Tiết 5, Bài 5: Thực hành: Quan sát tế bào và mô - Năm học 2010-2011

	Ngày soạn: 28/8/2010
	Ngày dạy : 04/9/2010 
Tiết 5 - Bài 5 
thực hành: quan sát tế bào và mô
I. mục tiêu bài học.
1. Kiến thức
- Chuẩn bị được tiêu bản tạm thời mô cơ vân.
- Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (mô biểu bì), mô sụn, mô xương, mô cơ vân, mô cơ trơn. Phân biệt các bộ phận chính của tế bào gồm màng sinh chất, tế bào chất và nhân.
- Phân biệt được điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết.
2. Kĩ năng
- Rèn kĩ năng sử dụng kính hiển vi, kĩ năng mổ, tách tế bào.
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, thực hành. 
- Rèn luyện khả năng khái quát hoá, tư duy.
- Rèn kĩ năng hoạt động nhóm.
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức nghiêm túc, bảo vệ máy, vệ sinh phòng học sau khi làm.
II. chuẩn bị của giáo viên – học sinh.
1. Chuẩn bị của giáo viên:
+ Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khân lau, giấy thấm, kim mũi mác.
+ 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn.
+ Dung dịch sinh lí 0,65% NaCl, côngtơhut, dung dịch axit axetic 1%.
+ Bộ tiêu bản: mô biểu bì, mô sụn, mô xương, mô cơ trơn.
2. Chuẩn bị của học sinh:
- Mỗi tổ 1 con ếch. 
III. Phương pháp dạy học
Kết hợp nhiều phương pháp như: Hoạt động nhóm, Quan sát tìm tòi, Tiến hành thí nghiệm, Làm việc với SGK, tư duy,.
Iv. tiến trình bài dạy
A. Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi:
1. So sánh mô biểu bì, mô liên kết về vị trí và sự sắp xếp các tế bào trong 2 loại mô đó?
2. Cơ vân, cơ trơn và cơ tim có gì khác nhau về cấu tạo, sự phân bố trong cơ thể và khả năng co dãn?
B. Bài mới:
* Mở bài:
- Gv: Từ câu hỏi kiểm tra bài cũ, Gv đặt vấn đề:
“ Để kiểm chứng điều đã học, chúng ta tiến hành nghiên cứu đặc điểm các loại tế bào và mô.”
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung 1 : yêu cầu của bài thực hành
- Gv: Gọi 1 Hs đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành.
- Gv: Nhấn mạnh yêu cầu quan sát và so sánh các loại mô.
- Hs: Đọc phần mục tiêu bài thực hành
à Ghi nhận mục tiêu của bài thực hành.
- Hs: Ghi nhận và khắc sâu nội dung bài
Nội dung 2 : Làm tiêu bản và quan sát tế bào mô cơ vân
- Gv: Treo bảng phụ viết sẵn nội dung các bước làm tiêu bản.
à Yêu cầu Hs đọc các bước và hoàn thiện nội dung vở bài tập.
- Gv: Hướng dẫn Hs các thao tác thực hiện làm tiêu bản để Hs bước đầu hình dung cách làm tiêu bản mô cơ vân.
à Gv: Phân công các nhóm tiến hành thí nghiệm.
* Chú ý: 
+ Gv phải hướng dẫn và lưu ý cách lấy mẫu tiêu bản đẹp, chính xác để quan sát.
+ Gv hướng dẫn cách đặt tế bào mô cơ vân lên lam kính và đặt lamen lên lam kính.
+ Nhỏ 1 giọt axit axetic 1% vào cạnh lamen, dùng giấy thấm hút bớt dd sinh lí để axit thấm dưới lamen.
à Quan sát dưới kinh hiển vi.
- Gv: Kiểm tra các nhóm và giúp đỡ các nhóm còn lúng túng.àYêu cầu các nhóm điều chỉnh kính hiển vi.
- Gv: Kiểm tra kết quả quan sát của các nhóm Hs.(tránh nhầm lẫn hay mô tả theo SGK.)
à Cho điểm nhóm lấy mẫu tiêu bản đẹp và chính xác nhất.
- Gv: Yêu cầu Hs chốt kiến thức.
- Hs: Đọc cách tiến hành thí nghiệm : làm tiêu bản SGK.
à Tự hoàn thiện các bước làm tiêu bản vào vở bài tập.
- Hs: Quan sát các bước làm của Gv
à Ghi nhận các bước.
- Hs: Các nhóm tiến hành làm tiêu bản theo hướng dẫn, yêu cầu của Gv.
+ Lấy sợi thật mảnh.
+ Không bị đứt.
+ Rạch bắp cơ phải thẳng.
+ Đậy lamen không có bọt khí.
àCác nhóm nhỏ axit axetic 1%, hoàn thành tiêu bản đặt trên bàn để GV kiểm tra.
- Hs: Chỉnh kính hiển vi để quan sát.
àLần lượt đại diện các nhóm quan sát đến khi nhìn rõ tế bào thấy được: màng, nhân, vân ngang, tế bào dài.
- Hs: Báo cáo kết quả làm tiêu bản. Ghi nhận những khuyết điểm để rút kinh nghiệm làn sau.
Tiểu kết:
a. Cách làm tiêu bản mô cơ vân:
- Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ.
- Dùng kim nhọn rạch dọc bắp cơ ( thấm sạch máu).
- Dùng ngón trỏ và ngón cái ấn lên 2 bên mép rạch.
- Lấy kim mũi mác gạt nhẹ và tách 1 sợi mảnh.
- Đặt sợi mảnh mới tách lên lam kính, nhỏ dd sinh lí NaCl 0,65%.
- Đậy lamen, nhỏ dd axit axetic 1%.
Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy.
b. Quan sát tế bào:
- Thấy được các thành phần chính: màng, tế bào chất, nhân, vân ngang.
Nội dung 3 : Quan sát tiêu bản các loại mô khác
- Gv: Phát tiêu bản cho các nhóm.
à Yêu cầu Hs quan sát các mô và vẽ hình vào vở bài tập.
à Chú ý đối chiếu tiêu bản quan sát với hình các tế bào trong SGK.
(Gv:Treo tranh các loại mô để Hs đối chiếu.)
- Gv: Chốt kiến thức
- Hs: Nhận tiêu bản à Các nhóm đặt tiêu bản, điều chỉnh kính để quan sát rõ.
àCác thành viên lần lượt quan sát, vẽ hình quan sát được vào vở bài tập 
à Chú ý đối chiếu với hình vẽ SGK.
* Chú ý: Các nhóm đổi tiêu bản cho nhau để lần lượt quan sát 4 loại mô. Vẽ hình vào vở.
Tiểu kết : 
- Mô biểu bì: tế bào xếp xít nhau.
- Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo thành nhóm.
- Mô xương: tế bào nhiều.
- Mô cơ: tế bào nhiều, dài.
Nội dung 4 : Thu hoạch
- Gv: Nhận xét ý thức và kết quả của các nhóm trong buổi thực hành
à Dành thời gian cho các nhóm hoàn thiện phần thu hoạch của mỗi cá nhân trong vở bài tập.
- Hs: Ghi nhận và tự hoàn thiện vở bài tập của mình.
C. Kiểm tra đánh giá
- Gv: Nhắc nhở Hs thu dọn, vệ sinh ngăn nắp, trật tự.
à Trả lời câu hỏi:
1. Làm tiêu bản cơ vân, em gặp khó khăn gì?
2. Em đã quan sát được những loại mô nào? Nêu sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo 3 loại mô: mô biểu bì, mô liên kết, mô cơ?
D. Hướng dẫn học bài ở nhà
1. Mỗi Hs viết 1 bản thu hoạch theo mẫu SGK.
2. Ôn lại kiến thức về mô thần kinh.
3. Đọc trước bài Phản xạ tìm hiểu về cấu trúc và chức năng của nơron, về cung phản xạ.