Giáo án Ngữ văn lớp 8 (chi tiết)

hÇn:
 + P1: Tõ ®Çu-> T­ng bõng rén r·. (Kh¬i nguån kØ niƯm)
 + P2: Buỉi mai-> Ngang trªn ngän nĩi. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cđa nh©n vËt “t«i”trªn ®­êng cïng mĐ ®Õn tr­êng)
 + P3:Tr­íc s©n tr­êng-> Trong c¸c líp. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cđa nh©n vËt “t«i” khi ë gi÷a s©n tr­êng, quan s¸t mäi ng­êi vµ c¸c b¹n).
 + P4: ¤ng ®èc-> Chĩt nµo hÕt. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cđa nh©n vËt “t«i” khi nghe gäi tªn vµ rêi mĐ vµo líp).
 +P5:Cßnl¹i. (T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cđa nh©n vËt “t«i” khi vµo líp, ®ãn nhËn tiÕt häc ®Çu tiªn).
GV chuyĨn ý:TruyƯn ng¾n ®Ëm chÊt tr÷ t×nh “T«i ®i häc” cđa nhµ v¨n Thanh TÞnh ®· giĩp chĩng ta sèng l¹i nh÷ng kØ niƯm tuỉi th¬ m¬n man, trong s¸ng ë buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn. Nh÷ng kØ niƯm Êy ®­ỵc kh¬i nguån tõ thêi ®iĨm nµo? Chĩng ta sÏ cïng t×m hiĨu.
*HS ®äc thÇm 4 c©u v¨n ®Çu.
H: Nçi nhí buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn cđa t¸c gi¶ ®­ỵc kh¬i nguån tõ thêi ®iĨm nµo?
H: V× sao cø ®Õn thêi ®iĨm nµy, nh÷ng kØ niƯm cđa t¸c gi¶ l¹i ïa vỊ?
-> Do cã sù liªn t­ëng t­¬ng ®ång, tù nhiªn gi÷a hiƯn t¹i vµ qu¸ khø.
GV: Cø vµo thêi ®iĨm Êy, c¶nh vËt Êy, kh«ng gian Êy...lµm cho nh©n vËt nghÜ ngay vỊ ngµy x­a theo 1 quy luËt tù nhiªn cø lỈp ®i lỈp l¹i. V× vËy t¸c gi¶ ®· viÕt “ H»ng n¨m, cø vµo cuèi thu...”
H: Khi nhí l¹i nh÷ng kØ niƯm cị, nh©n vËt “t«i” cã t©m tr¹ng nh­ thÕ nµo?
H: Em cã nhËn xÐt g× vỊ nghƯ thuËt tu tõ vµ c¸ch sư dơng tõ ng÷ cđa t¸c gi¶ khi nhí l¹i buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn?
GV: T¸c gi¶ ®· sư dơng nghƯ thuËt so s¸nh vµ tõ l¸y ®Ĩ diƠn t¶ t©m tr¹ng, c¶m xĩc cđa nh©n vËt “t«i” khi nhí l¹i nh÷ng kØ niƯm cđa buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn. Nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng “t«i” nh­ nh÷ng cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng, mµ “t«i” kh«ng thĨ nµo quªn. C©u v¨n nh­ c¸nh cưa dÞu dµng më ra, dÉn ng­êi ®äc vµo mét thÕ giíi ®Çy ¾p nh÷ng sù viƯc, nh÷ng con ng­êi, nh÷ng cung bËc t©m t­ t×nh c¶m ®Đp ®Ï, trong s¸ng, rÊt ®¸ng nhí, ®¸ng chia sỴ vµ tr©n träng.
H: Nh÷ng c¶m xĩc khi th× nao nøc, m¬n man (nhĐ nhµng), lĩc l¹i t­ng bõng, rén r·(m¹nh mÏ) cã m©u thuÉn víi nhau kh«ng? V× sao?
-> Kh«ng m©u thuÉn. Ng­ỵc l¹i chĩng cßn gÇn gịi, bỉ sung cho nhau nh»m diƠn t¶ mét c¸ch cơ thĨ t©m tr¹ng thùc cđa nh©n vËt “t«i” khi Êy.
 C¸c tõ l¸y ®· gãp phÇn rĩt ng¾n kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a qu¸ khø vµ hiƯn t¹i. ChuyƯn ®· x¶y ra tõ bao n¨m qua mµ cø nh­ võa míi x¶y ra h«m qua, h«m kia.
 GV chuyĨn ý VËy t©m tr¹ng cđa “t«i” trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn diƠn ra nh­ thÕ nµo? Chĩng ta sÏ tiÕp tơc t×m hiĨu.
* HS ®äc thÇm: Buỉi mai...-> Trªn ngän nĩi.
H: KØ niƯm ngµy ®Çu tiªn ®Õn tr­êng cđa nh©n vËt “t«i” g¾n víi thêi gian, kh«ng gian cơ thĨ nµo?
H: V× sao kh«ng gian vµ thêi gian Êy trë thµnh kØ niƯm trong t©m trÝ “t«i”?
-> V× ®ã lµ thêi ®iĨm, lµ n¬i chèn quen thuéc, gÇn gịi, g¾n liỊn víi tuỉi th¬ t¸c gi¶.Vµ ®ã cịng lµ lÇn ®Çu tiªn ®­ỵc c¾p s¸ch ®Õn tr­êng.
H: Trªn con ®­êng cïng mĐ tíi tr­êng, “t«i” ®· quan s¸t c¶nh vËt xung quanh vµ c¶m thÊy t©m tr¹ng m×nh nh­ thÕ nµo?
H: V× sao t©m tr¹ng “t«i” l¹i cã sù thay ®ỉi nh­ vËy?
-> V× c¶m gi¸c n«n nao, bån chån cđa ngµy ®Çu tiªn ®i häc ®· ¶nh h­ëng ®Õn sù c¶m nhËn cđa nv.
GV: DÊu hiƯu ®ỉi kh¸c trong t×nh c¶m vµ nhËn thøc cđa 1 cËu bÐ trong ngµy ®Çu tiªn ®Õn tr­êng: Tù thÊy m×nh nh­ ®· lín lªn, con ®­êng h»ng ngµy ®i l¹i ®· bao nhiªu lÇn h«m nay bçng trë nªn lµ l¹, m¹i vËt ®Ịu nh­ thay ®ỉi...§èi víi 1 em bÐ míi chØ biÕt ch¬i ®ïa, qua s«ng th¶ diỊu, ra ®ång ch¹y nh¶y víi b¹n...th× ®i häc qu¶ lµ 1 sù kiƯn lín - 1 thay ®ỉi quan träng ®¸nh dÊu 1 b­íc ngoỈt tu«Ø th¬.
H: T¸c gi¶ ®· sư dơng biƯn ph¸p nghƯ thuËt nµo khi miªu t¶ ý nghÜ, hµnh ®éng cđa chĩ bÐ? 
H:T¸c dơng cđa nh÷ng biƯn ph¸p nghƯ thuËt Êy?
H: TÊt c¶ nh÷ng cư chØ ngé nghÜnh, ng©y th¬, ®¸ng yªu Êy b¾t nguån tõ nguyªn nh©n nµo?
GV: LÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng häc, ®­ỵc b­íc vµo mét thÕ giíi míi l¹, ®­ỵc tËp lµm ng­êi lín chø kh«ng chØ n« ®ïa, rong ch¬i, th¶ diỊu n÷a. ChÝnh ý nghÜ Êy lµm cho nh©n vËt c¶m thÊy m×nh “ng­êi lín” h¬n. Nh­ng ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn ch­a quen, vµ thËt ra, “t«i” vÉn cßn nhá l¾m, cho nªn “t«i” vÉn thÌm ®­ỵc tù nhiªn, nhÝ nh¶nh nh­ c¸c häc trß ®i tr­íc... §ã lµ t©m tr¹ng, lµ c¶m gi¸c ®­ỵc diƠn t¶ mét c¸ch rÊt tù nhiªn.
I/ §äc- t×m hiĨu chung
 1. Tác giả
- Thanh Tịnh ( 1911 – 1988 )
- Tên khai sinh là Trần Văn Ninh
- Quê ở Huế
- Trong sự nghiệp sáng tác ông có mặt ở nhiều lĩnh vực nhưng thành công hơn cả là truyện ngắn và thơ
 2. Tác phẩm
 Truyện ngắn “ Tôi đi học” in trong tập “ Quê mẹ”xuất bản năm 1941.
3. Từ khó : 2,6,7
 4. Phương thức biểu đạt:
 Tự sự + miêu tả+ biểu cảm.
 5. Thể loại
 Truyện ngắn – hồi tươ
6. Bè cơc
II/ §äc-T×m hiĨu chi tiÕt v¨n b¶n
1. Kh¬i nguån kØ niƯm.
- Thêi ®iĨm: Cuèi thu:
 + L¸ rơng nhiỊu
 + M©y bµng b¹c
 + MÊy em nhá rơt rÌ tíi tr­êng.
- T©m tr¹ng:
 + Nao nøc, m¬n man
 + T­ng bõng rén r·.
- NghƯ thuËt: So s¸nh, dïng tõ l¸y. 
2. T©m tr¹ng cđa “t«i” trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn
 a) Khi trªn ®­êng tíi tr­êng:
- Thêi gian: Buỉi sím mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh.
- Kh«ng gian: Con ®­êng dµi vµ hĐp.
- T©m tr¹ng: Thay ®ỉi
 + Con ®­êng quen: thÊy l¹.
 + C¶nh vËt: ®Ịu thay ®ỉi.
 + Lßng: thay ®ỉi lín.(C¶m thÊy m×nh trang träng, ®øng ®¾n).
-NghƯ thuËt: 
 + So s¸nh
 + Sư dơng nhiỊu ®éng tõ.
-> Cư chØ ngé nghÜnh, ng©y th¬, ®¸ng yªu.
=> Sù thay ®ỉi trong nhËn thøc b¶n th©n.
4. Cđng cè: GV hái HS vỊ:
 - Thêi ®iĨm kh¬i nguån kØ niƯm
 - T©m tr¹ng cđa “t«i” trªn ®­êng cïng mĐ tíi tr­êng.
5. H­íng dÉn häc bµi:
 - §äc l¹i v¨n b¶n.
N¾m v÷ng néi dung ®É häc.
T×m hiĨu tiÕp c¸c phÇn cßn l¹i ®Ĩ chuÈn bÞ cho tiÕt sau.
IV/ rĩt kinh nghiƯm:
................................................................................
................................................................................
.................................................................................
 ************************************************
Ngµy so¹n:
Ngµy gi¶ng: 
 Bµi 1 – TiÕt 2
 V¨n b¶n: T«i ®i häc (tiÕp)
 (Thanh TÞnh)
I/ Mơc tiªu bµi häc:
 Qua bµi häc, GV tiÕp tơc giĩp HS:
- C¶m nhËn ®­ỵc t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cđa nh©n vËt “t«i” trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn.
- ThÊy ®­ỵc ngßi bĩt v¨n xu«i giµu chÊt th¬, gỵi d­ vÞ tr÷ t×nh võa man m¸c buån th­¬ng, võa ngät ngµo quyÕn luyÕn cđa Thanh TÞnh.
II/ ChuÈn bÞ:
 1. Gi¸o viªn:
 §äc kÜ vµ c¶m nhËn néi dung v¨n b¶n
 Tham kh¶o tµi liƯu.
 2. Häc sinh:
 Tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n.
III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y – häc:
 1. ¤n ®Þnh líp
 2. KiĨm tra bµi cị:
 Nh÷ng kØ niƯm cđa nh©n vËt “t«i” vµo ngµy ®Çu ®Õn tr­êng ®­ỵc kh¬i nguån tõ thêi ®iĨm nµo? T©m tr¹ng cđa nh©n vËt “t«i” khi ®ã? 
 3. Bµi míi:
Giíi thiƯu bµi
 Mïa thu – mïa khai tr­êng ®· tíi nh­ gỵi nhí, gỵi th­¬ng, nh­ kh¬i nguån kØ niƯm khiÕn cho ai trong chĩng ta cịng thÊy xĩc ®éng båi håi. Vµ nh©n vËt “t«i” trong v¨n b¶n “T«i ®i häc” cịng kh«ng ngo¹i lƯ. Thiªn nhiªn thay ®ỉi, c¶m nhËn cđa “t«i” cịng thay ®ỉi khi trªn ®­êng ®Õn tr­êng buỉi ®Çu tiªn.VËy t©m tr¹ng cđa “t«i” khi tíi tr­êng, khi nghe «ng ®èc gäi tªn, khi rêi xa vßng tay mĐ ®Ĩ ®ãn nhËn tiÕt häc ®Çu tiªn cã g× ®Ỉc biƯt? Chĩng ta sÏ tiÕp tơc t×m hiĨu. 
 Ho¹t ®éng cđa GV vµ HS
 Néi dung
GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung tiÕt 1.
* Gäi HS ®äc: “Tr­íc s©n tr­êng...-> c¸c líp”.
H: C¶nh tr­íc s©n tr­êng lµng MÜ LÝ l­u l¹i trong t©m trÝ t¸c gi¶ cã g× nỉi bËt?
H: C¶nh t­ỵng Êy gỵi kh«ng khÝ g× trong lßng ng­êi ®äc?
GV: §i hÕt con ®­êng lµng, cËu häc trß nhá tíi s©n tr­êng. Nh×n c¶nh s©n tr­êng dµy ®Ỉc c¶ ng­êi, ng­êi nµo quÇn ¸o cịng s¹ch sÏ, g­¬ng mỈt cịng vui t­¬i s¸ng sđa -> Ph¶n ¸nh kh«ng khÝ ®Ỉc biƯt cđa ngµy héi khai tr­êng th­êng gỈp ë n­íc ta. Kh«ng khÝ ®ã võa thĨ hiƯn tinh thÇn hiÕu häc cđa nh©n d©n ta, võa béc lé t×nh c¶m s©u nỈng cđa t¸c gi¶ ®èi víi m¸i tr­êng tuỉi th¬.
H: Trªn ®­êng tíi tr­êng, “t«i” rÊt h¸o høc, h¨m hë. Nh­ng khi tíi tr­êng, nghe trèng thĩc th× t©m tr¹ng cđa “t«i” l¹i thay ®ỉi nh­ thÕ nµo? 
GV: C¶nh s©n tr­êng th× vÉn thÕ, song cã lÏ ng«i tr­êng ®· kh¸c ®i trong sù nh×n nhËn cđa “t«i’ lĩc nµy. Nhµ v¨n ®· dïng nh÷ng h×nh ¶nh, nh÷ng chi tiÕt cơ thĨ ®Ĩ biĨu hiƯn nh÷ng cung bËc t©m tr¹ng cËu bÐ.®Çu tiªn lµ thÊy m×nh nhá bÐ lµm sao -> ®©m ra lo sỵ vÈn v¬ -> hoµ víi tiÕng trèng tr­êng cßn cã c¶ nhÞp tim cđa c¸c cËu cịng vang vang...
H: Trong ®o¹n v¨n nµy, t¸c gi¶ ®· sư dơng biƯn ph¸p nghƯ thuËt tu tõ nµo?
GV: T¸c gi¶ so s¸nh líp häc víi ®×nh lµng – n¬i thê cĩng, tÕ lƠ, n¬i thiªng liªng cÊt gi÷ nh÷ng ®iỊu bÝ Èn -> PhÐp so s¸nh nµy diƠn t¶ xĩc c¶m trang nghiªm cđa t¸c gi¶ vỊ m¸i tr­êng, ®Ị cao tri thøc con ng­êi trong tr­êng häc. Ngoµi ra, t¸c gi¶ cßn so s¸nh c¸c em häc sinh míi nh­ nh÷ng con chim non ®øng bªn bê tỉ, nh×n qu·ng trêi réng muèn bay nh­ng cßn ngËp ngõng, e sỵ -> phÐp so s¸nh nµy lµm h×nh ¶nh & t©m tr¹ng c¸c em thªm sinh ®éng, nã ®Ị cao søc hÊp dÉn cđa nhµ tr­êng & thĨ hiƯn kh¸t väng cđa t¸c gi¶ ®èi víi tr­êng häc.
GV chuyĨn ý: ë phÇn trªn ta thÊy ®­ỵc sù tinh tÕ trong c¸ch miªu t¶ t©m lý trỴ cđa tg, vËy sù tinh tÕ ®ã cßn ®­¬c thĨ hiƯn nh­ thÕ nµo n÷a ë nh©n vËt t«i khi nghe gäi tªn vµo líp chĩng ta t×m hiĨu phÇn tiÕp theo.
* HS ®äc thÇm: “¤ng ®èc...-> Chĩt nµo hÕt”.
H: H×nh ¶nh «ng ®èc ®­ỵc t¸c gi¶ nhí l¹i qua nh÷ng chi tiÕt nµo?
 + Nãi: c¸c em ph¶i g¾ng häc...
 + Nh×n chĩng t«i víi cỈp m¾t hiỊn tõ, c ®éng.
 + T­¬i c­êi nhÉn n¹i chê.
H: T©m tr¹ng cđa “t«i” khi nghe «ng ®èc ®äc b¶n danh s¸ch häc sinh míi?
H: Em cã nhËn xÐt g× vỊ t©m tr¹ng cđa “t«i” lĩc nµy?
GV: Khi nghe «ng ®èc ®äc danh s¸ch häc sinh míi, “t«i” cµng lĩng tĩng h¬n. Nghe gäi ®Õn tªn th× giËt m×nh vµ c¶m thÊy sỵ khi ph¶i xa bµn tay dÞu dµng cđa mĐ. Nh÷ng tiÕng khãc nøc në nh­ ph¶n øng d©y chuyỊn -> Chĩ bÐ c¶m thÊy m×nh nh­ b­íc vµo mét thÕ giíi kh¸c vµ c¸ch xa mĐ h¬n bao giê hÕt. Võa ngì ngµng mµ võa tù tin, ‘t«i” b­íc vµo líp. Vµ cã lÏ “t«i’ cịng rÊt sung s­íng v× m×nh b¾t ®Çu tr­ëng thµnh, b¾t ®Çu tån t¹i ®éc lËp vµ hoµ nhËp vµo x· héi.
 Gv chuyĨn ý: Khi ®· rêi xa mĐ, cïng c¸c b¹n b­íc vµo trong líp theo lêi giơc cđa «ng ®èc vµ sù ®ãn chµo cđa thÇy gi¸o trỴ, “t«i” b­íc vµo líp víi mét t©m tr¹ng míi.
H: Nh÷ng c¶m gi¸c mµ “t«i” nhËn ®­ỵc khi b­íc vµo líp häc lµ g×?
H: Tr­íc nh÷ng c¶m gi¸c míi ®ã, “t«i” ®· quan s¸t vµ suy nghÜ nh­ thÕ nµo khi nh×n ra ngoµi cưa sỉ?
H: Em cã nhËn xÐt g× vỊ nh÷ng c¶m gi¸c vµ suy nghÜ cđa em bÐ?
H: Qua ®©y em thÊy cËu häc trß nhá lµ ng­êi nh­ thÕ nµo?
GV: C©u chuyƯn kÕt thĩc mét c¸ch rÊt tù nhiªn, bÊt ngê. Dßng ch÷ “T«i ®i häc”- tªn cđa bµi häc ®Çu tiªn cịng chÝnh lµ nhan ®Ị cđa t¸c phÈm.
H: Theo em t¸c gi¶ ®Ỉt tªn t¸c phÈm trïng víi tªn cđa bµi häc ®Çu tiªn cã ý nghÜa g×?
-> §­ỵc mĐ d¾t tay dÕn tr­êng, ®­ỵc trë thµnh cËu häc trß nhá chÝnh lµ bµi häc ®Çu tiªn trong ®êi cđa nh©n vËt “t«i”. “T«i ®i häc” võa lµ tªn v¨n b¶n, võa lµ tªn cđa bµi häc ®Çu tiªn v×: §i häc chÝnh lµ më ra mét thÕ giíi míi, mét bÇu trêi míi, mét kho¶ng kh«ng gian vµ thêi gian míi, mét t©m tr¹ng, mét t×nh c¶m míi trong cuéc ®êi ®øa trỴ.
 DÉn d¾t, ®ãn chµo c¸c em vµo c¸i thÕ giíi Êy chÝnh lµ nh÷ng ng­êi mĐ, nh÷ng thÇy c« gi¸o. VËy ®Êy, t¸c phÈm “T«i ®i häc” ®· giĩp chĩng ta thÊm thÝa r»ng: trong cuéc ®êi mçi con ng­êi, kØ niƯm trong s¸ng tuỉi häc trß, nhÊt lµ buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn, th­êng sÏ ®­ỵc ghi nhí m·i.
H: Theo em, nÐt ®Ỉc s¾c vỊ nghƯ thuËt cđa truyƯn lµ g×?
H: Theo em, søc cuèn hĩt cđa truyƯn ®­ỵc t¹o nªn tõ ®©u?
GV gäi HS ®äc ghi nhí.
H: kh¸i qu¸t néi dung bµi häc ?
H: Ph¸t biĨu c¶m nghÜ cđa em vỊ dßng c¶m xĩc cđa nh©n vËt “t«i” trong v¨n b¶n?
- HS chuÈn bÞ trong 5 phĩt.
- Gäi HS ®øng t¹i chç tr×nh bµy.
- GV nhËn xÐt.
II/ T×m hiĨu v¨n b¶n(tiÕp)
 1. Kh¬i nguån kØ niƯm
 2. T©m tr¹ng cđa “t«i” trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn
a) Khi trªn ®­êng tíi tr­êng
b) Khi tíi tr­êng
- S©n tr­êng:
 + Dµy ®Ỉc c¶ ng­êi
 + Ai cịng ¨n mỈc t­¬m tÊt
-> Kh«ng khÝ t­ng bõng cđa ngµy héi khai tr­êng.
- T©m tr¹ng: 
 + Lo sỵ vÈn v¬
 + NgËp ngõng, e sỵ
 + ThÌm vơng, ­íc ao thÇm
 + Ch¬ v¬, vơng vỊ, lĩng tĩng.
- NT: So s¸nh
 + tr­êng: ®×nh lµng.
 + hä: nh÷ng chĩ chim non.
-> Miªu t¶ sinh ®éng h×nh ¶nh vµ t©m tr¹ng cđa c¸c em nhá lÇn ®Çu ®Õn tr­êng.
c) Khi nghe gäi tªn vµo líp.
- Tim: ngõng ®Ëp
- GiËt m×nh lĩng tĩng
- Oµ khãc. 
-> Võa lo sỵ, võa sung s­íng.
d) Khi ngåi trong líp ®ãn nhËn tiÕt häc ®Çu tiªn.
- Trong líp:
 + Cã mïi h­¬ng l¹
 + C¸i g× cịng l¹ vµ hay
 + NhËn bµn ghÕ lµ vËt riªng
 + ThÊy quyÕn luyÕn víi b¹n míi.
- Ngoµi cưa sỉ: Chim liƯng, hãt, bay...kØ niƯm l¹i ïa vỊ. 
-> C¶m gi¸c trong s¸ng, ch©n thùc, ®an xen gi÷a l¹ vµ quen.
=> Yªu thiªn nhiªn, yªu nh÷ng kØ niƯm tuỉi th¬ nh­ng yªu c¶ sù häc hµnh ®Ĩ tr­ëng thµnh.
III. Tỉng kÕt
1. NghƯ thuËt
- Bè cơc ®éc ®¸o. 
- H×nh ¶nh thiªn nhiªn giµu søc gỵi.
- Ng«n ng÷, h×nh ¶nh so s¸nh giµu søc gỵi, mang ý nghÜa t­ỵng tr­ng.
- KÕt hỵp hµi hoµ gi÷a kĨ, t¶ vµ béc lé c¶m xĩc.
2. Néi dung:
Buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn sÏ mÉi m·i kh«ng bao giê quªn trong t©m trÝ t/g - mçi chĩng ta.
* Ghi nhí:(SGK – 9)
IV.LuyƯn tËp:
4. Cđng cè: GV hƯ thèng l¹i néi dung 2 tiÕt häc:
 - Thêi ®iĨm kh¬i nguån kØ niƯm
 - T©m tr¹ng cđa “t«i” trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn.
5. H­íng dÉn häc bµi:
N¾m v÷ng néi dung t¸c phÈm.
Lµm BT1, BT2 vµo vë bµi tËp.
So¹n bµi: “ CÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷”.
IV/ rĩt kinh nghiƯm:
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
*************************************************************
Ngµy so¹n: 
 Bµi 1 – TiÕt 3
CÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷
I/ Mơc tiªu bµi häc:
 Giĩp häc sinh:
 - HiĨu râ cÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷ vµ mèi quan hƯ vỊ cÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷.
 - Qua bµi häc, rÌn luyƯn t­ duy trong viƯc nhËn thøc mèi quan hƯ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng.
II/ ChuÈn bÞ:
 1.Gi¸o viªn: T×m mét sè vÝ dơ minh ho¹
 B¶ng phơ, b¶ng ho¹t ®éng nhãm.
 2. Häc sinh: §äc tr­íc vÝ dơ, tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n.
III/ C¸c ho¹t ®éng d¹y – häc:
 1. ¤n ®Þnh líp
 2. KiĨm tra bµi cị: Sù chuÈn bÞ cđa HS. 
 3. Bµi míi: Giíi thiƯu bµi:
H: ë líp 7 c¸c em ®· ®­ỵc häc vỊ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa. Em nµo cã thĨ lÊy mét sè vÝ dơ vỊ tõ ®ång nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa?
 -> VD: +Tõ ®ång nghÜa: Nhµ th­¬ng – BƯnh viƯn
 M¸y bay – Phi c¬. 
 +Tõ tr¸i nghÜa: Sèng – ChÕt
 Nãng – L¹nh. 
H: Em cã nhËn xÐt g× vỊ mèi quan hƯ ng÷ nghÜa gi÷a c¸c tõ ng÷ trong 2 nhãm trªn?
 -> + C¸c tõ ®ång nghÜa trong nhãm cã thĨ thay thÕ cho nhau trong 1 c©u v¨n cơ thĨ.
 -> + C¸c tõ tr¸i nghÜa trong nhãm cã thĨ lo¹i trõ nhau khi lùa chän ®Ĩ ®Ỉt c©u.
GV: NhËn xÐt cđa c¸c em lµ ®ĩng. NÕu xÐt vỊ nghÜa cđa tõ ng÷, th× kh«ng nh÷ng cã nh÷ng tr­êng hỵp thay thÕ hay lo¹i trõ nhau, mµ cßn cã c¶ nh÷ng tr­êng hỵp bao hµm nhau n÷a. H«m nay c« vµ c¸c em sÏ t×m hiĨu nh÷ng tr­êng hỵp ®ã.
 Ho¹t ®éng cđa GV vµ HS
 Néi dung
- GV treo b¶ng phơ cã ghi vÝ dơ.
- Gäi HS ®äc
H: NghÜa cđa tõ “®éng vËt” réng h¬n hay hĐp h¬n nghÜa cđa c¸c tõ: thĩ, chim, c¸? V× sao?
H: NghÜa cđa tõ “thĩ” réng h¬n hay hĐp h¬n nghÜa cđa c¸c tõ: voi, h­¬u?
H: NghÜa cđa tõ “chim” réng h¬n hay hĐp h¬n nghÜa cđa c¸c tõ: tu hĩ, s¸o?
H: NghÜa cđa tõ “c¸” réng h¬n hay hĐp h¬n nghÜa cđa c¸c tõ: c¸ r«, c¸ thu? 
H: V× sao em biÕt ®­ỵc nghÜa cđa c¸c tõ: “thĩ”, “chim”, “c¸” réng h¬n nghÜa cđa c¸c tõ: voi, h­¬u, tu hĩ, s¸o, c¸ r«, c¸ thu?
-> LÝ do: nh­ tõ “®éng vËt”
H: NghÜa cđa c¸c tõ: “thĩ”, “chim”, “c¸” réng h¬n nghÜa cđa c¸c tõ: voi, h­¬u, tu hĩ, s¸o, c¸ r«, c¸ thu nh­ng ®ång thêi l¹i hĐp h¬n nghÜa cđa tõ nµo?
GV ®­a ra vÝ dơ 2:
 §å vËt
 Tđ 
 Qu¹t
 Êm
Tđ ®øng, Qu¹t trÇn, Êm nh«m,
 Tđ b¹t... Qu¹t bµn... Êm sø...
- Gäi HS ph©n tÝch cÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa. 
H: Qua ph©n tÝch c¸c vÝ dơ, em thÊy mét tõ ng÷ ®­ỵc coi lµ cã nghÜa réng khi nµo?
-> Mét tõ ng÷ ®­ỵc coi lµ cã nghÜa réng khi: ph¹m vi nghÜa cđa tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cđa mét sè tõ ng÷ kh¸c.
H: Khi nµo mét tõ ng÷ ®­ỵc coi lµ cã nghÜa hĐp?
-> Mét tõ ng÷ ®­ỵc coi lµ cã nghÜa hĐp khi: ph¹m vi nghÜa cđa tõ ng÷ ®ã ®­ỵc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cđa mét tõ ng÷ kh¸c.
H: Mét tõ ng÷ cã thĨ ®­ỵc coi lµ võa cã nghÜa réng, võa cã nghÜa hĐp ®­ỵc kh«ng?
-> Cã. V× mét tõ ng÷ cã thĨ réng h¬n so víi nghÜa cđa tõ nµy, nh­ng l¹i hĐp h¬n so víi nghÜa cđa tõ kh¸c.
 - Gäi HS ®äc ghi nhí.
 - GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung ghi nhí.
 - Gäi HS ®äc yªu cÇu BT1
 - GV h­íng dÉn HS c¸ch lµm.
 - Gäi 2 HS lªn b¶ng tr×nh bµy kÕt qu¶.
 - Gäi HS ®äc yªu cÇu BT2
 - GV chia HS th¸nh 5 nhãm, giao nhiƯm vơ.
 - HÕt thêi gian 5 phĩt, c¸c nhãm nép kÕt qu¶.
 - Gäi HS nhËn xÐt.
 - GV kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ ®ĩng.
 - Gäi HS ®äc yªu cÇu BT3
 - GV h­íng dÉn c¸ch lµm
 - HS lµm viƯc c¸ nh©n, nªu kÕt qu¶.
 - GV nhËn xÐt, ch÷a bµi.
 - Gäi HS ®äc yªu cÇu vµ néi dung BT4
 - GV h­íng dÉn c¸ch x¸c ®Þnh.
 (Giao cho HS lµm BT5 ë nhµ nÕu hÕt thêi gian).
I/ Tõ ng÷ nghÜa réng vµ tõ ng÷ nghÜa hĐp.
VÝ dơ:
 §éng vËt
 Thĩ
 Chim
 C¸
 Voi, Tu hĩ, C¸ r«,
 H­¬u... S¸o... C¸ thu... 
2.NhËn xÐt:
- NghÜa cđa tõ “®éng vËt” réng h¬n nghÜa cđa thĩ, chim, c¸.
-> V×: Ph¹m vi nghÜa cđa tõ “®éng vËt” ®· bao hµm nghÜa cđa 3 tõ: thĩ, chim, c¸.
- NghÜa cđa tõ “thĩ” réng h¬n nghÜa cđa tõ: voi, h­¬u. 
- NghÜa cđa tõ “chim” réng h¬n nghÜa cđa tõ: tu hĩ, s¸o.
- NghÜa cđa tõ “c¸” réng h¬n nghÜa cđa tõ: c¸ r«, c¸ thu.
- NghÜa cđa c¸c tõ: thĩ, chim, c¸:
 +Réng h¬n c¸c tõ: voi, h­¬u, tu hĩ, s¸o, c¸ r«,c¸ thu...
 +HĐp h¬n tõ: ®éng vËt.
* Ghi nhí:(SGK – 10).
II/ LuyƯn tËp
Bµi tËp 1:
 a)
 Y phơc
 QuÇn
 ¸o
 QuÇn céc ¸o s¬ mi, 
 QuÇn dµi... ¸o ph«ng... 
 b)
 Vị khÝ
 Sĩng
 Bom
 Sĩng tr­êng, Bom ba cµng,
 Sĩng ng¾n... Bom bi...
Bµi tËp 2:
ChÊt ®èt
NghƯ thuËt
Thøc ¨n
Nh×n
§¸nh
Bµi tËp 3:
 a)Tõ “xe cé” bao hµm nghÜa cđa c¸c tõ: xe ®¹p, xe m¸y, xe h¬i...
 b) Tõ “kim lo¹i” bao hµm nghÜa cđa c¸c tõ: s¾t, ®ång, nh«m...
 c) Tõ “hoa qu¶” bao hµm nghÜa cđa c¸c tõ: chanh, cam, ỉi, nh·n...
 d) Tõ “hä hµng” bao hµm nghÜa cđa c¸c tõ: hä néi, hä ngo¹i,...
 e) Tõ “mang” bao hµm nghÜa cđa c¸c tõ: x¸ch, khiªng, g¸nh...
Bµi tËp 4:
Thuèc lµo
Thđ quü
Bĩt ®iƯn
Hoa tai
4. Cđng cè: GV hái HS vỊ:
 - Tõ ng÷ nghÜa réng
 - Tõ ng÷ nghÜa hĐp.
5. H­íng dÉn häc bµi: 
 - Ph©n tÝch l¹i c¸c vÝ dơ
- Häc thuéc ghi nhí
- T×m mét sè vÝ dơ kh¸c ®Ĩ ph©n tÝch cÊp ®é kh¸i qu¸t vỊ nghÜa.
- So¹n bµi: “TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n”.
IV/ rĩt kinh nghiƯm:
..........................................................................
..........................................................................
..........................................................................
*****************************************************************
Ngµy so¹n: 
Bµi 1 – TiÕt 4
 TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị 
 cđa v¨n b¶n
I/ Mơc tiªu bµi häc:
Giĩp häc sinh:
N¾m ®­ỵc thÕ nµo lµ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n; tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị cđa v¨n b¶n.
 - BiÕt viÕt mét v¨n b¶n ®Èm b¶o tÝnh thèng nh©t vỊ chđ ®Ị: BiÕt x¸c ®Þnh vµ duy tr× ®èi t­ỵng tr×nh bµy, chän lùa, s¾p xÕp c¸c phÇn sao cho v¨n b¶n tËp trung nªu bËt ý kiÕn vµ c¶m xĩc cđa m×nh.
II/ ChuÈn bÞ:
 1. Gi¸o viªn:
 Nghiªn cøu néi dung bµi
 Tham kh¶o tµi liƯu
 2. Häc sinh:
 §äc c¸c vÝ dơ
 Tr¶ lêi c©u hái vµo vë so¹n.
III/ C¸c ho¹t ®éng D¹y – Häc:
 1. ỉn ®Þnh líp
 2. KiĨm tra bµi cị:
 H: Em h·y cho biÕt nh÷ng cÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷? Cho vÝ dơ?
 3. bµi míi:
Giíi thiƯu bµi:
 ë líp 6 c¸c em ®· ®­ỵc häc thÕ nµo lµ c©u chđ ®Ị vµ do¹n v¨n chøa c©u chđ ®Ị. Chđ ®Ị lµ néi dung chÝnh thĨ hiƯn t­ t­ëng c¬ b¶n cđa mét v¨n b¶n. VËy chđ ®Ị cđa mét v¨n b¶n cÇn ph¶i ®¸p øng ®­ỵc nh÷ng yªu cÇu g×? Chĩng ta sÏ cïng t×m hiĨu qua bµi häc h«m nay.
 Ho¹t ®éng cđa GV vµ HS
 Néi dung
 - Gäi tõ 3 ®Õn 5 HS ®äc nèi tiÕp
H: T¸c gi¶ nhí l¹i nh÷ng kØ niƯm s©u s¾c nµo trong thêi th¬ Êu cđa m×nh?
H: V¨n b¶n miªu t¶ nh÷ng sù viƯc ®ang x¶y ra hay ®· x¶y ra?
-> Nh÷ng sù viƯc ®· x¶y ra( Håi t­ëng l¹i)
H: Sù håi t­ëng Êy gỵi lªn nh÷ng Ên t­ỵng g× trong lßng t¸c gi¶?
-> §ã chÝnh lµ nh÷ng kØ niƯm, nh÷ng Ên t­ỵng s©u s¾c tuỉi th¬. 
GV: Nh÷ng vÊn ®Ị, nh÷ng sù viƯc ®­ỵc t¸c gi¶ ®Ị cËp ®Õn ®Ịu xoay quanh nh©n vËt “t«i” -> Lµm nỉi bËt t©m tr¹ng cđa nh©n vËt “t«i” vỊ nh÷ng kØ niƯm cđa buỉi tùu tr­êng.
H: Qua tiÕt ®äc – hiĨu v¨n b¶n “T«i ®i häc” vµ qu¸ tr×nh tr¶ lêi c¸c c©u hái ë bµi nµy, em h·y cho biÕt chđ ®Ị cđa v¨n b¶n nµy?
H: VËy em hiĨu thÕ nµo lµ chđ ®Ị cđa mét v¨n b¶n?
GV gi¶ng gi¶i, cđng cè cho HS.
H: C¨n cø vµo ®©u mµ em biÕt v¨n b¶n “T«i ®i häc” nãi lªn nh÷ng kØ niƯm cđa t¸c gi¶ vỊ buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn?
-> C¨n cø vµo:
 - Nhan ®Ị: “T«i ®i häc”: Cã ý nghÜa t­êng minh, cho ta hiĨu ngay néi dung cđa v¨n b¶n lµ nãi vỊ chuyƯn ®i häc.
 - C¸c tõ ng÷: Cuèi thu, buỉi tùu tr­êng, s©n tr­êng, líp häc, thÇy gi¸o...
 - C¸c c©u:
 + “c¶nh vËt chung quanh t«i ®Ịu thay ®ỉi....h«m nay t«i ®i häc”.
 + “Mét thÇy trỴ tuỉi....®ãn chĩng t«i tr­íc cưa líp”.
 + “T«i vßng tay lªn bµn...bµi viÕt tËp: t«i ®i häc”.
H: Theo em, nhan ®Ị vµ c¸c tõ ng÷, c¸c c©u v¨n tiªu biĨu trªn cã cïng thĨ hiƯn chđ ®Ị “T«i ®i häc” kh«ng? Cã tõ, c©u nµo l¹c ®Ị kh«ng?
GV: Khi tÊt c¶ c¸c tõ ng÷ then chèt, c¸c c©u v¨n tiªu biĨu vµ c¶ nhan ®Ị ®Ịu tËp trung lµm râ chđ ®Ị th× ta nãi r»ng v¨n b¶n ®É ®¹t ®­ỵc tÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị.
H: V¨n b¶n “T«i ®i häc” tËp trung håi t­ëng l¹i t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cđa nh©n vËt “t«i” trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn. H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ chøng tá t©m tr¹ng ®ã in s©u trong lßng nh©n vËt “t«i” suèt ®êi?
- N¸o nøc
- M¬n man
- T­ng bõng rén r·...
H: T×m nh÷ng tõ ng÷, nh÷ng chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì cđa nh©n vËt “t«i” khi cïng mĐ ®Õn tr­êng, cïng b¹n ®i vµo líp?
- Trªn ®­êng ®i:
 + Con ®­êng quen: ®ỉi kh¸c
 + C¶nh vËt: ®Ịu thay ®ỉi.
- Trªn s©n tr­êng:
 + Tr­êng cao r¸o, s¹ch sÏ
 + Xinh x¾n, oai nghiªm...
- Khi xÕp hµng vµo líp:
 + Tim ngõng ®Ëp, oµ khãc.
 + RÝu c¶ ch©n l¹i.
- Trong líp häc:
 + ThÊy xa mĐ, nhí nhµ.
 + Xa rêi tuỉi th¬ rong ch¬i, b­íc vµo mét thÕ giíi míi.
H: C¸c