Bài 21: Nhiệt năng

Bài 21: NHIỆT NĂNG
I. Mục tiêu, yêu cầu
a. Kiến thức
-Phát biểu được định nghĩa nhiệt năng, nêu được nhiệt độ của 1 vật càng cao khi nhiệt năng của vật đó càng lớn.
-Nêu được tên 2 cách làm biến đổi nhiệt năng 
-Phát biểu được định nghĩa nhiệt lượng và nêu được đơn vị đo của nhiệt lượng
b. Kĩ năng
-Học sinh tìm được ví dụ về thực hiện công và truyền nhiệt
-Biết giải chính xác các bài toán về nhiệt năng và nhiệt lượng
c.Thái độ
-Hưởng ứng bài học, chấp nhận những kết luận mà giáo viên đưa ra
II. Phương pháp lên lớp
-Đặt vấn đề
-Hướng dẫn học sinh giải quyết vấn đề
-Đưa tình huống bế tắc
III. Chuẩn bị
a. Giáo viên
-Hệ thống kiến thức ( câu hỏi vận dụng, củng cố..)
-giáo án
- Dụng cụ TN: chìa khóa bằng đồng, nước nóng, cốc thủy tinh.
b.Học sinh
-Chuẩn bị bài cũ để kiểm tra miệng
IV. Lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Bài học
GV
HS
Bảng
HĐ1: Đặt vấn đề 
- Vào mùa đông để làm ấm đôi tay nhiều người hay xoa hai bàn tay vào nhau. Vậy theo các con thì tại sao việc xoa hai tay vào nhau thì có thể lại ấm lên được. để tìm hiểu nguyên nhân tại sao chúng ta sẽ cùng đi vào bài hôm nay. NHIỆT NĂNG.
HĐ2: nhiệt năng 
- Yêu cầu HS nhắc lại động năng trong cơ học.
- Các vật được cấu tạo như thế nào?
- Các phân tử, nguyên tử chuyển động hay đứng yên?
=> Các phân tử, nguyên tử đều có động năng.
- KL: Nhiệt năng của một vật là tổng động năng của các phân tử cấu tạo nên vật.
- Vậy theo các con một vật đang đứng yên liệu có nhiệt năng hay không?
- Như các con đã biết Chuyển động của các phân tử phụ thuộc vào nhiệt độ vậy theo con nhiệt năng của vật có phụ thuộc vào nhiệt độ không?
-Có một cốc nước, nước trong cốc có nhiệt năng không?Tạisao?
- Nếu đun nóng, thì nhiệt năng của nước có thay đổi không? Tại sao?
-Như vậy ta có thể rút ra kết luận: Nhiệt độ của vật càng cao chứng tỏ các phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh và nhiệt năng của vật càng lớn
-Động năng là cơ năng của vật do chuyển động mà có
- Các vật được cấu tạo từ các nguyên tử, phân tử.
- Các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng.
- Có. Vì trong mỗi một vật đều có phân tử, nguyên tử chuyển động không ngừng.
- 1 HS dự đoán câu trả lời.
- Trong cốc nước có nhiệt năng vì trong cốc nước có chứa các phân tử mà phân tử chuyển động hỗn độn.
- Nhiệt năng của cốc nước thay đổi vì chuyển động của các phân tử phụ thuộc vào nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng dẫn tới động năng tăng và dẫn tới nhiệt năng của vật tăng.
Tiết 26- Bài 21 : NHIỆT NĂNG
I. Nhiệt năng
-Nhiệt năng của một vật là tổng động năng của các phân tử cấu tạo nên vật
- Nhiệt độ của vật càng cao chứng tỏ các phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh và nhiệt năng của vật càng lớn
- Mọi vật luôn có nhiệt năng.
HĐ3: Các cách làm thay đổi nhiệt năng 
-Nhiệt năng phụ thuộc vào nhiệt độ của vật.Việc thay đổi nhiệt năng tương ứng với thay đổi nhiệt độ. Vậy có thể thay đổi nhiệt năng bằng cách nào??
Để tìm hiểu các cách làm thay nhiệt năng các con hãy chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm là 1 tổ.
- Ở đây cô có bốn chiếc chìa khóa bằng đồng. Các con hãy hoạt động nhóm và viết ra cho cô những cách để làm thay đổi nhiệt năng của miếng đồng.
Các con nên lưu ý rằng làm thay đổi nhiệt năng tương đương với việc làm thay đổi nhiệt độ của miếng đồng.
( Phát bảng phụ chia 4 nhóm. Các nhóm sẽ viết những cách mà các con nghĩ có thể làm thay đổi nhiệt năng miếng đồng)
-Các con có rất nhiều cách hay để làm thay đổinhiệt năng miếng đồng. nhưng cô có một số cách điển hịnh sau đây. Cô chia các cách đó ra làm hai cột. Các con hãy nhận xét sự giống và khác nhau của các của hai cột này.
-Nói chung có 2 cách chính để làm thay đổi nhiệt năng đó là : Thực hiện công và truyền nhiệt
- Dựa trên các phương án mà các con vừa đề xuất. Chúng ta sẽ chọn hai cách đại diện cho việc thực hiện công và truyền nhiệt làm TN để làm thay đổi nhiệt năng của chìa khóa.
Đó là chà xát chìa khóa xuông mặt bàn và thả chìa khóa vào nước nóng.
* Lưu ý là các con chạm chiếc chìa khóa trước và sau khi các con làm TN để so sánh nhiệt độ trước và sau của chìa khóa.
Nhóm chà xát chìa khóa các con chà mạnh và sẽ mất thời gian hơn.
Nhóm thả vào nước nóng các con phải sử dụng kẹp. 
-Có thể thay đổi nhiệt năng bằng cách thay đổi nhiệt độ của vật
- Chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm là một tổ.
- Hoạt động nhóm. Đề xuất phương án để làm Thí nghiệm.
+ Cọ xát chìa khóa
+ DÙng búa đập nhiều lần vào chìa khóa.
+ Hơ nóng chìa khóa dưới đèn cồn hoặc dưới ánh đèn.
+ Phơi chìa khóa ngoài ánh nắng
+ Bỏ chìa khóa vào cốc nước nóng, nước lạnh. 
-Giống nhau đều làm thay đổi nhiệt năng của chiếc chìa khóa.
- Khác nhau:
Cột 1: chà xát chìa khóa, lấy búa đập => ta phải tác dụng công=> thực hiện công. Thực hiện công có quá trình chuyển hóa từ cơ năng sang nhiệt năng và ngược lại.
Cột 2: thả vào nước nóng, hơ nóng => chìa khóa tiếp xúc với vật có nhiệt độ cao hơn=> miếng đồng nóng lên=> nhiệt độ tăng=> nhiệt năng tăng => cách truyền nhiệt.
- Chia lớp làm 4 nhóm. 
Nhóm 1 và 3 sẽ chà chìa khóa vào mặt bàn.
Nhóm 2 và 4 sẽ thả chìa khóa vào cốc nước nóng.
II.Các cách làm thay đổi nhiệt năng.
- Việc thay đổi nhiệt năng tương ứng với việc thay đổi nhiệt độ của vật
1. Thực hiện công
- Thực hiên công là ta phải tác dụng vào vật một công nào đó làm cho vật tăng hoặc giảm nhiệt độ và nhiệt năng.
-VD: mài 1 thanh sắt xuống đất, kéo 1 thanh gỗ lên đỉnh dốc,...
2. Truyền nhiệt
Khi vật tiếp xúc những vật có nhiệt độ cao hơn hoặc thấp hơn nó khiến cho vật tăng hoặc giảm nhiệt độ và nhiệt năng là hình thức truyền nhiệt. 
-VD: đun nong 1 xoong nước, hòa 1 cốc nước lạnh với 1 cốc nước nóng,...
HĐ4: Nhiệt lượng 
- Cũng với chiếc khóa vừa rồi nếu cô thả chiếc khóa vào cốc nước lạnh thì nhiệt năng của chiếc khóa có thay đổi không? Thay đổi như thế nào?
- Như vậy thì nhiệt năng mất đi của chiếc khóa đã biến đi đâu?
=> Phần nhiệt năng chìa khóa truyền vào cốc nước và không khí chính là nhiệt lượng.
=>Phần nhiệt năng mà vật nhận thêm hay mất đi trong quá trình truyền nhiệt được gọi là nhiệt lượng.Đơn vị là jun.
-Để phân biệt rõ nhiệt năng và nhiệt lượng các con hãy làm ví dụ sau đây.
-Ví dụ : Ban đầu nhiệt năng của 1 miếng đồng là 30J. Sau khi nung nóng thì nhiệt năng của nó là 90J. Hãy tính nhiệt lượng của miếng đồng
( ĐS : 60 J )
- Nhiệt năng của chiếc khóa sẽ giảm.
- Nhiệt năng mất đi đã truyền vào cốc nước và không khí.
III.Nhiệt lượng
-Là phần nhiệt năng mà vật nhận thêm hay mất đi trong quá trình truyền nhiệt
-Kí hiệu là Q
-Đơn vị là jun ( J )
HĐ 5: Tổng kết 
-Nhiệt năng của 1 vật là tổng động năng của các phần tử cấu tạo nên vật
-Nhiệt năng của 1 vật có thể thay đổi bằng 2 cách : thực hiện công hoặc truyền nhiệt
-Nhiệt lượng là phần nhiệt năng mà vật nhận thêm được hay mất đi trong quá trình truyền nhiệt.Đơn vị của nhiệt năng và nhiệt lượng là jun ( J )
-Lắng nghe
IV.Tổng kết
HĐ 6 :Vận dụng 
-Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa
+C3
+C4. Bổ sung thêm: xoa hai tay vào nhau là sự thực hiện công vậy theo con ta sẽ làm tăng nhiệt năng hai tay bằng hình thức truyền nhiệt như thế nào?
-C3:Nhiệt năng của miếng đồng giảm, của nước tăng. Đây là sự truyền nhiệt
-C4:Chuyển từ cơ năng sang nhiệt năng.Đây là sự thực hiện công
Chạm tay vào chén trà nóng.
IV. Vận dụng
4.Củng cố kiến thức 
Câu 1:Con hãy đánh dấu vào các ô đúng, sai sao cho phù hợp:
Nội dung
Đúng
Sai
1.
Phần nhiệt năng mà vật nhận thêm hay mất bớt đi được gọi là nhiệt lượng.
X
2.
Khi vật truyền nhiệt lượng cho môi trường xung quanh thì nhiệt năng của vật giảm đi.
X
3.
Ném một vật lên cao thì nhiệt năng của vật tăng vì nhận được công.
X
4.
Nếu vật vừa nhận công, vừa nhận nhiệt lượng thì nhiệt năng của vật tăng lên.
X
5.
Một vật có nhiệt độ là -50 độ C thì vật đó không có nhiệt năng.
X
Câu 2: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào nhiệt năng thay đổi do vừa thực hiện công vừa truyền nhiệt:
Mài đồng xu xuống nền nhấu đó thả vào cốc nước lạnh.
Bật quạt trần
Bơm xe đạp bằng tay, than bơm nóng lên.
Nhúng thanh sắt nun nóng vào chậu nước.
Câu 3: Chọn đáp án đúng:
Nhiệt năng của môi trường chân không lớn hơn nhiệt năng của môi trường chất lỏng.
Các vật có khối lượng bằng nhau thì có động năng bằng nhau.
Các vật có khối lượng bằng nhay thì có nhiệt năng bằng nhau.
Môi trường chân không không có nhiệt năng.
5.Giao nhiệm vụ về nhà 
-Học bài cũ
-Làm bài tập trong sách giáo khoa
-Tìm 2 ví dụ về cách thay đổi nhiệt năng bằng thực hiện công, 2 ví dụ về cách truyền nhiệt