Giáo án Phụ đạo Ngữ văn 9

phô n÷.
Cßn c©u ca dao => T¹o nªn sù hµi hoµ vÒ mÆt ng÷ ©m, nghe dÔ nhí, dÔ hiÓu. Tõ nói non ®­îc t¸ch lµm hai tuæi giµ t¸ch lµm hai => §è vui vÒ sù vËt.
Bµi 3. Tµi liÖu / 8
Gîi ý: 
a, C¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c c©u v¨n, th¬ lµ:
- bµn tay-> ho¸n dô.
- ®­íc ....nh­...bµi c¸t-> so s¸nh.
- Kh«ng!... nhÊt ®Þnh ... nhÊt ®inh kh«ng chÞu lµm n« lÖ -> ®iÖp tõ
- Sím mai xu©n tõ c¨n hÇm gi· chiÕn -> Èn dô
- Lom khom ; l¸c ®¸c -> ®èi ng÷, ®¶o ng÷.
- Nhí ai ra ngÈn vµo ng¬
Nhí ai, ai nhí b©y giê nhí ai -> ®èi ng÷, ®¶o ng÷, ®iÖp tõ.
=> T¸c dông: VÝ dô. bµn tay -> chØ ng­êi lao ®éng -> c«ng søc lao ®éng bá ra sÏ ®­îc thµnh c«ng, ca ngîi søc lao ®éng, trÝ tuÖ con ng­êi => thay ®æi sù vËt.
b, T×m n¨m thµnh ng÷ vÒ Èn dô, nãi qu¸, so s¸nh
- Èn dô: R¸n sµnh ra mì; Chuét sa chÜnh g¹o; MÌo mï ví c¸ r¸n; Ba voi kh«ng ®­îc b¸t n­íc s¸o; ChÕt ®uèi ví ®­îc cäc...
- Nãi qu¸: V¾t cæ chµy ra n­íc; Mån loa mÐp d¶i; ....
- So s¸nh: §Ñp nh­ tiªn; XÊu nh­ ma; ChËm nh­ rïa; ....
Ph©n tÝch: 
VÝ dô: R¸n sµnh ra mì : Èn dô, nãi qu¸ -> chØ sù bñn xØn, keo kiÖt...
Bµi 4. Tµi liÖu / 8
 Lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm
Gîi ý: 
a, §¸p ¸n ®óng (B)
b, §¸p ¸n ®óng (A)
c, Cæ tay em tr¾ng nh­ ngµ
§«i m¾t em liÕc nh­ lµ dao cau.
MiÖng c­êi nh­ thÓ hoa ng©u
C¸i kh¨n ®éi ®Çu nh­ thÓ hoa sen.
C©u hái: (tµi liªu)
Gîi ý. C¸c biÖn ph¸p tu tõ ®· häc: So s¸nh, Èn dô, ho¸n dô, ®¶o ng÷, ®iÖp ng÷, ®èi ng÷, liÖt kª, nãi qu¸ ...
b
C©u hái: (tµi liÖu)
Gîi ý: Khi ph©n tÝch v¨n b¶n nghÖ thuËt cÇn chØ râ c¸c biÖn ph¸p tu tõ ®Ó ph©n tÝch, vai trß t¸c dông cña chóng råi suy ra néi dung, t­ t­ëng cña v¨n b¶n. Kh«ng nªn diÔn n«m v¨n b¶n.
c, KiÓm tra, ®¸nh gi¸.
- Tr¾c nghiÖm: (tµi liªu)
- Tù luËn: (tµi liÖu)
Gîi ý:
- PhÇn tr¾c nghiÖm: 1-®¸p ¸n C
 2-®¸p ¸n B
- PhÇn tù luËn: C¸c biÖn ph¸p tu tõ ë ®o¹n th¬: ®iÖp tõ cïng tr«ng... ®iÖp tõ nèi tiÕp thÊy ... thÊy; ngµn d©u - ngµn d©u, c©u hái tu tõ ai sÇu h¬n ai ?
=> C¸c biÖn ph¸p tu tõ ®iÖp tõ -> nçi nhí mong kh¾c kho¶i cña ng­êi chinh phô -> nèi sÇu thÊm vµo c¶nh vËt, sù xa c¸ch lµ qu¸ lín. Sù thay ®æi vÒ mµu xanh xanh xanh - xanh ng¾t ...diÔn t¶ s©u s¾c sù mÞt mï dang
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp.
Häc bµi cò ë nhµ
 * * * * * *
Buæi 21	BẾP LỬA
 Bằng Việt
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn : 
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả, tác phẩm
- Bằng Việt: tên thật là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở Thạch Thất - Hà Tây.
- Thuộc lớp nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ
- Là một luật sư
- Đề tài: thường viết về những kỷ niệm, ước mơ của tuổi trẻ, gần gũi với người đọc trẻ tuổi, bạn đọc trong nhà trường. Tập thơ Bếp lửa viết năm 1968.
- Bài thở Bếp lửa được viết năm 1963, khi tác giả là sinh viên đang học ở Liên Xô.
2. Tìm hiểu chú thích
3. Bố cục
- Bài thơ mở ra với hình ảnh bếp lửa, từ đó gợi về những kỷ niệm tuổi thơ được sống bên bà được bà chăm sóc.
Nay cháu đã trưởng thành, suy nghĩ và thấu hiểu về cuộc đời bà với lẽ sống giản dị và cao quý của bà. Cuối cùng nguời cháu muốn gửi niềm thương, nhớ mong với bà.
Mạch thơ đi từ hồi tưởng đến hiện tại, tù kỷ niệm đến suy ngẫm.
Bài thơ chia làm 2 phần:
Phần 1 (Từ đầu đến “niềm tin dai dẳng”): những hồi tưởng về bà và tình bà cháu.
Phần 2 (còn lại): Những suy ngẫm về bà, về bếp lửa, nỗi nhớ với bà.
4. Đại ý
II. Tìm hiểu bài thơ
1. Khổ thơ 1
- Tên bài thơ là Bếp lửa, câu mở đầu cũng viết về bếp lửa: khắc sâu hình ảnh bếp lửa, khẳng định nỗi nhớ dai dẳng khắc sâu bắt đầu sự khởi nguồn của khổ thơ
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
nắng mưa.
- Sự cảm nhận bằng thị giác một bếp lửa thực: bập bùng ẩn hiện trong sương sớm.
- Bếp lửa (câu 2) được đốt lên bằng sự kiên nhẫn, khéo léo, chắt chiu của người nhóm lửa gắn liền với nỗi nhớ gia đình.
- Thời gian luân chuyển, sự lận đận, vất vả mưa nắng dãi dầu, niềm thương yêu sâu sắc, nỗi nhớ về cội nguồn.
2. 3 khổ thơ tiếp
- Lên 4 tuổi,
- Tám năm ròng,
- Giặc đốt làng
Đó là thời điểm từ bé đến lớn, ký ức về nỗi cay cực đói nghèo.
4 tuổi: đói mòn đói mỏi, đói dai dẳng, kéo dài, khô rạc ngựa gầy.
- Liên hệ nạn đói năm 1945.
- 4 tuổi mà đã quen mùi khối: tràn ngập tuổi thơ, thấm sâu vào xương thịt, ký ức.
Hình ảnh khói cay thể hiện nỗi gian nan vất vả, đắm chìm trong khổ nghèo.
- Tám năm ròng:
Tu hú kêu:
Tác giả diễn tả thời gian dài không phải là đốt lửa mà là nhóm lửa: sự khó khăn bền bỉ, kiên trì, nhóm lửa có âm thanh tha thiết của quê hương, dường như mỗi việc làm của bà đều có âm thanh của tiếng chim tu hú.
- Không vui náo nức báo hiệu mùa hè về mà kêu trên cánh đồng xa, loài chim không làm tổ, bơ vơ kêu khắc khoải như tiếng vang của cuộc sống đầy tâm trạng: vừa kể, tả, bộc lộ cảm xúc.
Kể chuyện, dạy cháu làm, chăm cháu học
Người bà đại diện cho một thế hệ những người bà trong chiến tranh, những thời điểm khó khăn của đất nước.
3. Khổ thơ cuối
- Mấy chục năm
- Thói quen dậy sớm, nhóm lửa.
Nhóm bếp lửa: Nhóm niềm yêu thương ngọt bùi.
Nhóm nồi xôi gạo sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ.
- Hình ảnh bếp lửa là sự nuôi dưỡng, nhen nhóm tình cảm yêu thương con người, thể hiện nỗi nhớ, lòng biết ơn, khơi gợi lên cho cháu một tâm hồn cao đẹp.
Nỗi nhớ về cội nguồn, tình yêu thương sâu nặng của người cháu với bà
III LuyÖn tËp 
- Em h·y ph©n tÝch lµm râ ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh ¶nh BÕp löa trong bµi th¬ .
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: T×nh c¶m bµ ch¸u trong bµi th¬ 
Häc bµi cò ë nhµ
 * * * * * *
Buæi 22 :KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
 Nguyễn Khoa Điềm
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn : 
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả, tác phẩm
- Tác giả: Nguyễn Khoa Điềm, sinh ngày 15-4-1943.
- Quê quán: Thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.
- Thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
- Tác phẩm: viết năm 1971.
- Những năm tháng chiến tranh ác liệt chiến đâu chống Mỹ cứu nước ở cả 2 miền Nam Bắc.
- Thời kỳ này cuộc sống của cán bộ, nhân dân ta trên các chiến khu rất gian nan, thiếu thốn, vừa bám rẫy bám đất tăng gia sản xuất vừa chiến đấu bảo vệ căn cứ.
2. Đọc chú thích (SGK)
3. Bố cục
Bài thơ được chia thành 3 khúc hát. Mỗi khúc hát đều mở đầu bằng “Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi - Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ” và kết thúc bằng lời ru trực tiếp của người mẹ (gồm 4 dòng thơ, với dòng mở đầu: “ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi”).
II. Đọc, tìm hiểu bài thơ
1. Hình ảnh người mẹ Tà Ôi
Hình ảnh người mẹ được gắn với hoàn cảnh công việc cụ thể.
- Người mẹ bền bỉ quyết tâm trong công việc kháng chiến, đồng thời thắm thiết yêu em, yêu bộ đội, yêu buôn làng, đất nước.
- Mẹ giã gạo góp phần nuôi bộ đội kháng chiến công việc vất vả.
“Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội làm gối”
- Mẹ đang làm công việc của người dân lao động, sản xuất ở chiến khu Trị - Thiên, mẹ đang tỉa bắp trên núi Kalư. Sự gian khổ của mẹ ở giữa rừng núi mênh mông, heo hút: “Lưng núi thì tolưng mẹ thì nhỏ”.
- Mẹ cùng các anh trai, chị gái tham gia chiến đấu bảo vệ căn cứ di chuyển lực lượng để kháng chiến lâu dài, tinh thần quyết tâm, tự tin vào chiến thắng.
2. Tình cảm, khát vọng của bà mẹ Tà Ôi
Mối quan hệ giữa lời ru trực tiếp của người mẹ với hoàn cảnh, công việc mà mẹ đang làm là mối liên hệ tự nhiên và chặt chẽ. Mẹ ước: “con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần - Mai sau con lớn vung chày lún sân” vì mẹ đang giã gạo; Mẹ ước: “Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều - mai sau con lớn phát mười Ka-lưi” vì mẹ đang tỉa bắp trên núi; con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ - mai sau con lớn làm người tự do” vì mẹ đang địu con để “đi giành trận cuối”.
Qua ba đoạn thơ, lần lượt hiện lên những công việc cùng tấm lòng của người mẹ trên chiến khu gian khổ: bền bỉ, quyết tâm trong công việc, thắm thiết yêu con và khát khao đất nước được độc lập, tự do
III . Bài tập
C©u 1 Gi¶i thÝch nhan ®Ò cña t¸c phÈm 
g¬i ý : ChØ cã mét em bÐ cu Tai , nh­ng t¸c gi¶ l¹i viÕt lµ nh÷ng em bÐ . §©y lµ mét c¸ch kh¸i qu¸t trong th¬ . Em cu Tai lµ mét h×nh ¶nh cô thÓ ,nh­ng cã biÕt bao nhiªu em bÐ kh¸c ®· lín lªn trªn l­ng cña cu¨ nh÷ng bµ mÑ ng­êi d©n téc Tµ ¤i . Còng cã biÕt bao nhiªu bµ mÑ ngoµi ®êi nh­ng nhµ th¬ chØ viÕt mét tõ mÑ mµ th«i .Mét em bÐ ®Ó nãi rÊt nhiªu em bÐ . NhiÒu bµ mÑ nh­ng chØ ®Ó nãi vÒ mét ng­êi mÑ .Nhan ®Ò cña bµi th¬ do ®ã ®· trë thµnh mét ý th¬. Bµi th¬ ca ngîi ng­êi mÑ miÒn nói ,còng nh­ biÕt bao nhiªu ng­êi mÑ ViÖt Nam kh¸c. ë hä t×nh yªu con vµ t×nh yªu bé ®éi ,yªu d©n lµng, yªu n­íc hoµ quyÖn lµm nªn søc m¹nh quËt c­êng ®Ó chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï. H×nh ¶nh ng­¬i mÑ lµ mét h×nh ¶nh t­îng tr­ng cho nh÷ng con ng­êi lao ®éng vµ d©ng hiÕn cuéc ®êi m×nh cho d©n téc.
C©u 2: C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ng­êi mÑ Tµ ¤i trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ 
G¬i ý 
- H×nh ¶nh ng­êi mÑ lµ nguån c¶m xóc v« t©n cho thi ca : 
Chóng ta ®· gÆp bµ m¸ H©u giang trong th¬ Tè H÷u bµ mÑ '' n¾ng ch¸y l­ng ®Þu con lªn rÉy bÎ tõng b¾p ng« còng cña Tè H÷u. Råi h×nh ¶nh ng­êi mÑ ®µo hÇm tõ khi tãc cßn xanh ®Õn khi ph¬ ph¬ ®Çu b¹c cña D­¬ng H­¬ng Ly hay ng­êi mÑ kh«ng cã yÕm ®µo nãn mª thay nãn quai thao ®éi ®Çu cña NguyÔn Duy .
- H×nh ¶nh ng­êi mÑ trong th¬ NguyÔn Khoa §iÒm: NK§ gãp
1. Về nghệ thuật-
 Hình thức lời ru, giọng điệu ngọt ngào, trìu mến.
2. Về nội dung
Qua hình ảnh tấm lòng người mẹ Tà-ôi, tác giả thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết, ý chí chiến đấu cho độc lập tự do và khát vọng thống nhất nước nhà.
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: h×nh ¶nh ng­êi mÑ trong th¬ NK§. 
Häc bµi cò ë nhµ
 * * * * * *
Buæi 23 ÁNH TRĂNG
 NguyÔn Duy
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn : 
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả - tác phẩm
Nhà thơ Nguyễn Duy tên khai sinh là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh năm 1948 tại phường Đông Vệ, thành phố Thanh Hoá.
Là nhà thơ - chiến sĩ, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
Phong cách thơ độc đáo - nhất là ở thể thơ lục bát (uyển chuyển mượt mà, hiện đại ở thi liệu, cấu tứ).
- 1966: Nhập ngũ
- 1975: Làm báo văn nghệ.
Hiện sống tại thành phố Hồ Chí Minh
- Giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ 1972-1973; Giải A Hội Nhà văn Việt Nam (1984).
2. Đọc
3. Bố cục
3 phần: 
(1) 2 khổ thơ đầu: Vầng trăng trong hoài niệm.
(2) 3 khổ thở giữa: Vầng trăng trong hiện tại
(3) Khổ thơ cuối: Vầng trăng trong suy tưởng.
II. Tìm hiểu bài thơ
1. Hai khổ thơ đầu.
Sống:
Với đồng
Với sông
Với biển
Tuổi thơ gắn bó gần gũi với thiên nhiên
Gắn bó với đồng, với sông, với bể.
Gắn bó với vầng trăng (tri kỉ, tình nghĩa).
Nghệ thuật nhân hoá, khắc hoạ vẻ đẹp tình nghĩa thuỷ chung của trăng đối với người lính trong những năm kháng chiến. Khó khăn gian khổ của cuộc sống nơi núi rừng cùng chiến tranh. Trăng đã đến với tình cảm chân thành.
Tình bạn giữa trăng và người lính gắn bó sâu nặng đằm thắm như những người bạ tri kỷ. Trăng như hiểu được tình cảm của con người.
-Trần trụi với thiên nhiên
- Hồn nhiên như cây cỏ.
Thể hiện vẻ đẹp mộc mạc, hoang sơ.
- Trăng và người lính như có sự đồng cảm, sẻ chia: tình nghĩa bền vững mãi mãi.
2. Ba khổ thơ tiếp theo
Tác giả khắc hoạ vầng trăng ở những thời điểm:
- Từ hồi về thành phố
- Thình lình đèn điện tắt
Vì cuộc sống nơi thành phố đầy đủ tiện nghi, người lính đã quen với vật chất cao sang “ánh điện, cửa gương”, lãng quên trăng, quên đi những ngày tháng gian khổ, những năm tháng chiến tranh ác liệt, quên đi tình cảm chân thành cao đẹp. Chính sự lãng quên ấy đã phá vỡ tình bạn (hàm chứa tình cảm chua xót, bất ngờ).
- Hoàn cảnh đối lập : hình ảnh vầng trăng luôn thuỷ chung, ân nghĩa, thể hiện giá trị thức tỉnh tình người cao đẹp.
Sự xuất hiện đột ngột của trăng trong bối cảnh đèn điện tắt. Vầng trăng bất ngờ mà tự nhiên gợi lại bao kỷ niệm nghĩa tình.
Điều đáng nói ở đây là chỉ có con người thay đổi, còn vầng trăng thì ra sao?
“Đột ngột vầng trăng tròn”: trăng vẫn đến với bạn bằng tình cảm tràn đầy nguyên vẹn, vẫn chung thuỷ với người bạn năm xưa. Con người có thể quay lưng lại với quá khứ còn trăng vẫn vậy, vẫn đánh thức tâm hồn họ.
“Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng 
Như là đồng là bể
Như là sông, là rừng”
“Mặt” nhìn “mặt” con người đối diện với vầng trăng
Ánh trăng đánh thức những kỷ niệm quá khứ - đánh thức lại tình bạn năm xưa, đánh thức những gì con người lãng quên. Những hình ảnh “đồng - bể - sông - rừng” lặp lại gợi tả điều gì? Tả những kỷ niệm quá khứ gần gũi thân quen gắn bó sâu sắc.
Cảm xúc của tác giả trong bài thơ này là nỗi niềm “rưng rưng”, trào dâng xúc động với những kỷ niệm về những năm tháng gian lao của người lính đã từng gắn bó với thiên nhiên, đất nước.
3. Khổ thơ cuối.
Trăng:
- Tròn vành vạnh
- Kể chi người vô tình
- Im phăng phắc
Trăng cứ tròn vành vạnh, tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ vẹ nguyên chẳng thể phai mớ. Trăng không thay đổi, vẫn tràn đầy vẹn nguyên, thế mà lại bị con người lãng quên.
Hình ảnh vầng trăng thể hiện trong chiều sâu suy tưởng mang tính triết lý sâu sắc: Nhắ nhở người đọc thái độ sống ân nghĩa thuỷ chung.
- Từ sự im lặng ấy, trăng như một nhân chứng nghĩa tình nghiêm khắc nhắc nhở con người phải day dứt, trăn trở để nhìn lại chính mình, tìm lại mình, tìm lại những điều lãng quên trong quá khứ, một quá khứ đẹp và bất diệt
- Điều làm xúc động lòng người là trăng không chỉ thuỷ chung mà còn rất cao thượng vị tha, lặng lẽ khoan dung.
III . Bµi tËp 
1. H×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong bµi th¬ t­îng tr­ng cho ®iÒu g× ?
III. Tổng kết
- Cảm xúc của tác giả trong bài thơ được thể hiện qua một câu chuyện riêng, bằng sự kết hợp hài hoà giữa tự sự và trữ tình.
- Giọng điệu tâm tình, nhịp thơ khi thì trôi chảy tự nhiên, nhịp nhàng theo lời kể, khi thì ngâm Kiều Nguyệt Nga tha thiết, khi thì thầm lặng suy tư.
- Hình ảnh vầng trăng có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc: biểu tượng cho quá khứ tình nghĩa, là vẻ đẹp bình dị vĩnh hằng của cuộc sống mang chiều sâu tư tưởng triết lý; tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ vẹn nguyên tràn đầy bất diệt.
- Ngôn ngữ thơ giàu sức gợi cảm.
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: ph©n tÝch t¸c dông cña biÖn ph¸p tu tõ trong ®o¹n th¬ sau : ‘ Ngöa mÆt lªn..s«ng lµ rõng ’’. 
Häc bµi cò ë nhµ
Buæi 24 CON CÒ
 ChÕ Lan Viªn 
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn :
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản 
1. Tác giả - tác phẩm
a) Tác giả
Chế Lan Viên (1920 - 1989)
- Là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam.
- Tên khai sinh : Phạm Ngọc Hoan.
- Quê: Quảng Trị, lớn lên ở Bình Định.
- Trước Cách mạng tháng 8 - 1945 là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới.
- Nhà th¬ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam, có đóng góp quan trọng cho nền thơ ca dân tộc thế kỷ XX.
- Phong cách nghệ thuật rõ nét độc đáo: suy tưởng, triết lý, đậm chất trí tuệ và tính hiện đại.
- Hình ảnh thơ phong phú đa dạng: kết hợp giữa thực và ảo, được sáng tạo bằng sức mạnh của liên tưởng, tưởng tượng nhiều bất ngê lÝ thó
b) Tác phẩm
Được sang tác năm 62 in trong tập Hoa ngày thường chim báo bão
2 . Thể thơ
Bài thơ được viết theo thể tự do, trong đó nhiều câu mang dáng dấp của thơ 8 chữ, thể hiện tình cảm âm điệu một cách linh hoạt, dễ dàng biến đổi.
- Cách cấu tạo các câu thơ dòng thơ gợi âm điệu, tạo âm hưởng của lời ru. Vì vậy, dù không sử dụng thơ lục bát trong câu thơ nhưng tác giả vẫn gợi được âm hưởng lời hát ru. Bài thơ của Chế lan Viên không phải lời hát ru thực sự. Bởi giọng điệu của bài thơ còn là giọng suy ngẫm - có cả yếu tố triết lý. Nó làm bài thơ không cuốn ta vào âm điệu của lời ru êm ái đều đặn mà hướng tâm trí của người đọc vào sự suy ngẫm, phát hiện nhiều hơn.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò trong bài thơ.
a. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ qua những lời ru:
+ Con cò bay lả bay là
Bay từ của phủ bay ra cánh đồng.
+ Con cò bay lả bay là
Bay từ cổng phủ bay về Đồng Đăng
+ “Đông Đăng có phố Kì Lừa
Có nàng Tô Thị có chùa Tam Thanh”.
à Gợi nhớ những câu ca dao ấy.
à Từ những câu ca dao gợi vẽ khung cảnh quen thuộc của cuộc sống thời xưa từ làng quê yên ả đến phố xá sầm uất đông vui.
- Gợi lên vẻ nhịp nhàng thong thả, bình yên của cuộc sống xưa vốn ít biến động.
Câu thơ
b “Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
Con cò đi ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng”
Liên tưởng đến câu ca dao:
- Con cò mà đi ăn đêm
 đau lòng cò con.
- Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non.
- Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về.
à Hình ảnh con cò tượng trưng cho người mẹ - người phụ nữ nhọc nhằn vất vả lặn lội kiếm sống mà ta bắt gặp trong thơ Tú Xương khi viết về hình ảnh bà Tú:
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
- Qua lời ru của mẹ, hình ảnh con cò đến với tâm hồn tuổi thơ một cách vô thức. Đây chính là sự khởi đầu con đường đi vào thế giới tâm hồn con người, , đi vào thế giới của tiếng hát lời ru của ca dao dân ca - điệu hồn dân tộc.
à Hình ảnh con cò tượng trưng cho hình ảnh người phụ nữ nhọc nhằn vất vả, lặn lội kiếm sống.
b Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức tuổi thơ trở nên gần gũi theo cùng con người trên mọi chặng đường đời.
- Cánh cò trở thành người bạn đồng hành của con người:
Từ tuổi ấu thơ nằm trong nôi:
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Đến tuổi đến trường:
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Đến lúc trưởng thành:
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ 
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn
Hình tượng con cò được xây dựng bằng sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú mang ý nghĩa biểu trưng về lòng mẹ, sự dìu dắt nâng 
đỡ dịu dàng bền bỉ của người mẹ.
2 Từ hình ảnh con cò suy ngẫm và triết lý về ý nghĩa lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người.
 Nhà thơ đã khái quát quy luật tình cảm tình mẹ, tình mẫu tử bền vững rộng lớn, sâu sắc.
- Câu thơ đậm âm hưởng của lời ru. Đúc kết ý nghĩa phong phú của hình tượng con cò và vai trò của lời ru.
- Phần cuối những câu thơ như điệp khúc lời ru ngân nga dịu ngọt.
D/ Bµi tËp vÒ nhµ:
Lµm bµi tËp: Ph©n tÝch ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh ¶nh con cß trong bµi th¬. 
Häc bµi cò ë nhµ
Buæi 25 VIẾNG LĂNG BÁC
	(Viễn Phương)
DuyÖt ngµy : Ngµy lËp kÕ ho¹ch:
 Ngµy thùc hiÖn :
A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 
Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt vÒ t¸c phÈm . 
RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn.
B. Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn «n luyÖn kiÕn thøc cò.
C Néi dung
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả - tác phẩm
a)Tác giả: Viễn Phương
- Tên: PhanThanh Viễn sinh năm 1928. 
- Quê: Long Xuyên - An Giang.
- Tham gia các hoạt động văn nghệ tại thành phố Hồ Chí Minh.
- Ông là nhà thơ, chiến sĩ suốt 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ.
- Từng bị bắt giam ở nhà giam Gia Định. 
- Trưởng thành từ công tác tuyên huấn văn nghệ.
- Trong những năm chiến tranh, kể cả những năm bị bắt giam cầm, vẫn bền bỉ sáng tác.
b) tác phẩm 
Tháng 4-1976 , công trình xây dựng lăng Bác vừa mới hoàn thành, miền Nam vừa được giải phóng. Mĩ đã cút, nguỵ đã nhào.
Nhân dân miền Nam có dịp thực hiện lòng mong mỏi của mình: ra thăm lăng chủ tịch Hồ Chí Minh.
2. Bố cục bài thơ
Bốn khổ thơ thể hiện mạch cảm xúc tự nhiên, hợp lý:
- Khổ 1: Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng(hình ảnh hàng tre)
- Khổ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào viếng Bác và sự vĩ đại của Bác.
- Khổ 3: Khi đến trước linh cữu Bác, suy nghĩ về sự bất tử của Bác và nỗi tiếc thương vô hạn.
- Khổ 4: Khát vọng của nhà thơ được ở mãi bên lăng Bác.
II. Đọc - tìm hiểu bài thơ
1. Khổ thơ 1
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác.
- Câu thơ như một lời tâm sự, từ ngữ dung dị, tự nhiên, cách xưng hô thân mật, gần gũi, giọng điệu cảm xúc(như người con về thăm cha).
- Từ “con” thân thương vốn là cách xưng hô thông thường của đồng bào miền Nam. Cách xưng hô ấy với Bác càng không phải là mới lạ.
- Người không con mà có triệu con.
- Bác kêu con đến bên bàn
- Nhưng ở đây, từ “con” mang chất giọng ngọt ngào của người dân Nam Bộ, thái độ thành kính, gợi lên cảm xúc mãnh liệt. Ở nơi xa xôi cách trở ngàn trùng, những người con từ chiến trường miền Nam (bao năm bom đạn chiến tranh) nay trở về thăm Bác như thầm gọi Bác, nói với Bác rằng:
“Bác ơi, con đã về thăm Bác đây, đồng bào miền Nam đã về thăm Bác đây”. Lúc sinh thời, một trong những tâm nguyện lớn nhất của bác là được thăm đồng bào miền Nam và đồng bào miền Nam được đón Bác “miền Nam luôn ở trong trái tim tôi”. Tố Hữu viết:
Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà.
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha.
Ước nguyện đó chưa thành thì Bác mất. Bởi vậy người dân miền Nam ra thăm Bác chứ không phải viếng Bác.
- Từ “thăm” thay cho từ “viếng”: kìm nén đau thương nói tránh - khẳng định Bác còn sống mãi.
- Ấn tượng đầu tiên sâu sắc về hình ảnh hàng tre quanh lăng Bác vừa thực vừa tượng trưng. 
Hàng tre:
+ Bát ngát, thẳng hàng (tả thực)
+ Xanh xanh Việt Nam (tượng trưng)
- Xung quanh lăng Bác trồng nhiều tre và trúc. Tre cũng là hình ảnh quen thuộc là biểu tượng của nhân dân Việt Nam.
Cây tre diệt giặc từ mấy ngàn năm trước trong truyền thuyết Thánh Gióng đến hình ảnh cây tre trong ca dao, trong văn Thép Mới: “Tre ăn ở với người đời đời kiếp kiếp”. Cây tre góp phần làm nên dáng đứng Việt Nam.
Hình ảnh hàng tre thể hiện lòng tôn kính, trang nghiêm. Dường như dân tộc Việt Nam quần tụ quanh Bác. “Hàng tre” như gợi tả đội quân danh dự bên người.
- Hình ảnh hàng tre vừa tượng trưng vừa thực, gợi tả được sự giản gị, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liê