Giáo án Địa lý 10 - Bài 27: Vai trò, đăc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp

BÀI 27: 
VAI TRÒ, ĐĂC ĐIỂM, CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ
 PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP.
MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Kiến thức: 
Sau bài học này, học sinh cần nắm được:
Biết được vai trò và đặc điểm của nông nghiệp.
Hiểu được ảnh hưởng của các nhân tố tự nhiên và kinh tế - xã hội đến sự phát triển và phân bố của nông nghiệp.
Phân biệt được một số hình thức chủ yếu của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp (TCLTNN).
Kĩ năng
Biết phân tích và nhận xét những đặc điểm phát triển, những thuận lợi và khó khăn của các điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội ở một địa phương đối với sự phát triển và phân bố nông nghiệp.
Nhận diện được những đặc điểm chính của các hình thức TCLLNN từ đó phân biệt được một số hình thức TCLTNN.
Khai thác kiến thức từ sơ đồ trang 105 và kênh chữ trong SGK.
Từ kiến thức trong bài, nhận biết được những đặc điểm chính của các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
Thái độ
Đánh giá đúng tầm quan trọng của nông nghiệp từ đó có ý thức tham gia tích cực và ủng hộ chính sách phát triển nông nghiệp và những hình thức TCLLNN cụ thể ở địa phương.
Có ý thức góp phần vào sự phát triển nông nghiệp nói riêng và kinh tế đất nước nói chung.
THIẾT BỊ DẠY HỌC
Bảng phụ, phiếu học tập.
Một số hình ảnh minh họa (nếu có).
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Kiểm tra bài cũ (3 phút)
 Hãy nêu các bộ phận hợp thành cơ cấu nền kinh tế?
Cơ cấu ngành kinh tế
Cơ cấu thành phần kinh tế
Cơ cấu lãnh thổ
 Gồm 3 phận
(Có thể hỏi thêm HS về cơ cấu ngành kinh tế bao gồm những ngành nào để dẫn nhập vào bài học).
Bài mới (3 phút)
Vào bài:
Hằng ngày, chúng ta vẫn sống chủ yếu dựa vào các sản phẩm nông nghiệp. Các sản phẩm của nông nghiệp cũng rất quen thuộc với chúng ta. Vậy nông nghiệp có vai trò như thế nào với đời sống và sản xuất? Sản xuất nông nghiệp có đặc điểm gì? Sự phân bố của nông nghiệp phụ chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào? Đó là những câu hỏi mà chúng ta phải trả lời được trong bài học hôm nay.
Dạy bài mới
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung chính
Ghi chú
Hoạt động 1: Cá nhân (5 phút)
Dựa vào sách giáo khoa và những hiểu biết của mình, em hãy trả lời:
- Nông nghiệp theo nghĩa rộng bao gồm những ngành nào?
- Nông nghiệp có vai trò gì đối với đời sống và sản xuất?
-Tại sao đối với nhiều nước đang phát triển, đông dân, đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp là nhiệm vụ chiến lược hàng đầu?
® Bởi vì ở những nước này đông dân việc quan trong hàng đầu là giải quyết nhu cầu về lương thực, thực phẩm rất cao, mà đảm bảo an ninh lương thực là vấn đề cấp bách của mỗi quốc gia nên cần đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp.
Sản xuất nông nghiệp là ngành cần nhiều lao động, công chăm sóc à đông dân sẽ cung cấp lực lượng lao động dồi dào cho nông nghiệp.
Hoạt động 2: Cá nhân(5 phút)
Dựa vào SGK và những hiểu biết của bản thân, hãy: 
- Nêu 5 đặc điểm chính của nông nghiệp?
GV phát Phiếu học tập số 1 cho mỗi HS, yêu cầu:
- Hoàn thành phiếu học tập số 1 trong 3 phút. 
- HS trình bày, GV bổ sung, chỉnh sửa.
Hoạt động 3: Nhóm (15 phút)
-Có mấy nhóm nhân tố chính ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố nông nghiệp? (1phút )
-Tình huống, nhiệm vụ: (1 phút)
Vợ chồng anh Tự nhiên và chị Kinh tế - xã hội đang có một cuộc tranh cãi nảy lửa về tầm quan trọng của mình đối với đứa con tên Nông nghiệp, hãy đóng vai làm 2 nhân vật trên để chứng minh tầm ảnh hưởng của mình là nhiều hơn cả.
-Chia lớp làm 2 nhóm (tùy thuộc vào tình hình lớp, nếu nam và nữ gần bằng nhau thì chia theo nam/nữ. Nếu không chia lớp làm 2 nhóm lớn).
-Cung cấp cho HS Phiếu học tập số 2.
-Cho thời gian thảo luận trong 3 phút, sau đó lên biểu diễn và bảo vệ quan điểm của mình. Đội nào đi đúng trọng tâm, nêu được tầm ảnh hưởng của nhân tố mình làm sẽ được cộng điểm. (4 phút tranh luận)
- GV theo dõi quá trình hoạt động và sự trình bày của HS để đánh giá và nhận xét cũng như chốt lại các ý quan trọng.(1 phút)
Hoạt động 4: Cặp (5 phút)
GV: nêu những hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp mà em biết?
Nhiệm vụ: hai HS một cặp, tìm hiểu những đặc điểm cơ bản của hai hình thức: trang trại và vùng NN? Lấy VD?
Sau đó cặp nào xong, xung phong lên bảng trình bày phần thảo luận của nhóm mình. Các nhóm khác có quyền nhận xét, bổ sung nếu thấy chưa đúng, còn thiếu,
HS trả lời, GV chuẩn kiến thức.
-Liên hệ Việt Nam:
+Ở VN trang trại phát triển từ đầu thập kỉ 90 của thế kỉ XX, hiện nay có khoảng 120.000 trang trại với các loại hình khác nhau: trang trại nông nghiệp, trang trại lâm nghiệp, trang trại nông – lâm nghiệp, trang trại lâm – nông – dịch vụ...
+Vùng NN ở ĐBSH: Đất phù sa, KHNĐ ẩm gió mùa. Có khả năng thâm canh, xen canh, tăng vụ. Dân cư đông đúc,..có kinh nghiệm trong trồng trọt, giao thông, thủy lợi phát triển. Mạng lưới đô thị cao nhất cả nước, có nhiều cơ sở chế biến nông sản. Hướng CMH: lúa, cây thực phẩm, rau, cây CN, chăn nuôi lợn, gia cầm, thủy sản,...
Vai trò và đặc điểm của nông nghiệp
Vai trò
Theo nghĩa rộng, nông nghiệp bao gồm nông – lâm – ngư nghiệp
Có vai trò quan trọng mà không ngành nào thay thế được:
Cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người. Đảm bảo an ninh lương thực cho đất nước.
Đảm bảo nguồn nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến và sản xuất hàng tiêu dùng.
Sản xuất những mặt hàng có giá trị xuất khẩu, tăng nguồn thu ngoại tệ.
Giải quyết việc làm: >40% lao động thế giới tham gia vào hoạt động nông nghiệp.
Đặc điểm (của NN)
Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thế. 
Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các cây trồng và vật nuôi.
Sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ
Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.
Trong nền kinh tế hiện đại, nông nghiệp trở thành ngành sản xuất hàng hoá.
Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp
Đất 
Khí hậu – nước
Sinh vật
Có 2 nhóm nhân tố: tự nhiên và kinh tế - xã hội
*Tự nhiên 
- Đất: không có đất thì không có hoạt động sản xuất nông nghiệp vì đất được sử dụng trong trồng trọt và chăn nuôi. Năng suất và các loại sản phẩm nông nghiệp khác nhau phụ thuộc vào chất lượng đất.
-Khí hậu – nguồn nước: với các yếu tố như: nhiệt độ, lượng mưa, ánh sáng, độ ẩm, gió, thiên tai (bão, lũ, hạn hán,), nguồn nước trên mặt hay nước ngầm có ảnh hưởng tới việc xác định cơ cấu cây trồng, vật nuôi, thời vụ, khả năng xen canh tăng vụ,và tính chất ổn định hay bấp bênh của sản xuất nông nghiệp.
-Sinh vật với các loài cây con, nguồn thức ăn tự nhiên, đồng cỏ, là cơ sở tạo nên các giống vật nuôi, cây trồng. Nguồn thức ăn tự nhiên, đồng cỏ là cơ sở thức ăn tự nhiên cho gia súc và ảnh hưởng đến việc xác định cơ cấu vật nuôi cũng như sự phát triển chăn nuôi.
Sở hữu ruộng đất
Tiến bộ KH -KT
Thị trường tiêu thụ
Dân cư – lao động
* KT - XH
-Dân cư – lao động: cây trồng vật nuôi cần nhiều công chăm sóc, phải phân bố ở những nơi có nhiều lao động. Tập quán ăn uống của các dân tộc cũng ảnh hưởng không nhỏ.
-Sở hữu ruộng đất: các chính sách cải cách ruộng đất như: giao đất, giao rừng cho các hộ nông dân đã thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ. Ảnh hưởng đến con đường phát triển nông nghiệp, các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
-Tiến bộ khoa học – kĩ thuật trong NN: áp dụng KHKT giúp tăng năng suất, sản lượng và chất lượng, góp phần chủ động trong sản xuất. Việc tạo ra các giống mới có năng suất cao, thời gian sinh trưởng ngắn, thích hợp với điều kiện tự nhiên của từng vùng. Công nghệ sinh học bằng cách lai giống, tạo ra các giống biến đổi gen, cấy mô,tạo năng suất cao, kháng bệnh với nhiều đặc tính vượt trội
-Thị trường: tác động tới giá cả nông sản, điều tiết sản xuất và ảnh hưởng tới hướng chuyên môn hóa của sản xuất nông nghiệp.
èCác ĐKTN là các điều kiện vốn có (thuận lợi và khó khăn), ĐK KTXH giúp khắc phục khó khăn, phát huy lợi thế sẵn có của tự nhiên.
Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp
Vai trò
Tạo ra những tiền đề cần thiết nhắm sử dụng hợp lí các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của các nước, các vùng, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Các hình thức TCLTNN chủ yếu
-Có 6 hình thức TCLTNN là: hộ gia đình, trang trại, hợp tác xã, nông trường quốc doanh, thể tổng hợp nông nghiệp, vùng nông nghiệp.
- Tìm hiểu về 2 hình thức là Trang trại và vùng nông nghiệp:
Trang trại
Vùng NN
Quy mô
Nhỏ
Lớn
Đặc điểm
-Hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa thay thế kinh tế tiểu nông.
-Chuyên môn hóa, thâm canh, ứng dụng KHKT, thuê nhân công lao động.
-Là hình thức cao nhất.
-Tương đối đồng nhất về ĐKTN và KTXH.
Mục đích
Sản xuất hàng hóa
Nhằm phân bố hợp lí cây trồng vật nuôi, hình thành vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
Chú ý cho HS ghi bài đầy đủ
Chú ý rèn cho HS tác phong trình bày trước lớp: có mở đầu và kết thúc.
HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP (5 phút)
Câu 1: Điền từ còn thiếu vào chỗ trống để làm rõ đặc điểm của nông nghiệp:
Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là... ..(các cây trồng vật nuôi).
Sản xuất nông nghiệp ( có tính mùa vụ).
Tư liệu sản xuất của nông nghiệp là..(đất trồng).
Sản xuất nông nghiệp còn phụ thuộc (điều kiện tự nhiên) và(trong nền kinh tế hiện đại), ..(nông nghiệp ) trở thành ngành sản xuất hàng hóa.
 Câu 2: Nhân tố nào sau đây ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng và sản lượng cây trồng, vật nuôi?
Dân cư, lao động 
Sở hữu ruộng đất
Thị trường tiêu thụ
Tiến bộ khoa học kĩ thuật
à Đáp án: D
DẶN DÒ
Học bài cũ, làm câu hỏi 3 – SGK trang 106
Xem trước và chuẩn bị bài mới ( bài 28).
V. PHỤ LỤC
Phiếu học tập số 1:
Hoàn thành sơ đồ “Bảng tóm tắt các đặc điểm nông nghiệp”
-Duy trì và nâng cao.
- Sử dụng đất..
Hiểu biết và tôn trọng .
-Xây dựng
Tăng...
-Phát triển...
Đảm bảo đầy đủ 5 yếu tố: 
-Hình thành.
-Đẩy mạnh...
Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu
Cây trồng vật nuôi là đối tượng lao động
Sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ
Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào đkiện tnhiên
Nông nghiệp ngày càng trở thành nền sxuất hhóa
ĐẶC ĐIỂM CỦA SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
Thông tin phản hồi Phiếu học tập số 1
-Duy trì và nâng cao độ phì của đất.
- Sử dụng đất hợp lí và tiết kiệm.
Hiểu biết và tôn trọng quy luật sinh hoc, quy luật tự nhiên.
Xây dựng cơ cấu nông nghiệp hợp lí.
Tăng vụ, xen canh, gối vụ.
Phát triển ngành nghề dịch vụ
Đảm bảo đầy đủ 5 yếu tố: nhiệt độ, nước, khí hậu, ánh sáng, không khí và dinh dưỡng.
Hình thành các vùng nông nghiệp chuyên canh.
Đẩy mạnh chế biến nông sản.
Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu
Cây trồng vật nuôi là đối tượng lao động
Sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ
Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào đkiện tnhiên
Nông nghiệp ngày càng trở thành nền sxuất hhóa
ĐẶC ĐIỂM CỦA SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP
Phiếu học tập số 2
Tình huống:
Vợ chồng anh Tự nhiên và chị Kinh tế - xã hội đang có một cuộc tranh cãi nảy lửa về tầm quan trọng của mình đối với đứa con tên Nông nghiệp, hãy đóng vai làm 2 nhân vật trên để chứng minh tầm ảnh hưởng của mình là nhiều hơn cả.
Nhiệm vụ:
Hoạt động theo nhóm, thảo luận và thống nhất ý kiến trong 3 phút về nhân tố nhóm mình được phân công, lên trình bày tầm ảnh hưởng của nhân tố đó.
FChú ý: đặt vào tình huống để diễn xuất và làm rõ được tầm ảnh hưởng của nhân tố nhóm đã thảo luận.
Tên nhóm:
Thành viên:........................................................................................................
......
GỢI Ý PHẦN II: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP
Nhân tố tự nhiên
Là tiền đề cơ bản để phát triển và phân bố nông nghiệp.
Nhân tố kinh tế - xã hội
Có ảnh hưởng quan trọng tới phát triển và phân bố nông nghiệp.
Đất đai
ảnh hưởng tới
- quy mô sản xuất
- cơ cấu và phân bố cây trồng, vật nuôi.
- năng suất
Dân cư – lao động
ảnh hưởng tới cơ cấu cây trồng, vật nuôi.
(vừa là nguồn tiêu thụ vừa là lực lượng lao động chính.)
Khí hậu và nguồn nước
ảnh hưởng tới
-thời vụ, cơ cấu cây trồng, vật nuôi
-khả năng xen canh, tăng vụ
-tính ổn định hay bấp bênh của mùa vụ
Sở hữu ruộng đất
ảnh hưởng tới con đường phát triển nông nghiệp.
các hỉnh thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp
Tiến bộ khoa học – kĩ thuật
Giúp chủ động sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng và sản lượng.
Thị trường
Giá cả nông sản
Điều tiết sản xuất và hướng chuyên môn hóa.
Lưu ý: đây chỉ là những gợi ý mang tính định hướng để các nhóm thấy được tầm ảnh hưởng của các nhân tố. Cần triển khai và lấy ví dụ cụ thể hơn để thấy được những ảnh hưởng đó quan trọng như thế nào đối với nông nghiệp.