¸c nhau c¨n b¶n nhÊt gi÷a ®¹i n·o cña ng­êi vµ cña thó lµ:
a) §¹i n·o cña ng­êi cã khèi l­îng lín h¬n.
b) §¹i n·o cña ng­êi cã thÓ tÝch lín h¬n.
c) §¹i n·o cña ng­êi cã diÖn tÝch bÒ mÆt lín h¬n.
 d) §¹i n·o cña ng­êi (vá n·o) cã nh÷ng vïng chøc n¨ng mµ vá n·o cña thó kh«ng cã: Vïng hiÓu tiÕng nãi, hiÓu ch÷ viÕt, vïng vËn ®éng ng«n ng÷.
 §¸p ¸n: 1- c, 2- d
5. Hoạt động ở nhà:
 + Tr¶ lêi c©u hái sgk.
 + §äc em cã biÕt. §äc tr­íc bµi míi.