Giáo án Sinh học 11 - Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

BÀI 47. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT VÀ SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI
Tuần: 35
Tiết: 48
Ngày soạn: 
Ngày dạy: 
Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này học sinh có thể:
1. Kiến thức:
- Trình bày được một số biện pháp điều khiển sinh sản ở động vật.
- Nêu được khái niệm và giải thích được vì sao phải sinh đẻ có kế hoạch.
- Kể tên được một số biện pháp tránh thai và cơ chế tác dụng của chúng.
2. Kĩ năng:
- Quan sát, phân tích hình ảnh.
- Vận dụng các kiến thức bài học để giải thích một số hiện tượng ngoài thực tế.
- Làm việc nhóm. 
3. Thái độ:
 Có ý thức giữ gìn sức khỏe sinh sản.
Phương pháp 
- Vấn đáp	- Diễn giảng	
- Trực quan	- Hoạt động nhóm.
Phương tiện
- Giáo viên: Bảng 47 SGK, các dụng cụ tránh thai.
- Học sinh: Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ học tập.
Tiến trình bài giảng:
1. Ổn định lớp(1’): Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ(8’): 
- Hằng ngày, phụ nữ uống viên thuốc tránh thai (chứa prôgestêrôn hoặc prôgestêrôn + ơstrôgen) có thể tránh được mang thai, tại sao?
- Rối loạn sản xuất hoocmôn FSH, LH và testostêrôn có ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh hay không, tại sao?
- Quá trình sản xuất hoocmôn FSH, LH, ơstrôgen và prôgestêrôn bị rối loạn có ảnh hưởng đến quá trình sinh trứng hay không, tại sao?
3.Vào bài mới: 
*Mở bài(1’): Tiết trước các em đã tìm hiểu về cơ chế diều hòa sinh tinh và sinh trứng. ? Điều hòa sinh tinh và sinh trứng nhằm mục đích gì?" điều hòa số con được tạo ra.
*Tiến trình bài học:
F Hoạt động 1: (20’) I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT.
Nội dung
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
+ Tăng sinh: Tăng khả năng sinh sản (tăng số con được sinh ra).
+ Điều khiển số con: Làm tăng hoặc giảm số con. 
I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT.
1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
* Sử dụng hoocmon, hoặc tạo điều kiện môi trường thuận lợi, nuôi cấy phôi để tăng số lứa (thay đổi chế độ chiếu sáng có thể làm gà nuôi đẻ 2 trứng/ngày), tăng số con đẻ trong một lứa (sử dụng hoocmon thuỳ trước tuyến yên có thể gây đa thai)
- Nuôi cấy phôi
Sử dụng hoocmon thúc đẩy trứng chín và rụng " tách các trứng ra ngoài "cho trứng thụ tinh với tinh trùng trong ống nghiệm tạo các hợp tử "nuôi cấy trong môi trường thích hợp để phát triển thành phôi (có thể dùng phương pháp tách hợp tử đang phân chia tạo nhiều phôi) " đến giai đoạn nhất định cấy phôi vào tử cung con cái.
- Thụ tinh nhân tạo
tinh trùng được lấy từ cơ thể đực, bảo quản lạnh. Sau đó lấy thụ tinh trong cơ thể cái hoặc thụ tinh ngoài cơ thể cái (tách trứng ra ngoài cơ thể), trứng sau khi thụ tinh được cấy trở lại cơ thể cái. Biện pháp này làm tăng hiệu quả của quá trình thụ tinh tạo hợp tử, tăng khả năng sinh sản ngoài ra có thể tạo ra thế hệ con theo ý muốn (giới tính, các đặc tính quý của con đực).
"Thụ tinh nhân tạo và nuôi cấy phôi ngày nay được áp dụng với những trường hợp ở người hiếm muộn, khó sinh con.
2. Một số biện pháp điều khiển giới tính.
Tăng tỉ lệ đực hoặc cái.
- Muốn tăng nhanh đàn gia súc, thu hoạch nhiều trứng, sữa cần tăng nhiều con cái. Muốn thu nhiều thịt, tơ tằmcần tăng nhiều con đực.
- Biện pháp điều khiển: Sử dụng các biện pháp kĩ thuật như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành hai loại (X và Y) sau đó tuỳ theo nhu cầu về đực hay cái mà chọn loại tinh trùng thụ tinh với trứng. 
- ? Ở người tại sao lại sử dụng thuốc tránh thai? Động vật lại tiêm hoocmon LH và FSH? 
- ? Thế nào là điều khiển số con?
- ? Tăng sinh là gì?
- ? Hãy cho biết một số kinh nghiệm làm tăng sinh sản trong chăn nuôi?
- Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, trao đổi nhóm trong 5 phút:
+ Trình bày cách tiến hành nuôi cấy phôi và thụ tinh nhân tạo.
+ Nêu một số biện pháp điều khiển giới tính ở động vật.
+ Điều khiển giới tính ở đàn con có ý nghĩa như thế nào trong chăn nuôi?
+ Tại sao phải cấm xác định giới tính của thai nhi người?
- Gọi đại diện 2 nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét và bổ sung.
- Nhận xét.
- Ở người sử dụng thuốc tránh thai để tránh mang thai, Động vật tiêm hoocmon LH và FSH để tăng số lượng trứng chính và rụng làm tăng số con.
- Làm tăng hoặc giảm số con.
- Là tăng khả năng sinh sản (tăng số con được sinh ra).
- Sử dụng hoocmon, hoặc tạo điều kiện môi trường thuận lợi, nuôi cấy phôi
- Trao đổi và trình bày:
+ Sử dụng hoocmon thúc đẩy trứng chín và rụng " tách các trứng ra ngoài "cho trứng thụ tinh với tinh trùng trong ống nghiệm tạo các hợp tử "nuôi cấy trong môi trường thích hợp để phát triển thành phôi (có thể dùng phương pháp tách hợp tử đang phân chia tạo nhiều phôi) " đến giai đoạn nhất định cấy phôi vào tử cung con cái.
+ Tinh trùng được lấy từ cơ thể đực, bảo quản lạnh. Sau đó lấy thụ tinh trong cơ thể cái hoặc thụ tinh ngoài cơ thể cái (tách trứng ra ngoài cơ thể), trứng sau khi thụ tinh được cấy trở lại cơ thể cái. Biện pháp này làm tăng hiệu quả của quá trình thụ tinh tạo hợp tử, tăng khả năng sinh sản ngoài ra có thể tạo ra thế hệ con theo ý muốn (giới tính, các đặc tính quý của con đực).
+ Sử dụng các biện pháp kĩ thuật như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành hai loại (X và Y) sau đó tuỳ theo nhu cầu về đực hay cái mà chọn loại tinh trùng thụ tinh với trứng.
+ Tạo ra giới tính mong muốn.
+ Vì hiện nay nhiều người còn quan điểm không đúng về việc sinh con trai hay con gái nên nhiều cặp vợ chồng tìm mọi cách để xác định giới tính của thai nhi. Nếu là con gái có thể bị phá bỏ. Điều này gây mất cân bằng giới tính trong xã hội.
- Trình bày.
- Chú ý.
F Hoạt động 2: (10’) II. SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH.
Nội dung
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
II. SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH.
1. Sinh đẻ có kế hoạch là gì?
- Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
2. Các biện pháp tránh thai
- Bao cao su
- Dụng cụ tử cung
- Thuốc tránh thai
- Triệt sản nam và nữ
- Tính vòng kinh
- Xuất tinh ngoài âm đạo
- ? Thế nào là sinh đẻ có kế hoạch ?
- ? Tại sao phải sinh đẻ có kế hoạch ?
- Yêu cầu HS quan sát bảng 47SGK, trao đổi nhóm trong 5 phút: Hãy điền tên các biện pháp tránh thai vào cột thứ hai trong bảng 47 và giải thích tại sao sử dụng các biện pháp đó lại giúp phụ nữ tránh thai.
- Gọi đại diện các nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét và bổ sung.
- Nhận xét và diễn giảng cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai.
- Giáo dục HS về ý thức bảo vệ sức khỏe sinh sản ở tuổi vị thành niên.
- Là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
- Để nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
- Trao đổi.
- Trình bày.
- Chú ý.
- Lắng nghe.
4. Củng cố( 4’): Cho HS làm một số câu hỏi trắc nghiệm 
1. Cho các biện pháp sau: (**)
1. Sử dụng hoocmon hoặc chất kích thích tổng hợp
2. Thay đổi các yếu tố môi trường
3. Các biện pháp kỹ thuật như lọc, li tâm, điện di
4. Nuôi cấy phôi
5. Thụ tinh nhân tạo
Những biện pháp có thể làm thay đổi số con ở động vật là:
A. 1,2,3,4	B. 1,2,4,5	C. 2,3,4,5	D. 1,3,4,5
2. Trong các biện pháp tránh thai, nữ vị thành niên không nên sử dụng biện pháp: (**)
A. Uống viên tránh thai 	
B. Dùng dụng cụ tử cung 	
C. Tính ngày rụng trứng
D. Thắt ống dẫn trứng
3. Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh về(1), ..(2)..và ..(3)..sao cho phù hợp với nâng cao chất lượng cuộc sống mỗi cá nhân, gia đình và xã hội: (**)
A. (1) Số con, (2) thời điểm sinh con, (3) khoảng cách sinh con
B. (1) Số con, (2) tuổi của con, (3) giới tính con
C. (1) Thời điểm sinh con, (2) giới tính con, (3) khoảng cách sinh con
D. (1) Thời điểm sinh con, (2) tuổi của con, (3) số con
4. Điều nào sau đây không đúng khi nói về hiệu quả của việc nạo phá thai: (***)
A. Có thể gây vô sinh	
B. Có thể gây tử vong	
C. Gây mất nhiều máu, viêm nhiễm cơ quan sinh dục
	D. Là một trong những biện pháp sinh đẻ có kế hoạch
5.Để ngăn cản sự làm tổ của trứng đã thụ tinh ta phải : (***)
A.dùng thuốc tránh thai B. dùng vòng tránh thai 
C. dùng bao cao su D.thắt ống dẫn trứng 
6.Thời gian sống của tinh trùng trong cơ quan sinh dục nữ là : (*)
A. 1 ngày B.3 ngày C.5 ngày D. 7 ngày 
7. Các biện pháp ngăn cản tinh trùng gặp trứng là: (***)
A. Dùng bao cao su, thắt ống dẫn tinh, giao hợp vào giai đoạn không rụng trứng, uống viên tránh thai.
B. Dùng bao cao su, thắt ống dẫn trứng, giao hợp vào giai đoạn rụng trứng, uống viên tránh thai.
C. Dùng bao cao su, thắt ống dẫn tinh, không giao hợp vào giai đoạn không rụng trứng.
D. Dùng bao cao su, thắt ống dẫn tinh, đặt vòng tránh thai, giao hợp vào giai đoạn có rụng trứng.
 5. Dặn dò (1’): 
- Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK .
- Chuẩn bị bài 48( các yêu cầu trong bài 48).