Giáo án Vật lý 7 - Chương 1: Quang học - Bài 8: Gương cầu lõm - Nguyễn Thị Tính - Trường THCS Trung Hòa

Ngày soạn:11/10/2014 Ngày dạy:14/10/2014
Tiết 8 – Bài 8: Gương cầu lõm
I.MỤC TIÊU BÀI DẠY.
1. Kiến thức.
-Nhận biết được ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm.
- Nêu được những tính chất của ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm.
- Biết cách bố trí thí nghiệm để quan sát ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm.
- Nêu được tác dụng của gương cầu lõm trong cuộc sống và kĩ thuật, 
- Giải thích được ứng dụng của gương cầu lõm.
2. Kỹ năng.
- Bố trí được thí nghiệm để quan sát ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm.
- Quan sát được tia sáng đi qua gương cầu lõm.
3. Thái độ.	
- Có hứng thú trong học tập. 
- Có ý thức vận dụng kiến thức vật lý vào giải thích các hiện tượng có trong cuộc sống.
II. PHƯƠNG PHÁP.
- Thuyết trình, đàm thoại, làm việc theo nhóm, làm thí nghiệm.
III.CHUẨN BỊ.
- Giáo viên: Giáo án, SGK, SGV, chuẩn kĩ năng kiến thức. 
- Mỗi nhóm: - Một gương cầu lõm có giá đỡ thẳng đứng, 1 gương cầu lồi.
 - 1 gương phẳng tròn có cùng kích thước với gương cầu lõm, 1 viên phấn.
 - 1 màn chắn sáng, 1 đèn pin để tạo chùm tia sáng song song và phân kì.
- Học sinh: SGK, SBT, vở ghi, đọc trước bài mới.
IV. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
1.Ổn định lớp( 1’): Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
2.Kiểm tra bài cũ:
- Em hãy cho biết đặc điểm của ảnh tạo bởi gương cầu lồi?
- Em hãy so sánh vùng nhìn thấy của gương phẳng và gương cầu lồi có cùng kích thước? 
- Tại sao người lái xe máy, ô tô thường lắp gương cầu lồi ở phía trước người lái xe?
3.Giảng bài mới:
* Đặt vấn đề: - Truyện kể rằng: “Ngày xưa, nhà bác học Ác-Si-Mét đã dùng gương cầu lõm tập hợp ánh sáng từ mặt trời để đốt cháy chiến thuyền của địch. Vậy nhà bác học đã dựa vào tính chất nào của gương cầu lõm để biến việc dường như không thể thành có thể như vậy? Chúng ta sẽ cùng đi timg hiểu trong bài học ngày hôm nay: “Gương cầu lõm”
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
Hoạt động 1: Nghiên cứu ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm.
- GV: Giới thiệu gương cầu lõm là gương có mặt phản xạ là mặt trong của một phần mặt cầu.
- GV: Yêu cầu HS đọc thí nghiệm và bố trí làm thí nghiệm.
- GV: Yêu cầu HS quan sát ảnh của vật đó khi đặt gần sát mặt phản xạ của gương cầu lõm, dự đoán những tính chất của ảnh này. Trả lời câu hỏi C1 và C2. 
C1: Ảnh của cây nến quan sát được trong gương cầu lõm ở thí nghiệm trên là ảnh gì ? So với cây nến thì lớn hơn hay nhỏ hơn ?
- GV: Yêu cầu HS nêu phương án thí nghiệm kiểm tra ảnh ảo?
*GV gợi ý HS làm như đã làm để kiểm tra dự đoán về ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi.
- GV: Làm thí nghiệm thu được ảnh thật bằng cách để vật ở xa tấm kính lõm, thu được ảnh trên màn.
*Nếu để vật ở xa gương ta còn thu được ảnh thật hứng được trên màn chắn, ngược chiều và nhỏ hơn vật. Ta sẽ tìm hiểu về ảnh thật ở những lớp sau.
C2: Hãy bố trí một thí nghiệm để so sánh ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm với ảnh của cùng vật đó tạo bởi gương phẳng. Mô tả cách bố trí thí nghiệm. Nêu kết quả so sánh.
- GV: Yêu cầu HS từ thí nghiệm rút ra kết luận.
- GV: Nhận xét, sửa chữa bố sung cho đúng. Chốt kết luận.
- HS: Chú ý.
- HS: Các nhóm tiến hành làm thí nghiệm.
- HS: Quan sát
- HS: C1: 
+ Gần gương: Ảnh ảo, lớn hơn cây nến.
+ Xa gương: Ảnh nhỏ hơn vật (ngược chiều)
- HS: Nêu phương án thí nghiệm kiểm tra dự đoán.
+ Thay gương bằng tấm kính trong lõm.
- Đặt vật gần gương. Đặt màn ở sau gương và không thấy ảnh.
=> Ảnh nhìn thấy là ảnh ảo.
- HS: Ghi nhớ kết quả.
- HS: C2: Tự học sinh thảo luận và trả lời.
- một nhóm đứng lên trả lời.
+ Sử dụng 2 câu nến giống hệt nhau, đặt 2 cây nến ở trước gương cầu lõm, gương phẳng sao cho 2 cây nến này cách gương một khoảng bằng nhau? Quan sát ảnh tạo bởi 2 gương.
- HS: Đặt một vật gần sát gương cầu lõm, nhìn vào gương thấy một ảnh ảo không hứng được trên màn chắn và lớn hơn vật.
- HS: Ghi nhớ.
I.Ảnh tạo bởi gương cầu lõm.
1.Thí nghiệm:
2.Kết luận:
Đặt một vật gần sát gương cầu lõm, nhìn vào gương thấy một ảnh ảo không hứng được trên màn chắn và lớn hơn vật.
* Hoạt động 2: Nghiên cứu sự phản xạ của ánh sáng trên gương cầu lõm.
- GV: Yêu cầu HS đọc yêu cầu TN.
- GV: Yêu cầu HS làm thí nghiệm, có thể thay 2 lỗ thủng của đèn pin bằng 2 bút laze song song trên giá đỡ để tạo ra 2 tia sáng song song.
- GV: Yêu cầu HS quan sát tia phản xạ. Thảo luận trả lời câu hỏi C3.
C3: Đối với chùm tia tới song song, quan sát chùm tia phản xạ xem nó có đặc điểm gì ?
- GV: Từ đó yêu cầu HS rút ra kết luận:
- GV: Yêu cầu các nhóm thảo luận, trả lời câu hỏi C4:
C4: Hình 8.3 là một thiết bị dùng gương cầu lõm hứng ánh sáng Mặt Trời để nung nóng vật. Hãy giải thích vì sao vật đó lại nóng lên ?
- GV: Yêu cầu HS đọc thí nghiệm trong SGK, nêu mục đích làm thí nghiệm.
- GV: Yêu cầu HS tiến hành làm thí nghiệm câu hỏi C5
C5: Bằng cách di chuyển đèn pin, hãy tìm vị trí của S để thu được chùm phản xạ là một chùm sáng song song ?
S
- GV: Yêu cầu HS rút ra kết luận
- HS: Đọc thí nghiệm.
- HS: Tiến hành làm thí nghiệm.
- HS: Các nhóm quan sát, thảo luận trả lời câu C3.
C3: Chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm trước gương.
- HS: Rút ra kết luận
Chiếu một chùm tia tới song song lên một gương cầu lõm, ta thu được một chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm trước gương.
- HS: Thảo luận, đại diện nhóm trả lời, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
C4: Vì mặt trời ở xa nên chùm sáng từ Mặt Trời tới gương coi như chùm tia tới song song, do đó chùm sáng phản xạ sẽ hội tụ tại một điểm trước gương. Ánh sáng Mặt Trời có nhiệt năng cho nên vật để chỗ ánh sáng hội tụ sẽ nóng lên.
- HS: Đọc thí nghiệm, nêu mục đich.
- HS: Làm thí nghiệm.
- HS: Rút ra kết luận, ghi nhớ
II.Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm.
1.Đối với chùm tia tới song song.
a.Thí nghiệm:
b.Kết luận:
Chiếu một chùm tia tới song song lên một gương cầu lõm, ta thu được một chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm trước gương.
2.Đối với chùm tia tới phân kì:
 a.Thí nghiệm:
b.Kết luận:
Một nguồn sáng nhỏ S đặt trước gương cầu lõm ở một vị trí thích hợp, có thể cho một chùm tia phản xạ song song.
4.Củng cố - Vận dụng.
- Cho học sinh đọc nội dung ghi nhớ.
- Yêu cầu HS đọc phần thông tin trong SGK. Quan sát hình 8.5 để tìm hiểu cấu tạo của đèn.
- Học sinh vận dụng để trả lời câu C6, C7.
C6: Nhờ có gương cầu trong pha đèn pin nên khi xoay pha đèn đến vị trí thích hợp ta sẽ thu được một chùm sáng phản xạ song song, ánh sáng sẽ truyền đi xa được không bị phân tán mà vẫn sáng tỏ.
C7: Ra xa gương.
 V. HƯỚNG DẪN – DẶN DÒ.
- Về nhà học bài cũ. Làm bải tập trong SBT 8.2 đến 8.7
- Đọc phần có thể em chưa biết.
- Yêu cầu HS chuẩn bị trước bài tổng kết chương 1: “ Quang học”. Làm ra vở BT.
RÚT KINH NGHIỆM
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................