Giáo án môn Vật lý - Ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng

Tuần: 03 Ngày soạn: 04-9-2015 
Tiết: 03 Ngày dạy: 08-9-2015 
BÀI 3 : ỨNG DỤNG ĐỊNH LUẬT
TRUYỀN THẲNG CỦA ÁNH SÁNG
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: 
- Nhận biết được vùng bóng tối ,vùng nữa tối và giải thích 
- Giải thích được vì sao có hiện tượng nhật thực , hiện tượng nguyệt thực 
2. Kĩ năng: 
- Giải thích được một số ứng dụng của định luật truyền thẳng ánh sáng trong thực tế: ngắm đường thẳng, bóng tối, nhật thực, nguyệt thực,...
3. Thái độ: 
- Thích thú và ham nghiên cứu các hiện tượng trong thiên nhiên.
II. Chuẩn bị: 
1. GV: 
- Đèn pin, 1 cây nến, 1 vật cản bằng bìa dày, 1 màn chắn, hình vẽ hiện tượng nhật thực - hiện tượng nguyệt thực 
2. HS: 
- Chuẩn bị trước bàiở nhà.
III. Tổ chức các hoạt động dạy và học:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp .
7a1.. 7a2.. 7a3 7a4.. 7a5... 
2. Kiểm tra bài cũ: 
- Hs1: Phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng ; Đường truyền của tia sáng được biểu diễn như thế nào ? 
- Hs2: Chữa bài tập 2-3 (SBT)
3. Tiến trình:
GV tổ chức các hoạt động
Hoạt động của học sinh
Kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: Gới thiệu bài mới
- Tại sao thời xưa người ta biết nhìn bóng nắng của mặt trời để biết giờ trong ngày , còn gọi là đồng hồ mặt trời? (hoặc đặt vấn đề như phần đàu bài) => Để tìm hiểu vấn đề trên ta cùng vào bài học ngày hôm nay để tìm hiểu .
- HS dự đoán và nêu câu trả lời
Hoạt động 2: Quan sát hình thành bóng tối , bóng nữa tối:
- Cho hs quan sát hình 3.1 , và tiến hành làm thí nghiệm thảo luận nhóm trả lời câu hỏi ?
+ Hướng dẫn hs về các bước tiến hành.
+ sau đó cho HS trả lời câu C1 ?
- Cho HS nhận xét thế nào là vùng tối ?
- Nghiên cứu SGK và quan sát hiện tượng trên màn chắn và trả lời câu hỏi?
C1: Phần màu đen không nhận hoàn toàn ánh sáng từ nguồn sáng, vì bị vật chắn lại.
=.> nhận xét 
- Trên màn chắn đặt ở phía sau vật cản có một vùng không nhận được ánh sáng gọi là bóng tối
I.Bóng tối - bóng nữa tối: 
 1. Thí nghiệm 1: 
C1: Phần màu đen không nhận hoàn toàn ánh sáng từ nguồn sáng, vì bị vật chắn lại
=>nhận xét :
- Trên màn chắn đặt ở phía sau vật cản có một vùng không nhận được ánh sáng gọi là bóng tối 
Hoạt động 3 : Thí nghiệm quan sát và hình thành khái niệm bóng nữa tối :
- Cho hs quan sát hình 3.2 so sánh với hình 3.1? và tiến hành làm thí nghiệm ?
- Căn cứ vào kết quả thí nghiệm yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời C2 ?
- Từ kết quả thí nghiệm C2 hãy điền vào chỗ trống trong phần nhận xét ?
- Tiến hành quan sát và so sánh 
+ Giống nhau :Dụng cụ thí nghiệm 
+ Khác nhau :
* Đèn thí nghiệm H 3.2 lớn hơn H 3.1 
* Trên màn chắn có 3 vùng sáng tối khác nhau
- C2 : Trên màn chắn ở sau vật cản vùng 1 là vùng tối , vùng 3 được chiếu sáng đầy đủ , vùng 2 chỉ nhận được 1 phần ánh sáng từ nguồn sáng chiéu tới nên không sáng bằng vùng 3 
-NX : Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có 1 vùng chỉ nhận ánh sáng từ một phần của nguồn sáng tới gọi là bong nữa tối .
I. Bóng tối bóng nữa tối :
2. Thí nghiệm 2: 
C2 : 
- Nhận xét : Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có 1 vùng chỉ nhận ánh sáng từ một phần của nguồn sáng tới gọi là bóng nữa tối 
Hoạt động 4: Hình thành khái niệm nhật thực:
- Thông báo trong cuộc sống có rất nhiều hiện tượng xuất hiện sự việc liên quan đến bong tối và bóng nữa tối . => Một trong những hiện tượng này là nhật thực và nguyệt thực.
- Để biết khi nào có hiện tượng nguyệt thực , khi nào có hiện tượng nhật thực hãy đọc thông báo mục II:
- Cho hs nghiên cứu câu C3 và chỉ ra trên hình vẽ vùng nào xẩy ra nhật thực toàn phần , vùng nào xẩy ra nhật thực một phần ?
- Làm việc cá nhân đọc mục II và trả lời câu hỏi của GV .
C3: Ở nơi có nhật thực toàn phần là nơi nằm trong vùng bóng tối của mặt trăng, bị mặt trăng che khuất không cho ánh sáng mặt trời chiếu đến, nên trời tối lại.	
II. Nhật thực- nguyệt thực :
C3: Ở nơi có nhật thực toàn phần là nơi nằm trong vùng bóng tối của mặt trăng, bị mặt trăng che khuất không cho ánh sáng mặt trời chiếu đến, nên trời tối lại.	
mặt trời và trời tối lại
Hoạt động 5: Hình thành khái niệm nguyệt thực:
- Cho hs quan sát hình vẽ 3.4, Dùng hình vẽ để nói quy luật chuyển động của mặt trăng xung quanh trái đất với một chu kỳ 1 tháng âm lịch . Trong trường hợp mặt trăng bị trái đất che lấp 1 phần hay toàn phần ánh sáng từ mặt trời chiếu tới khi đó có nguyệt thực toàn phần hay 1 phần:
- Cho các nhóm tiến hành thảo luận trả lời C4 
- GV có thể nói rõ hơn khi nào có nguyệt thực toàn phần.
- Hoạt động nhóm thảo luận trả lời câu hỏi 
C4 :
 - ở vị trí 1 có nguyệt thực 
 - ở vị trí 2 và 3 trăng sáng
II. Nhật thực- nguyệt thực :
C4 :- ở vị trí 1 có nguyệt thực 
 - ở vị trí 2 và 3 trăng sáng 
Hoạt động 6 : Vận dụng:
- Cho hs tiến hành làm lại thí nghiệm 3.2 theo hướng dẫn của C5 quan sát bóng nữa tối trên màn và bóng tối và nhận xét trên cơ sở đó y/c các nhóm tiến hành trả lời câu hỏi C5 ?
- Cho hs làm việc cá nhân trả lời C6 ?
- Hoạt động nhóm tiến hành làm thí nghiệm trả lời câu hỏi 
- C5: khi miếng bìa lại gần màn chắn hơn thì bóng nữa tối và bóng tối thu hẹp hơn, Khi miếng bìa gần sát màn chắn thì thì hâu như không còn bóng nửa tối , chỉ còn bóng tối rõ nét 
- HS thảo luận và làm câu C6 
C5: khi miếng bìa lại gần màn chắn hơn thì bóng nữa tối và bóng tối thu hẹp lại. Khi miếng bìa gần sát màn chắn thì thì hâu như không còn bóng nửa tối, chỉ còn bóng tối rõ nét 
C6: Khi dùng quyển vở che kín bóng đèn dây tóc, bàn nằm trong vùng bóng tối sau quyển vở không nhận được ánh sáng từ đèn truyền tới nên ta không thể đọc sách được. Nhưng khi dùng quyển vở che đèn ống, bàn nằm trong vùng bóng nữa tối của quyển sách nhận được một một ánh sáng của đèn truyền tới nên vẫn đọc được sách.
IV. Cũng cố: : 
 - Gọi một đến 2 hs đọc phần ghi nhớ SGK ? 
 	 - Cho hs đọc phần có thể em chưa biết 
V. Hướng dẫn về nhà : - Học ghi nhớ SGK, về nhà làm bài tập 3.1 đến bài 3.4 SBT
 - Chuẩn bị bài mới bài 4 SGK
 VI. Rút kinh nghiệm:
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................