Tiết 54, Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác - Năm học 2010-2011

Tuần 28.	Ngµy so¹n: 2/03/2011
Tiết 54.	Ngµy gi¶ng: 09/03/2011
Bài 51: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c
I. Môc tiªu: Sau bµi häc nµy, häc sinh cÇn ®¹t
 1. KiÕn thøc:
 - Xác định được các thành phần của cơ quan phân tích thính giác.
 - Mô tả được cấu tạo của tai và cơ quan coocti.
 - Trình bày được quá trình thu nhận kích thích của sống âm bằng sơ đồ.
 2. KÜ n¨ng:
 - KÜ n¨ng t×m kiÕm vµ xö lÝ th«ng tin khi ®äc SGK, quan s¸t s¬ ®å tai ®Ó t×m hiÓu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña c¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c
- Kü n¨ng hîp t¸c, l¨ng nghe tÝch cùc øng xö/ giao tiÕp trong khi th¶o luËn.
- KÜ n¨ng tù tin khi tr×nh bµy ý kiÕn tr­íc nhãm, tæ, líp.
 3. Th¸i ®é:
 - Cã ý thøc häc tËp bé m«n
II. §å dïng d¹y häc
 GV: ChuÈn bÞ tranh vÏ H51.1, H51.2, b¶ng phô, m« h×nh tai 
 Hs: Đọc bài trước ở nhà
III. TiÕn tr×nh d¹y häc
 1. æn ®Þnh(1’)
 2. KiÓm tra bµi cò(4’) 
 - Tr×nh bµy nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc c¸c tËt cña m¾t? 
 - Tr×nh bµy c¸c bÖnh vÒ m¾t?
 3. Bµi míi(1’) 
 Mở bài: Ta nhËn biÕt ®­îc ©m thanh lµ nhê c¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c. VËy c¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu cÊu t¹o cña tai 14’
GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, quan s¸t H51.1, H51.2, th¶o luËn:
 ?.C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo?
?.Hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ
?.Tai cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? 
?.Chøc n¨ng cña tõng bé phËn?
 GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
HS ®äc th«ng tin, quan s¸t, th¶oluËn sau ®ã tr×nh bµy: 
+Gồm: c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c, d©y thÇn kinh thÝnh gi¸c vµ vïng thÝnh gi¸c ë thïy th¸i d­¬ng
+Theo thứ tự: Vành tai, ống tai, màng nhĩ, chuỗi xương tai.
+Gồm: Tai ngoµi, tai gi÷a, tai trong
-
Tai ngoµi:
 + Vµnh tai: høng ©m thanh
 + èng tai: h­íng ©m thanh
 + Mµng nhÜ: khuÕch ®¹i ©m thanh
-Tai gi÷a: 
+ Chuçi x­¬ng tai: truyÒn sãng ©m
 + Vßi nhÜ: c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ. 
-Tai trong:
 + Bé phËn tiÒn ®×nh: thu nhËn th«ng tin vÒ vÞ trÝ vµ sù chuyÓn ®éng cña c¬ thÓ trong kh«ng gian
 + èc tai: thu nhËn sãng ©m 
HS nhËn xÐt, bæ sung råi rót ra kÕt luËn
I. CÊu t¹o cña tai
 - C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c gåm : c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c, d©y thÇn kinh thÝnh gi¸c vµ vïng thÝnh gi¸c ë thïy th¸i d­¬ng
 -CÊu t¹o tai:
 * Tai ngoµi:
 + Vµnh tai: høng ©m thanh
 + èng tai: h­íng ©m thanh
 + Mµng nhÜ: khuÕch ®¹i ©m thanh
 * Tai gi÷a: 
 + Chuçi x­¬ng tai: truyÒn sãng ©m
 + Vßi nhÜ: c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ
 * Tai trong:
 + Bé phËn tiÒn ®×nh: thu nhËn th«ng tin vÒ vÞ trÝ vµ sù chuyÓn ®éng cña c¬ thÓ trong kh«ng gian
 + èc tai: thu nhËn sãng ©m 
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu chøc n¨ng thu nhËn sãng ©m 10’
 GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, th¶o luËn:
 ?.Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn sãng ©m?
 GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
HS ®äc th«ng tin, th¶o luËn sau ®ã lªn b¶ng tr×nh bµy: 
+Sãng ©m ®­îc vµnh tai høng lÊy, truyÒn qua èng tai vµo lµm rung mµng nhÜ chuçi x­¬ng tai vµo lµm rung mµng cöa bÇu lµm chuyÓn ®éng ngo¹i dÞch vµ néi dÞch trong èc tai mµng, t¸c ®éng lªn c¬ quan coocti lµm xuÊt hiÖn xung thÇn kinh theo d©y thÇn kinh thÝnh gi¸c vÒ vïng thÝnh gi¸c ë thïy th¸i d­¬ng
Hs nhËn xÐt, bæ sung
II. Chøc n¨ng thu nhËn sãng ©m
 - Sãng ©m ®­îc vµnh tai høng lÊy, truyÒn qua èng tai vµo lµm rung mµng nhÜ, råi truyÒn qua chuçi x­¬ng tai vµo lµm rung mµng cöa bÇu lµm chuyÓn ®éng ngo¹i dÞch vµ néi dÞch trong èc tai mµng, t¸c ®éng lªn c¬ quan coocti lµm xuÊt hiÖn xung thÇn kinh theo d©y thÇn kinh thÝnh gi¸c vÒ vïng thÝnh gi¸c ë thïy th¸i d­¬ng
Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu biÖn ph¸p vÖ sinh tai 10’
 GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, th¶o luËn:
?. §Ó tai ho¹t ®éng tèt cÇn l­u ý nh÷ng vÊn ®Ò g×?
?. H·y nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ vÖ sinh vµ b¶o vÖ tai?
Sóng âm vào làm rung màng căng của màng nhỉ rồi khuyếch tán vào cửa bầu dục truyền đến dây thần kinh thính giác. Nếu âm thanh to, mạnh dễ làm tổn thương màng căng của màng nhỉ nên cần làm việc trong bầu không khí yên tĩnh tránh ô nhiễm tiếng ồn.
GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS GV yªu cÇu HS ®äc kÕt luËn chung
HS ®äc th«ng tin 
+ Gi÷ g×n vÖ sinh tai
+ Kh«ng dïng vËt s¾c nhän ngo¸y tai
 + Gi÷ vÖ sinh mòi häng ®Ó phßng bÖnh cho tai
 + Cã biÖn ph¸p phßng chèng tiÕng ån
Hs nhËn xÐt, bæ sung
Hs ghi nhận
III. VÖ sinh tai
 - Gi÷ g×n vÖ sinh tai
 - B¶o vÖ tai:
 + Kh«ng dïng vËt s¾c nhän ngo¸y tai
 + Gi÷ vÖ sinh mòi häng ®Ó phßng bÖnh cho tai
 + Cã biÖn ph¸p phßng chèng tiÕng ån
4. KiÓm tra ®¸nh gi¸ (4)
 - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tai? 
 - Tr×nh bµy chøc n¨ng thu nhËn sãng ©m cña tai?
5. DÆn dß(1) 
 - Häc bµi 
 - §äc môc: Em cã biÕt 
 - So¹n bµi míi: Tìm hiểu thế nào là phản xạ có điều kiện, phạn xạ không điều kiện? Ví dụ. 
..
Tuần 28.	Ngµy so¹n: 2/03/2011
Tiết 55.	Ngµy gi¶ng: 11/03/2011
Bài 52: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
I. Môc tiªu: Sau bµi häc nµy, häc sinh cÇn ®¹t
 1. KiÕn thøc:
 - Phân biệt được phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện
 - Trình bày được quá trình hình thành phản xạ mới và ức chế phản xạ cũ
 - Nêu được điều kiện cần để thành lập PXCĐ K và ý nghĩa của nó đối với đời sống củ sinh vật nói chung và của con người nói riêng..
 2. KÜ n¨ng:
 - KÜ n¨ng t×m kiÕm vµ xö lÝ th«ng tin khi ®äc SGK, quan s¸t s¬ ®å tranh ¶nh ®Ó t×m hiÓu kh¸i niÖm, sù h×nh thµnh vµ øc chÕ cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn, so s¸nh tÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn víi ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn.
 - Kü n¨ng hîp t¸c, l¾ng nghe tÝch cùc
 - KÜ n¨ng tù tin khi tr×nh bµy ý kiÕn tr­íc nhãm, tæ, líp.
 3. Th¸i ®é:
 - Cã ý thøc häc tËp bé m«n
II. §å dïng d¹y häc
 GV: ChuÈn bÞ tranh vÏ H52.1, H52.2, H52.3, b¶ng phô
 Hs: Đọc bài trước ở nhà
III. TiÕn tr×nh d¹y häc
 1. æn ®Þnh(1)
 2. KiÓm tra bµi cò(5) 
 - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tai? 
 - Tr×nh bµy chøc n¨ng thu nhËn sãng ©m cña tai?
 3. Bµi míi(1) 
 Mở bài: Trong bµi 6 c¸c em ®· n¾m ®­îc kh¸i niÖm vÒ ph¶n x¹. NhiÒu ph¶n x¹ khi sinh ra ®· cã, còng cã nh÷ng ph¶n x¹ ph¶i häc tËp míi cã ®­îc. VËy ph¶n x¹ cã nh÷ng lo¹i nµo? lµm thÕ nµo ®Ó ph©n biÖt ®­îc chóng? Muèn h×nh thµnh hoÆc xo¸ bá ph¶n x¹ th× lµm nh­ thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ kh«ng cã ®iÒu kiÖn 8’
GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp môc sau ®ã ch÷a bµi trªn b¶ng 
 GV yªu cÇu HS th¶o luËn:
?.Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn lµ g×?
?.Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn lµ g×?
?.Cho mỗi phản xạ them 2 ví dụ ?
GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
HS th¶o luËn sau ®ã tr×nh bµy: 
+ Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: 3,5,6, 1
+ Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn: 2,4
+Lµ ph¶n x¹ sinh ra ®· cã, kh«ng cÇn ph¶i häc tËp rÌn luyÖn
+ Lµ ph¶n x¹ ®­îc h×nh thµnh trong ®êi sèng c¸ thÓ, ph¶i häc tËp vµ rÌn luyÖn míi cã
+Hs nêu ví dụ
nhËn xÐt, bæ sung råi rót ra kÕt luËn
I. Ph©n biÖt ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ kh«ng cã ®iÒu kiÖn
 - Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn: lµ ph¶n x¹ sinh ra ®· cã, kh«ng cÇn ph¶i häc tËp rÌn luyÖn
 - Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: lµ ph¶n x¹ ®­îc h×nh thµnh trong ®êi sèng c¸ thÓ, ph¶i häc tËp vµ rÌn luyÖn míi cã
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu sù h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn 15’
 V§ 1: T×m hiÓu sù h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ nghiÖm cña Paplèp. 
GV yªu cÇu HS th¶o luËn:
?.§Ó thµnh lËp ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÇn nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo?
?.Thùc chÊt cña viÖc thµnh lËp ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn?
 GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
V§ 2: T×m hiÓu sù øc chÕ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
GV yªu cÇu HS ®äc th«ng tin, th¶o luËn:
 + NÕu chØ bËt ®Ìn vµ kh«ng cho chã ¨n nhiÒu lÇn th× hiÖn t­îng g× sÏ x¶y ra?
 + Ý nghÜa cña viÖc øc chÕ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn kiÖn?
HS ®äc th«ng tin, trả lời câu hỏi:
+ Ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÝch thÝch cã ®iÒu kiÖn víi kÝch thÝch kh«ng cã ®iÒu kiÖn và qu¸ tr×nh ®ã ®­îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn 
+ H×nh thµnh ®­êng liªn hÖ t¹m thêi nèi c¸c vïng vá n·o víi nhau 
Hs nhËn xÐt, bæ sung 
+Phàn xạ sẽ mất đi.
+§¶m b¶o sù thÝch nghi víi m«i tr­êng sèng lu«n thay ®æi, h×nh thµnh c¸c thãi quen tËp qu¸n tèt ®èi víi con ng­êi
II. Sù h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
 1. H×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
 - §iÒu kiÖn ®Ó thµnh lËp ph¶n x¹ cos diÒu kiÖn:
 + Ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÝch thÝch cã ®iÒu kiÖn víi kÝch thÝch kh«ng cã ®iÒu kiÖn
 + Qu¸ tr×nh ®ã ®­îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn 
 - Thùc chÊt cña viÖc h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn lµ h×nh thµnh ®­êng liªn hÖ t¹m thêi nèi c¸c vïng vá n·o víi nhau 
 2. Ức chÕ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
 - Khi ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn kh«ng ®­îc cñng cè th× ph¶n x¹ sÏ mÊt dÇn
 - ý nghÜa: §¶m b¶o sù thÝch nghi víi m«i tr­êng sèng lu«n thay ®æi, h×nh thµnh c¸c thãi quen tËp qu¸n tèt ®èi víi con ng­êi
Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu sù kh¸c nhau vµ gièng nhau gi÷a ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn 10’
GV yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh bµi tËp ë b¶ng 52.2 trang 168
GV hoµn thiÖn kiÕn thøc cho HS 
+ Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn: bÒn v÷ng, sè l­îng h¹n chÕ.
+ Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: ®­îc h×nh thµnh trong dêi sèng (qua häc tËp, rÌn luyÖn), cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn, trung ­¬ng n»m ë vá n·o.
?.Nªu mèi quan hÖ gi÷a PXK§K vµ PXC§K?
GV yªu cÇu HS ®äc kÕt luËn chung
HS ®äc th«ng tin, th¶o luËn sau ®ã lªn b¶ng tr×nh bµy: 
+ Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn lµ c¬ së ®Ó thµnh lËp ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn.
Hs nhËn xÐt, bæ sung
III. So s¸nh c¸c tÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn
-Bảng 52.2 SGK
4. KiÓm tra ®¸nh gi¸(4)
 - Ph©n biÖt ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn? 
 - Tr×nh bµy ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó h×nh thµnh mét ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn? Sù øc chÕ ph¶n x¹ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng con ng­êi?
5. DÆn dß(1)
 - Häc bµi 
 - §äc môc: Em cã biÕt 
 - So¹n bµi míi: Tim hiểu sự thành lập và ức chế PXCĐK ở người, Vai trò và tiếng nói chữ viết.