Giáo án môn Lịch sử lớp 6 - Bài 22: Khởi nghĩa lý bí, nước vạn xuân (542 - 602) (tiếp theo) - Mạnh Thi Thu Thủy - Trường THCS & THPT Chu Văn An

 Ngày soạn : 15-2-2012
Tiết 24 : Ngày dạy : 16-2-2012
Bài 22: KHỞI NGHĨA LÝ BÍ – NƯỚC VẠN XUÂN (542 – 602)(TT)
I – MỤC TIÊU BÀI HỌC :
1. Kiến thức:
 	- Khi cuộc khởi nghĩa Lý Bí bùng nổ, thế lực phong kiến Trung Quốc (triều đại nhà Lương và sau đó là nhà Tuỳ) đã huy động lực lượng lớn sang xâm lược nước ta hòng lập lại chế độ đô hộ như cũ .
- Cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống quân Lương trải qua hai thời kỳ: thời kỳ do Lý Bí lãnh đạo và thời kỳ do Triệu Quang Phục lãnh đạo. Đây là cuộc chiến đấu không cân sức, Lý Bí phải rút lui dần và trao quyền cho Triệu Quang Phục. Triệu Quang Phục đã xây dựng căn cứ Dạ Trạch và sử dụng cách đánh du kích đánh đuổi quân xâm lược, giành lại chủ quyền cho đất nước.
- Đến thời Hậu Lý Nam Đế, nhà Tuỳ phải huy động một lực lượng lớn sang xâm lược. Cuộc kháng chiến của nhà Lý thất bại – nước Vạn Xuân lại rơi vào ách thống trị của phong kiến phươngBắc. 
2. Về tư tưởng, tình cảm:
- Học tập tinh thần chiến đấu chống quân ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc của ông cha ta.
- Giáo dục ý chí kiên cường, bất khuất của dân tộc.
3. Về kỹ năng:
- Sử dụng ký hiệu trên bản đồ câm để diễn tả trận đánh.
- Rèn luyện kỹ năng phân tích và kỹ năng đọc bản đồ lịch sử.
4. Trọng tâm: Cuộc kháng chiến chống quân Lương xâm lược.
II – ĐỒ DÙNG DẠY HỌC :
- Lược đồ treo tường “Khởi nghĩa Lý Bí”
- Chuẩn bị sẵn các ký hiệu để diễn tả diễn biến chính của cuộc kháng chiến.
III – HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
 1. Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ: Em hãy trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa của Lý Bí trên lược đồ và nhận xét gì về cuộc khởi nghĩa đó ? (Gv ứng dụng công nghệ thông tin )
Trả lời : Nhận xét : Cuộc khởi nghĩa thu hút được sự ủng hộ của đông đảo nhân dân và hào kiệt trong cả nước như Tinh Thiều ,Phạm Tu ,Triệu Túc , Triệu Quang Phục 
- Cuộc khởi nghĩa diễn ra trên quy mô lớn ,giành được thắng lợi nhanh chóng ,làm chủ được kinh đô, khiến cho quân giặc khiếp sợ 
- Tinh thần chiến đấu mạnh mẽ ,quyết liệt của nghĩa quân , thể hiện liên tiếp trong hai năm đánh bại hai cuộc tấn công trên quy mô lớn của nhà Lương . 
 3. Giảng bài mới:
A. Giới thiệu bài: Mùa xuân năm 544, cuộc khởi nghĩa Lý Bí đã thành công. Lý Bí đã lên ngôi hoàng đế và đặt tên nước là Vạn Xuân với hy vọng đất nước, dân tộc sẽ được trường tồn. Nhưng tháng 5 năm 545, phong kiến phương Bắc, lúc này là triều đại nhà Lương và sau đó là nhà Tuỳ, đã mang quân sang xâm lược trở lại nước. Lúc đầu là Lý Nam Đế và sau đó Triệu Quang Phục lãnh đạo nhân dân chống lại sự xâm lược đó , đây là cuộc kháng chiến không cân sức. Nhân dân ta đã chiến đấu rất dũng cảm, nhưng cuối cùng không tránh khỏi thất bại.
B. Nội dung giảng bài mới:
Nội Dung 
Hoạt Động GV- HS 
UDCNTT
3.Chống quân Lương xâm lược.
-Tháng 5 năm 545, quân Lương cử Dương Phiêu và Trần Bá Tiên chỉ huy một đạo quân lớn tiến vào nước ta theo hai đường thuỷ, bộ.
-Quân ta chặn đánh địch không được phải lui về giữ thành sông Tô Lịch ,thành vỡ.Lý Nam Đế rút về giữ thành Gia Ninh rồi rút về hồ Điển Triệt . Sau đó rút vào động Khuất Lão . Năm 548, Lý Nam Đế mất.
4. Triệu Quang Phục đánh bại quân lương như thế nào ?
-Triệu Quang Phục là người có công lớn trong cuộc khỡi nghĩa được Lý Nam Đế tin cậy trao quyền chỉ huy cuộc kháng chiến chống quân Lương 
- Triệu Quang Phục chọn Dạ Trạch làm căn cứ kháng chiến.
-Ông dùng chiến thuật du kích để đánh quân Lương.
- Cuộc kháng chiến kéo dài đến năm 550 nhà Lương có loạn, Triệu Quang Phục chớp thời cơ phản công và giành thắng lợi.
5. Nước Vạn Xuân độc lập đã kết thúc như thế nào ? 
-Sau khi đánh bại quân Lương, Triệu Quang Phục lên ngôi vua (Triệu Việt Vương) và tổ chức lại chính quyền.
- Năm 571 Lý Phật Tử cướp ngôi Triệu Việt Vương, lên ngôi vua gọi là hậu Lý Nam Đế.
- Năm 603, 10 vạn quân Tuỳ tấn công Vạn Xuân, Lý Phật Tử bị bắt giải về Trung Quốc. 
* Trong bài này các em cần nắm những nội dung nào ? 
Hoạt động 1:Trình bày chính hai giai đoạn của cuộc kháng chiến chống quân Lương : 
Gv : đưa lược đồ chống quân xâm lược . Gọi HS lên trình bày trên lược đồ 
F Tại sao tháng 5-545, nhà Lương lại phái quân sang xâm lược nước ta lần ba ?
-Vì bọn phong kiến Trung Quốc muốn vĩnh viễn xoá bỏ đất nước ta, dân tộc ta để có thể vơ vét, bóc lột dân ta ngày càng nhiều hơn. 
Gv đưa ảnh Hồ Điển Triệt
FTại sao quân ta lại chọn Hồ Điển Triệt làm nơi đóng quân ?
F Những chi tiết nào nói lên tinh thần chiến đấu dũng cảm của nhân dân ta ?(em nào biết )
Giữ từng tấc đất, thành vỡ, tướng tử trận, nghĩa quân vẫn tiếp tục chiến đấu.
Gv cho HS thảo luận Nhóm (3’)
F Theo em, sự thất bại của Lý Nam Đế có phải là sự thất bại của nước Vạn Xuân không? Tại sao ?
 -Không phải, vì cuộc chiến đấu của nhân dân ta còn tiếp diễn dưới sự lãnh đạo của Triệu Quang Phục đã đưa quân về đóng ở Đầm Dạ Trạch ,dùng chiến thuật du kích kháng chiến lâu dài ,đánh bại quân Lương 
Chuyển ý :Vậy Triệu Quang Phục đánh bại quân Lương như thế nào và kết quả ra sao ? chúng ta sang phần 4 nhỏ 
*Hoạt động 2: nhận biết và biết trình bày được theo lược đồ những nét diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa : kết quả ,ý nghĩa : 
Sau khi thất bại ở hồ Điển Triệt ,Triệu Quang Phục được Lý Nam Đế trao quyền chỉ huy cuộc kháng chiến chống quân Lương . 
F Vì sao Lý Nam Đế trao quyền cho Triệu Quang Phục ?
-Là tướng trẻ, có tài, có khả năng huy động được sức mạnh của nhân dân.
Sau khi Lý Nam Đế trao quyền cho ông thì Triệu Quang Phục làm gì ? 
Gv : đưa lược đồ : chống quân xâm lược . 
Gv đưa hình vùng Dạ Trạch : 
FTại sao Triệu Quang Phục chọn Dạ Trạch làm căn cứ kháng chiến và phát triển lực lượng? 
Vị trí thuận lợi, phù hợp với chiến thuật đánh du kích, lấy yếu địch mạnh
Gv đưa lược đồ lên và đặt câu hỏi
FTrước việc làm của Triệu Quang Phục quân Lương có hành động gì 
Vì sao cuộc kháng chiến chống quân Lương của Triệu Quang Phục lại giành được thắng lợi?
tinh thần chiến đấu kiên cường, bền bỉ của quân ta. Triệu Quang Phục biết tận dụng ưu thế của đầm Dạ Trạch để thực hiện chiến tranh du kích gây cho địch chán nản, nhụt chí... và tận dụng thời cơ đó mà phản công. Được sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân. 
Chuyển ý : Sau khi đánh bại được quân Lương thì Triệu quang Phục đã làm gì ? và nước Vạn Xuân độc lập đã kết thúc ra sao chúng ta sang phần 5 nhỏ : 
* Hoạt động 3: HS nắm được nước Vạn Xuân độc lập như thế nào ?
FTriệu Quang Phục đã làm gì sau khi đánh đuổi quân Lương ra khỏi bờ cõi?
Triệu Quang Phục lên ngôi, tổ chức lại chính quyền. 20 năm sau bị Lý Phật Tử cướp ngôi.
Gv đưa lược đồ lên chỉ cho HS thấy Lý phật Tử từ phía nam kéo quân về cướp ngôi 
FVì sao nhà Tùy lại yêu cầu Lý Phật Tử sang chầu ? Vì sao Lý Phật tử không sang ? 
Cũng như triều đại nhà Lương ,nhà Tùy vẫn âm mưu thôn tính và đồng hóa dân tộc ta . Do vậy ,việc nhà Tùy đòi Lý Phật Tử sang chầu để nhân đó có thể bắt ông rồi lập lại chế độ cai trị ở nước ta như trước . 
Ông không đi là vì Lý Phật Tử không chịu khuất phục nên đã thoái thác không đi và tích cực chuẩn bị lực lượng đề phòng .
FTrước thái độ kiên quyết của Lý Phật tử nhà Tùy có hành động gì ? 
Gv : đưa lược đồ lên 
Gv củng cố bằng cách tổ chức trò chơi: Đi tìm bí ẩn của lịch sử 
Củng cố toàn bài bằng sơ đồ tư duy 
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
C.Kết luận toàn bài: Sau hơn 600 năm thống trị, đô hộ với những thủ đoạn tàn ác, dã man của bọn phong kiến Trung Quốc hòng xoá bỏ nước ta, dân tộc ta  việc Lý Bí dựng nước Vạn Xuân và tự xưng hoàng đế đã chứng tỏ sức sống mảnh liệt của dân tộc ta không có thế lực nào, dù dã man tàn bạo đến đâu cũng không thể nào tiêu diệt được.
4. Hướng dẫn bài mới : 
Bài 23: Những Cuộc Khởi Nghĩa Lớn Trong Các Thế Kỷ VII-IX
-Em có nhận xét gì về tình hình nước ta dưới ách thống trị của nhà Đường ? 
-Theo em ,chính sách bóc lột của nhà Đường có gì khác trước ? 
- Em về vẽ lược đồ H 49 (SGK) và tập diễn biến khởi nghĩa Mai Thúc Loan (722) trên lược đồ ? 
- Em hãy cho biết cuộc khởi nghĩa này nói lên điều gì ? 
- Trình bày diễn biến các cuộc khởi nghĩa lớn trong các thế kỷ VII-IX ? 
- Sưu tầm những mẫu truyện kể về Phùng Hưng ?