Giáo án Vật lý lớp 7 - Bài 19 - Dòng điện - Nguồn điện

Ngày soạn: 18/01/2012
Ngày dạy: 01/02/2012
Tuần 23	
Tiết 22	
Bài 19: DÒNG ĐIỆN - NGUỒN ĐIỆN
I - Mục tiêu :
	 - Mô tả một thí nghiệm tạo ra dòng điện, nhận biết dòng điện thông qua các biểu hiện cụ thể của nó (bóng đèn bút thử điện sáng, đèn pin sáng, quạt điện quay ) và nêu được dòng điện là gì.
	- Nêu được tác dụng chung của các nguồn điện là tạo ra dòng điện và nhận biết các nguồn điện thường dùng với hai cực của chúng (cực dương và cực âm của pin hay acqui).
	- Mắc và kiểm tra để đảm bảo một mạch điện kín gồm pin, bóng đèn pin, công tắc và dây nối hoạt động, đèn sáng.
II - Chuẩn bị : 
á Đối với cả lớp :
- Tranh vẽ to hình 19.1,19.2 trong SGK trang 55, 56.
- Các loại pin (mỗi loại một chiếc), 1 acqui, 1 đinamô của xe đạp (không tháo rời khỏi xe).
á Đối với mỗi nhóm HS :
- 1 mảnh phim nhựa (13cm ´ 18cm), 1 mảnh kim loại mỏng (11cm ´ 23cm), 1 bút thử điện, 1 mảnh len.
- 1 pin đèn và 1 bóng đèn pin lắp sẵn vào đế đèn.
- 1 công tắc và 5 đoạn dây nối có vỏ cách điện, mỗi đoạn dài khoảng 30cm.
III - Hoạt động dạy - học :
	1) Ổn định lớp : Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
	2) Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
Câu hỏi
Đáp án
1. Có mấy loại điện tích. Điện tích cùng loại như thế nào? Khi nào 2 điện tích hút nhau. Thế nào là vật nhiễm điện dương, thế nào là vật nhiễm điện âm?
2. Làm bài tập 18.1, 18.3, 18.4, 18.5, 18.7, 18.9, 18.11, 18.13.
1. + Có 2 loại điện tích là điện tích dương và điện tích âm. Các vật nhiễm điện cùng loại thì đẩy nhau, khác loại thì hút nhau.
 + Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện tích dương và các êlectrôn mang điện tích âm chuyển động quanh hạt nhân.
 + Một vật nhiễm điện âm nếu nhận thêm êlectrôn, nhiễm điện dương nếu mất bớt electrôn.
2. 18.1.D.
 18.3. a) Tóc nhiễm điện dương. Khi đó electrôn dịch chuyển từ tóc sang lược (lược nhận thêm êlectrôn, tóc mất bớt êlectrôn).
 b) Vì những sợi tóc đó nhiễm điện cùng loại nên chúng đẩy nhau.
18.4. Đưa thước nhựa và mảnh nilông lại gần các vụn giấy nhỏ. Nếu cả 2 vật đều hút vụn giấy chứng tỏ 2 vật đều bị nhiễm điện. Mà thước nhựa hút mảnh nilông nên thước nhựa và mảnh nilông nhiễm điện trái dấu. Vậy Hải nói đúng. Còn nếu chỉ một trong hai vật hút vụn giấy thì chỉ có 1 trong 2 vật bị nhiễm điện. Sơn nói đúng.
18.5. A. 18.7. B
18.9. Cọ xát thước nhựa vào 1 mảnh len thì thước nhựa bị nhiễm điện và mảnh len cũng bị nhiễm điện. Khi đó điện tích trên mảnh len khác dấu với điện tích trên thước nhựa
Vì cọ xát 1thước nhựa vào mảnh len thì thước nhựa nhiễm điện âm do nhận thêm electron từ len. Còn mảnh len do bị mất bớt electron nên nhiễm điện dương.
18.11. Muốn biết thước nhựa có nhiễm điện hay không ta đưa 1 đầu thước lại gần các vun giấy. Nếu thước nhựa hút các vụn giấy thì thước nhiễm điện.
Muốn biết thước nhựa nhiễm điện dương hay âm, ta đưa 1 đầu thước nhựa lại gần 1 quả cầu kim loại mang điện tích dương được treo trên 1 sợi chỉ mảnh. Nếu quả cầu bị hút lại gần thước thì thước nhiễm điện âm. Ngược lại nếu quả cầu bị đẩy ra xa thước thì thước bị nhiễm điện dương.
18.13. Thanh A bị nhiễm điện dương nên có khả năng hút các vật nhẹ khác. Vì vậy khi đưa thanh A lại gần quả cầu thì quả cầu bị hút về phía thanh A.
	3) Giảng bài mới :
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
HĐ1: Tổ chức tình huống học tập (3 phút)
- Yêu cầu HS đọc phần mở đầu trong SGK trang 53. Các thiết bị trên chỉ hoạt động khi có dòng điện chạy qua vậy dòng điện là gì chúng ta sẽ cùng tìm câu trả lời qua bài học hôm nay.
HĐ2: Tìm hiểu dòng điện là gì? (10 phút)
- Bây giờ các em hãy quan sát thật kĩ hình 19.1 và nêu được những sự tương tự giữa H19.1 a, c và H19.1 b, d.
- Yêu cầu HS đọc và trả lời C1 để tìm hiểu sự tương tự giữa dòng điện và dòng nước.
- Yêu cầu HS đọc và trả lời C2.
- Cả lớp thảo luận để tìm từ thích hợp để hoàn thành nhận xét.
- Thông báo kết luận: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng. Đèn điện sáng, quạt điện quay và các thiết bị khác hoạt động khi có dòng điện chạy qua.
- Yêu cầu HS nhắc lại dòng điện là gì? Các thiết bị điện hoạt động được khi nào? 
HĐ3: Tìm hiểu các nguồn điện thường dùng (5 phút)
- Thông báo các nguồn điện thường dùng:
 + Nguồn điện có khả năng cung cấp dòng điện để các dụng cụ điện hoạt động bình thường.
 + Mỗi nguồn điện đều có hai cực. hai cực của pin hay acqui là cực dương (kí hiệu dấu +) và cực âm (kí hiệu dấu -). 
- Yêu cầu HS nhắc lại tác dụng của nguồn điện. Các cực của nguồn điện.
- Yêu cầu HS quan sát H19.2 để trả lời C3.
Hãy quan sát H19.2 hoặc những chiếc pin thật và chỉ ra đâu là cực dương, đâu là cực âm của mỗi nguồn điện này.
HĐ4: Mắc mạch điện với pin, công tắc và dây điện để đảm bảo đèn sáng (15’)
- Yêu cầu HS đọc mục 2 SGK trang 54 và lắp mạch điện như H19.3. Hướng dẫn cách gắn nguồn điện, công tắc và bóng đèn.
- Theo dõi nhóm HS làm nếu nhóm nào mắc mạch điện mà đèn không sáng thì hướng dẫn HS kiểm tra lại những chỗ nối bị hở. Đặc biệt chú ý đến các chốt đèn nối vào cùng một cực của nguồn điện.
HĐ5: Vận dụng (5 phút)
- Yêu cầu HS đọc và trả lời C4.
- Yêu cầu HS đọc và trả lời C5.
- Yêu cầu HS đọc và trả lời C6.
- HS quan sát H19.1 và nêu sự tương tự
 + Mảnh phim nhựa tương tự như bình đựng nước.
 + Điện tích trên mảnh phim nhựa tương tự như nước đựng trong bình.
 + Mảnh tôn, bóng đèn bút thử điện tương tự như ống thoát nước.
 + Điện tích dịch chuyển qua mảnh tôn, bóng đèn và tay tương tự như nước chảy qua ống thoát.
 + Điện tích trên mảnh phim nhựa giảm bớt tương tự như nước trong bình vơi đi.
 + Cọ xát lần nữa để tăng thêm sự nhiễm điện của mảnh phim nhựa tương tự như đổ thêm nước vào bình.
- HS đọc và trả lời C1
a. Điện tích của mảnh phim nhựa tương tự như nước trong bình.
b. Điện tích dịch chuyển từ mảnh phim nhựa qua bóng đèn đến tay tay ta tương tự như nước chảy từ bình A xuống bình B.
- HS đọc và trả lời C2: Muốn đèn bút thử điện lại sáng thì cần cọ xát để làm nhiễm điện mảnh phim nhựa rồi chạm bút thử điện vào mảnh tôn đặt trên mảnh phim nhựa.
- HS thảo luận để tìm từ thích hợp để hoàn thành nhận xét: Bóng đèn bút thử điện sáng khi các điện tích dịch chuyển qua nó.
- HS nhắc lại: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng. Các thiết bị điện hoạt động được khi có dòng điện chạy qua.
- HS nhắc lại.
- HS quan sát H19.2 và trả lời C3: Acqui, pin tiểu, pin tròn, pin vuông và pin dạng cúc áo. những nguồn điện khác: pin mặt trời, nhà máy thuỷ điện, nhà máy nhiệt điện  
+ Pin tròn, pin tiểu : cực (-) là đáy bằng, cực (+) là núm nhỏ nhô lên.
 + Pin vuông: cực (-) là đầu loe, cực (+) đầu khum tròn.
 + Pin cúc áo: cực (-) là mặt tròn nhỏ, cực (+) là đáy bằng to.
 + Acqui:2 cực được ghi ở thành acqui, cực (-) ghi dấu (-), cực (+) ghi dấu (+).
- HS lắp mạch điện như H19.3 đảm bảo sao cho khi đóng công tắc đèn sáng, khi mở công tắc đèn tắt.
- HS đọc và trả lời C4: 
 + Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.
 + Đèn điện sáng khi có dòng điện chạy qua.
 + Quạt điện quay khi có dòng điện chạy qua.
- HS đọc và trả lời C5: đèn pin, rađiô, máy tính bỏ túi, đồng hồ điện tử, bộ phận điều khiển tivi từ xa. 
- HS đọc và trả lời C6: Để nguồn điện này hoạt động thắp sáng đèn, cần ấn vào lẫy để núm xoay của nó tì sát vào vành bánh xe đạp, quay cho bánh xe quay. Đồng thời dây nối từ đinamô tới đèn không có chỗ hở. 
Tiết 21
Bài 19: DÒNG ĐIỆN - NGUỒN ĐIỆN
I - Dòng điện
C1: a.  nước 
 b.  chảy 
C2: Muốn đèn bút thử điện lại sáng thì cần cọ xát để làm nhiễm điện mảnh phim nhựa rồi chạm bút thử điện vào mảnh tôn đặt trên mảnh phim nhựa.
Nhận xét:  dịch chuyển  .
Kết luận: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng. 
II - Nguồn điện
1. Các nguồn điện thường dùng
+ Nguồn điện có khả năng cung cấp dòng điện để các dụng cụ điện hoạt động bình thường.
 + Mỗi nguồn điện đều có hai cực. hai cực của pin hay acqui là cực dương (kí hiệu dấu +) và cực âm (kí hiệu dấu -). 
C3: 
Acqui, pin tiểu, pin tròn, pin vuông và pin dạng cúc áo. những nguồn điện khác: pin mặt trời, nhà máy thuỷ điện, nhà máy nhiệt điện  
 + Pin tròn, pin tiểu : cực (-) là đáy bằng, cực (+) là núm nhỏ nhô lên.
 + Pin vuông: cực (-) là đầu loe, cực (+) đầu khum tròn.
 + Pin cúc áo: cực (-) là mặt tròn nhỏ, cực (+) là đáy bằng to.
 + Acqui:2 cực được ghi ở thành acqui, cực (-) ghi dấu (-), cực (+) ghi dấu (+).
2. Mạch điện có nguồn điện
III - Vận dụng
C4: 
 + Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.
 + Đèn điện sáng khi có dòng điện chạy qua.
 + Quạt điện quay khi có dòng điện chạy qua.
C5: đèn pin, rađiô, máy tính bỏ túi, đồng hồ điện tử, bộ phận điều khiển tivi từ xa. 
C6: Để nguồn điện này hoạt động thắp sáng đèn, cần ấn vào lẫy để núm xoay của nó tì sát vào vành bánh xe đạp, quay cho bánh xe quay. Đồng thời dây nối từ đinamô tới đèn không có chỗ hở. 
	4) Củng cố : (1 phút)
	- Dòng điện là gì?
	- Nguồn điện có tác dụng gì? Kể tên các nguồn điện đã học. Mỗi nguồn điện có mấy cực. Kể tên.
	- Dòng điện chạy trong mạch điện kín bao gồm những gì.
	5) Dặn dò : (1 phút)
	- Học thuộc ghi nhớ SGK trang 54.
	- Đọc phần "có thể em chưa biết".
	- Làm bài tập 19.1 đến 19.13 trang 41, 42, 43.	
	+ 19.6. nhớ lại kiến thức về nguyên tử đã học ở bài 18 để trả lời.
	+ 19.10. Quan sát hình và nhớ lại mạch điện đã làm trên lớp, muốn cho đèn sáng thì cần mắc đèn vào mấy cực của nguồn.
	+19.12. nguồn điện, dây dẫn.Nối thành mạch kín.
	- Xem trước bài 20: Chất dẫn điện và chất cách điện - Dòng điện trong kim loại.