Giáo án Vật lý 7 - Chương 3: Điện học - Bài 20: Chất dẫn điện và chất cách điện - Dòng điện trong kim loại

Ngày soạn:9/02/201 Ngày giảng:11/02/201
Tiết 22:CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN
DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI
A. Mục tiêu:
1) Kiến thức: 
- Nhận biết trên thực tế chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua, chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua.
- Kể tên một số vật dẫn điện (hoặc vật liệu dẫn điện) và vật cách điện (hoặc vật liệu cách điện) thường dùng.
- Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các êlectron tự do dịch chuyển có hướng.
2) Kĩ năng: - Mắc mạch điện đơn giản.
 - Làm thí nghiệm xác định vật dẫn điện, vật cách điện.
3) Thái độ: Có thói quen sử dụng điện an toàn. 
B. Đồ dùng
* Chuẩn bị cho cả lớp:
- Bóng đèn, công tắc, ổ lấy điện, dây nối...
- Tranh vẽ to H20.1, 20.3 (SGK- )
* Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh:
- 1 bóng đèn( đui gài hoặc đui xoáy)
- 1 phích cắm điện nối với một đoạn dây điện có vỏ bọc cách điện
- 1 pin
- 1 bóng đèn pin
- 5 đoạn dây nối có vỏ bọc cách điện, mỗi đoạn dài 30cm
- 2 mỏ kẹp( hàm cá sấu)
- 1 số đoạn dây đồng, dây thép, dây nhôm..., thanh thuỷ tinh, vỏ nhựa bút bi, ruột bút chì, chén sứ...
-C. Phương pháp:
-Vấn đáp gợi mở,nêu vấn đề
-Học sinh tích cực
- Hoạt động nhóm
D.Tổ chức hoạt động dạy học:
1.Kiểm tra bài cũ. (6’)
* Mục tiêu:
Dòng điện là gì? Nguồn điện có tác dụng gì? Nguồn điện có mấy cực?
Nêu các nội dung chính của thuyết cấu tạo nguyên tử?
Dòng điện là dòng điện tích dịch chuyển có hướng. Nguồn điện cung cấp dòng điện cho dụng cụ điện hoạt động. Nguồn điện có 2 cực.
-ND thuyết cấu tạo nguyên tử.
+ ở tâm mỗi nguyên tử có một hạt nhân mang điện tích dương.
+Xung quanh hạt nhân có các eelectron mang điện tích âm chuyển động tạo thành lớp vỏ của nguyên tử.
+Tổng điện tích âm của các electron có trị số tuyệt đối bằng điện tích dương của hạt nhân. Do đó bình thường nguyên tử trung hòa về điện.
+Electron có thể dịch chuyển từ nguyên tử này sang nguyên tử khác, từ vật này sang vật khác
2.Khởi động (1’)
Dòng điện ở mạch điện gia đình nếu chạy trực tiếp qua cơ thể người sẽ rất nguy hiểm tới tính mạng. Vì vậy tất cả các dụng cụ và thiết bị dùng điện (dây điện, công tắc, phích cắm điện, ổ lấy điện, bóng đèn, quạt điện...) đều phải được chế tạo đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Chúng gồm những bộ phận dẫn điện và những bộ phận cách điện.
3.Các hoạt động
Hoạt động 1: Tìm hiểu chất dẫn điện và chất cách điện (10 phút).
* Mục tiêu:
- Nhận biết trên thực tế chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua, chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua.
*.Đồ dùng:
- Bóng đèn, công tắc, ổ lấy điện, dây nối...
- Tranh vẽ to H20.1, (SGK- 55 )
- 1 bóng đèn( đui gài hoặc đui xoáy)
- 1 phích cắm điện nối với một đoạn dây điện có vỏ bọc cách điện
- 1 pin
- 1 bóng đèn pin
- 5 đoạn dây nối có vỏ bọc cách điện, mỗi đoạn dài 30cm
- 2 mỏ kẹp( hàm cá sấu)
- 1 số đoạn dây đồng, dây thép, dây nhôm..., thanh thuỷ tinh, vỏ nhựa bút bi, ruột bút chì, chén sứ...
*.Cách tiến hành
Mức độ cần đạt
Hoạt động của giáo viên
H/đ của học sinh
Ghi bảng
[NB]
Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua. Chất dẫn điện gọi là vật liệu dẫn điện khi được dùng làm các vật hay bộ phận dẫn điện
Chất dẫn điện thường dùng là đồng, nhôm, chì, hợp kim.
Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua. Chất cách điện gọi là vật liệu cách điện khi được dùng để làm các vật hay bộ phận cách điện. Chất cách điện thường dùng là nhựa, thủy tinh
Đọc thông tin (Sgk- 55)/mục I
? Chất dẫn điện là gì ? chất cách điện là gì ? 
- GV cho HS quan sát bóng đèn, chốt cắm và trả lời câu C1.
- GVgọi 1 HS trình bày câu C1 sau đó cho các HS khác nhận xét câu trả lời của bạn.
- Đọc thông tin trả lời câu hỏi
- HS quan sát và nhận biết các bộ phận dẫn điện và các bộ phận cách điện ở bóng đèn điện và chốt cắm điện. - Ghi kết quả nhận biết vào vở.
- 1HS trình bày câu C1, 1 vài HS khác nhận xét, bổ sung nếu cần. 
I. Chất dẫn diện và chất cách điện:
- Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua.
- Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua.
:
* Các bộ phận dẫn điện là : dây tóc, dây trục, 2 đầu dây đèn (đèn điện), 2 chốt cắm, lõi dây (phích).
* Các bộ phận cách điện là:
trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen
(đèn điện),vỏ nhựa, vỏdây (phích). 
Hoạt động2: Xác định vật dẫn điện, vật cách điện(10 phút ).
* Mục tiêu:
- Kể tên một số vật dẫn điện ( hoặc vật liệu dẫn điện ) và vật cách điện( hoặc vật liệu cách điện) thường dùng.
*.Đồ dùng: Bóng đèn, pin, mỏ kẹp, dây dẫn, dây đồng, dây thép
*.Cách tiến hành
Kể tên một số vật dẫn điện (đồng, nhôm, thép..) và vật cách điện (nhựa, sứ..)
Đọc tên các đồ dùng thí n0 nhóm đã chuẩn bị 
? Đoán nhận xem vật nào dẫn điện, vật nào cách điện, và để riêng chúng ra? 
?Vậy muốn biết chính xác vật dẫn điện, vật cách điện ta cần làm gì
- GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm theo nhóm.
- Kết quả thí nghiệm được ghi vào bảng trong vở.
- GV cho HS tự trả lời câu C2, GV kiểm tra và sửa chữa những câu trả lời không đúng của HS .
- GV đề nghị từng nhóm HS thảo luận và trình bày câu trả lời cho C3 sau đó cho cả lớp thảo luận và GV tổng kết lại.
Lưu ý : ở đ/k bình thườngk2 không dẫn điện, ở đ/k đặc biệt nào đó thì k2 có thể vẫn dẫn điện
? ở đ/k bình thường nước là chất dẫn điện hay chất cách điện?
Lưu ý tay có nước không được sờ vào điện
- Đọc tên đồ dùng đã chuẩn bị.
Đoán vật dẫn diện, vật cách điện
-Cần làm thí nghiệm kiểm tra
- HS hoạt động theo nhóm làm thí nghiệm theo hướng dẫn trong SGK.
- HS trả lời câu C2 
- Các nhóm HS thảo luận trả lời câu C3.
- Trong đ/k bình thường nước là chất dẫn điện
* Thí nghiệm (SGK-55).
: 
+ Vật liệu dẫn điện: đồng, sắt, nhôm, chì ...( kim loại)
+ Vật liệu cách điện: nhựa, thuỷ tinh , cao su, sứ ...
: Trong mạch điện thắp sáng bóng đèn pin, khi công tắc ngắt giữa 2 chốt công tắc là không khí, đèn không sáng. Vậy bình thường không khí là chất cách điện.
Hoạt động 3: Tìm hiểu dòng điện trong kim loại(10 phút ).
* Mục tiêu:
- Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các êlectron tự do dịch chuyển có hướng.
*.Đồ dùng: Tranh vẽ hình 20.3, 20.4
*.Cách tiến hành
[NB] Dòng điện trong kim loại là dòng chuyển dời có hướng của các electron tự do.
- GV yêu cầu HS dựa vào thuyết cấu tạo nguyên tử để trả lời câu C4.
-Yêu cầu HS trả lời C5 trên hình 20.3 vẽ phóng to.
- yêu cầu hs làm C6
? Yêu cầu h/s lên bảng vẽ thêm mũi tên cho các elec trôn
GV chốt: Khi có dđ trong kim loại các eléctrôn không còn cđ tự do nữa, mà nó chuyển rời có hướng
- GV thông báo về dòng điện trong kim lọai. 
- GV cho HS tự hoàn thành phần kết luận. 
- HS trả lời C4:
+Hạt nhân: mang điện dương.
+ Electron: mang điện âm.
- HS chỉ ra trên hình vẽ để trả lời C5.
- HS tự làm C6 vào vở.
HS hoàn thành kết luận vào vở 
II.Dòng điện trong kim loại
1.Êlectron tự do trong kim loại:
: Hạt nhân của nguyên tử mang điện tích dương, các êlectron mang điện tích âm.
- Kim loại là chất dẫn điện, kim loại được cấu tạo từ nguyên tử, trong nguyên tử kim loại có các Electron tự do. 
: Các êlectron tự do là các vòng tròn nhỏ có dấu " - ", phần còn lại của nguyên tử là những vòng lớn có dấu " + " . Phần này mang điện tích dương vì nguyên tử khi đó thiếu mất êlectron.
2. Dòng điện trong kim loại:
: Êlectron tự do mang điện tích âm bị cực âm đẩy, cực dương hút có chiều hướng từ âm sang dương.
* Kết luận: 
Các êlectron tự do trong kim loại dịch chuyển có hướng tạo thành dòng điện chạy qua nó. 
Hạt động4:Vận dụng(5 phút).
* Mục tiêu:
.-Trả lời được một số câu hỏi C7-> C8
*.Đồ dùng:
*.Cách tiến hành
- GV yêu cầu cá nhân HS trả lời câu C7, C8, C9.
- Cá nhân HS hoàn thành vào vở.
III. Vận dụng:
: B.Một đoạn ruột bút bi.
: C. Nhựa
: C.Một đoạn dây nhựa.
4: Củng cố:(1 phút).
- HS đọc phần ghi nhớ SGK.
- Nếu hết thời gian thì về nhà đọc phần “ có thể em chưa biết”
5: Hướng dẫn học ở nhà.
- Học bài theo phần ghi nhớ SGK.
- Làm bài tập từ 20.1 đến 20.4 ( SBT- 21).
- Mỗi nhóm mang 2 tờ giấy khổ A3, bút dạ; chuẩn bị ?1; ?2 ; ?4; ?5; ?6
........................................................................................................................................