Giáo án môn Lịch sử lớp 6 - Bài 18: Trưng Vương và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán - Phạm Thanh Tuấn - Trường THCS Lương Thế Vinh - Krông Ân - Đăk Lăk

TUẦN
TIẾT
BÀI
20
20
18
NGÀY SOẠN
NGÀY DẠY
LỚP DẠY
6A1
TRƯNG VƯƠNG VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN 
CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC HÁN
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Kiến thức:
Sau khi khởi nghĩa thắng lợi, Hai Bà Trưng đã tiến hành công cuộc xây dựng đất nước và giữ gìn nền độc lập vừa giành được. Đó là những việc làm thiết thực đem lại quyền lợi cho nhân dân, tạo nên sức mạnh để tiến hành cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán.
Cuộc kháng chiến chống xâm lược Hán (42 – 43) nêu bật ý chí bất khuất của nhân dân ta.
2. Tư tưởng:
Giáo dục tinh thần bất khuất của dân tộc.
Mãi mãi ghi nhớ công lao của các anh hùng dân tộc thời Hai Bà Trưng.
3. Kĩ năng:
Rèn luyện kĩ năng đọc bản đồ lịch sử.
Bước đầu làm quen với phương pháp kể chuyện lịch sử.
B. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU CẦN CHO BÀI HỌC:
Sách giáo khoa, sách giáo viên Lịch sử 6.
Tư liệu lịch sử tham khảo: Lịch sử Việt Nam toàn tập - Nhà xuất bản giáo dục 2002; Đại Việt sử kí toàn thư – Nhà xuất bản Khoa học xã hội và nhân văn 1993.
Tranh ảnh lịch sử: Đền thờ Hai Bà Trưng.
Lược đồ: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán (42 – 43).
Phiếu học tập.
Bảng thảo luận nhóm.
Bút viết bảng.
C. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
I. Kiểm tra bài cũ:
	Giới thiệu tranh: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng năm 40.
Trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?
II. Giới thiệu bài mới:
Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40 đã giành thắng lợi vẻ vang. Sau khi khởi nghĩa thắng lợi, Hai Bà Trưng đã bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng đất nước và chuẩn bị đối phó với cuộc xâm lược của nhà Hán, trong điều kiện vừa mới giành được độc lập, đất nước còn nhiều khó khăn. Cuộc kháng chiến diễn ra gay go và ác liệt
III. Dạy và học bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
GV: Sau khi khởi nghĩa Hai Bà Trưng thắng lợi, nhân dân ta đã làm gì?
(Nhân dân suy tôn Trưng Trắc lên làm vua)
GV: Việc Bà Trưng Trắc được suy tôn lên làm vua đã chứng tỏ điều gì?
(Sự đồng lòng nhất trí của toàn dân ta đối với người có công lao to lớn trong việc đánh đuổi quân đô hộ. Đây cũng là vị vua nữ đầu tiên của dân tộc ta, chứng tỏ rằng từ đây người Âu Lạc đã làm chủ được đất nước của mình. Chọn Mê Linh làm kinh đô).
GV: Hãy nêu những việc của Trưng Vương sau khi lên ngôi?
(Phong chức tước cho những người có công; các Lạc tướng cai quản các huyện, xá thuế hai năm liền cho dân, xoá bỏ luật pháp hà khắc cùng các thứ lao dịch nặng nề của chính quyền đô hộ).
GV: Giới thiệu thêm về việc phong chức tước cho những người có công: Trần Thị Đoan được phong làm Man Hoàng hậu; Nữ tướng Lê Chân được phong làm Thánh Chân công chúa; Nữ tướng Lê Thị Hoa được phong làm Phụ vương công chúa đông quân tướng quân
GV: Những việc làm của Trưng Vương có ý nghĩa như thế nào?
(Nhằm xây dựng chính quyền tự chủ, không lệ thuộc vào thế lực bên ngoài, chuẩn bị đối phó với cuộc xâm lược mới của nhà Hán).
GV: Được tin cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng thắng lợi, vua Hán đã làm gì?
(Vua Hán nổi giận hạ lệnh cho các quận miền Nam Trung Quốc khẩn trương chuẩn bị xe, thuyền làm thêm đường sá, tích trữ lương thực để sang đàn áp nghĩa quân).
GV: Giới thiệu thêm: Sở dĩ vua Hán chưa ra lệnh cho quân sang đàn áp ngay cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng là bởi vì nhà Hán đang lo đối phó với các cuộc đấu tranh của nhân dân và bành trướng lãnh thổ về phía Tây và phía Bắc.
GV: Chuyển ý sang mục 2.
GV: Quân Hán tiến vào nước ta với lực lượng như thế nào? 
(Hai vạn quân tinh nhuệ; 2.000 xe thuyền các loại và nhiều dân phu).
GV: Vì sao Mã Viện được chọn làm chỉ huy đạo quân xâm lược?
(Mã Viện là viên tướng lão luyện, nổi tiếng gian ác, lại lắm mưu nhiều kế, quen chinh chiến ở phương Nam).
GV: Cho học sinh so sánh lực lượng của quân Hán với số dân của Giao Chỉ (nơi diễn ra trận đánh chủ yếu của cuộc kháng chiến)
(746.237 dân)
GV: Em có nhận xét gì về lực lượng quân Hán?
(Lực lượng quân mạnh, trang bị đầy đủ vũ khí, lương thực, chúng tỏ tính ác liệt và dã tâm quyết tiêu diệt quân khởi nghĩa, xâm chiếm lại nước ta của nhà Hán).
GV: Giáo viên sử dụng lược đồ: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán. Tường thuật cuộc tiến công của quân Hán vào Hợp Phố.
GV: Hãy trình bày các hướng tiến công của quân Hán vào nước ta?
GV: Tường thuật và kết hợp với chỉ lược đồ.
GV: Giới thiệu về vùng đất Lãng Bạc: nằm ở phía Đông Cổ Loa, gần Chí Linh – Hải Dương, đây là một miền đồi đất cao, xung quanh là vùng đồng sâu, hồ nước mênh mông).
GV: Em hãy trình bày diễn biến của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán trên lược đồ?
GV: Sử dụng lược đồ tường thuật lại diễn biến cuộc kháng chiến?
GV: Giải thích thêm về sự hi sinh anh dũng của Hai Bà Trưng:
Cấm Khê đến lúc hiểm nghèo
Chị em thất thế cũng liều với sông.
GV: Giới thiệu diễn biến tiếp theo sau khi Hai Bà Trưng hi sinh.
GV: Để tưởng nhớ công lao to lớn của Hai Bà Trưng, nhân dân ta đã làm gì?
GV: Hướng dẫn học sinh xem hình 45 – SGK: Đền thờ Hai Bà Trưng ở huyện Mê linh – Vĩnh Phúc.
GV: Nhân dân ta đã lập hơn hai trăm đền thờ ở khắp toàn quốc đã nói lên điều gì?
(Chứng tỏ lòng biết ơn, trân trọng công lao to lớn của Hai Bà Trưng, những người đã có công lớn giành lại độc lập dân tộc, thể hiện truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của dân tộc ta từ buỉi bình minh lịch sử, đặc biệt là truyền thống đánh giặc của phụ nữ Việt Nam “Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh.
Hàng năm chúng ta kỉ niệm Hai Bà Trưng vào ngày 6 – 2 âm lịch và vào dịp kỉ niệm 8 – 3 dương lịch.
GV: Phân nhóm học tập.
HS: Hoạt động theo nhóm.
Câu hỏi: Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán đã có tác dụng và ý nghĩa gì?
HS: Trình bày kết quả thảo luận.
GV: Nhận xét.
1.Hai Bà Trưng đã làm gì sau khi giành lại được độc lập?
- Trưng Trắc được suy tôn làm vua (Trưng Vương), đóng đô ở Mê Linh.
- Những việc làm:
+ Phong chức tước cho những người có công.
+ Các Lạc tướng cai quản các huyện.
+ Xá thuế hai năm liền cho dân.
+ Xoá bỏ luật pháp hà khắc, lao dịch nặng nề.
è Xây dựng chính quyền tự chủ.
2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán (42 – 43) đã diễn ra như thế nào?
- Lực lượng giặc:
+ 2 vạn quân tinh nhuệ.
+ 2.000 xe thuyền các loại và nhiều dân phu.
- Đường tiến công của giặc:
+ Đường bộ.
+ Đường thuỷ.
è Hợp quân tại Lãng Bạc.
- Diễn biến:
+ Tháng 4 năm 42, Mã Viện kéo quân xâm chiếm nước ta.
+ Tại Lãng Bạc, quân ta chiến đấu anh dũng.
+ Thế giặc mạnh, ta lui quân về Cổ Loa, Mê Linh, cuối cùng, rút tiếp về Cấm Khê.
+ Tháng 3 – 43, Hai Bà Trưng đã hi sinh oanh liệt trên đất Cấm Khê.
+ Năm 44, Mã Viện thu quân về nước.
IV.Củng cố:
GV: Phân nhóm học tập và giao cho mỗi nhóm một lược đồ câm: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán.
HS: Điền các kí hiệu thích hợp vào lược đồ thể hiện diễn biến cuộc kháng chiến.
GV: Nhận xét ý thức học tập của học sinh. Biểu dương những tấm gương tích cực trong giờ học. Nhắc nhở những hạn chế, khuyết điểm của học sinh trong giờ học.
V.Dặn dò:
Sưu tầm tài liệu lịch sử liên quan đến nội dung bài học hôm nay.
Học bài, trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa và soạn trước bài 19.