Giáo án môn Ngữ văn 9 - Ngọn gió và cây sồi

NGỌN GIÓ VÀ CÂY SỒI
1. “Trong vũ trụ có lắm kỳ quan, nhưng kỳ quan đẹp nhất là trái tim của người mẹ” – Bersot.
Trái tim người mẹ ở đây là tình cảm của mẹ dành cho con. Trái tim người mẹ - trái tim tràn đầy ấm áp, là nơi để ta trở về sau mỗi chuyến đi xa mệt mỏi, là nơi nâng đỡ ta sau mỗi bước đường vấp ngã. Đó là tình yêu thiêng liêng nhất không gì có thể sánh được. Mẹ là người mang nặng đẻ đau, chăm nuôi con khôn lớn, gần gũi chia sẻ những buồn vui với con, lo lắng, dõi theo con từng bước trong cuộc đời. Mẹ sẵn sàng hy sinh cho con tất  cả mà không hề tính toán:
"Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi suốt đời lòng mẹ vẫn thương con".
2. “Mọi thứ rồi sẽ qua đi, chỉ còn tình người ở lại” - M. Farađây.
Hơn tất cả mọi thứ trên đời, tình yêu thương là sức mạnh vô biên, là điều chia sẻ quý nhất trong cuộc sống con người. Yêu thương là cảm xúc thiêng liêng và gần gũi nhất trong cuộc sống của chúng ta. Không một ai có thể sống trên đời mà thiếu tình yêu thương. Tình người là những tình cảm đẹp đẽ của con người, gắn kết những trái tim. Cuộc sống chỉ tồn tại lâu bền nhất khi được nuôi dưỡng bởi suối nguồn của tình người.
3. "Bạn là người đến với ta khi mọi người đã bỏ ta đi".
Tình bạn có thể giúp ta vượt qua mọi bão giông cuộc đời, là nền tảng, là gốc rễ cho mọi niềm vui và nguồn hạnh phúc. Trong cuộc sống của chúng ta, có nhiều điều dễ dàng đến rồi đi, nhanh chóng và mỏng manh như một làn khói, dễ tan vỡ như lâu đài cát trước những cơn sóng gào. Chỉ có tình cảm là điều duy nhất có thể vượt qua mọi bão giông cuộc đời, là nền tảng, là gốc rễ cho mọi niềm vui và nguồn hạnh phúc.
4. "Những người bạn giả dối giống như những chiếc bóng: chúng theo gót ta ra ngoài nắng ấm, và rời bỏ ta ngay khi ta bước vào bóng râm" - C. Bôvi.
Những người bạn giả đối giống như những chiếc bóng khi chúng ta lúc nắng ấm chúng sẽ theo gót ta ra ngoài, nhưng khi bóng râm chúng lại sẵn sàng rời bỏ ta. Câu nói của Bô-vi chứa đựng ý nghĩa vô cùng sâu sắc trong cuộc sống. Nó là bài học ý nghĩa về cách ứng xử trong tình bạn và nhẹ nhàng chê trách, phê phán những kẻ cơ hội, thiếu nhân cách trong tình bạn. Câu nói ấy giúp ta nhìn nhận, hiểu đúng về tình bạn chân thật – đó là sự kết nối tình cảm thiêng liêng.
5. “Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông”.
Nghị lực sống là những cố gắng quyết tâm vượt qua những thử thách trước mắt. Nghị lực sống là một trong số những con đường nhanh nhất dẫn đến thành công của mọi người. Con đường đời sẽ không làm phụ lòng những người biết vươn lên trong cuộc sống. Người có nghị lực sẽ tìm được con đường đi đến thành công dù là con đường đó là chông gai, khó khăn. 
“Không có việc gì khó,
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắc làm nên” – (Hồ Chí Minh).
6. "Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình" – UNESCO.
 Học tập giúp ta hiểu hơn về thế giới xung quanh, làm cho những trạng thái tâm hồn ta trở nên linh hoạt hơn, đa dạng phong phú hơn. Ta đã biết mỉm cười trước niềm vui của người khác, biết đau trước những nỗi đau của con người, biết giúp đỡ, chia sẻ, cảm thông và tìm được chính mình.
7. “Tôi nghĩ rằng tất cả những gì có giá trị một chút, tôi đều đã thu nhận được bằng cách tự học” - Đacuyn.
Tự học là cách tốt nhất giúp ta tiến bộ hơn trong học tập, mang lại một kết quả học tập cao nhất có thể. Nếu chúng ta biết nỗ lực tự học, chúng ta sẽ thành công, sẽ mở được một tương lai rộng mở cho chính mình, chúng ta sẽ trở thành những người có ích cho xã hội, cho đất nước, đưa đất nước ngày càng đi lên, phát triển đến một tầm cao mới.
8. “Người ta có vẻ lớn đối với chúng ta, bởi vì chúng ta quỳ. Chúng ta hãy đứng lên!” – Mara.
Sống ươn hèn, ỉ lại, lười biếng, sống tự ti, không tin vào chính mình đó thái độ sống tiêu cực. Tự tin khẳng định tài năng, bản lĩnh của chính mình là điều quan trọng và cần thiết cho thanh niên, học sinh chúng ta trong xã hội ngày này.
9. “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống” – Lép Tôn - xtôi.
Câu nói của Lép Tôn-xtôi đã để lại nhiều ý ‎nghĩa sâu sắc và đầy tính nhân văn khi ông đã nhấn mạnh sự quan trọng của lí tưởng đối với mỗi người. Cuộc sống ngày càng khác đi, mỗi người chúng ta cần có một lí tưởng để thực hiện trong cuộc đời.
10. "Lao động là đôi cánh của ước mơ, là cội nguồn của niềm vui và sáng tạo” – M Goorki.
Lao động là một cách để chúng ta khẳng định mình, vươn tới những đỉnh cao của trí tuệ, tri thức. Mỗi chúng ta đều có những ước mơ lớn lao hay những gì thân thuộc đều là cả một quá tình phấn đấu, vươn lên. 
11. Bàn tay yêu thương: Qua câu chuyện đã giúp ta hiểu được ý nghĩa lớn lao của tình yêu thương. Tình yêu thương xuất phát từ tấm lòng không toan tính sẽ giúp mọi người xích lại gần nhau hơn, mang lại nghị lực vươn lên cho họ trong cuộc sống, giúp họ vượt qua những bất hạnh của bản thân. Tình yêu thương không chỉ được bộc lộc qua những lời nói, động viên, mà còn được thể hiện qua chính những hành động nhỏ bé nhưng hết sức chân thành.
12. Chiếc bình nứt: Câu chuyện để lại cho chúng ta thật nhiều suy tư. Đối diện với những khiếm khuyết của chính mình, mỗi người cần học cách chấp nhận, đồng thời biết hướng đến những điều tốt đẹp của bản thân. Bởi vì mỗi chúng ta sinh ra đều mang trong mình những giá trị và khả năng vô giá. Bởi vì cuộc sống của mỗi chúng ta đều có thể như chiếc bình nứt, dù nứt nhưng vẫn gieo nguồn nước cho những luống hoa mọc lên, tươi đẹp và có ích cho cuộc đời
13. Cái kén bướm: Thông qua sự việc cậu bé và cái kén bướm, ta rút ra được một quy luật tự nhiên cũng như quy luật xã hội: Khó khăn thử thách là cơ hội, giá đỡ để con người tồn tại trưởng thành và để đạt được thành công. Sự nỗ lực, cố gắng vượt qua khó khăn sẽ giúp ta nhiều điều, sẽ cho ta thêm sức mạnh, kinh nghiệm và cơ hội. Chúng ta không được bỏ cuộc, phải luôn vươn lên vì ước mơ của mình. Sự giúp đỡ là đáng quý, nhưng giúp đỡ không đúng nơi đúng lúc sẽ làm phản tác dụng và gây hại cho người được giúp.
14. Hai biển hồ: Từ câu chuyện trên chúng ta cần rút ra bài học: trong đời sống, con người luôn luôn cần phải có sự sẻ chia, yêu thương lẫn nhau. "Trí tuệ giàu lên vì những gì nó nhận được, trái tim giàu lên vì những gì nó cho đi". Con người sống với nhau cần có sự chia sẻ “Một ánh lửa chia sẻ là một ánh lửa lan toả. Đôi môi hé mở thu nhận được nụ cười. Bàn tay có mở rộng ban trao, tâm hồn mới tràn ngập vui sướng".
15. Hoa hồng tặng mẹ: Câu chuyện cảm động về tình mẫu tử. Mẹ lớn lao, mẹ cao cả, mẹ là tất cả, là món quà vô giá mà ta nhận được. Mẹ là tình yêu thiêng liêng nhất không gì có thể sánh được. Mẹ là người mang nặng đẻ đau, chăm nuôi con khôn lớn, gần gũi chia sẻ những buồn vui với con, lo lắng, dõi theo con từng bước trong cuộc đời. Mẹ sẵn sàng hy sinh cho con tất  cả mà không hề tính toán. Mẹ là một dòng suối tươi mát, là một thiên thần mà thượng đế đã ban tặng cho những đứa con. Tình mẹ bao la, rộng lớn như đại dương.
“Ai có mẹ xin đừng làm mẹ khóc
Đừng để buồn lên mắt mẹ nghe không”.
16. Lỗi lầm và sự biết ơn: Cuộc sống luôn có lỗi lầm và hãy học cách chấp nhận điều đó. Hãy trở thành những con người biết tha thứ và biết ơn. Vậy mỗi chúng ta nên học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá.
17. “Một khúc ca xuân” của Tố Hữu có viết:
“Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc là phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình?”
“Cái quý giá nhất của con người là đời sống. Vì đời người chỉ sống có một lần”. Vậy phải sống sao cho “khỏi xót xa ân hận vì những năm tháng đã sống hoài sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và đớn hèn?”. Con người chúng ta phải có lẽ sống đẹp. Mà sống đẹp là có “vay” có “trả” và cao hơn nữa sống là cống hiến, hy sinh cho đời.
18. Phần quan trọng nhất trên cơ thể: Từ câu chuyện trên ta rút ra bài học ý nghĩa phần quan trọng nhất của con người không phải là “phần ích kỷ”, mà là phần biết cảm thông với nỗi đau của người khác. Cuộc sống sẽ chẳng là gì nếu không có tình yêu thương. Hãy trân trọng những bờ vai quanh ta sẵn sàng để ta tựa vào dù trong bất cứ hoàn cảnh nào và xây dựng cho mình một “đôi vai” cứng cáp, chia sẻ, cảm thông với mọi người.
19. Trái tim hoàn hảo: Tình thương là nơi bắt đầu của một trái tim nhân hậu, trái tim ấy là bãi cát ngày ngày đón nhận những đợt sóng tình thương dào dạt vỗ nhịp vào cuộc sống con người. Cuộc đời con người lấy tình thương nuôi dưỡng tâm hồn, từ tâm hồn xây dựng nên một trái tim của tình yêu, lẽ sống và dần dần trái tim ấy chợt sáng long lanh trở thành một trái tim hoàn thiện. Mỗi bông hoa hướng dương luôn hướng về phía mặt trời. Và con người cũng vậy, trái tim họ sẵn sàng hướng đến mọi trái tim, sẵn sàng xích lại gần nhau hơn:
"Nếu là con chim, chiếc lá 
Thì con chim phải hót 
Chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả?
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình?”
20. Ngọn gió và cây sồi: Chuyện cho ta thấy được mối quan hệ biện chứng giữa khó khăn, thử thách và thành công trong cuộc sống: cần chuẩn bị hành trang vững chắc là lòng dũng cảm, niềm tin, nghị lực, bản lĩnh vững vàng để chiến thắng những khó khăn, trở ngại mà ta gặp trên con đường đời; để có thể chiếm lĩnh được thành công.
“Đi đường mới biết gian lao
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng
Núi cao lên đến tận cùng
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non” (Đi đường - Hồ Chí Minh).
“ Ví không có cảnh đông tàn
Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân
Nghĩ mình trong bước gian truân
Tai ương rèn luyện, tinh thần thêm hăng” (Tự khuyên mình- Hồ Chí Minh).
21. “Sống trong đời sống cần có một tấm lòng.
Để làm gì em biết không?
Để gió cuốn đi.”
Lời ca của Trinh Công Sơn mang ý nghĩa thật sâu sắc. Hơn tất cả mọi thứ trên đời, tấm lòng yêu thương là sức mạnh vô biên, là điều chia sẻ quý nhất trong cuộc sống con người. Cuộc sống của bạn sẽ ý nghĩa hơn nhiều khi bạn biết dành tình yêu thương để làm cho cuộc sống của những người xung quanh và của mình ấm áp, hạnh phúc hơn. Một khi bạn mở lòng trao đi những tình cảm thật chân thành thì bạn cũng sẽ nhận lại được chính tình yêu thương đó.
22. "Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con,” - (Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra).
Tính tự lập rất quan trọng đối với mỗi người. Chúng ta mạnh dạn bước vào đời với niềm tin tưởng ở tương lai tươi sáng. Dẫu mẹ "buông tay" ta thì ta cũng sẽ đứng vững trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống. Mỗi chúng ta cần bền bỉ rèn luyện tính tự lập. Ta không ngừng nỗ lực, cố gắng vươn lên trong cuộc sống để khẳng định bản lĩnh, nhân cách của mình.
23. “Tôi luôn tin rằng, trong mỗi thất bại luôn có mầm mống của sự thành công” – Ngô Bảo Châu.
Trong cuộc sống, con người phải có niềm tin và nó chính là nền tảng để đi đến thành công. Thiếu niềm tin và nghị lực thì cuộc sống sẽ mất hết ý nghĩa. Con đường đi đến thành công không phải lúc nào cũng bằng phẳng, xuôi dòng. Thất bại là điều khó tránh khỏi vì nhiều trở ngại do chủ quan, khách quan. Điều quan trọng là phải biết chấp nhận thất bại bằng cách rút kinh nghiệm và xem đó là cơ hội để ta giàu thêm ý chí, nghị lực để vươn. Gục ngã ,buông xuôi trước một thất bại là kẻ yếu mềm, thiếu ý chí, không chiến thắng được bản thân thì không thể thành công trong công việc:
"Không có viêc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên".
Hay là: “Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông”.
24. "Nếu được gọi để làm một người phu quét đường, hãy quét đường như Mi - ken - lăng - giơ đã vẽ tranh, hãy quét đường như Bét - tô - ven đã soạn nhạc... Người phu quét đường cần phải quét những con đường sạch đến độ ai cũng phải dừng lại để nói rằng: "Đây là người quét đường vĩ đại, người đã làm thật tốt công việc của mình" - (Trích "Bài học làm người").
Những con người vĩ đại là những con người làm tốt công việc của mình. Bản thân công việc không quyết định giá trị con người. Quyết định giá trị của con người là ở thái độ, tinh thần làm việc và hiệu quả công việc. Từ đó, ta rút ra bài học phải biết yêu quí lao lao và trân trọng thành quả lao động của người khác.
25. “Mặt trời mọc rồi mặt trời lại lặn, vầng trăng tròn rồi lại khuyết, nhưng ánh sáng mà người thầy rọi vào ta còn mãi trong cuộc đời.” – Quách Mạt Nhược.
Trong sự trưởng thành của mỗi người, người thầy có tầm quan trọng. Từ đó nhắn gửi mỗi người phải luôn nhớ ơn, biết ơn những người thầy của mình. Người thầy có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Thầy truyền thụ các tri thức khoa học, đem đến cho ta sự hiểu biết..... thầy dạy những điều hay lẽ phải, cách đối nhân xử thế, những bài học làm người.... Thầy là tấm gương về tinh thần tự học, tài năng, đạo đức để ta học tập và noi theo. Tình thầy trò là tình cảm cao đẹp, đáng trân trọng.
26. “Người bạn tốt nhất bao giờ cũng là người đến với ta trong những giây phút khó khăn, cay đắng nhất của cuộc đời” – M. Gorki. 
 Câu nói của nhà văn Nga M.Gorki vô cùng ý nghĩa. Trong cuộc sống của chúng ta, có nhiều điều dễ dàng đến rồi đi, nhanh chóng và mỏng manh như một làn khói, dễ tan vỡ như lâu đài cát trước những cơn sóng gào. Chỉ có tình cảm là điều duy nhất có thể vượt qua mọi bão giông cuộc đời, là nền tảng, là gốc rễ cho mọi niềm vui và nguồn hạnh phúc. Và không có gì tuyệt vời hơn được trao gửi tình cảm của mình cho một người khác, và rồi cảm nhận được sự bình yên khi gọi nhau là bạn. Quan niệm đó giúp mỗi người chúng ta hiểu rõ hơn sự đẹp đẽ của tình bạn, xây dựng được cách nhìn đúng đắn về một người bạn tốt.
27. "Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui
 Chọn những bông hoa và những nụ cười".
 (Mỗi ngày một niềm vui - Trịnh Công Sơn)
Niềm vui là những điều mang lại cảm xúc vui vẻ, hạnh phúc, hân hoan, sung sướng cho con người trong cuộc sống. Niềm vui không hẳn là những điều to tát, lớn lao mà có thể chỉ là những điều nhỏ bé, giản dị, quen thuộc. Biết trân trọng những hạnh phúc bé nhỏ, trọn vẹn với niềm vui giản dị là chúng ta đã biết sống một cách ý nghĩa. Đó là bài học sâu sắc và thấm thía về cách sống cho mỗi người.
28. “Tôi luôn tin rằng, trong mỗi thất bại luôn có mầm mống của sự thành công” – Ngô Bảo Châu.
Trong cuộc sống, mỗi người đều có những thành công nhưng cũng có khi thất bại. Sự thất bại do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhiều mức độ khác nhau song đều làm cho chúng ta không đạt được kết quả tốt đẹp. Nếu gục ngã, buông xuôi trước một thất bại thì con người sẽ trở thành hèn yếu, thiếu ý chí, thiếu nghị lực và khó có thể đi tới thành công. Nhưng nếu thất bại mà không tìm hiểu rõ nguyên nhân, không đúc rút được kinh nghiệm và không có giải pháp khắc phục thì ta lại tiếp tục gặp phải những thất bại nặng nề khác.
29. "Một con tim khôn ngoan và biết cảm thông không đáp trả nỗi đau bằng nỗi đau".
 Nhận thức rõ về bản thân, về người khác, về mọi sự việc diễn ra trong đời sống, về bản chất của xã hội để có cách ứng xử hợp lý, nhân văn. Luôn rộng lòng tha thứ cho lỗi lầm, gạt đi những đau thương, thù hận, tỵ hiềm; vượt lên suy nghĩ ích kỷ, nhỏ nhen của cá nhân Biết lắng nghe, chia sẻ, đồng cảm với những nỗi đau, những mất mát của người khác; biết sống cho đi những yêu thương, thậm chí quên đi nỗi đau của mình vì người khác. Ý nghĩa của lẽ sống vị tha và biết cảm thông là tạo ra mối quan hệ tốt đẹp, cái nhìn nhân ái giữa con người với con người; xoa dịu đau thương, mất mát; đánh tan những hận thù, tạo nên cuộc sống hòa bình, thân thiện, tươi đẹp. Bản thân người sống bao dung, biết đồng cảm sẽ luôn cảm thấy hạnh phúc, sẽ nhận được tình yêu thương; đời sống tâm hồn phong phú, luôn mở rộng lòng mình để đón nhận vẻ đẹp của cuộc đời và tình người.
30. Hãy nghe một viên sỏi kể về nguồn gốc của mình: “Tôi vốn là một tảng đá khổng lồ trên núi cao, trải qua bao năm tháng dài đăng đẳng bị mặt trời nung đốt, người tôi đầy vết nứt. Tôi vỡ ra và lăn xuống núi, mưa bão và nước lũ cuốn tôi vào sông suối. Do liên tục bị va đập, lăn lộn, tôi bị thương đầy mình. Nhưng rồi chính những dòng nước lại làm lành những vết thương của tôi. Và tôi trở thành một hòn sỏi láng mịn như bây giờ.”
Cuộc sống không bao giờ chỉ mang lại nổi đau, cũng chẳng bao giờ chỉ mang đến niềm hạnh phúc. Nếu biết vượt qua gian khổ, thử thách là đã biết tự làm hoàn thiện chân dung mình Sẵn sàng đối đầu, chấp nhận và chiến thắng hoàn cảnh Chính những chông gai mới tạo nên những hình hài đẹp và ấn tượng. Sự va đập, lăn lộn làm hòn sỏi đầy mình thương tích; nhưng cũng chính hoàn cảnh ấy đã làm cho hòn sỏi láng mịn như bây giờ Cuộc hành trình của hòn sỏi đầy đớn đau nhưng cũng tràn đầy lạc quan trước những biến cố, thử tháchTự hoàn thiện bản thân con người trước hoàn cảnh: Hãy sống tự tin, đem những yêu thương trong cuộc sống để xoa dịu và làm lành những vết thương Đó là điều có ý nghĩa nhất trong cuộc đời này
31. Chuyện xưa kể lại rằng, một buổi tối, một vị thiền sư già đi dạo trong thiền viện, chợt trông thấy một chiếc ghế dựng sát chân tường nơi góc khuất. Đoán ngay ra đã có chú tiểu nghịch ngợm nào đó làm trái quy định: vượt tường trốn ra ngoài chơi, nhưng vị thiền sư không nói với ai, mà lặng lẽ đi đến, bỏ chiếc ghế ra rồi quỳ xuống đúng chỗ đó.
 	Một lúc sau, quả đúng có một chú tiểu trèo tường vào. Đặt chân xuống, chú tiểu kinh ngạc khi phát hiện ra dưới đó không phải là chiếc ghế mà là vai thầy mình, vì quá hoảng sợ nên không nói được gì, đứng im chờ nhận được những lời trách cứ và cả hình phạt nặng nề. Không ngờ vị thiền sư lại chỉ ôn tồn nói: “Đêm khuya sương lạnh, con mau về thay áo đi”. Suốt cuộc đời chú tiểu không bao giờ quên được bài học từ buổi tối hôm đó.
Cách xử sự của vị thiền sư trong câu chuyện cho ta bài học về lòng khoan dung. Sự khoan dung nếu đặt đúng lúc đúng chỗ thì nó có tác dụng to lớn hơn sự trừng phạt, nó tác động rất mạnh đến nhận thức của con người: cần phải sống khoan dung nhân ái.
32. "Giữa một vùng sỏi đá khô cằn, có những loài cây vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp". 
Thực tế cuộc sống vùng đất khô cằn có thể là hoàn cảnh khó khăn, những gian nan vất vả, khắc nghiệt của cuộc sống Trước hoàn cảnh ấy, có những con người với những cố gắng phi thường, sự vươn lên không mệt mỏi đã tạo được thành công; dâng hiến cho đời những gì cao đẹp, ý nghĩa. Chán nản, bi quan, buông xuôi bất lực dẫn đến thất bại trong cuộc sống. Con người với vẻ đẹp của ý chí, nghị lực luôn vươn lên chiến thắng hoàn cảnh là niềm tự hào, ngưỡng mộ của chúng ta, động viên và thậm chí cảnh tỉnh những ai chưa biết chấp nhận khó khăn, thiếu ý chí vươn lên trong cuộc sống.