Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Hướng dẫn đọc thêm: Bến quê

BẾN QUấ
20/3/2007
Hướng dẫn đọc thêm 
Bến quê
	( Nguyễn Minh Châu)
A.Mục tiêu cần đạt 
-Giúp học sinh cảm nhận đượcý nghĩa triết lí , kết quả của sự trải nghiệm về cuộc đời con người , biết nhận ra vẻ đẹp bình dị và quý giá trong những gì gần gũi của quê hươngvà gia đình . Phân tích được những đặc sắc nghệ thuật của truyện : Tạo tình huống , kể chuyện qua dòng nội tâm của nhân vật ,ngôn ngữ , giọng điệu đậm chất suy tư 
-Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm tự sự có kết hợp với yếu tố trữ tình và triết lí 
-Giáo dục tình yêu thiên nhiên ,con người quê hương 
B. Chuẩn bị 
1. Thầy : soạn bài , TLTK:- Thiết kế Ngữ văn 9, Đọc –hiểu văn bản 
 -SGV, Tư liệu Ngữ văn 
2. Trò : soạn bài , học bài cũ , xem bài mới 
C. Tiến trình dạy học 
1. Tổ chức : 9A,B 
2. Kiểm tra bài cũ :
 Đọc thuộc lòng bài “Sang thu” của Hữu Thỉnh ?
 Hai câu cuối tác giả gửi gắm triết lí gì ?
3. Bài mới 
I. Giới thiệu chung 
Em hãy nêu đôi nét về tác giả Nguyễn Minh Châu ?
Truyện ngắn sáng tác vào thời gian nào ?
Em hiểu biết gì về truyện ngắn “Bến quê”?
GV: qua cốt truyện giản dị , một tình huống nghịch lí ,nhà văn phát hiện ra những chiều sâu mới của đời sốngvà có ý nghĩa tổng kết cuộc đời một con người 
1.Tác giả 
-Nguyễn Minh Châu (1930-1989) 
-Là cây bút tiêu biểu của nền văn học Việt Nam thời kì chống Mĩ 
-Năm 2000 ông được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật 
2. Tác phẩm 
-Truyện ngắn “Bến quê” in trong tập truyện cùng tên -1985
II.Đọc –Hiểu văn bản 
1. Đọc –chú thích 
GV : Giọng trầm tĩnh , suy tư ,đượm buồn . chú ý giọng trữ tình , xúc động khi đọc đoạn tả cảnh thiên nhiên 
GV cùng HS đọc một lần –nhận xét cách đọc của HS
-GV cho HS tìm hiểu chú thích 4,7,8
2. Bố cục văn bản 
Văn bản có thể chia làm mấy phần ?
-2 phần 
+Từ đầu đến cửa sổ nhà mình => cảnh vật nơi làng quê qua cảm nhận của Nhĩ 
+còn lại=> con người nơi bến quê qua cảm nhận của Nhĩ 
3 Phân tích 
a.Cảm nhận của nhân vật Nhĩ về Cảnh vật nơi làng quê
Cảnh vật nơi làng quê được nhân vật nhĩ cảm nhận trong hoàn cảnh đặc biệt nào ?
Tìm những chi tiết miêu tả cảnh vật nơi làng quê ? 
Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả ? 
Từ đó cảnh bến quê được hiện lên như thế nào ? 
Qua đó cho ta thấy điều gì về nhân vật Nhĩ ?
-Nhĩ nằm trên giường bệnh quan sát 
+Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng thưa thớt nhưng đậm sắc hơn 
+Bên kia những hàng cây ...con sông Hồng một màu đỏ nhạt 
+cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ...màu vàng xen lẫn màu xanh non 
+Suốt đời Nhĩ ...đây là chân trời gần gũi mà xa lắc ...
=>miêu tả xen biểu cảm 
Cảnh hiện lên sinh động ,gợi cảm mang vẻ đẹp bình dị, gần gũi ,quen thuộc 
=> nhạy cảm , từng trải ,am hiểu cuộc sống 
 Tha thiết yêu cuộc sống quê hương 
D . Củng cố –Hướng dẫn 
1. Củng cố 
 *ý nào sau đây nêu tình huống truyện ngắn “Bến quê”?
A. Nhĩ bị ốm nặng ,mọi người phải chăm sóc anh nên anh rất buồn 
B. Nhĩ bị ốm , muốn con thay mình sang bên kia sông thăm lại nơi cũ trước kia anh từng nhiều lần sang chơi 
C. Nhĩ bị ốm nặng ,trong những ngày cuối cùng của cuộc đời mình , anh khao khát được đặt chân lên bờ bên kia sông gần nhà 
 *ở trên giường bệnh ,Nhĩ đã cảm nhận thấy gì qua khung cửa sổ ? 
A. Những hình ảnh thiên nhiên mang một sắc màu mới thật lạ mắt 
B. Thiên nhiên dường như nhợt nhạt và xám xịt 
C . Thiên nhiên mang một sắc màu thân thuộc như những gì thân thuộc nhất của quê hương
Đáp án : ý1,2-c 
2. Củng cố 
 -Học bài cũ , xem tiếp phần 2 giờ sau học 
Tuần 28-tiết 137
20/3/2007
Hướng dẫn đọc thêm
Bến quê
(Nguyễn Minh Châu)
A. Mục tiêu cần đạt 
-Giúp học sinh cảm nhận đượcý nghĩa triết lí , kết quả của sự trải nghiệm về cuộc đời con người , biết nhận ra vẻ đẹp bình dị và quý giá trong những gì gần gũi của quê hươngvà gia đình . Phân tích được những đặc sắc nghệ thuật của truyện : Tạo tình huống , kể chuyện qua dòng nội tâm của nhân vật ,ngôn ngữ , giọng điệu đậm chất suy tư 
-Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm tự sự có kết hợp với yếu tố trữ tình và triết lí 
-Giáo dục tình yêu thiên nhiên ,con người quê hương 
B. Chuẩn bị 
1. Thầy : soạn bài , TLTK:- Thiết kế Ngữ văn 9, Đọc –hiểu văn bản 
 -SGV, Tư liệu Ngữ văn.
2.Trò : soạn bài , học bài cũ , xem bài mới 
C. Tiến trình dạy học 
1. Tổ chức : 9A,B 
2. Kiểm tra bài cũ :
 Cảnh vật nơi bến quê được nhân vật Nhĩ cảm nhận như thế nào , 	bằng nghệ thuật gì ?
3. Bài mới 
b.Những suy nghĩ của nhân vật Nhĩ về con người và cuộc đời 
Nhân vật nhĩ hiện lên qua các mối quan hệ nào ? 
(quan hệ gia đình ,quan hệ hàng xóm )
Người vợ Nhĩ được miêu tả qua những chi tiết nào ?
( về hình dáng , cử chỉ và lời nói )
Qua cử chỉ và lời nói cho ta thấy điều gì về nhân vật này ?
Nhânvật Nhĩ đã cảm nhận điều đáng quý nào từ người vợ của ông ?
Nhĩ đã nhờ con sang sông để làm gì ?Anh có đạt được ước muốn không ?
Người vợ chăm sóc chồng dịu dàng ,kiên nhẫn ; người con vâng lời bố để bố vừa lòng . Qua đó ta thấy nhĩ có một gia đình như thế nào ? 
Em có nhận xét gì về nhân vật Nhĩ ?
Những người hàng xóm đã giúp đỡ Nhĩ những gì ?
Em nhận xét gì về sự giúp đỡ này ? 
Qua đó em cảm nhận được vẻ đẹp nào của cuộc sống nơi bến quê ?
Những đoạn văn thể hiện những suy nghĩ của nhân vật Nhĩ ? 
Nhân vật Nhĩ đã suy tư về điều gì ? 
Từ đó em hiểu thêm điều đáng quý nào ở nhân vật Nhĩ ? 
Phần cuối truyện Nhĩ có những biểu hiện nào khác thường? 
ý nghĩa củanhững biểu hiện khác thường này là gì ? 
Qua những biểu hiện khác thường đó em thấy Nhĩ là người như thế nào ?
*Liên –vợ Nhĩ 
-Hình dáng ,cử chỉ 
+những ngón tay gầy guộc âu yếm vuốt ve bên vai chồng ;đặt bàn tay vào sau phiến lưng đã có nhiều mảng thịt vừa chai cứng vừa nở loét của Nhĩ ,tiếng bước chân rón rén quen thuộc ...
+Lời nói : “Anh cứ yên tâm , Vất vả ,tốn kém bao nhiêu em và các con cũng chăm lo cho anh được”, “ Có hề sao...miễn là anh sống ,luôn luôn có mặt anh”
=> Dịu dàng ,nhẫn lại , giàu yêu thương và đức hi sinh
- “ cũng như cánh bãi bồi nằm phơi mình bên kia ,tam hồn Liên vẫn giữ nguyên vẹn nét tần tảo”
-So sánh => trân trọng vợ mình 
- Nhờ con đi sang bên kia bờ sông hộ 
=> muốn con cảm nhận gốc gác số phận mình 
=> Gia đình hạnh phúc 
-Nhĩ là người chồng ,người cha biết cảm nhận và chân trọng tình yêu thương ruột thịt 
* Quan hệ với hàng xóm 
 +Bọn trẻ : Chúng giúp anh đặt một bàn tay lên bậu cửa sổ , kê cao chăn dưới mông ,kê chồng gối đặt sau lưng 
+Ông cụ giáo Khuyến : sáng nào cũng ghé vào hỏi thăm sức khoẻ của anh 
=> vô tư ,trong sáng , giàu cảm thông chia sẻ 
=> cuộc sống giản dị , chân thực 
*Những suy nghĩ của Nhĩ 
+ con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình ...
+hoạ chăng chỉ có anh từng trải ...không bao giờ giải thích hết 
+nhĩ chợt nhớ đến ngày anh cưới liên ...Nhĩ đã tìm thấy nơi nương tựa là gia đình trong những ngày này 
=>suy tư về những vẻ đẹp , giá trị bình dị , gần gũi của cuộc sốngvà hạnh phúc quanh ta 
=> Quý trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị của cuộc sống quêhương 
- Mặt mũi Nhĩ đỏ rựng khác thường , hai mắt long lanh chứa một nỗi say mê đầy đau khổ , mười dầu ngón tay bấu chặt vào bậu cửa sổ , đu mình nhô ra ngoài , giơ một cánh tay ...như khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó 
=>Bộc lộ niềm khát khao sống và giao cảm với cuộc đời 
=>Thức tỉnh mọi người hãy sống khẩn trương ,sống có ích ,trân trọng giá trị bình dị của cuộc sống 
=> Là người có tình yêu mãnh liệt với quê hương và cuộc sống 
III. Tổng kết 
Bảng phụ 
1.Dòng nào sau đây không phải là đặc điểm nghệ thuật nổi bật của truyện “Bến quê”? 
A.Tổ chức đối thoại và miêu tả hành động của ngân vật 
B. Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế 
C. Hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng
D.Tình huống truỵện giản dị ,bất ngờ
2. ý nào sau đây được coi là thông điệp phù hợp nhất với truyện ngắn“Bến quê”?
A. Dù có đi đâu quê hương vẫn là chỗ dừng chân cuối cùng của cuộc đời con người 
B. Hãy trân trọng những vẻ đẹp , những giá trị bình dị,gần gũi của cuộc sống 
C. Trướckhi đi ra ngoài ,hãy sống với quê hương mình
1. Nghệ thuật 
-Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế 
-Hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng
-Tình huống truỵện giản dị ,bất ngờ 
2. Nội dung 
-B
*Ghi nhớ (SGK)