Giáo án Toán lớp 4 - Tìm số trung bình cộng

GIÁO ÁN TOÁN LỚP 4
Bài: TÌM SỐ TRUNG BÌNH CỘNG
(Thời gian: 40 phút)
I. Mục tiêu: Giúp học sinh:
Về kiến thức:
Có hiểu biết ban đầu về số trung bình cộng của nhiều số.
Hiểu bài toán tìm số trung bình cộng.
Về kĩ năng:
Biết cách tìm số trung bình cộng của 2, 3, 4 số.
Biết giải bài toán tìm số trung bình cộng.
Về thái độ:
Ham học hỏi, thích thú, tích cực trong học tập.
II. Đồ dùng dạy học:
Giáo viên: bài giảng điện tử, sách giáo khoa, kẹo.
Học sinh: sách giáo khoa, dụng cụ học tập.
III. Các hoạt động dạy học chủ yếu:
Thời gian
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
1 phút
3 phút
1 phút
 17 phút
16 phút
2 phút
Ổn định lớp:
- Cả lớp cùng hát bài “Lý cây xanh”.
Kiểm tra bài cũ:
- GV yêu cầu HS lấy bảng con.
- GV đưa ra một số bài tập để kiểm tra kiến thức cũ về tính giá trị biểu thức.
Tính tổng của 42 và 52
Tính tổng của 26, 6 và 10
Tính giá trị biểu thức (26+5+8) : 3
- GV nhận xét.
Bài mới:
*Giới thiệu bài: Trong cuộc sống, đã rất nhiều lần chúng ta nghe đến cụm từ trung bình. Chẳng hạn như trung bình mỗi lớp học có 32 học sinh hay trung bình mỗi xe chở được 7 bao gạo. Vậy trung bình có nghĩa là gì, cách tìm trung bình cộng và giải bài toán trung bình cộng như thế nào thì chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài học hôm nay. Bài “Tìm số trung bình cộng”.
- GV ghi tựa lên bảng và cho vài HS nhắc lại.
Hoạt động 1: Giới thiệu số trung bình cộng và cách tìm số trung bình cộng
*Mục tiêu: Hiểu số trung bình cộng của nhiều số và bài toán về trung bình cộng.
*PPDH: thảo luận nhóm.
- GV mời 2 HS lên trước lớp.
- GV chia cho A 2 cái kẹo, chia cho B 6 cái kẹo. GV hỏi:
+ “Vậy cả hai bạn có bao nhiêu cái kẹo ?”
+ “Nếu số kẹo đó được cô chia đều cho 2 bạn thì mỗi bạn được mấy cái kẹo ?”
- GV nhận xét, chiếu slide chốt ý: “A có 2 cái kẹo, B có 6 cái kẹo, nếu cô chia đều số kẹo đó cho 2 bạn thì mỗi bạn có 4 cái kẹo. Cô nói trung bình mỗi bạn có 4 cái kẹo. 4 là số trung bình cộng của 2 và 6.”
- Cho vài HS nhắc lại.
- GV: Để hiểu rõ hơn như thế nào là số trung bình cộng, cô và các em cùng tìm hiểu Bài toán 1:
- Mời 1 HS đọc bài toán: Rót vào can thứ nhất 6l dầu, rót vào can thứ hai 4l dầu. Hỏi trung bình mỗi can có bao nhiêu lít dầu?
- GV hỏi :
+ “Bài toán cho biết gì ?”
+ “Bài toán hỏi gì ?”
- GV tóm tắt dữ liệu bài toán bằng sơ đồ đoạn thẳng.
- Yêu cầu HS nhìn vào sơ đồ, thảo luận theo nhóm 4 đưa ra cách giải bài toán trong thời gian 2 phút.
- GV mời đại diện nhóm trình bày.
- Các nhóm khác bổ sung, nhận xét.
- GV nhận xét cách làm và trình bày bài giải.
 Bài giải:
Tổng số lít dầu của 2 can là:
6 + 4 = 10 (l)
Số lít dầu rót đều vào mỗi can là:
 10 : 2 = 5 (l)
 Đáp số: 5 lít
- GV: Muốn biết trung bình mỗi can có bao nhiêu lít dầu tức là ta phải biết điều gì?
- GV: Muốn biết khi chia đều mỗi can có bao nhiêu lít dầu ta làm thế nào?
- GV nhận xét, chốt ý: Muốn biết khi chia đều mỗi can có bao nhiêu lít dầu ta lấy tổng số lít dầu chia cho 2
 (6+4) : 2 = 5(l)
- GV: Can thứ nhất có 6l, can thứ hai có 4l, trung bình mỗi can có 5l.
Ta gọi 5 là số trung bình cộng của hai số 6 và 4
- GV: “Muốn tìm số TBC của 6 và 4, ta tính tổng 6 cộng 4 rồi chia tổng đó cho 2.”
- GV mời 2-3 HS nhắc lại.
- GV: Tiếp tục cô có bài tập 2: Số học sinh của 3 lớp lần lượt là 25 học sinh, 27 học sinh, 32 học sinh. Hỏi trung bình mỗi lớp có bao nhiêu học sinh? 
- Mời 1 HS đọc bài toán.
- GV chia tổ 1, tổ 2 sẽ làm phần tóm tắt, tổ 3, tổ 4 sẽ làm bài giải theo nhóm 4HS trong vòng 3 phút. 
- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm.
- GV mời các nhóm trình bày kết quả thảo luận phần tóm tắt.
- GV nhận xét phần tóm tắt:
+ “Bài toán cho biết gì ?”
+ “Bài toán hỏi gì?”
GV: “Cả 2 cách tóm tắt trên bảng đều đúng, nhìn vào 2 cách tóm tắt này, chúng ta đều biết được đề bài cho gì, hỏi gì.”
GV mời các nhóm trình bày kết quả thảo luận phần bài giải.
GV nhận xét, chốt ý:
+ “Muốn tìm trung bình số HS mỗi lớp thì cần phải làm gì trước ?”
+ “Sau khi biết tổng số HS cả 3 lớp thì phải làm gì tiếp theo?”
+ “Tại sao lại lấy tổng số học sinh chia cho 3?” 
+ GV nhấn mạnh kết quả vừa tìm được là trung bình cộng của 3 số đề bài cho.
+ GV: “Dựa vào 2 bước tính trong bài toán vừa giải, cho biết muốn tính TBC của 3 số ta làm như thế nào?”
GV: “Muốn tính TBC của 3 số ta tính tổng 3 số đó, rồi chia tổng đó cho 3.”
GV nhắc lại: “Muốn tính TBC của 2 số ta tính tổng 2 số đó, rồi chia tổng đó cho 2.”
GV: “Hãy phát biểu qui tắc tìm số TBC của nhiều số? 
GV chiếu quy tắc “Muốn tìm số trung bình cộng của nhiều số, ta tính tổng các số đó, rồi chia tổng đó cho số các số hạng”
+ GV mời 2 HS nhắc lại cách tính số trung bình cộng.
- Cho HS học thuộc qui tắc ngay tại lớp.
Hoạt động 2: Thực hành
*Mục tiêu: Biết tìm số trung bình cộng của 2,3,4 số.
*PPDH: huấn luyện luyện tập, hỏi đáp, thực hành.
- GV chuyển ý: Để khắc sâu kiến thức vừa học, chúng ta hãy cùng nhau thực hành một số bài tập cụ thể.
Bài 1: Tìm số trung bình cộng của các số sau
- GV chiếu yêu cầu bài tập 1.
- Mời 1 HS đọc yêu cầu bài toán.
- GV: “Trước tiên cô sẽ hướng dẫn các con cách trình bày bài tập.”
- GV chiếu câu a.
- Một bạn đọc đề câu a.
- GV: “Trong câu a, ta phải tìm số trung bình cộng của mấy số? Đó là những số nào?”
- Đầu tiên chúng ta phải làm gì?
Rồi sau đó phải làm gì nữa để tìm số TBC ?
(vừa nói vừa kết hợp ghi lên bảng cách gộp hai phép tính).
 Trung bình cộng của 42 và 52:
 (42 + 52) : 2 =
- GV yêu cầu HS đọc kết quả.
- GV kết hợp chiếu biểu thức trên slide.
- Như vậy, để trình bày cách tính số trung bình cộng các số, các con trình bày 1 bước tính như trên bảng. Khi nào làm bài toán có lời văn mới tách ra 2 bước tính.
 (42 + 52) : 2 = 47
- GV nhắc lại cách tính biểu thức: Tính trong ngoặc trước, ra kết quả rồi sau đó mới đem chia 2 để ra 47 là kết quả chính xác.
- GV chiếu câu b và câu c.
- Yêu cầu học sinh làm câu b, c tương tự trên bảng vào vở trong vòng 3 phút. 
- GV mời HS đọc bài giải.
- GV nhận xét, chiếu kết quả đúng, yêu cầu HS nào làm chưa đúng sửa sai.
- GV kiểm tra số HS làm chính xác cả 2 bài.
- GV nhận xét: “Lớp hiểu cách tính TBC của nhiều số nhưng có 1 số bạn tính sai kết quả. Không phải các bạn không biết làm mà do không cẩn thận khi tính toán. Các con nhớ cẩn thận hơn.”
- Hai bạn nhắc lại quy tắc tìm số trung bình cộng của nhiều số.
Bài 2: Bốn em Mai, Hoa, Hưng, Thịnh lần lượt cân nặng là 36kg, 38kg, 40kg, 34kg. Hỏi trung bình mỗi em cân nặng bao nhiêu ki-lô-gam?
Yêu cầu một sinh đọc đề, học sinh khác đọc thầm.
Yêu cầu phân tích đề bài.
+ Đề bài cho biết gì?
+ Đề bài yêu cầu tính gì?
GV vừa nghe phân tích kết hợp tóm tắt bài.
 Mai: 36kg
 Hoa: 38kg
 Hưng: 40kg
 Thịnh: 34kg
 Trung bình mỗi em:  kg?
Yêu cầu HS tự giải vào vở trong vòng 3 phút.
GV phát bảng nhóm cho 1 HS làm vào bảng.
- GV mời HS treo bảng và đọc bài giải.
- GV hỏi: Tính trung bình mỗi em cân nặng bao nhiêu con làm như thế nào?
- GV: “Có bạn nào có cách đặt lời giải khác với bạn không?”
- GV nhận xét.
4. Củng cố - Dặn dò:
- Phát biểu quy tắc
- GV nhắc nhở về cách trình bày:
Nếu chỉ là bài tính TBC như bài 1 thì trình bày gộp.
Nếu là bài toán có lời văn: nên làm 2 bước.
GV nhận xét tiết học.
GV dặn dò chuẩn bị bài mới.
- HS cả lớp hát.
- HS làm bài.
- HS chăm chú nghe.
- HS nhắc lại.
- HS di chuyển.
- HS trả lời: 
+ “Cả hai bạn có 8 cái kẹo”
+ “Mỗi bạn được 4 cái kẹo”
- HS nhắc lại.
- HS đọc.
- HS: Bài toán cho biết rót vào can thứ nhất 6l dầu, rót vào can thứ 2 4l dầu 
- HS: Bài toán hỏi trung bình mỗi can có bao nhiêu lít dầu?
- HS quan sát.
- HS quan sát và thảo luận nhóm.
- HS trình bày.
- HS đưa ra ý kiến.
- HS lắng nghe và theo dõi.
- Muốn biết trung bình mỗi can có bao nhiêu lít dầu tức là ta phải biết khi chia đều mỗi can có bao nhiêu lít dầu.
- Ta lấy tổng số lít dầu chia cho 2.
- HS lắng nghe.
HS nhắc lại.
HS đọc
- HS thảo luận, làm vào bảng nhóm.
- Đại diện nhóm treo bảng và trình bày.
- Lớp nhận xét, bổ sung ý kiến.
1 nhóm tóm tắt chữ
1 nhóm tóm tắt sơ đồ
 25 HS 27 HS 32 HS
 ? HS ? HS ? HS
- Bài toán cho biết số học sinh lần lượt của 3 lớp lần lượt là 25 học sinh, 27 học sinh, 32 học sinh
- Bài toán yêu cầu tính trung bình số học sinh của mỗi lớp.
Đại diện nhóm treo bảng và trình bày.
Lớp nhận xét, bổ sung ý kiến.
-Tính tổng số HS của cả 3 lớp.
-Lấy tổng số HS chia 3. 
Vì có 3 lớp.
HS trả lời.
HS tập phát biểu theo cách hiểu của mình.
2 HS đọc, HS khác lắng nghe.
- HS đọc thuộc qui tắc.
HS đọc yêu cầu bài toán.
HS đọc: “Tìm số trung bình cộng của 42 và 52”.
HS: “Tìm TBC của 2 số. Là số 42 và số 52”.
HS: “Đầu tiên ta tính tổng 2 số 42 và 52”.
HS: “Chia tổng đó cho 2”
HS: “47”
HS làm bài.
HS đọc bài làm và mời các bạn nhận xét.
Lớp nhận xét.
HS giơ tay.
HS: “Muốn tìm số TBC của nhiều số, ta tính tổng của các số đó, rồi chia tổng đó cho số các số hạng.”
1 HS đọc đề.
Đề cho Mai, Hoa, Hưng, Thịnh lần lượt cân nặng là 36kg, 38kg, 40kg, 34kg.
Bài yêu cầu tính trung bình mỗi em cân nặng bao nhiêu ki-lô-gam?
HS làm bài.
HS đọc bài giải và mời lớp nhận xét.
HS phát biểu.
2 HS phát biểu.