Giáo án Vật lý 7 - Chương 3: Điện học - Bài 17: Sự nhiễm điện cọ xát

CHƯƠNG 3: ĐIỆN HỌC
BÀI 17: SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ XÁT. Tiết PPCT: 20
Ngày: Lớp: 7a1,7a2 
A.MỤC TIÊU.
1)Kiến thức.
- Học sinh mô tả được một vài hiện tượng hoặc một vài thí nghiệm chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ xát.
- Nêu được hai biểu hiện của các vật đã nhiễm điện là hút các vật khác hoặc làm sáng bóng đèn bút thử điện.
 2)Kĩ năng.
- Giải thích được một số hiện tượng thực tế liên quan tới sự nhiễm điện do cọ xát.
3)Thái độ.
- Yêu thích môn học, ham hiểu biết.
B. CHUẨN BỊ.
1)Giáo viên: nội dung kiến thức bài học, ĐDDH,...
2)Học sinh: 
- 1 thước nhựa dẹt	- 1 giá treo nhựa xốp
- 1 thanh thuỷ tinh	- 1 mảnh vải khô, len lụa
- 1 mảnh nilon	- 1 mảnh kim loại (tôn, nhôm)
- 1 mảnh phim nhựa	- 1 bút thử điện loại thông mạch
- Các vụn giấy viết	- 1 phích nước nóng 
- 1 quả cầu nhựa xốp - 1 cốc đựng nước
C. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP.
 1)Ổn định lớp, kiểm tra kiến thức cũ: không
 2) Giảng kiến thức mới.
-Yêu cầu HS nhìn 2 hình vẽ trong SGK đầu chương 3 và mô tả hiện tượng gì xảy ra trong đó ? 
- Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, điện đã trở nên thân thiết và gần gủi . Vậy dòng điện là gì? Tạo ra điện bằng cách nào? Sử dụng điện như thế nào để đảm bảo an toàn?
- Hôm nay , các em sẽ chuyển qua nghiên cứu một chương mới, chương 3 : “ĐIỆN HỌC” để có thể trả lời được những câu hỏi trên.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
HĐ1: ( 5’) Tổ chức tình huống học tập.
-Vào những ngày hanh khô khi cởi áo bằng len hoặc dạ em đã từng thấy hiện tượng gì?
-GV: Hiện tượng sấm sét trong tự nhiện là hiện tượng nhiễm điện do cọ xát. Vậy hiện đó như thế nào chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay.
HĐ2:(15’) Làm TN 1 phát hiện một số vật sau khi bị cọ xát nó có tính chất mới.
-Yêu cầu HS đọc phần TN 1
- GV phát dụng cụ TN cho các nhóm
- Nhắc lại HS sẽ làm thí nghiệm 2 lần với thước nhựa và thanh thuỷ tinh trong 2 trường hợp chưa cọ xát và đã được cọ xát 
 - Lưu ý : Để thí nghiệm thành công tốt thì các dụng cụ thí nghiệm, đặc biệt là vải , lụa , len . . Các mảnh giấy vụn phải thật nhỏ và nhẹ .
 - GV nhắc nhở HS cách cọ xát 1 vật (cọ mạnh nhiều lần theo 1 chiều) rồi sau đó đưa lại gần các vật cần kiểm tra thu nhận kết quả .
-HS Đưa thước nhựa, thanh thuỷ tinh mảnh nilông chưa cọ xát đến gần những mảnh giấy vụn, quả cầu nhựa xốp xem có hiện tượng gì xảy ra không?
-Sau đó cọ xát thước nhựa vào mảnh vải khô rồi đưa chúng lại gần những mảnh giấy vụn và quả cầu nhựa xốp.
-Làm TN tương tự nhưng cọ xát thanh thuỷ tinh, mảnh nilông , mảnh phim nhựa và cho kết quả.
 - Yêu cầu HS phân tích kết quả thí nghiệm để hoàn thành kết luận 1 .
 - GV hướng dẫn HS thảo luận đưa ra kết luận đúng .
-GV gọi nhóm khác nhận xét và thống nhất cho HS ghi vào vở.
HĐ 3(15’)Phát hiện vật sau khi bị cọ xát bị nhiễm điện ( Mang điện tích).
-Tại sao nhiều vật sau khi cọ xát lại có thể hút các vật khác?
TN2 : Khi cọ xát vật bị nóng lên và nó hút được vật khác . Thử áp nhẹ thước nhựa vào chai nước nóng và đem thước nhựa lại gần giấy vụn xem giấy vụn có bị hút không?
Nếu có nam châm xem nam châm có hút giấy vụn không?
Cho HS làm TN hình 17.2 và nêu lên kết luận.
-GV hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm ? 
*B1: Chuẩn bị một mảnh phim nhựa chưa cọ xát ->chạm bút thử điện vào mảnh tôn phẳng được bố trí như vẽ -> bút thử điện không sáng. 
*B2: Dùng len, dạ cọ xát tấm phim -> dùng bút thử điện sáng. Các nhóm tiến hành thí nghiệm.
 -GV kiểm tra việc tiến hành thí nghiệm của một số nhóm, nếu hiện tượng xảy ra chưa đạt thì giải thích cho học sinh nguyên nhân.. 
GV làm lại thí nghiệm cho học sinh quan sát lại hiện tượng để hoàn thành kết luận 2.
-Yêu cầu HS hoàn thành kết luận.
 -GV thông báo các vật bị cọ xát có khả năng hút các vật khác hoặc có thể làm sáng bóng đèn của bút thử điện, các hiện tượng đó được gọi là các vật nhiễm điện hay các vật mang điện tích.
HĐ4:(5’) Vận dụng
-Yêu cầu HS hoạt động nhóm nhỏ các câu hỏi C1, C2, C3 sau đó thảo luận chung cả lớp. GV chốt lại câu trả lời đúng.
-GV lưu ý HS sử dụng các thuật ngữ chính xác
C1: Giải thích vì sao những ngày thời tiết khô ráo , đặc biệt là những ngày hanh khô , khi chải đầu bằng lược nhựa , nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút thẳng ra?
C2: Khi thổi vào mặt bàn , bụi bay đi. Tại sao cánh quạt điện thổi gió mạnh , sau một thời gian lại có nhiều bụi bám vào cánh quạt , đặc biệt ở mép quạt chém vào không khí?
C3: Vào những ngày thời tiết khô ráo, lau chùi gương soi , kính cửa sổ, màn hình TV bằng khăn khô vẫn thấy bụi vải bám vào chúng. Giải thích tại sao?
-HS nêu được: Khi cởi áo len, dạ trong tối thấy chớp sáng li ti và tiếng lách tách.
-HS lắng nghe
-HS đọc TN
-Đại diện nhóm nhận dụng cụ TN.
-HS làm TN theo nhóm và ghi kết quả quan sát vào bảng.
-HS làm TN theo sự hướng dẫn của GV.
-Nhóm HS thảo luận , lựa chọn từ thích hợp vào chỗ trống ở phần kết luận
Nhiều vật sau khi cọ xát có khả năng hút các vật khác.
-HS suy nghĩ rồi đưa ra phương án trả lời
-HS làm TN 
-HS hoàn thành kết luận:
Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng đèn bút thử điện.
-HS lắng nghe
-Các nhóm thảo luận và trả lời câu hỏi C1,C2,C3.
C1: Khi chải đầu bằng lược nhựa lược nhụa và tóc cọ xát vào nhau . Cả lược nhựa và tóc bị nhiễm điện nên tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra.
C2: Khi thổi bụi trên bàn luồng gió thổi làm bui bay đi . Còn cánh quạt điện khi quay cọ xát với không khí nên bị nhiễm điện và nó hút bụi trong không khí , cón mép quạt bị bụi nhiều nhất là vì khi quạt quay nó ma sát với không khí nhiều nhất nên mép quạt bị nhiễm điện nhiều nhất và nó hút bụi được nhiều nhất.
C3: Sau khi chùi gương soi , kính cửa sổ hay màn hình TV bằng giẻ khô chúng bị cọ xát và bị nhiễm điện . Vì thế chúng có thể hút bụi vải.
Bài 17: SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ XÁT
I-Vật nhiễm điện.
Thí nghiệm 1:
- Kết luận 1: 
Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác.
Thí nghiệm 2:
Kết luận 2:
-Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện.
Kết luận chung : 
*Có thể làm nhiễm điện điện nhiều vật bằng cách cọ xát
*Vật sau khi bị cọ xát sẽ nhiễm điện (vật mang điện tích) có khả năng hút các vật khác hoặc phóng điện qua vật khác.
II. Vận dụng:
C1: Khi chải đầu bằng lược nhựa lược nhụa và tóc cọ xát vào nhau . Cả lược nhựa và tóc bị nhiễm điện nên tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra.
C2: Khi thổi bụi trên bàn luồng gió thổi làm bui bay đi . Còn cánh quạt điện khi quay cọ xát với không khí nên bị nhiễm điện và nó hút bụi trong không khí , cón mép quạt bị bụi nhiều nhất là vì khi quạt quay nó ma sát với không khí nhiều nhất nên mép quạt bị nhiễm điện nhiều nhất và nó hút bụi được nhiều nhất.
C3: Sau khi chùi gương soi , kính cửa sổ hay màn hình TV bằng giẻ khô chúng bị cọ xát và bị nhiễm điện . Vì thế chúng có thể hút bụi vải.
Tích hợp giáo dục môi trường:
- Vào những lúc trời mưa dông, các đám mây bị cọ xát vào nhau nên nhiễm điện trái dấu. Sự phóng điện giữa các đám mây (sấm) và giữa đám mây với mặt đất (sét) vừa có lợi vừa có hại cho cuộc sống con người.
+ Lợi ích: Giúp điều hòa khí hậu, gây ra phản ứng hóa học nhằm tăng thêm lượng ôzôn bổ sung vào khí quyển,
+ Tác hại: Phá hủy nhà cửa và các công trình xây dựng, ảnh hưởng đến tính mạng con người và sinh vật, tạo ra các khí độc hại (NO, NO2,)
- Để giảm tác hại của sét, bảo vệ tính mạng của người và các công trình xây dựng, cần thiết xây dựng các cột thu lôi.
3)Cũng cố bài giảng ( 3’ )
- Yêu cầu hs nhắc lại biểu thức cần nhớ.
- Để một vật bị nhiễm điện ta dùng cách nào?
- Một vật khi bị nhiễm điện thì có khả năng gì?
- Tại chỗ đọc và suy nghĩ “Có thể em chưa biết” để hiểu nguyên nhân của hiện tương chớp và sấm sét, liên hệ giải thích được hiện tượng cởi áo len trong những ngày hanh khô.
- GV phân tích: ? Sấm & Sét thường xảy ra khi nào?
- Vào những ngày mưa dông để tránh hiện tượng “sét đánh” con người ta thường thực hiện những biện pháp đơn giản nào?
4) Hướng dẫn học tập ở nhà( 1’ )
- Về nhà các em xem lại nội dung bài học.
- Học thuộc phần ghi nhớ, làm bài tập 16.1-> 16.5 ở SBT.
- Chuẩn bị bài học mới.
D. RÚT KINH NGHIỆM
 Ngày tháng năm
 Kí duyệt của TTCM