Giáo án Vật lý lớp 7 - Bài 1 - Nhận biết ánh sáng – nguồn sáng và vật sáng

Ngày soạn: 10/08/2011
Ngày dạy: 17/08/2011
Tuần 1	
Tiết 1	
CHƯƠNG I : QUANG HỌC
BÀI 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG
I – Mục tiêu:
 - Bằng thí nghiệm khẳng định được rằng ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta và ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta.
 - Phân biệt được nguồn sáng và vật sáng.
II – Chuẩn bị:
 Đối với mỗi nhóm HS:
 - 1 hộp kín có thành sẫm màu, trong đó dán sẵn một mảnh giấy trắng, bóng đèn pin được gắn bên trong như hình 1.2a SGK.
 - Pin, dây nối, công tắc.
III – Hoạt động dạy – học:
 1) Ổn định lớp: Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
 2) Kiểm tra bài cũ: Không có.
 3) Giảng bài mới:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
HĐ1: Tổ chức tình huống học tập (5 phút)
 Một người mắt không bị tật, có khi nào mở mắt mà không nhìn thấy vật để trước mắt không? 
 Khi nào ta mới nhìn thấy một vật?
 Cả lớp hãy quan sát ảnh phần đầu chương để xem chữ trong gương là gì? Thực tế là chữ gì?
- Để xem bạn nào trả lời đúng chúng ta cùng nghiên cứu chương này.
Ä Yêu cầu HS đọc 6 câu hỏi nêu ở đầu chương.
- Đó chính là 6 câu hỏi chính mà ta phải trả lời được sau khi học chương này. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ trả lời hai câu hỏi đầu tiên.
HĐ2: GV tổ chức tình huống để dẫn đến câu hỏi: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng? (3 phút)
Ä Yêu cầu 1 HS đọc và 1 HS lên làm thí nghiệm và đưa ra câu trả lời nêu ra ở phần mở đầu bài. 
- Để xem bạn nào trả lời đúng chúng ta cần nghiên cứu xem “Khi nào ta nhận biết được ánh sáng?”.
HĐ3: HS tìm câu trả lời cho câu hỏi: Khi nào mắt ta nhận biết được ánh sáng? (8 phút)
Ä Yêu cầu HS tự đọc mục quan sát và thí nghiệm để trả lời câu hỏi trong bài.
 Từ đó các nhóm hãy cho biết để mắt ta nhận biết được là có ánh sáng cần phải có điều kiện gì?
 Các em hãy đọc và trả lời C1. 
Ä Từ đây hãy rút ra kết luận.
Ngày nay, ở các thành phố lớn, do nhà cao tầng che chắn nên học sinh thường phải học tập và làm việc dưới ánh sáng nhân tạo, điều này có hại cho mắt. Ánh sáng nhân tạo là gì?
Đúng vậy, do đó để giảm tác hại này các em cần có kế hoạch học tập và vui chơi dã ngoại để tốt cho mắt.
HĐ4: Nghiên cứu trong điều kiện nào ta nhìn thấy một vật (13 phút)
 Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng lọt vào mắt ta. Nhưng muốn nhìn thấy một vật ta cần có điều kiện gì?
Ä Yêu cầu các nhóm HS đọc và làm thí nghiệm như hình 1.2a và b để trả lời C2 như trong SGK.
 Vậy khi nào ta nhìn thấy một vật?
Ä Hãy thảo luận rút ra kết luận.
HĐ5: Phân biệt nguồn sáng và vật sáng (5 phút)
 Yêu cầu HS đọc và trả lời C3.
- GV thông báo : + Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng gọi là nguồn sáng.
+ Dây tóc bóng đèn phát sáng và mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
 Phân biệt nguồn sáng và vật sáng?
Ä Yêu cầu HS hoàn chỉnh kết luận.
HĐ6: Vận dụng (8 phút)
 Yêu cầu HS đọc và trả lời C4.
 Yêu cầu HS đọc và trả lời C5.
- Không nhìn thấy vật khi ở trong một phòng tối, không bật đèn sáng. 
- Nhìn thấy một vật khi có ánh sáng.
- Trong gương là chữ “MÍT”. Thực tế bạn đó cầm tờ giấy có ghi chữ “TÌM”, “TÍM”, “MÍT”.
- HS đọc 6 câu hỏi nêu ở đầu chương.
- Một số HS chọn ý kiến của Hải là đúng, một số chọn ý kiến của Thanh là đúng.
- Trường hợp 2 và 3 mắt ta nhận biết được có ánh sáng.
- Mở mắt và có ánh sáng chiếu vào mắt.
- C1: + Có ánh sáng (bật đèn, ánh sáng Mặt Trời).
 + Mở mắt (để ánh sáng lọt vào mắt).
- HS hoàn thành kết luận.
HS lắng nghe.
Ánh sáng của đèn điện.
HS lắng nghe.
- Phải có ánh sáng từ vật đến mắt ta.
- Các nhóm HS đọc và làm thí nghiệm như hình 1.2 a và b để trả lời C2: Trường hợp a. Vì đèn chiếu sáng mảnh giấy rồi ánh sáng từ mảnh giấy hắt lại vào mắt ta nên ta nhìn thấy mảnh giấy trắng.
- Khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta.
- HS rút ra kết luận, điền từ.
- HS trả lời C3: 
Ÿ Dây tóc bóng đèn tự phát 
ra ánh sáng. 
Ÿ Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới.
- Lắng nghe thông báo của GV.
- Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng, còn vật sáng là nói chung vật phát ra ánh sáng và vật hắt lại ánh sáng của vật khác chiếu vào nó.
- HS hoàn thành kết luận.
- HS đọc và trả lời C4: Bạn Thanh đúng. Vì tuy đèn có bật sáng nhưng không chiếu thẳng vào mắt ta nên ta không nhìn thấy ánh sáng.
- HS đọc và trả lời C5: Khói gồm nhiều hạt nhỏ li ti, các hạt khói được đèn chiếu trở thành các vật sáng. Các vật sáng nhỏ li ti xếp gần nhau tạo thành một vệt sáng mà ta nhìn thấy được.
CHƯƠNG I: QUANG HỌC
Tiết 1
Bài 1: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG – NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG.
I – Nhận biết ánh sáng
Quan sát và thí nghiệm
Trường hợp 2 và 3 mắt ta nhận biết được có ánh sáng.
C1: Mắt ta nhận biết được ánh sáng phải có điều kiện là có ánh sáng truyền vào mắt.
Kết luận: Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta.
II – Nhìn thấy một vật
Thí nghiệm
C2: Trường hợp a. Vì ánh sáng từ đèn chiếu đến mảnh giấy trắng sau đó ánh sáng từ mảnh giấy hắt lại mắt ta nên ta nhìn thấy mảnh giấy.
Kết luận:
Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta.
III – Nguồn sáng và vật sáng
C3: 
Ÿ Dây tóc bóng đèn tự phát 
ra ánh sáng. 
Ÿ Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới.
Kết luận:
Dây tóc bóng đèn tự nó phát ra ánh sáng khi có dòng điện chạy qua gọi là nguồn sáng.
Dây tóc bóng đèn phát sáng và mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
IV – Vận dụng
C4: Bạn Thanh đúng. Vì không có ánh sáng từ đèn truyền vào mắt ta nên ta không nhìn thấy ánh sáng.
C5: Khói gồm nhiều hạt nhỏ li ti, các hạt khói được đèn chiếu trở thành các vật sáng. Các vật sáng nhỏ li ti xếp gần nhau tạo thành một vệt sáng mà ta nhìn thấy được.
 4) Củng cố : (2 phút)
	- Trong điều kiện nào, ta nhận biết được ánh sáng?
	- Khi nào ta nhìn thấy một vật?
	- Nguồn sáng và vật sáng có gì giống nhau, khác nhau? Cho ví dụ.
 5) Dặn dò : (1 phút)
	- Đọc phần “có thể em chưa biết” trong SGK trang 5.
	- Học ghi nhớ và nội dung bài học.
	- Làm bài tập từ 1.1 đến 1.15 SBT trang 3, 4, 5.
	+ 1.5. Cần hiểu gương có thể tự phát ra ánh sáng không để trả lời câu hỏi.
	+ 1.14. Mời bạn Hoa vào 1 nơi kín không đèn để xem bạn có đọc được sách không.
	+ 1.15. Làm một ống nhòm giấy đặt lên điểm sáng đó nếu vẫn thấy điểm sáng thì đó là nguồn sáng ngược lại không phải nguồn sáng.
	- Xem trước bài 2: Sự truyền ánh sáng.