Giáo án Địa lí 12 - Bài 41: Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở đồng bằng sông Cửu Long

Tiết 46 Bài 41 VẤN ĐỀ SỬ DỤNG HỢP LÍ VÀ CẢI TẠO TỰ NHIÊN Ở 
ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
I. Nội dung của bài học:
Nội dung 1. Khái quát
1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ
2. Các bộ phận hợp thành đồng bằng song Cửu Long
Nội dung 2. Thế mạnh và hạn chế về tự nhiên
Thế mạnh (đất đai, khí hậu, song ngòi, sinh vật, sinh vật, tài nguyên biển, khoáng sản)
Hạn chế
Nội dung 3. Biện pháp sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên 
II.MỤC TIÊU BÀI HỌC: Sau bài học, HS cần:
1.Kiến thức:
Ø	Biết được vị trí và phạm vi lãnh thổ của vùng
Ø	Hiểu được đặc điểm tự nhiên của ĐBSCL với những thế mạnh và hạn chế của nó trong việc phát triển KT-XH.
Ø	Nhận thức được vấn đề cấp thiết và những biện pháp hàng đầu trong việc sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên nhằm biến ĐBSCL thành một khu vực kinh tế quan trọng của cả nước.
2. Kĩ năng
Ø	Đọc và phân tích được một số thành phần tự nhiên của ĐBSCL trên bản đồ hoặc trong atlat
Ø	Phân tích được các bảng số liệu, biểu đồ, tranh ảnh, đoạn phim có liên quan
3. Thái độ: Có ý thức trong việc bảo vệ tài nguyên môi trường.
4. Định hướng phát triển năng lực học sinh:
Ø	Năng lực chung:, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng, năng lực ngôn ngữ.
Ø	Năng lực chuyên biệt: sử dụng tranh ảnh, bản đồ, biểu đồ
III. Mô tả các hoạt động nhận thức
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
- HS biết được vị trí và phạm vi lãnh thổ của vùng
- Biết được các nguồn tài nguyên thiên nhiên của vùng
- Qua phân tích hiểu được các thế mạnh và hạn chế về tự nhiên của đồng bằng sông Cửu Long
- Hiểu được các giải pháp sử dụng và cải tạo tư nhiên của vùng
Sử dụng Atlat, tranh ảnh, biểu đồ, clip phim phân tích các thế mạnh và hạn chế về tự nhiên của đồng bằng sông Cửu Long
- Dựa vào mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố tự nhiên và kinh tế nêu giải pháp cải tạo và sử dụng tự nhiên một cách hợp lí, hiệu quả ở đồng bằng sông Cửu Long.
Mối quan hệ giữa các giải pháp tự nhiên và kinh tế
Liên hệ thực tế ở địa phương: thực trạng, giải pháp
IV. Thiết kế tiến trình dạy học
1. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
* Giáo viên:
- Bản đồ tự nhiênViệt Nam
- Álát Địa lí Việt Nam
- Tranh ảnh về thiên nhiên đồng bằng sông Cửu Long, clip thiên nhiên ĐBSCL (nếu có)
- Phiếu học tập
* HS
- Átlat Địa lí Việt Nam
- SGK
2. Hoạt động học tập
A. Khởi động:
1. Mục tiêu
Giúp cho học sinh nhớ lại kiến thức bài 6, bài 7 và bài 40 đồng bằng sông Hồng Địa lí lớp 12
Rèn luyện kĩ năng phân tích tranh ảnh, bản đồ
Tìm ra những nội dung mà học sinh chưa biết, từ đó bổ sung khắc sâu kiến thức của bài học cho học sinh
2. Phương pháp
Nêu vấn đề, đàm thoại, gợi mở, trực quan
3 Phương tiện
Tranh ảnh, bản đồ hoặc một đoạn clip về thiên nhiên đồng bằng sông Cửu Long, mùa lũ ở đồng bằng sông Cửu Long, nạn hạn hán và xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long, các hoạt động kinh tế ở đồng bằng song Cửu Long..
4. Tiến trình hoạt động
F Bước 1. GV giao nhiệm vụ cho nhóm học sinh: Căn cứ vào những thước phim trên, hãy hoàn thành các nội dung sau:
So sánh với đồng bằng sông Hồng có nhận xét gì về thiên nhiên của đồng bằng sông Cửu long?
Những khó khăn lớn nhất về tự nhiên ở đồng bằng song Cửu Long đó là gì?
F Bước 2. HS trao đổi với bạn trong nhóm thực hiện nhiệm vụ trong 2 phút
F Bước 3: GV gọi HS đại diện nhóm trình bày kết quả thực hiện được
F Bước 4: GV đánh giá kết quả và nêu vấn đề dẫn dắt vào bài học mới
B. Bài mới
u Hoạt động 1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ
Mục tiêu:
HS biết được vị trí và phạm vi lãnh thổ ở đồng bằng SCL, Mối quan hệ phát sinh giữa các bộ phận lãnh thổ
Phương pháp
Đàm thoại, gợi mở
Hoạt động cá nhân
3. 	Phương tiện
Bản đồ tự nhiên đồng bằng SCL, Atlat trang 29, tranh ảnh
4. Tiến trình hoạt động
F Bước 1. GV giao nhiệm vụ cho học sinh dựa vào bản đồ tư nhiên Việt Nam, Atlat trang 29 nêu vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ vùng
Các bộ phận hợp thành lãnh thổ
F Bước 2. HS thực hiện cá nhân, có thể trao đổi với các bạn bên cạnh để hoàn thành nội dung
F Bước 3. Cá nhân báo cáo kết quả làm việc với GV
F Bước 4. GV đánh giá quá trình HS thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của HS
vHoạt động 2. Thế mạnh và hạn chế về tự nhiên của đồng bằng song Cửu Long
Mục tiêu:
Kiến thức: hiểu và đánh giá được những thế mạnh và hạn chế về tự nhiên của đồng bằng SCL đối với sự phát triển KT-XH vùng
Kĩ năng: sử dụng bản đồ tự nhiên, Atlat bản đồ tự nhiên VN, các trang bản đồ Atlat (trang 29, 9, 10,11, 12, 8), sơ đồ và lược đồ SGK kết hợp với clip thiên nhiên đồng bằng SCL phân tích những thuận lợi, thế mạnh và những khó khăn, hạn chế về tự nhiên của vùng đối với sự phát triển KT-XH. Xác định các loại đất chính trên bản đồ
Phương pháp:
Đàm thoại, gợi mở
Nêu vấn đề
Thảo luận nhóm
Phương tiện
Bản đồ tự nhiên Việt Nam
Átlat Địa lí Việt Nam
Hình 41.1 và hình 41.2/SGK
Clip thiên nhiên đồng bằng SCL
Tiến trình hoạt động
F Bước 1.GV giao nhiệm vụ cho học sinh cả lớp: Đọc mục I SGK trong 5 phút. Sau đó chia lớp ra làm 2 nhóm và giao nhiệm vụ cho học sinh mỗi nhóm trong 5 phút 
Nhóm chẵn: Hoàn thành các nội dung sau đây 
So sánh với đồng bằng sông Hồng phân tích những thuận lợi và khó khăn của tài nguyên khí đất đai và khí hậu đối với sự phát triển KT-XH của vùng
 Giải thích vì sao đồng bằng SCL có những hạn chế về khí hậu và đất đai như thế?
Nhóm lẻ: Hoàn thành các nội dung sau đây
So sánh với đồng bằng sông Hồng phân tích những thuận lợi và hạn chế của tài nguyên sinh vật, tài nguyên nước, biển và khoáng sản đối với sự phát triển KT-XH của vùng
Vì sao đồng bằng SCL có thế mạnh kinh tế biển? Thế mạnh nầy có tác động thế nào dối với nền KT-XH của vùng?
GV có thể giúp HS bằng cách cho HS hoàn thành phiếu học tập 1
PHIẾU HỌC TẬP 1
Nội dung
Thế mạnh
Hạn chế
1..Đất đai
2.Khí hậu
3.Sinh vật
3.Tài nguyên nước
Tài nguyên biển
Khoáng sản
F Bước 2: Nhóm trưởng tổ chức cho HS thực hiện cá nhân trước sau đó thảo luận để hoàn thành nội dung và chuẩn bị báo cáo kết quả cho GV. HS điều chỉnh kết quả học tập của cá nhân
- GV quan sát, trợ giúp HS thực hiên nhiệm vụ
F Bước 3. Báo cáo thảo luận: GV tổ chức cho HS báo cáo và thảo luận kết quả thực hiện
Gọi 01 của mỗi nhóm bất kì lến báo cáo kết quả thực hiện được kết hợp chỉ bản đồ 
Hướng dẫn HS trao đổi, thảo luận, điều chỉnh, bổ sung kết quả thực hiện và ghi chép vào vở ghi bài
GV chốt lại nội dung học tập
F Bước 4. GV đánh giá quá trình HS thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của HS về thái độ, tinh thần làm việc, khả năng giao tiếp
wHoạt động 3. Tìm hiểu về vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên đồng bằng SCL
1. Mục tiêu: 
Kiến thức: Nhận thức được vấn đề cấp thiết và những biện pháp hàng đầu trong việc sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên nhằm biến ĐBSCL thành một khu vực kinh tế quan trọng của cả nước
Kĩ năng: xác định mối liên hệ giữa các yếu tố tự nhiên với tự nhiên và tự nhiên với KT-XH để đưa ra các biện pháp cải tạo và sử dụng tự nhiên một cách hợp lí, hiệu quả và bền vũng
2. Phương pháp:
Đàm thoại, gợi mở
Nêu vấn đề
Thảo luận nhóm
3. Phương tiện
Bản đồ tư nhiên Việt Nam
Átlat Địa lí Việt Nam
Clip, tranh ảnh về các vấn đề hạn hán, mùa lũ đồng bằng SCL, hoạt động kinh tế nông nghiệp, thủy sản, các công trình thủy lợi, trồng rừng ngập mặn
4. Tiến trình hoạt động
F Bước 1. GV giao nhiệm vụ cho học sinh các nhóm căn cứ vào SGK và kiến thức đã học hãy:
Quan sát biểu đồ hình 41.3/SGK so sánh cơ cấu sử dụng đất của hai đồng bằng lớn nhất nước ta năm 2005 có nhận xét gi?
Tại sao vào mùa khô vấn đề nước ngọt là biện pháp hàng đầu trong việc sử dụng hợp lí đất đai
Nêu các giải pháp để sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở đồng bằng nầy một cách hiệu quả, bền vững
Trong các giải pháp đó có cần các giải pháp về mặt kinh tế-xã hội? Tại sao? Cụ thể như thế nào?
F Bước 2. HS thực hiện cá nhân, trao đổi với các bạn trong nhóm để hoàn thành nội dung
F Bước 3. Cá nhân đại diện nhóm báo cáo kết quả làm việc với GV
F Bước 4. GV đánh giá quá trình HS thực hiện và đánh giá kết quả cuối cùng của HS
C. Luyện tập
a. Câu hỏi nhận biết:
Câu 1. ĐBSCL không tiếp giáp với::
Đông Nam Bộ	B. Vịnh Thái Lan	C. Tây Nguyên	D. Campuchia
Câu 2. Nhóm đất có diện tích lớn nhất ở ĐBSCL là:
đất phù sa ngọt
đất xám
đất mặn
đất phèn
Câu 3. Các tỉnh, thành phố nào sau đây không thuộc vùng ĐBSCL hiện nay?
An Giang, Kiên Giang, Hậu Giang, Tiền Giang
Cần Thơ, Long An, Vĩnh Long, Bạc Liêu
Đông Nai, Tây Ninh, Bình Phước
Bến Tre, Cà Mau, Trà Vinh, Sóc Trăng, Đồng Tháp
b. Câu hỏi thông hiểu
Câu 1. Khó khăn về tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội ở ĐBSCL không phải là:
tài nguyên khoáng sản hạn chế
gió mùa Đông Bắc và sương muối
mùa khô kéo dài
một vài loại đất thiếu dinh dưỡng
Câu 2. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng xâm nhập mặn diễn ra hàng năm ở ĐBSCL là :
A. phát triển hệ sinh thái rừng ngập mặn.
B. có nhiều cửa sông đổ ra biển.
C. phá rừng ngập mặn để nuôi tôm.
D. mùa khô kéo dài từ tháng 12 đến tháng 4.
Câu 3. Vấn đề quan trọng hàng đầu vào mùa khô ở ĐBSCL là:
bảo vệ rừng ngập mặn
nước ngọt
phân bón
Cải tạo giống
Câu 4. Để đảm bảo cân bằng sinh thái, đồng bằng SCL cần phải
bảo vệ và phát triển rừng
cải tạo đất phèn, đất mặn
khoanh rừng kết hợp nuôi tôm
giảm độ mặn trong đất
c, Câu hỏi vận dụng thấp. 
 Dựa vào Atlat và kiến thức đã học, hãy so sánh đặc điểm khác nhau về tự nhiên giữa vùng đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng
d. Câu hỏi vận dụng cao
Câu hỏi 1: Vì sao “ sống chung với lũ “ là cách ứng xử tốt nhất đối với tự nhiên ở đồng bằng sông Cửu Long?
Câu hỏi 2: Liên hệ thực tế ở địa phương, nêu thực trạng những thế mạnh và hạn chế về tự nhiên.Trên cơ sở đó nêu các giải pháp cải tạo và sử dụng hợp lí tài nguyên của vùng.
D. Vận dụng mở rộng: