Giáo án Vật lý 7 - Chương 2: Âm học - Bài 11: Độ cao của âm

Ngày soạn:1/12/2014
Ngày giảng:3/12/2014 
Tiết 13: ĐỘ TO CỦA ÂM
A. Mục tiêu:
1.Kiến thức: Giúp cho HS
- Nêu được mối liên hệ giữa biên độ dao động và độ to của âm
- So sánh được âm to, âm nhỏ.Nắm được đơn vị của đọ to là Đề xi ben
2. Kĩ năng: Qua thí nghiệm HS rút ra được
+ Khái niệm biên độ dao động
+ Độ to, nhỏ của âm phụ thuộc vào biên độ dao động.
3)Thái độ: Làm thí nghiệm nghiêm túc, có tinh thần hợp tác nhóm.
B. Phương pháp:
-Vấn đáp gợi mở,nêu vấn đề
-Học sinh tích cực
- Hoạt động nhóm
C. Đồ dùng
1.Giáo viên: Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh
+ 1trống + dùi; 1 con lắc bấc
+ 1 thép lá 0,7 x 15 x 300 mm
2. Học sinh :xem bài mới, học bài cũ
D.Tổ chức hoạt động dạy học:
1) ổn định tổ chức: 
2)Các hoạt động:
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ ( 5 phút)
* Mục tiêu:
- Nêu được mối liên hệ giữa độ cao và tần số của âm.
- Sử dụng được thuật ngữ âm cao( âm bổng) , âm thấp (âm trầm) và tần số khi so sánh hai âm.
- Tần số là gì ? Đơn vị của tần số?
*.Cách tiến hành
1.Chọn từ hay cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống:
a)Số dao động trong một giây gọi là .
Đơn vị tần số là .(Hz).
b) Âm càng bổng thì có tần số dao động càng ..
 Â m càng trầm thì có tần số dao động càng .
c) Tai người bình thường có thể nghe được những âm thanh có tần số từ đến 
2) Khi bay nhiều con vật phát ta âm thanh:Con muỗi thường phát ra âm cao hơn con ong đất.Trong hai côn trùng này con nào vỗ cánh nhiều hơn.
Hoạt động2: nghiên cứu về biên độ dao động, mối liên hệ giữa biên độ dao động và độ to của âm phát ra (12 phút)
* Mục tiêu: 
- Nêu được mối liên hệ giữa biên độ dao động và độ to của âm
*.Đồ dùng:
: Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh
+ 1trống + dùi; 1 con lắc bấc
 1 thép lá 0,7 x 15 x 300 mm, hộp gỗ
*.Cách tiến hành
[TH] Độ to của âm phụ thuộc vào biên độ dao động của nguồn âm. Biên độ dao động của nguồn âm càng lớn thì âm phát ra càng to
Nhận biết được biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật dao động so với vị trí cân bằng của nó.
- Yêu cầu HS đọc thí nghiệm 1 SGK
- GV hướng dẫn các nhóm tiến hành thí nghiệm
- Qua thí nghiệm yêu cầu HS hoàn thành bảng 1
( SGK – 34 )
- Hướng dẫn HS thảo luận kết quả bảng1 và ghi vở.
- Yêu cầu HS nêu các phương án thí nghiệm khác để minh hoạ kết quả trên.
- GV thông báo về biên độ dao động.
- Yêu cầu cá nhân HS hoàn thành C2.
- GV: bằng 1 chiếc trống và 1 quả cầu bấc treo trên sợi dây các em hãy nêu phương án làm thí nghiệm để kiểm tra nhận xét trên.
? Biện độ dao động của quả bóng càng lớn thì mặt trống dao động như thế nào? 
- Yêu cầu HS hoàn thành C3.
- Qua thí nghiệm yêu cầu HS tự hoàn thành phần kết luận.
Chuyển ý: Đơn vị đo độ to của âm là gì ?
HS hoạt động nhóm:
+ Từng cá nhân nghiên cứu SGK nội dung thí nghiệm1 
+ Các nhóm chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm và tiến hành thí nghiệm
+ HS làm TN0 quan sát và lắng nghe âm phát ra.
- Cá nhân HS hoàn thành bảng 1 
- HS có thể nêu phương án khác ví dụ: cầm căng dây chun rồi kéo lệch ra khỏi vị trí cân bằng rồi lắng nghe âm phát ra.
- HS hoàn thành C2:
- HS tự bố trí thí nghiệm theo nhóm, tiến hành thí nghiệm, quan sát và lắng nghe âm phát ra để nêu nhận xét:
+ Gõ nhẹ -> âm nhỏ, quả bóng dao động với biên độ nhỏ 
+ Gõ mạnh -> âm to, quả bóng dao động với biên độ lớn
- cá nhân HS hoàn thành C3 sau đó rút ra kết luận và ghi vở. 
I. Âm to, âm nhỏ, biên độ dao động:
* Thí nghiệm1 (SGK – 34)
: 
Bảng1: 
a) Nâng đầu thước lệch nhiều Đầu thước dao động mạnh Âm phát âm to.
b) Nâng đầu thước lệch
ít Đầu thước dao động yếu Âm phát ra nhỏ.
*) Độ lệch lớn nhất của vật dao động so với vị trí cân bằng của nó được gọi là biên độ dao động.
: 
Nhiều ( ít)
 Lớn ( nhỏ)
To ( nhỏ)
* Thí nghiệm 2(SGK-35)
Bố trí thí nghiệm H12.2.
: 
Nhiều( ít)
Lớn ( nhỏ) 
To ( nhỏ)
* Kết luận: Âm phát ra càng to khi biên độ dao động của nguồn âm càng lớn
Hoạt động2:(13’) Tìm hiểu độ to của 1 số âm 
* Mục tiêu:
- So sánh được âm to, âm nhỏ.Nắm được đơn vị của đọ to là Đề xi ben
Dụng cụ: Bảng 2 (sgk -35)
*.Cách tiến hành
Đơn vị đo độ to của âm là dexxiben kí hiệu là dB
[VD] Nêu ví dụ về độ to của âm phụ thuộc vào biên độ dao động
- Yêu cầu HS đọc SGK trả lời câu hỏi: 
? Đơn vị đo độ to của âm là gì ? kí hiệu ?
- GV: người ta đo độ to của âm bằng máy 
- GV giới thiệu độ to của 1 số âm trong bảng 2 
(SGK-35 )
? Tiếng sét to gấp mấy lần tiếng ồn
? Độ to của âm là bao nhiêu thì làm đau nhức tai
GV thông báo : Trong chiến tranh máy bay địch thả bom xuống, người dân ở gần chỗ bom nổ tuy không bị thương nhưng lại bị điếc tai do độ to của âm vượt ngưỡng 130 dB làm cho màng nhĩ bị thủng.
- HS đọc SGK và ghi vào vở
- HS nghiên cứu bảng 2
 SGK -35
- HS: lớn hơn hoặc bằng 130 dB. 
II. Độ to của một số âm: 
- Độ to của âm đo bằng đơn vị đê xi ben
 kí hiệu: dB
* Bảng2( SGK -35)Cho biết độ to của một số
Hoạt động 4: (10’)Vận dụng
* Mục tiêu:-HS biết làm câu C4, C5, C6
Dụng cụ: bảng phụ
*.Cách tiến hành
- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân trả lời C4,C5,C6 trong 3 phút 
- GV kiểm tra 1 vài HS rồi cho HS trao đổi thảo luận chung cả lớp 
+ C5: Yêu cầu HS tự xét khoảng cách nào là biên độ
- GV: Tại sao người ta nói mở đài to đến nỗi thủng cả màng loa. Câu nói đó có đúng không?
+ C7: GV yêu cầu HS vận dụng bảng 2 để ước lượng độ to trên sân trường giờ ra chơi 
- HS hoạt động cá nhân trả lời C4, C5, C6 
- Cá nhân HS trả lời: kẻ MO vuông góc với dây đàn ở vị trí cân bằng
- Âm to (âm nhỏ) thì biên độ dao động của màng loa lớn (nhỏ)Màng loa rung mạnh (rung nhẹ)
- HS vận dụng bảng 2 để trả lời 
III. Vận dụng:
: Khi gảy mạnh 1 dây đàn tiếng đàn sẽ to vì dây đàn bị lệch nhiều tức là biên độ dao động của dây đàn lớn
: 
: Biên độ dao động của màng loa lớn khi máy thu thanh phát ra âm to và ngược lại , biên độ dao động nhỏ khi máy thu thanh phát ra âm nhỏ.
: Độ to của tiếng ồn trên sân trường giờ ra chơi là vào khoảng từ 50 dB đến 70 dB
4. Củng cố- Hướng dẫn về nhà (5 phút)
? Độ to, nhỏ của âm phụ thuộc như thế nào vào nguồn âm 
? Đơn vị đo độ to của âm là gì ? 
HS đọc phần “có thể em chưa biết ” (SGK- 36)
GV: các em có biết trong chiến tranh khi địch thả bom, người dân thường có động tác gì để bảo vệ tai ?
HS: Bịt tai bằng tay hoặc bằng bông.
- Học bài theo SGK
- Làm bài tập từ 12.1 đến 12.5 (SBT – 13)
***************************************