Dãy hoạt động hóa học của kim loại - Huỳnh Thị Thùy Dương

Ngaøy daïy: 29/10/2012 
TUẦN 12
Tieát 23 
DÃY HOẠT ĐỘNG HOÁ HỌC CỦA KIM LOẠI
1. MỤC TIÊU
1.1 Kieán thöùc:
Hoïc sinh bieát ñöôïc daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi.
Học sinh hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi.
1.2 Kỹ năng:
- Vận dụng được ý nghĩa dãy hoạt động hóa học của kim loại để dự đoán kết quả phản ứng của kim loại cụ thể với dd axit, với nước và với dd muối
- Bieát caùch tieán haønh nghieân cöùu moät soá thí nghieäm ñoái chöùng ñeå ruùt ra kim loaïi hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh yeáu, töø ñoù bieát caùch saép xeáp cuûa daõy.
- Vieát ñöôïc PTHH, xeùt phaûn öùng cuûa kim loaïi vôùi chaát khaùc coù xaûy ra khoâng?
1.3 Thaùi ñoä:
Vaän duïng nhöõng hieåu bieát ñeå laøm baøi taâp, tích cöïc tìm hieåu vaø töø ñoù kích thích loøng yeâu thích boä moân.
2. NỘI DUNG HỌC TẬP
Dãy hoạt động hoá học của kim loại được xây dựng như thế nào ?
Ý nghĩa dãy hoạt động hoá học của kim loại.
3.CHUẨN BỊ
3.1 GV: tranh H2.7 SGK /52
Hoùa chaát: ñinh saét, dd CuSO4, daây ñoàng, dd FeSO4, dd AgNO3, dd HCl, Na, H2O, giaáy phenolphtaleâin.
Duïng cuï: oáng nghieäm, coác thuûy tinh, giaù oáng nghieäm, oáng nhoû gioït.
3.2 HS: ñoïc baøi ôû nhaø, baøi 17:” Daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi” SGK / 52 
Viết dãy sắp xếp hoạt động hoá học của kim loại.
Dãy hoạt động hoá học của kim loại có ý nghĩa gì ?
4. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
4.1 OÅn ñònh toå chöùc & kiểm diện:Kiểm tra sĩ số HS
4.2 Kieåm tra miệng
Caâu hoûi:
Caâu 1: kim loaïi coù nhöõng tính chaát hoùa hoïc naøo? Vieát PTHH minh hoïa.(9ñ)
Caâu 2: vieát caùc phöông trình hoùa hoïc cuûa caùc phaûn öùng xaûy ra giöõa caùc caëp chaát sau ñaây:( 8ñ)
Zn + H2SO4
Zn + AgNO3
Na + S 
Ca + Cl2
Traû lôøi:
GV: goïi 2 HS laøm baøi.
HS1:
Kim loaïi taùc duïng vôùi nhieàu phi kim taïo thaønh muoái hoaëc oxit bazô.
 PTHH: 3Fe + 2 O2 Fe3O4
 2Na + Cl2 2NaCl
Moät soá kim loaïi taùc duïng ñöôïc vôùi dung dòch axit (HCl, H2SO4 l) taïo thaønh muoái vaø giaûi phoùng khí hiñro.
 PTHH: Zn + 2HCl " ZnCl2 +H2
Kim loaïi hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn (tröø Na, K, Ca) coù theå ñaåy kim loaïi hoaït ñoäng hoùa hoïc yeáu hôn ra khoûi dung dòch muoái, taïo thaønh muoái môùi vaø kim loaïi môùi
 PTHH: Cu + 2AgNO3 " Cu(NO3 )2 + 2Ag
HS 2: 
Zn + H2SO4 " ZnSO4 +H2
Zn + 2AgNO3 " Zn(NO3 )2 + 2Ag
Na + S Na2S
Ca + Cl2 CaCl2
GV: goïi 1 HS khaùc ôû lôùp nhaän xeùt, söûa sai neáu coù vaø keát luaän chaám ñieåm cho 2 HS.
4.3Tiến trình bài học
HOẠT ĐỘNG 1: (20’)
I.Dãy hoạt động hoá học của kim loại
(1) Mục tiêu:
Kiến thức: 
- Hoïc sinh bieát ñöôïc dãy hoạt động hoá học của kim loại được sắp xếp như thế nào?
- Học sinh hiểu được sự sắp xếp phải theo một quy luật có trật tự.
Kĩ năng:
Học sinh thực hiện được nhöõng thí nghieäm ñôn giaûn, moâ taû hieän töôïng, nhaän xeùt, vaø ruùt ra keát luaän kim loại nào đứng trước hay sau ; kim loại nào mạnh hay yếu ..
(2) Phương pháp, phương tiện, dạy học: nêu và giải quyết vấn đề; vấn đáp, tìm tòi; sử dụng thí nghiệm.
(3) Các bước của hoạt động:
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV -HS
NOÄI DUNG BAØI HOÏC
GV:höôùng daãn HS laøm thí nghieäm 1
- Cho ñinh saét vaøo oáng 1 ñöïng dd CuSO4 vaø cho maåu daây ñoàng vaøo dd FeSO4.
-Neâu hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích, vieát PTHH.
HS: laøm thí nghieäm, xong traû lôøi.
- Hieän töôïng:oáng 1:coù lôùp maøu ñoû baùm vaøo ñinh saét, oáng 2: khoâng coù hieän töôïng.
- Giaûi thích: ôû oáng 1: saét ñaåy ñoàng ra khoûi dd CuSO4, lôùp maøu ñoû laø ñoàng.
PTHH:
­ Fe + CuSO4 " FeSO4 + Cu
 (r) (dd) (dd) (r)
Traéng xaùm xanh bieån luïc nhaït ñoû
­ Cu + FeSO4 : khoâng phaûn öùng.
GV:em haõy neâu nhaän xeùt hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa 2 kim loaïi naøy?
HS: saét hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn ñoàng.
GV: vaäy ta xeáp saét ñöùùng tröôùc ñoàng: Fe, Cu.
GV: ñöa tranh H2.7 SGK /52 leân baûng vaø moâ taû thí nghieäm.
- Cho maåu daây ñoàng vaøo oáng nghieäm 1 ñöïng dd AgNO3 vaø maåu daây baïc vaøo oáng nghieäm 2 ñöïng dd CuSO4.
- Döïa vaøo tranh neâu hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích, vieát PTHH.
HS: nhìn vaøo tranh traû lôøi:
- Hieän töôïng :oáng 1: coù chaát raén maøu xaùm baùm vaøo daây ñoàng, coøn oáng 2: khoâng coù hieän töôïng.
- Giaûi thích: ôû oáng 1 : ñoàng ñaåy ñöôïc baïc ra khoûi dd muoái AgNO3
- PTHH:
­ Cu + 2AgNO3 " Cu(NO3)2 + 2Ag
(r) (dd) (dd) (r)
Ñoû khoâng maøu xanh lam xaùm
­ Ag + Cu(NO3)2 : khoâng phaûn öùng.
GV: caùc nhoùm khaùc coù boå sung ñieàu gì khoâng?
GV: em haõy neâu nhaän xeùt hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa 2 kim loaïi naøy?
HS: ñoàng hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn baïc
GV: vaäy ta xeáp 2 kim loaïi naøy nhö theá naøo?
HS: ta xeáp ñoàng ñöùng tröôùc baïc: Cu, Ag.
GV: höôùng daãn HS laøm thí nghieäm 3:
- Cho ñinh saét vaø laù ñoàng vaøo 2 oáng nghieäm rieâng bieät. Tieáp theo cho töø 1 – 2 ml dd HCl vaøo töøng oáng nghieäm.
- Neâu hieän töôïng xaûy ra, giaûi thích, vieát PTHH.
HS: laøm thí nghieäm, xong traû lôøi:
- Hieän töôïng: oáng 1: treân beà maët saét coù boït khí thoaùt ra, coøn oáng 2: khoâng coù hieän töôïng.
- Giaûi thích: ôû oáng 1: saét ñaåy ñöôïc hiñro ra khoûi dd axit, coøn ñoàng thì khoâng.
- PTHH:
­ Fe + 2HCl " FeCl2 + H2 #
­ Cu + HCl : khoâng phaûn öùng.
GV: nhoùm khaùc coù boå sung gì khoâng?
GV: 2 kim loaïi saét vaø ñoàng ta saép xeáp nhö theâ naøo?
HS: ta xeáp saét ñöùng tröôùc hiñroâ, coøn ñoàng thì ñöùng sau hiñroâ : Fe, (H) , Cu.
GV: laøm thí nghieäm 4:
- Coù 2 coác ñöïng nöôùc: cho maåu Natri vaøo coác 1, ñinh saét vaøo coác 2.
- Neâu hieän töôïng xaûy ra?
HS:quan saùt, traû lôøi:
Hieän töôïng: coác 1: maåu natri noùng chaûy thaønh gioïi troøn chaïy treân maët nöôùc vaø tan daàn, coøn coác 2: khoâng coù hieän töôïng.
GV:duøng 2 maåu giaáy pheânolphtaleâin nhuùng vaøo 2 coác, ta coù ñieàu gì?
HS: coác 1: laøm cho pheânphtaleâin khoâng maøu chuyeån sang hoàng.
GV:vì sao pheânolphtaleâin khoâng maøu chuyeån sang hoàng ?
HS: dd trong coác 1 laø kieàm.
GV: em haõy vieát PTHH xaûy ra.
HS: 
­ 2Na + 2H2O " 2NaOH + H2 #
­ Fe + H2O : khoâng phaûn öùng.
GV: :em haõy neâu nhaän xeùt hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa 2 kim loaïi naøy? Vaø chuùng ñöôïc saép xeáp nhö theá naøo?
HS: Natri hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn saét
Ta xeáp natri ñöùng tröôùc saét: Na, Fe.
GV:caùc em caàn löu yù raèng: ngay ôû ñk thöôøng kim loaïi Na phaûn öùng ñöôïc vôùi nöôùc, vaø phaûn öùng naøy toûa nhieàu nhieät raát nguy hieåm, cho neân söû duïng kim loaïi natri heát söùc caån thaän!
GV: caên cöù vaøo keát quaû cuûa 4 thí nghieäm treân, ta xeáp caùc kim loaïi naøy thaønh daõy nhö theá naøo?
HS:Na, Fe, (H), Cu, Ag
GV: baèng nhieàu thöïc nghieäm caùc nhaø hoùa hoïc ñaõ xeáp ñöôïc kim loaïi thaønh daõy theo chieàu möùc ñoä hoaït ñoäng hoùa hoïc giaûm daàn , ñoù laø:K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, (H), Cu, Ag, Au.
Thí nghieäm 1:
- PTHH:
­ Fe + CuSO4 " FeSO4 + Cu
 (r) (dd) (dd) (r)
Traéng xaùm xanh bieån luïc nhaït ñoû
­ Cu + FeSO4 : khoâng phaûn öùng.
- Vaäy: saét hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn ñoàng.
 Ta xeáp saét ñöùùng tröôùc ñoàng: Fe, Cu.
Thí nghieäm 2:
- PTHH:
­ Cu + 2AgNO3 " Cu(NO3)2 + 2Ag
(r) (dd) (dd) (r)
Ñoû khoâng maøu xanh lam xaùm
­ Ag + Cu(NO3)2 : khoâng phaûn öùng.
- Vaäy: ñoàng hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn baïc.
 Ta xeáp ñoàng ñöùng tröôùc baïc: Cu, Ag
Thí nghieäm 3:
- PTHH:
­ Fe + 2HCl " FeCl2 + H2 #
­ Cu + HCl : khoâng phaûn öùng.
-Vaäy: saét ñaåy ñöôïc hiñro ra khoûi dd axit, coøn ñoàng thì khoâng.
 Ta xeáp: saét ñöùng tröôùc hiñroâ, coøn ñoàng thì ñöùng sau hiñroâ : Fe, (H) , Cu.
Thí nghieäm 4:
PTHH : 
­ 2Na + 2H2O " 2NaOH + H2 #
­ Fe + H2O : khoâng phaûn öùng.
Vaäy: Natri hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh hôn saét
 Ta xeáp natri ñöùng tröôùc saét: Na, Fe.
Keát luaän:
 Ta coù daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa moät soá kim loaïi ñöôïc xeáp theo möùc ñoä giaûm daàn ñoù laø:K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, (H), Cu, Ag, Au.
HOẠT ĐỘNG 2: (10’)
II.Dãy hoạt động hoá học của kim loại có ý nghĩa như thế nào ?
(1) Mục tiêu:
Kiến thức: 
- Học sinh hiểu được ý nghĩa của dãy hoạt động hoá học của kim loại.
Kĩ năng:
Vận dụng làm một số bài tập hoá học.
(2) Phương pháp, phương tiện, dạy học: vấn đáp, tìm tòi, thảo luận nhóm (kĩ thuật khăn trải bàn), giấy Ao, bút dạ.
(3) Các bước của hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV: nhìn vaøo daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi cho ta bieát ñieàu gì?
HS: Làm việc theo khăn trải bàn, nêu các ý nghĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại.
GV:Gọi 2,3 nhóm trình bày và nhận xét. Kết luận
- Möùc ñoä hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi giaûm daàn töø traùi sang phaûi.
- Kim loaïi ñöùng tröôùc Mg phaûn öùng vôùi nöôùc ôû ñieàu kieän thöôøng taïo thaønh kieàm vaø giaûi phoùng khí H2
- Kim loaïi ñöùng tröôùc H phaûn öùng vôùi moät soá dung dòch axit( HCl, H2SO4 loaõng..) giaûi phoùng khí H2
- Kim loaïi ñöùng tröôùc (tröø Na, K) ñaåy kim loaïi ñöùng sau ra khoûi dung dòch muoái.
Baøi taäp: (gv: duøng baûng phuï ñöa baøi taäp leân baûng)
1. Daõy caùc kim loaïi naøo sau ñaây ñöôïc saép xeáp ñuùng theo chieàu hoaït ñoäng hoùa hoïc taêng daàn?
K, Mg, Cu, Al, Zn, Fe
Fe, Cu, K, Mg, Al, Zn
Cu, Fe, Zn, Al, Mg, K
Zn, K, Mg, Cu, Al, Fe
2. Haõy cho bieát hieän töôïng xaûy ra khi cho: nhoâm vaøo dung dòch ñoàng (II) clorua?
Ñaùp aùn:
choïn C.
Hieän töôïng:coù lôùp maøu ñoû baùm vaøo laù nhoâm, dd nhaït maøu daàn vaø cuoái cuøng laø khoâng maøu.
PTHH: 2Al + 3CuCl2 " 2AlCl3 + 3Cu
Tích hợp GD hướng nghiệp:
GV: Dãy hoạt động hóa học của kim loại có ý nghĩa như thế nào trong sản xuất hóa học ?
HS: giúp chúng ta làm việc một cách có khoa học, không máy móc, mò mẫn và tiết kiệm thời gian nghiên cứu vấn đề cũng như trong việc thử nghiệm; tiết kiệm hóa chất.
Daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi cho bieát:
- Möùc ñoä hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi giaûm daàn töø traùi sang phaûi.
- Kim loaïi ñöùng tröôùc Mg phaûn öùng vôùi nöôùc ôû ñieàu kieän thöôøng taïo thaønh kieàm vaø giaûi phoùng khí H2
- Kim loaïi ñöùng tröôùc H phaûn öùng vôùi moät soá dung dòch axit( HCl, H2SO4 loaõng..) giaûi phoùng khí H2
- Kim loaïi ñöùng tröôùc (tröø Na, K) ñaåy kim loaïi ñöùng sau ra khoûi dung dòch muoái.
5.TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
5.1 Tổng kết
GV: Em hãy trình bày 1 phút với nội dung sau: Dãy hoạt động hóa học của kim loại cho em biết ý nghĩa gì ?
GV: Tóm tắt ý nghĩa của dãy hoạt động hoá học bằng BĐTD.
5.2 Hướng dẫn học tập:
Đối với bài học ở tiết học này:
Hoïc baøi: yù nghóa daõy hoaït ñoäng hoùa hoïc cuûa kim loaïi vaø vieát daõy saép xeáp cuûa moät soá kim loaïi.
Baøi taäp: 2,3,4, 5 SGK / 54.
Đối với bài học ở tiết học tiếp theo (tiết 24): “Nhôm”
Nêu vài dặc điểm tính chất vật lí của nhôm.
Nhôm có thể phản ứng với những chất nào?
Vẽ BĐTD cho bài học nhôm
6.PHỤ LỤC